Zaterdag 17
April 1920
No. 9321
70e Jaargang
ng
PRIMA WIJNEN
N. V. Centrale Crediet- en Landbouwbank
SAFE DEPOSIT.
Eitgave van de Drukkerij „DE AMEBSFOORTSCHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff.
Verschijnt DINSDAG-, DONDERDAG- en ZATERDAG. ABONNEMENT per 3 maanden f 1. franco per post f 1.15. Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIËN 1—6 regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij regel-abonnement reductie, waarvan tarief 00 aanvraag kosteloos. Legale-, officieele- en
onteigenings-advertenti6n per regel 20 cent. RECLAMES 15 regels f 1.55; elke regel meer 30 cent. Incasseerkosten worden in rekening gebracht.
Inzending van advertentien op den dag van verschijnen uiterlijk io uur, voor het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond.
REDACTEUR: F. W. H. OUDENS, AMERSFOORT
BUREAUX: KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT 19, TELEFOON 19.
OVERZICHT.
Binnenland.
Uitkeering O.W. belasting - Zal de
broodprijs verhoogd worden Geen steun
der onderwijzers aan de transportstakers
Dr. M. W. P. E. van der Bergh van Eijsinga. f
De Economische gevolgen
van de
drooglegging van ons land.
IX.
Nadat wij dus in ons eerste opstel heb
ben nagegaan wat men wel te verstaan
heeft onder distilleerderijen in ons land, wil
len wij, alvorens tot de techniek van het
brandersbedrijt over te gaan, er nog op
wijzen, dat de groote getallen arbeidskrach
ten, welke veelal in onze distilleerderijen
voorkomen, voornamelijk betrokken zijn bij
het bottelen en verpakken van het gedistil
leerd. Want hier doet zich het merkwaardig
verschijnsel voor, dat de waarde van flesscben
en kisten, kortom van al hetgeen met de
eigenlijke verpakking in verband staat, de
waarde van het geleverd gedistilleerd dik
wijls in niet onaanzienlijke mate overtreft.
Een punt, dat men eveuaens onder het
oog heeft te zien, is de vraag waarheen ons
gedistilleerd vervoerd wordt? En dan ziet
men, hoe kort vóór den oorlog voornamelijk
West-Afrika door ons van gedistilleerd werd
voorzien, zoodal toenmaals onze omzet aldaar
op driemaal van dien van Hamburg kon
geschat worden, terwijl in vroegere jaren
onze omzet niet meer dan een tiende van
den Hamburgschen bedroeg. De verscheping
geschiedde voornamelijk net Engelsche en
Woerman scbepen, welke speciaal voor het
gedistilleerd Rotterdam aandsden. Doorgs-
brek aan scheepsruimte geldt nu echter voor
gaheel West-Afrika een invoer-verbod.
Hiernaast kan men wel aannemen, dat
de hoeveelheid gedistilleerd door Schiedam
geleverd voor export en voor binnenlandsch
gebruik ongeveer even groot was. Men stelt
zich nu in vakkringen natuurlijk de vraag,
of de export in de toekomst eventueel war#
op te voeren? Doch het schijnt, dat men
wat dit betreft reeds de uiterste grenzen
heeft bereikt, terwijl bovendien de whiskey
zich als een geduchten concurrent doet gel
den, met name in Engelsch-Indië.
Gaan wij nu echter eerst na, hoe het er
met onze branderijen mee staat.
Het brandersbedrijf is steeds ernstig onder
hevig geweest aan de schommelingen der
markt der benoodigde producten, zoodat
men de rentabiliteit van dit bedrijf in ver
schillende tijden steeds zeer zag uiteenloopen.
Bovendien vereischt de techniek van de
branderij een uiterst oordeelkundige be.
handeling, zoodat zelfs bij normale handels
omstandigheden de eene branderij geheel
anders werkt dan de andere. In ons land
bestaat er voor branders geen eigenlijke
vakopleiding. Wat dit betreft is Duitsch-
land ons voor met zijn te Berlijn geves
tigde Brennerei-schule. Doch vergelijkt men
dit vak bij een eeuw terug, dan moet men
erkennen, dat het stichten van esn der
gelijke school voor ons land op het oogen-
bllk overbodig mag heeten. Want terwijl
het branderscentrum Schiedam ln vroeger
tijden tot 500 bloeiende branderijen telde,
daalde dit cijfer allengs tot een 150-tal.
