COÜRAIÏ.
Dinsdag 14
October 1919.
No. 9244.
69e Jaargang
Uitgave van de Drukkerjj „De Amergfoortsche Courant, voorheen Firma A. iH. van Cleefl"
REDAC1 EUR
F. W. H. OUDENS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden j 1.— 1
franco-per post f15. Advortentiiin 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel- 1
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos, Legale, officleele- en ontelgenlngs-
advertentiCn per regel 15 cent. Reolames 1—5 regels /1.25 Bewijsnummers worden In
rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 5 cent,
Bij advertentiën van buiten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAUX
KORTE GRACHT 18 (oud q
en
VALKESTRAAT 19.
Telefoon 19.
OVERZICHT.
Buitenland.
De staking te New York - Wilson's
ziekte De Volkerenbond.
Binnenland.
De conferentie te Washington - Suze
Groeneweg gaat als afgevaardigde De
nieuwe posttarieven treden 1 November in
werking Een spoorwegstaking van 24 uur
aanstaande?
EEN KANAAL DOOK DE
GELDERSCHE VALLEI
II
aanpassing van het plan aan de
voorgenomen afsluiting van
de zuiderzee.
Inmiddels werd het wetsvoorstel tot af
sluiting en inpoldering van de Zuiderzee
aangenomen, waardoor aan de uitwerking
van het kanaalplan als vanzelf een bepaalde
richting werd aangewezen.
Het lag daardoor voor de hand, ook
omdat de afwatering aldus het best zou
worden gediend, het kanaal met de Eem
en met het toekomstige ringkanaal langs
de Zuiderzeekust, gemeen te leggen en op
die wijze den kanaalaanleg aan de Zuider
zeewerken geheel te doen aanpassen.
I11 het algemeen is dus gestreefd naar
een kanaalontwerp dat vrij bleef van Vecht
en Amstelland en zou aansluiten aan de
bestaande Zuiderzeeplannen.
Vastgesteld kanaaltracé.
Van Amsterdam uitgaande, wordt aller
eerst de afsluitdijk van Schellingwoude ge
passeerd, door een aldaar te bouwen schut
sluis, die de schepen van het Noordzee-
kauaal op het peil van de Zuiderzee brengt.
De thans met die zee gemeenschap gevende
Oranjesluizen zijn, hoewel voldoende breed
en diep, te kort voorde grootste Rijnschepen.
Als grootste afmeting der schepen voor deze
sluis werd bij reglement, van politie Kon.
Bt. van 19 Mei 191b S. b. 190 vastgesteld
90 M. lengte, 17.75 M. breedte en 3.50 M.
diepgang, bij een kanaalpeil van 0.50 M.
N. A. P.
Het Kanaaltracé volgt verder de ondiepe
Zuiderzeekust, in een nagenoeg rechte lijn,
langs Muiden tot Huizen en loopt vervol
gens, Zuidwaart» ombuigend naar de Eem,
die het, als scheepvaart- en waterafvoerweg,
tot ^voorbij Amersfoort vervangt.
Aldaar wordt een tweede schutsluis ge
bouwd die voert naar het tweede kanaal-
pand, met een peil van 5,10 M. N. A.
P. dat in een rechte lijn tusschen de be
bouwde kommen van Scberpenzeel en Rens-
woude door, en Oostwaarts van de Emmik-
huizer berg blijvend, in een nagenoeg Z.
O. richting naar Veenendaal loopt.
Het kanaal buigt zich verder bij Veenen
daal een weinig meer Zuidwaarts, om ver
volgens weer meer Oostwaarts gaando, bij
den mond van de Wageningsche haven
den Neder-Rijn te bereiken.
Een weinig beoosten dien mond vangt
op -den anderen oever der rivier het derde
kauaalpand aan. dat de Betuwe doorsnijdt
en beoosten Dodewaard op de Waal uit
komt.
kanaalpand.
amsterdam—amersfoort (geval a).
Het eerste pand zal, op genoemde wijze
aangelegd, - er zijn zooals zal blijken nog
andere oplossingen mogelijk in open ge-
meenschap llgg» 1=
met de afgesloten zee en tenslotte met het
peil van het IJselmeer. Het zal de "Bgvaart
van den toekomstigen Zuidoosteltjken Zuider
zeepolder vormen en zoowel scheepvaart
als afwateringskanaal zijn.
afmetingen.
