Dinsdag 19
Augustus 1919.
No. 9220.
69e Jaargang
Uitgave van de DrukkorQ „De AmersfoortNche Courant, voorheen Firma A. 11. van Cleeff".
REDACTEUR
VV. H. O U D E N S.
AM KRSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en /nterdagavond, Abonnoraonl per 3 maanden/i.-
franco per post 115. Advortoutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent, Hij regel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos, Legale, officinale» on onteigenlugs-
advertentlên per regel 15 cent. Roolfttnos 1 -5 regels /i.aj Hewijsnummers worden In
rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 5
"'adv
BUREAUX:
KORTE GRACHT
Bij advertentlen van bulten de stad worden de Incasseerknston In rekening gebracht.
VALKESTRAAT 19.
Postbus 9. Telefoon 1
OVERZICHT.
Buitenland.
Een praatje Bescherming der Joden
in Polen.
Binnenland.
De actio in het Typografen-bedrijf
Waanzinnige moord te Amsterdam - Een
kind spoorloos te Amsterdam verdwenen.
E. L. T. A.
Kltu! Mot wachtwoord van het oogenblik I
Men denkt Elta! Men spreekt Ella! Men
gevoelt Elta! Men leeft Elta! Slaapt Elta!
Bij hel begin v.01 lederen nieuwen dag, is
het weer EltaKortom, men beeft de
nieuwste vliogziekte enorm te pakken -
de Klta-Koorts!
Kan het anders? Is er iots wat de menach-
hald thans meer bezighoudt dan de Elta
de Eerste l.uchtvaart-tentosnstelling te
Amsterdam
Een levensvraagstuk voor hoogo techniek I
Duizenden en duizenden stroomen iudoren
dag te samen op en om het Hlta-terrein.
Waarom
Ga eens 'n oogenblik zitten onder de
inenschentnassa; begeef U eens 'n oogen
blik onder de menschcn-omheining van bet
vliegveld. Moor ze en zie zei Die monschen-
zj;e, clio nooit genoeg heeft, die schijnbaar
nimmer te bevredigen is. Ja, gewis, do
vliogziekte is in hooge mate busmettelijk.
En in Amsterdam vooral hecrscht ze epi
demisch. Sta eens op een tram-baleon to
Amsterdam. Negen van de tien gesprekken
loopen over «ie Elta. Dezer dagen nog op
lijn IV, do Elta-tram: Eerst had men hot
over vrij neutrale onderwerpen. Toen over
motorfietsen Warm. Toen over een knal-
pot van een motorfiets Nog warmer.
Toon over vllegmotoron Heet! - en
geen twee seconden later waren allen, die
or stonden, aangegrepen door de Elta-koorts.
Ongeneeslijk!
't Is de diepe impressie, opgeschrokken,
losgerukt uit het gewoon menschelijk voort
leven, opgevoerd tot hoogsr besef.
Op da EltaRechts reusachtige hangars,
bestemd tot berging der Engelsche vlieg
machines. Verderop kleine hangars, waarin
de Moliandsche, Fransche en Italiaunschc
machines worden geborgen. Nauwelijks is
de ecne vliegmachine gedaald of één, twee,
drie andere stijgen weer op. Zwaar ronken
de motoren, menachenlialzen rekken zich
centimetersgewijze, volgend, verslindend
iedere beweging dor machine. Drie, vijf
vliagmachinos zweven in elegante zwieriagen
door het luchtruim, nagestaard in stomme
bewondering.
Zwaar gonzen on roffelen de motoren,
alsof zo oen overwinningslied willen aan
heffen, de triumph willen bezingen van
scherpzinnigheid en vernuft.
Het is de vrucht van den oorlog. De
wedstrijd van bet elkander overtroeven,
bracht de goheele wereld van technici in
beroering.
Wat op het gebied van het vliegwszen
in geen zo, In geen 25 jaren tot stand zou
zijn gekomen, werd bereikt in deze nooit
te vergeten vier jaren van oorlog,
Uitvindingen, verbeteringen, die in andere
tijden iu ellenlange beschouwingen besproken
zouden zijn geworden, drongen thans te
heftig, moesten oogenblikkelijk beproefd,
eti do waarde er van worden nagegaan,
geen langdradige porsbeachouwingen. 't
Werd alles in telegramstijl behandeld.