Als grondstoffen voor de branderij wor
den gebruikt gerst, mais en rogge, en wel
in ongeveer gelijke hoeveelheden. De gerst,
waarvan hier sprake is, komt slechts zel
den uit het binnenland zelf; en ook onze
Inlandsche rogge, die als te vochtig geldt,
wordt uit dien hoofde weinig gebruikt,
immer# verlangt de brander droge rogge.
De granen worden meest to Rotterdam
van de groote importeur# betrokkenaf
zonderlijk hopen wij hierop later terug te
komen, wanneer wij de graanmarkt in ver
band met het alcoholvraagstuk beschouwen.
Voor het oogenblik, zij het voldoende, aan
te teek#nen, dat de behoefte aan graan
meestal drie maanden van te vo.ren gedekt
wordt.
Het lossen van het graan geschiedt in
de centra der alcoholindustrle bij voorkeur
door speciale zakkendragers. En ook over
vanaf f 1.35 per flesch
J. VAN HAMBK8VKLD JR.
VRAAGT PRIJSCOURANT
dit eigenaardige, schier klassieke gildebe-
drijf aanstonds een afzonderlijke aantee-
kening.
Voor ditmaal de volgende productiecijfers
genomen per 1000 kilo graan, en rekening
houdende met de gemiddelde prijzen vóór
den oorlog.
130 a 150 Kg. gist van fo.21
opbrengst f30.—
5.50 ILL. moutw. (50 °/0 alcohol) van f 11
opbrengst f 60.
15 ketels spoeling van f 1.50
opbrengst f22.50
De aldus verkregen gist wordt door de
branders direct geleverd aan de bakkers,
Een eigenlijke tusschcnhandel bestaat bier
niet, al treden som# wel agenten op. Men
rekent bier ongeveer aldus, dat wanneer
de brander netto een prij# van 21 cent voor
de gist ontvangt, dit met verpakking en
transport den bakker op een prijs van 26
cent komt te staan.
In vroeger jaren nu had men in Schiedam
een aantal vennootschappen, aangeduid met
den naam van «verkoop-centrales», be
staande telkens uit vier of vijf branders, die
het dagelijksch product der vennooten ver
mengden en afleverden aan de bakkers.
Deze vennootschappen verdwenen echter
achtereenvolgens met den achteruitgang van
het brandersbedrijf.
Beschouwen wij nu, in verband met het
reeds in ons opstel geschrevene, eveneens
de wijze, waarop de afzet plaats heeft van
de spoeling. Men zal hier punten van over
eenstemming aantreffen met de wijze, waar
op dit met gist het geval was, n.I. veelal
in combinatie. Zoo zijn de Schledamsche
branders wat dit betreft aaneengesloten ln
de «Coöperatieve Ver. de Schiedamsche
Spoeling-Vereenlging»deze levert aan de
zoogenaamde spoeling-boeren, die de spoeling
komen halen in hun typische schouwtjes
zij brengen langs vaart en sloot dit vee
voeder naar hun verschillende boerderijen.
De stallen dezer boeren in vaktaal den
bijnaam dragende van «natte boeren», zijn
met het oog op dit voer bizonder ingericht.
Men zal bijvoorbeeld in ons Westland wel
de eigenaardige houten goten hebben gezien,
welke naast den weg zijn gebouwd, en dienst
doen, om de spoeling naar de veestallen
over te gieten, zoo uit de schuit, over den
weg heen, overgestort in de dik wijls primitieve
goot. Maar het vee houdt er van, en wat
nog belangrijker is, het wordt cr vet en
vleeschrijk bij! Want aangezien de spoeling
in de branderijen tweemaal gekookt is, be
vindt het daarin aanwezige eiwit en zetmeel
zich in uitstekend assimileerbaren toestand
aangezien zij daarenboven als veevoeder
zeer goedkoop is (de zomerprijs bedraagt
f en de wlnterprijs f2.—, beide be
rekend vóór de crisistijden, wel te verstaan),
wordt deze spoeling niet alleen voor de
veemesterij gebruikt, doch eveneens aan het
melkvee gegeven.