Men denkt zich het eerste kfnaalpand
voor zoover het in zee valt, terwille van een
ongestoorde en gemakkelijke vaart, aange
leid als een ruime gebaggerde vaargeul
van ioo M. breedte op den bodem, die op
i <o M. beneden het toekomstige zeepeil
4'5° x.r N.A.P.. is ontworpen.
dzijde door
beschermd.
d°D=Pgïïi<>«'d' Noord«ijde door
dam tegen golfslag en ijs
De kruin van dien dam dient zoo laag
mogelijk te worden gehouden wegens de
slappe geaardheid van den grond waarop
ze wordt aangelegd.
waterstanden.
Do waterstanden, die in dit kanaalpand
zullen heerschen vóór dat de afsluiting van
de Zuiderzee tot stand gekomen zal zijn,
zullen overeenkomen met de tegenwoordige
zeestanden.
dam langs de vaargeul.
In aanmerking nemend dat de invloed
van den afsluitdam der Zuiderzee zich ook
tijdens de uitvoering al zal doen gevoelen
en dat het tijdstip waarop het kanaal vol
tooid kan zijn slechts enkele jaren sal kunnen
voorafgaan aan dat van voltooiing van dien
dam wordt in verband met al deze cijfers
voor bovenkant kruin van den dam langs
de vaargeul het peil van 1,40 M. N.A.P.
aangenomen, wat ook overeenstemt met het
peil van de kruin van den bestaanden leidam
langs het vaarwater beoosten de Oranjesluizen.
Zoolang de Zuiderzee niet is afgesloten
zal dan de dam een enkele maal ge
middeld nog geen drie dagen per jaar
beneden het zeepeil kunnen geraken, daarna
niet meer.
Eénig ongerief voor de sclnep vaart ge
durende die enkele dagen in enkele jaren
kan daarvan het gevolg zijn, doch ook op
de rivieren is de scheepvaart wel eens ge
stremd en in elk geval verdwijnt het be
zwaar zoodra de alsluitdam van dc Zuiderzee
voltooid is.
Het spreekt vanzelf dat de dam. de uit
watering van de Vecht of die van Amstel
land door de Diemerdammer- en Ipensloter-
■iuizet) niet zal mogen schaden, evenmin
als de gelegenheid tot waterverversching
der Amsterdamsche grachten door den
siphon bij Zeeburg en dat dus het niveau
van de zee bezuiden den dam niet noemens-
waatd hooger of lager zal mogen zijn dan
dat daar benoorden.
Iu den dam moeten dus op geschikte
punten openingen worden aangebracht waar
van de oostelijke, door uitgebrachte dammen
beschermd, ook voor de scheepvaart op
Muiden moet dienen.
Uit de peilschaal waarnemingen teSchelling-
woude blijkt, dat soms betrekkelijk snelle
rijzing en daling van den waterspiegel
wordt waargenomen. Dit geschiedt dan
blijkbaar in den regel onder abnormale
omstandigheden, waarbij meestal een voor
afgaande sterke en geleidelijke afwaaiing
van den waterspiegel plotseling, ten gevolge
van het draaien of in intensiteit verminderen
van den wind door het terugloopen van het
water en «en snelle stijging wordt gevolgd,
die buitengewone stormvloeden uitge
zonderd als maximum op 0,40 M. per
uur is te stellen, De trechter vorm van den
toegang tot Amsterdam is dan ook oorzaak,
dat in 't bijzonder te Schellingwoude de
schommelingen van den waterstand het
sterkst zijn.
Dit laatste teekent zich ook af in de
verschillen tusschen M. V. en M. E, die
te Schellingwoude 0,52 M. en te Muiden
slechts o,34 M- bedragen. Men zal dus ge
middeld op een maximum rijzing van 0,25
M. per uur kunnen rekenen.
Voor de plas van ongeveer 1240 H.A.
waarop de Vecht en Amstelland loozen,
maakt dit een hoeveelheid van 3,100,000
M3. dis ongestoord door openingen in den
dam per uur moet kunnen af- en toevloeien,
j zijnde dus gemiddeld 870 M3 per sec.
j Bij L. W. staat aan den mond van de
doorlaatopening van de Vecht 2,50 M. water
zoodat daar een instroomings oppervlak
i aanwezig is van 350 X 2.5° »75 M2.