Vandaar de stomme verbazing, het gulzig
verorberen van dezo vruchten der techniek.
Men gevoelt de bewondering, die uitgaat
van de massa voor de menschen, die wof.
den beschouwd als de brengers, als de
dragers van den geestelijken arbeid voor het
nieuwe tijdperk. Het nieuwe tijdperk, dat
op alles het stempel draagt van de over
winning der vindingrijke en vernuftige
technici.
Het mag dan ook niet onderschat worden
het zegenrijke en grootsche werk wat ii
gedaan door een bestuur dat zich heeft ge
vormd, om de vruchten van scherpzinnige,
vernuftige en steeds geestelijk werkende
technische werkers In broederen kring uit
te dragen.
Aan dit bestuur, het bestuur van de Elta,
zijn wij en ons gehsele Nederlandse!» Volk
dank verschuldigd, dat zij het hebben aan
gedurfd een tentoonstelling van liet vlieg-
wozen, zooals wij thans kunnen aanschouwen
op de terreinen van de Elta, Mon vergete niet,
dat nog geen land ter wereld, zelfs niet
het voortvarende Amerika, waaraan wij ons
zoo gaarne spiegelen, zelfs in das, schoenen
en broek ons best doen om asjeblieft maar
een Amerikaan te schijnen, ook dio niet,
hebben, wat ons Elta-bostuur heeft samen
gesteld.
Voor dlc voortvarendheid en energie past
eoti woord van ontzag en hulde.
Wij wanachen daarom den nadruk te
leggen op de grooto beteekcm's van dezo
verbluffende, technische ontwikkeling en de
daarom zoo gewichtige cn betoekcnisvolle
tentoonstelling der Elta.
Amsterdam heeft zijn Fokker!
Kenteekenend is het to hooren, hoe men
nu reeds onder het volk op do hoogte is.
Men zal het u precies kunnen zeggen: dat
is een Engolschman, dio dear Is oen Italiaan.
Fokker zal om zoo en zoo laat vliegen,
wordt door eon groote tcheepirouper bekend
gemaakt. Sensatie ondur bet begeerigO pu
bliek. In een kleine Wode-tnnchine met don
naam «Fokker» op do vleugels geschilderd,
suist deze populaire Hollander als oon
wervelwind naar boven. Men is tevreden;
Fokker is de lucht in, nu zult u eens wat
zien. Met een gemakkelijkheid cn oen vlug
heid als een zeeleeuw in Artis, voert dezo
Hollandse!» favoriet zijn zwenkfngen 111 de
lucht uit. Plots staakt do motor un komt
de machine dwarrelend naar bonedon, om
daarna als een zwaluw scheercnd ovar do
hoofden der verbaasde mcuigle weer lood
recht naar boven te snorren. Daarna her
haalt zich weer hetzelfde, doch thans meer
om te toonen do macht, die do bestuurder
over de machine heeft, door niet afgezette
motor in glijvlucht te dalen, zoo rustig, zoo
kalm. aisot het een motorbootje aan de
aanlegsteiger is.
Met een tevreden lachje heeft Luitenant
Versteog vanaf het terras de geheolo tocht
gadegeslagen. Ook hij kan en doet hetzelfde
en geniet daarom een zelfde populariteit.
De Lulta. Plesman en Hofstede hebben wel
een leeuwenaandeel in do overige werkzaam
heden.
Het is allerminst een bi/.onderhuid deze
heereu de ecne minuut bij de machines op
het terrein te zien, om ze oogenblikkelijk
daarna weer iu verschillende talen te hooren
toasten en speechen, om ze daarna maar
weer een nieuw aangekomen gast te zien
verwolkomen, ongerekend nog, wanneer de
heeren zich of over hot terrein, terras of
zaal begeven, door con tiental van handen
zien vastgegrepen, om dikwijls geheel over
bodige inlichtingen te moeten beantwoorden.
Dat schijnt er altijd noodzakelijk bij te he-
hooren; hoe dan ook, het is voor deze
officials noch aangenaam, noch gemakkelijk
Daarom zal do indruk, die door Klta is
gevestigd, van blij venden en stijgenden in
vloed zijn. Dit zal zich sterker openbaren,
wanneer de vliegdlcnst zal zijn losgemaakt
van militaire doeleinden en zich gaat be
stommen ten dienste van economische wel»
KENNISGEVINGEN.