Men vrage maar een# na, gelijk wij her
haaldelijk deden, bij onze «natte boeren»
wat zij er wel van zouden denken, als om
de een of andere rede zou moeten worden
opgehouden met de levering vanwege de
branderijen van hun spoeling en men
zal ervaren, welk belangrijk deel van hun
boerenbedrijf gebaseerd is op dit even goed-
koope als voedzame veevoeder.
Gesteld dat op de vóór-cri»i8 niveauprij-
zen een aanwending voor menschelijke con
sumptie van den moutwijn door Ingrijpen
van overheidswege werd uitgeschakeld, dan
zou dit tot gevolg hebben, dat, rekening
houdende met de beperkte mogelijkheid
van uitbreiding van het technisch gebruik,
men zou moeten aannemen, dat de mout
wijn minstens een derde in waarde zou
achteruit gaan, op de spoeling zou dit ver
lies niet verhaald kunnen worden, om de
eenvoudige reden, dat de spoelingprijs con-
curreeren moet t#gen prijzen van ander
veevoeder. En dit war# dan onmogelijk.
Op den gistprijs verhaald zou dit verlies
dezen prijs doen «tijgen met twee-derde.
De volgende cijfers toonen dit aan. Een
rde van f30.— aan gist komt
met een waarde van tweemaal dit bedrag,
dus van f 60.— aan moutwijn. Men kan
aannemen, dat op 50 kilo bloem 'ƒ2 tot
1 kilo gist wordt gebruikt; dit is dus op
60 tot 70 kilo brood gemiddeld 3/4 kilo
gist, ter waarde van ongeveer 15 cent. Op
gemiddeld 65 kilo brood bedraagt de «tijging
dus van den gistprijs twee-derde maal 15
cent, of 10 cent, Daardoor zou du# één
kilo brood, 15/100 cent in prijs stijgen.
(Wordt vervolgd.)
STADSNIEUWS.
KENNISGEVING.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter algemeene kennis,
dat in de gemeente Soest een geval van
miltvuur is geconstateerd.
Amersfoort, 12 April 1920.
De Burgemeester van Amersfoort,
brengt ter algemeene kennis,
dat in de gemeente Langbroek gevallen
van mond- en klauwzeer zijn voorgekomen.
Amersfoort, 15 April 1920.
De Burgemeester voornoemd,
N. VELS-HEYN, L. B.
Besmettel ij ke veeziekten.
De Burgemeester van Amersfoort vestigt
de aandacht van belanghebbenden op art. 13
Ier wet van 20 Juli 1870, Staatsblad no.
31, luidende:
«Wanneer zich bij eeoig «tuk vee ver-
«schijnselen van eene besmettelijke ziekte
«openbaren, is de houder of hoeder ver-
«plicht daarvan onmiddellijk kennis te
«geven aan den Burgemeester der ge-
«meente, waar het vee zich bevindt.»
Overtreding van dit artikel wordt ge
straft met geldboete van f25.— tot f75.
Eveneens wordt de aandacht gevestigd
op art. 21 van bovengenoemde wet, luidende
«Vervoer van vee, door eene besmet-
«telijke ziekte aangetast of daarvan ver-
dacht is verboden».
Tengevolge van de uitbreiding van het
mond en klauwzeer, wordt er in het bijzonder
op gewezen, dat de markten niet door
besmet, of van besmetting verdacht vee,
mogen worden bezocht,
Bij overtreding van het bovenstaande,
zullen da bepalingen der wet in alle ge
strengheid worden toegepast.
Amersfoort, 13 April 1920.
De Burgemeester voornoemd,
v. RANDW1JCK.
jj G. KEUNEKE [I
Langastraat 105
AMERSFOORT
SPECIAAL ADRES IN
K
Lederwaren, Honden- 4
artikelen en
Reisbenoodigdkeden «j
K Beleefd aanbevelend.
Melkprijzen.