Voegt men hier nog 500 X 5°o
M2. aan toe, die desgewenscht over meer-
dere kleine openingen kan worden verdeeld,
dan is totaal bij L, W. 1375 M2 beschik
baar, zoodat In een dergelijk buitengewoon
geval slechts een instroomingssnelheid ont
staat van 0,65 M. per secunde, die geen
noemenswaard plaatselijk verval kan doen
ontstaan.
Ook voor de scheepvaart kan dit in deze
zeldzaam voorkomende gevallen weinig be
zwaar opleveren, vermits de snelheid van
het instroomende water onmiddellijk binnen-
dams aanmerkelijk afneemt en dus geen
hinderlijke dwarssiroom te vreezen is,
wijze van aanleg.
Omtrent de uitvoering van dit In zee
aan te leggen kanaalgedeelte kan nog het
volgende worden opgemerkt, waarbij een
korte beschrijving der geaardheid van de
door het kanaal doorsneden terreinen vooraf
dient te gaan.
geaardheid van het terrein.
Deze dragen toch een geheel verschillend
karakter al naar gelang men oost- of west
waarts van Muiden komt.
De diluviale zandheuvels, die de water
scheiding vormen tusschen het gebied van
de Eem en dat van de Vecht en die zich
van den Neder-Rijn af, bij de Grebbe, in
noordwestelijke richting uitstrekken tot bij
Huizen en Naarden, vormeji bij Muiden
een uitlooper in de Zuiderzee: het Muidor-
zand of Muiderhard.
Westwaarts daarvan, duikt het diluvium
vrij diep weg en is daar bedekt door allu
viale afzettingen en veenvormingen. Daar
vindt men dus de slappere grondlagen, die
in het algemeen dikker worden naarmato
men dichter bij Amsterdam komt.
Beoosten Muiden en in de Gelderschc
Vallei blijven de zandafzettingen aan, of
dicht bij de oppervlakte. Tusschen Muiden
en Huizen vindt men in zee slechts een
dunne afdekking daarvan met zeeklei, zoo
ook langs de oevers van de Eum, terwijl
ook verderop, In de richting van het kanaal,
langs de beken, het zand aan dc opper
vlakte slechts door dunne afzettingen van
klei of van veenachtige geaardheid is bedekt.
Ook in de kom van Veenendaal tot aan
den Neder-Rijn treft men nog dunne veen-
vormingen' bij Wageningen weder rivier-
klei boven het zand aan.
De in 1866 door de Ned. Mij. voor grond-
credict- verrichte boringen in de Zuidelijke
kom van de Zuiderzee, alsook die door de
hoofdingenieurs van Idsinga en van Rijn
in 1887 verricht in de üaldersche Vallei,
bevestigen den hier beschreven algemeenen
bodemtoestand.
(Wordt vervolgd.)
STADSNIEUWS.
DISTRIBUTIE.
De Directeur van het Levensmiddelen-
bureau
maakt bekend
De broodkaart 112e tijdvak (voor witte
brood de grijsgcklcurdeIs geldig van 7 tot
en met 15 October 1919; terwijl die van
het 113e tijdvak (voor wittebrood de branje-
gekleurde) geldig is van 16 tot en met 24
October 1919.
Rijkssuikerkaart.
Van Maandag 13 tot en met Zondag 19
October zijn geldig de bons No. 1 en 2
eerste tijdvak. Elke bon voor 2'/| ons suiker
tegen fo.30 per '/2 K.G,
Amersfoort 11 October 1919.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis,
dat in de gemeente Hoogland gevallen
van mond- on klauwzeer zijn voorgekomen.
Amersfoort, 11 October 1919.
De Burgemeeiti voornoemd,
v. RANDWIJCK.
BEKENDMAKING.
Burgemeester en Wethouders van Amers
foort
vestigen dc aandacht van het publiek op
het navolgende:
Zooals velen wel reeds bekend zal zijn,
worden de grove dennenbosschen ln ons
land, voornamelijk op de Veluwe en in de
provincie Utrecht, ernstig bedreigd door de
gestreepte dennenrups (Panolis piniperdn),
een van do meest schadelijke Insecten voor
onze dennenbosschen.