Da Burgemeester van Amersfoort,
gelezen circulaire No. 66295/30, Rijks
Bureau voor de Distributie van Graan en
Meel, dd. 13 Augustus 1919,
maakt bekend, dat de Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel;
Gelet op zijne beschikking van 19 Mui
1919, no. g2959/36, Rijks Bureau voor de
Distributie van Graan en Meel betreffende
intrekking van het verbod tot toonbakken,
heeft goodgevoudenonder intrekking van
voormelde beschikking to bepalen
ie. Met is den bakker verboden, be
houdens de uitzondering, gemaakt in art.
17 (1) hem geleverde Roguerlngsbloom,
Regoerliigsmeol of rogge anders, dan in
eigen bakkerij tot respectievelijk wittebrood,
bruinbrood of grof roggebrood te verwerken.
ze. Het is den bakker geoorloofd brood
te bakken van andero dan Rcgeeringsstoffen.
3e. Het loonbakken is den bakker toe
gestaan.
Amersfoort, ij Aug. 1919.
De Burgemeester,
N. VELS-HKYN,
De Burgemeester van Amersfoort,
gelezen circulaire No, 20004, 6de Afd. B,
d.d, 14 Augustus 1919,
maakt bekend, dat de Minister vnn Land
bouw, Nijverheid cn Handel;
heeft goedgevonden
Gelet op de hoogo fruiiprijzen welke op
du fruitverpaehtingeu worden besteed, brengt
belanghebbenden in herinnering, dat de uit
voer van fruit is verboden en vestigt cr
nadrukkelijk de usudacht op, dat hij zich
ten aanzien van den uitvoer van fruit alle
vrijheid moet vooil>eh<<uden, om lo het bc.
lang dor blnnonlnndsche voorziening die
maatregelen te nemen, welke hij mocht
wenschutijk achten.
Amersfoort, 13 Augustus 1919.
De Rurgemnostcr,
N. VELS-HKYN. I..-B.
Burgemeester en Wethouders vsn A mors-
foort,
nrengen ter kennis van belanghebbenden,
dat, blijkens do beschikking van den Mi
nister van Landbouw, Nijverheid en Handel
van 23 Juli 1919, Directie van don Land
bouw, No, 18029, zdo Afdecling, dc in liet
najaar van 1919 to houden gewone rijks-
kuuring van tot dekking bestemde hengsten,
voorzoovecl de provineio Utrecht betreft,
is vastgesteld op 24 September r. k. to
Utrecht.
De regellngicommissle zal tot het aan
nemen van inschrijvingen voor bedoelde
keuring, zitting houden op Zaterdag 30
Augustus a.s. van dus voormiddugs u tot
des namiddags i2'/a uur, achter de Land-
bouwbank te Utrecht.
De aanvragen voor inschrijviugsbiljottcu
moeten schriftelijk gericht worden aan den
Secretaris der Commissie, den lieer M. D.
H. Thisscn (Adres: Landbouwbank LJtrecht)
en moet daarbij worden opgegeven
11, naam en woonplaats van den eigenaar
en houder;
b naam, ouderdom, ras, kleur en bij
zondere keuteekenen van den hengst, be
nevens indien deze in o«sn stamboek Is
ingeschreven Stamboek cn stamboek-
nummer;
zoo mogelijk afstamming van den hengst,
zóówel van vaders- als van moederszijde en
naam en woonplaats van deti fokker.
Dc keuring zal plaats hebben des morgens
te ure op hot Vreeburg te Utrecht.
Amersfoort, 13 Augustus 1919.
Burgemeester cn Wethouders
voornoemd,
Do Burgemeester,
N. VKLS-11KIJN (L.B.)
De Secretaris,
A. K. VKENSTRA.
burgemeester en WotllOlldore vnn Amersfoort
Unlet op art, 117 tlov Drank wet,
brengen ter openbare kennis,
I. dat l>ij hen Is Ingediend een verzoekschrift
om verlof tot don verkoop vnn ulnohol-
vrijen drank voor gebruik ter plaatse van
verkoop, door
REYER JORDENSE,
kofliehulshoudor, wonende alhier, Appel
markt no. ib, in de beneden voor-en achter-
lor allteit van dat porcc.el;
dat binnen twee weken na deze bekend
making oen iedor tegen liet vnrloenon vnn
liet verlof schriftelijke bezwaren bij ons Col
lege kan inbrengen.