Ons wordt van bevoegde zijde medege
deeld, dat een samsnspreking heeft plaats
gehad vanwege het Gemeentebestuur met
den melkhandel.
Gebleken zou zijn, dat alhoewel de prijs
der melk op dit oogenblik 16 ets. per L.
bedraagt «n om verschillend# omstandig
heden (wisselende boter- en kaasprijzen) niet
met zekerheid reeds nu de prijs der melk
met ingang van 1 Mei kan worden vast
gesteld, het in de bedoeling van den melk
handel ligt, de melkprijs, zoodra dit eenigs-
zins mogelijk is te verlagen. De waarschijn-
lijkheid bestaat, dat een Mei-prijs van 14 ets.
per L. melk voor den verbruiker zal worde#
vastgesteld.
In eene gehouden vergadering van aan
deelhouder# der fabriek van Melkproducten
«de Geldersche Vallei» alhlsr, werd tot
President-Commissaris gekozen d# heer J.
Amersfoort, Scherpenzeel, Soest, Utrecht,
Tel. interc. 363. Tel. interc. 2. Tel. Interc. 6. Tel. interc 460
Telsgram-adres „CREDO".
:ies voor dei-Li
K. Knottenbelt van Vinkenhoef en tot
Commissarissen de heeren f. A. Hassingen
J. J. Polderman, beiden te dezer #tede.
Examens.
Bij het 16 dezer te Utrecht gehouden
examen voor de acte Lager Onderwijs zijn
ook geslaagd onze st«dgenoot«n, de dames
T. A. v. Dam, G. P. Dubber, C. M. G.
Gasman en A. M. J. Kosnders.
H. IJ. S. M.
Naar wij vernemen wordt onze stadgenoote,
Mej. S. Willing, klerk bij de H.IJ.S.M.—
telegraafbureau station met ingang van
1 Mei a.s. belast met den telegraafdienst
op bet Administratiegebouw t# Amsterdam.
Militaire Mutatlên.
De Kapitein J. T. Hein# van het 16e
Reg. Inf. t# dezer stede is belast met het
bevel over de 7e Compagnie Politietroepen
te Groningen.
T andtechnici.
Onze stadgenoot, de heer P. v. d. Burg
maakt deel uit van het bestuur van de op
10 April j.l. te Amsterdam opgerichte ver-
eeniging van zelfstandige tandtechnicl.
Ned. H,erv. Gemeente.
Naar wij vernemen heeft Ds. J. Visser,
directeur van het Rijksopvoedingsgesticht,
indertijd gekozen ais Ouderling der Ned.
Herv. Gemeente, als zoodanig bedankt. En
waar de heer v. Dijk. voorheen Diaken,
onlangs als Ouderling der Gemeente is
bevestigd, zal het Kiescollege Woensdag
28 dezer hebben te voorzien, in de op die
wijze ontstane beide vacatures in den Kerke-
raad.
Zanguitvoering.
Dinsdag a.s. zal ln «Amicita» een zang
uitvoering worden gegeven door het Christ,
meisjeskoor «Excelsior» en het kinderkoor
«Prinses Juliana» (onder-afdeelingeu van de
Chr. zaugvereeniging «Harpe Sions») en
beide onder leiding van den heer G. G.
van Luntereu.
Maatschappij van Nij verheid.
Departement Amersfoort.
Bovengenoemd departement houdt Don
derdag a.s. in hotel Rcichmann zijn jaar-
lijksche Algemeene Vergadering, waarin
tevens een bestuursverkiezing zal plaats
hebben wegens periodieke aftreding der
heeren J. H. v. d. Meidea en E. van Vollen-
hoven, die niet herkiesbaar zijn.
Oranje-Vereenlglng.
Het Bestuur der Oranjs-Vereeniging alhier
deelt ons mede, dat op Vrijdag 30 April
a.s. ter gelegenheid van den verjaardag
van H. K. H. Priase# Juliana, in Amicltia
een kinderfeest zal plaats hebben uitsluitend
toegankelijk voor kinderen vat. leden. Het
Bestuur mocht er in slagen voor deze ge
legenheid een goochelaar te engageeren
die ook werken zbI met duiven, konijntjes,
marmotten, vogels enz.