Uitgestrekte bosscban zijn door deze rup
sen geheel, of zoo goed als geheel, kaal
gevreten, waardoor bij velen de vrees is
ontstaan, dat die bosschen onhorroepelijk
zullen sterven. In de bladen zijn dezer dagen
mededeellngen geplaatst over dozo plaag,
waarin die vrees geuit wordt en werd zelfs
door iemand het vellen van do aangetaste
bosschen als bestrijdingsmiddel aanbovolen.
Eene ernstige waarschuwing, om niet
overijld tot velling over te gaan, Is hier
niet misplaatst. De ondervinding, opgedaan
bij de voor een io-tal jaren m ons land
plaats gehad hebbende nonvlinderplaag hoeft
geleerd, dat men ln dit opzicht niet tc
haastig moet zijn. Verschillende bosschen,
die destijds op vrijwel hopelooze wijze kaal
gevreten waren, hebben zich In de daarop
volgende jaren zoö goed als geheel hersteld.
Hoewel de beschadiging van dc dennenrups
door de wijze waarop doze plaats vindt,
schadelijker kan worden geacht dan dlo van
de nonrups, is hot toch van het meeste
belang, in de eerste plaats voor de eigenaren
dier bosschon zelf, om alvorens tot volling
over te gaan, eerst af te wachten, in hoe
verre do bosschen zich zullen horstellen.
Vooral nu in do laatste jaren reeds zooveel
deunotibotschen geveld zijn, dient men ook
uit dit oogpunt niet dan bij gebleken nood
zaak, tot velling over to gaan.
Als bestrijdingsmiddel beeft het vellen
bovendien geen nut, aangezien dc rupsen
zich thans verpoppen cu wol In het mos en
strooisel op den grond onder de uangetaste
dennen en in poptoestand overwinteren
de vlinders verschijnen dus eerst in het
volgend voorjaar en leggen eorst dan eloron.
Du nonvlindcr danrenluguit verschijnt
zooals bekend, ln denselfden zomer, waarin
I de beschadiging door de rupsen plaats had
en legt hare eieren voor don winter op de
stammen der kaalgevreten boomen. In dit
geval kan dus het verwijderen der met
eieren belegde stammen voor dat de eioren
In het voorjaar uitkomen als ultorsto maat
regel eenigen zin hebben.
Om de gestreepte dennenrups te bestrij
den, dient men de poppen In hot strooisel
to vernietigen, b.v. door hot loswerken daar
van, het brengen in dc bosschen van varkons,
kippen e. d.
ln tusschen is dc kans vrij groot, dat ln
onderscheiden bosschen, waar du plaag nu
woedt, een volgend jaar geen ernstige hor-
haling daarvan tc wachton zal zijn, omdat
het blijkt, dat een groot aantal van de
schadelijke insecten door vogels, sluipwespen,
parasietvliegen en zwammen Is gedood.
Amersfoort, 10 October 1919.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
v, RANDWIJCK.
De Secretaris,
A, R. VEENSTRA.
Gemeente Gasfabriek Amersfoort.
Om do gasvorbruikers In onze gemeente
aan te toonen, dat bij do laatsio prijsveran-
dering de gasprijzen niet zulke groote af
wijkingen van don kostprijs tiaar boven en
naar beneden meer vortoonen als vroeger,
volgen hieronder de gasprijzen. zooals (lezo
thans voor onzo gemeente gelden, tevens
met vermelding van hot aantal M1., waarop
de lage prijzen van toepassing zijn
Klasse I 5 en 18 cent (belastbaar inkomen
tot f 800.—).
Klasse II: 18 ctt 20 cent (bclastliaar Inko
men van f 800.— tot f aooo.
Klasse III: 18 en 21 cent (belastbaar Inko
men van f 2000. tot f 6000.
Klasse IV: 19 en 22 cent (belastbaar inko
men boven fóooo.—
De lage prijzen gelden per gezin van:
1 en 2 personen voor de eerste 25 Ms. tus
schen twee opeenvolgondo meterop-
nemingen.
3, 4 en 5 personen voor de eerste 30 M3.
tusschen twee opeenvolgende moteropne
mingen.
6, 7 en 8 personen voor de eerste 35 M3.
tusschen twee opeenvolgende moteropne
mingen.
9 en meer voor de eerste 40 M3. tusschen
twee opeenvolgende mctoropnemlngen.
Voor het bezit van clectrisch licht wordt
de goedkoope hoeveelheid verminderd met