De Burgemeester,
N. VEI.S IIEIJN (i..B.)
De Secretaris,
A. R. VEENSTRA.
De Burgemeester van Amersfoort,
brengt ter kennis,
dat in deze gemeente gevallen van mond -
11 klauwzeer zijn voorgekomen.
Amersfoort, tb Augustus 1919.
De Burgemeester voornoemd,
N. VKI.S IIEIJN, (I..II.)
STADSNIEUWS.
Br
do La
g e s t r a a I.
Gisterenmiddag-, omstreeks half 2, .mtstoad
een binnenbrand op een der knmursvnu
de tweede verdieping vsn perceel Langeetfait
36, waarin gevestigd de Manufacturen* en
Modezaak van den lieer R, Levy.
Tengevolge van hot spoedig om zlr.h heen
grijpen dor vlammen werd onmiddellijk
door de heeren Blok en Witte een vang
zeil aangebracht om do bewoners van het
perceel In veiligheid te brengen Mevrouw
Levy sprong daarop, hoewel aarzelend, haar
toestand maakt zulks alleszins begrijpelijk,
naar beneden om iets te vlug te worden
gevolgd door de huishoudster Mej. Agnus
Krul/s, dio daardoor in aanraking kwam
mat de atrantstoenen 011 vrij ernstig go
knousd werd opgenomen, Zij word binnen
gedragen bij oon der buren aan do over
zijde, vanwaar {zij. na vourloopig door
medische hulp te zijn bijgnstaan, por bran
card naar hot St, Elisabeth's gasthuis werd
overgebracht.
De heer Levy was eveneens door het
vangzeil opgenomen, eon logé wist, door
aan de achterzijde uit een der ramen te
springen, mode aan den brand te ontkomen;
do kinderen bevonden zich op dat oogen
blik niet thuis.
Politie en brandweer waren spoedig ter
plaatse. Eerstgenoemde, ouder leiding van
de Inspecteurs Lnbnuchère en Seewen,
ging tot afzetten van het terrein over, ter
wijl do brandweer, eerst onder leiding van
den hoer Kelnbout, later onder dié van
den heer C, Prins, den brand die zich tot
do bovenverdieping beperkte, reeds te
half 3 meester was, Ook de waarnemende
burgemeester de heer Veis llvijn, was op
hut lorreln van den brand.
Over de oorzaak kan men nog niets
vaststellen; vermoedelijk echter vond de
brand in de keuken zijn oorsprong.
Do watsrschado is groot.
Naar wij vernaman is do toestand van
Mej. Krulze naar omstandigheden redelijk
goed, alhoewel zij een pijnlijken nacht heeft
gehad.
De toestand van Mevrouw Levy geeft
reden tot tevredenheid.
Geen Raadslid.
Gisterenmiddag werd door Gedeputeerde
Staten vnn Utrecht, in hoogor beroep be
handeld het besluit van onzen gemeenteraad
om het gekozen S.D.A.l'.-raadslid J. Moblus
niet als Raadslid toe to laten.
WIJ waren gisteren f> uur reeda In de
gelegenheid per bulletin in onza gemeente
bekend te maken, dal Ged. Stalen dit beroep,
op grond van art. 23 lett. I der gemeente
wet hebben vtrworten, dat zegt, dat het
ambt van onderwijzer onvereenigbaar Is
met het lidmaatschap van don Rand.
Naar wij vernemen, zal do heer Meblus
z'ch vermoedelijk bij dit boslult wel neder
leggen, tengevolge waarvan dan doc-r het
Centraal-Vcrkie/ingsbureaii een in volgorde
volgend S.D A.P.-ertot Raadslid zal moeten
worden verkozen verklaard.
Onze Winkelweek.
Gisterenavond hielden do verschillende
Commission voor de a.e. winkelweek weder
om een vergadering in het gebouw van don
Middenstands Cradiotbank, onder leiding van
den hoer I.. Houbaer, Voorzitter van het
I Algemeen Comité.
I Er werden vorschillende besprekingen
I gehouden en besluiten genomen, ten aan
zien van de Organisatie van den Etalage-
wedstrijd cn de daaraan verbonden winkel-
I week.
I Er hebben zich voor den etalagewedstrijd
reeds 95 deelnemers aangemeld, waarvan
63 met mededinging, 29 die hulton mede-