Centrale Crediet- sn Land
bouwbank.
De algemeene vergadering van aandeel
houders der Centrale Crediet en Landbouw
bank te dezer stede beeft de balans en de
winst- en verliesrekening over het afgeloo-
pen boekjaar goedgekeurd het dividend is
bepaald op 7 (v.j. 6) pet.
De Zslennood.
Inzake de zalennood te dezer stede,
waarover wij reeds het een en ander hebben
medegedeeld, ,-crnemeti wij thans dat de
desbetreffende Commissie dd. 13 dezer een
conferentie heeft gehad met B. en W.
dezer gemeente, ter toelichting van het
ingekomen adres.
Door de Commissie werd breedvoerig
betoogd, het absolute gebrek aan een geschikt
gebouw, waardoor het groeiende vereen!»
gingsleven van Amersfoort belet wordt vol
doende te ontwikkelen en dat, ln verband
mat de uitbreiding der stad, de velen, die
zich hier zullen komen vestigen, zich niet
bevredigd zullen gevoelen, terwijl groote
tooneelgezelschappen hier geweerd moeten
worden wegens het gebrek aan een
geschikte zaal.
De Commissie sprak voorts den wansch
uit, dat waar het toch de plicht is der
gemeente, ook hier in Amersfoort eens wat
voor de gemeenschap te doen, B. en W.
dit metterdaad in gunstigen zin zullen toonen,
door het stichten van een flink gebouw,
waaraan Amersfoort reeds zoolang behoefte
heeft.
Ofschoon B. en W. de noodzakelijkheid
van zulk 'n gebouw erkennen, achten zij
het niet mogelijk hier, tsn opzichte van den
wenscb der Commissie een gunstige beslissing
te nemen.
Voetbal.
Kampioenswedstrijd,
Morgen, Zondag komt R. K. Z. V. (Zwolle)
bij Rapiditas op bezoek.
Terrein Kruiskamp, aanvang 2 uur.
Morgenmiddag te 2 uur ontvangt Quick I
op Birkhoven een elftal van officieren van
de Bereden wapens, waaronder eenige be
kende spelers, zoodat wij een goeden oefen
wedstrijd voor da Reds msenen te mogen
voorspellen.
H. V. C. I gaat voor den beker naar
Helmondwij hopen dat onze withemden
succes zullen hebben, wij krijgen dan bij
de volgende ronde kans op een aardige
ontmoeting hier.
Reclame Calvé-Delft.
Een aardige reclame zenden de Fransch-
Hollandsche Oliefabrieken CalvéDelft
te Delft de wereld in voor een ieder,
die belangstelt in de verschillende toepas
singen van de artikelen dezer fabrieken:
de Delftsche Slaolie en het Delftsch planten-
vet Delfiat.
Hst ia het z.g. Kwartetspel, bestaande uit
48 kaarten, dat met zorg afgewerkte afbeel
dingen vertoont, betrekking hebbende op
de fabrieksgebouwen van CalvéDelft, de
aldaar verwerkte grondstoffen, de fabricage,
de verpakkingen en de toepassing der
producten ln de keuken.
Deze reclame Is. evenals het bekende
receptenbockje gratis en franco op aanvrage
bij de afdesling reclame dezer fabrieken
voor ieder belangstellende beschikbaar.
Wij twijfelen dan ook geenszins of dit
kwartetspel zal in bresde kringen van het
publiek zijn weg vinden.
Neptunus.
Donderdagavond sprak voor leden en
aspirant-ledsn van onze zwemvereeniging
«Neptunus», de heer H. Cuhfus, eerste zwem
meester te Utrecht, over het onderwerp
«zwemmen en radden». Verschillende vraag
stukken werden daarbij onder de oogen ge
zien, t. w.; «Wat is zwemmen?» de zwem
slagen ln verband met de daarbij beboorende
ademhaling, rugschoolslag, bet redden van
drenkelingsn etc. om t# concludeeren, dat
het doel van een zwemvereeniging moet zijn,
propaganda voor het zwemmen, en bevor
dering van een gezellige geest onder de
zwemmers.
