Dinsdag 19
October 1920
No. 9397
70e Jaargang
Uitgave van de Drukkerij „DE AMERSFOORTSCHE COURANT" voorheen Firma A. H. van Cleeff.
Verschijnt DINSDAG-, DONDERDAG- en ZATERDAG. ABONNEMENT per 3 maanden f 1.franco per post f1,15. Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIÊN 1—6 regels 95 cent; elke regel meer 15 cent. Bij regel-abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale-, officieele- en
ontelgenings-advertentien per regel 20 cent. RECLAMES 1—5 regels f1.55!; elke regel meer 30 cent. Incasseerkosten worden In rekening gebracht.
Inzending van advertenti6n op den dag van'verschijnen uiterlijk 10 uur, voor het Zaterdagnummer uiterlijk Vrijdagavond.
REDACTEUR: K. LUBERTI, AMERSFOORT
BUREAUX KORTEGRACHT 18 EN VALKESTRAAT 19. TELEFOON 19
Buitenlandsche Kroniek.
Polen.
Polen ligt tusschen twee landen, Dultsch-
land en Rusland, die op het oogenblik zwak
zijn, maar die eenmaal weer sterk zullen
worden. En wat vooral deze omstandigheid
zoo moeilijk en gevaarlijk maakt, is, dat
Polen als zelfstandige staat is geconstitueerd
ten koste van beide genoemde landen.
Deze feiten zijn dan ook het uitgangspunt
voor de door de Polen aangenomen hou
ding tegenover het vredesvraagstuk, zooals
dit duidelijk Is belichaamd in den knapsten
Poolschen staatsman Roman Dmovskl. Reeds
in 1908, toen hij lid was van de Russische
Doema, gaf hij een beroemd boek uit over
>Dultschland, Rusland en het Poolsche
vraagstuk, waarin hij uiteraard den huldigen
toestand niet kon voorzien en dus voor
onderstelde een sterk Duitschland en Rusland.
Waar nu de verzwakking dezer landen niet
lang duren kan, blijft ten slotte zijn be
schouwing alleszins van waarde. Wij zullen
daarom zijn argumentatie met korte woorden
weergeven. Polen, meent hij, beklemd als
het zit tusschen twee grootmachten, moet
zich oriCnteeren hetzij naar links, hetzij naar
rechts. En waar nu de Poolsch-Dultsche
tegenstelling niet kan worden opgeheven
of zelfs maar verzacht, moet Polen zich
dientengevolge naar het Oosten wenden,
pogen zich met Rusland te verstaan. Daarbij
dacht Dmovski natuurlijk niet aan een inter-
nationaal, doch aan een nationaal voelend
Rusland.
Naar aanleiding van dergelijke over
wegingen was het, dat Dmovski, die chef
was van de Poolsche delegatie ter vredes
conferentie in Parijs, trachtte zich vrij te
houden van de andere randstaten en hun
verhouding tot Rusland, en dat hij later
een tegenstander was van Pilsudski's poli
tiek, toen deze zich ging richten op het
verkrijgen van de grenzen van 1772.
Nu heeft bij den huldigen (voorloopigen)
vrede Polen deze grenzen van '72 ook wel
niet bereikt, maar de nieuwe grens is toch
zoo ver die richting uit, dat zij een toekom
stige toenadering der betrokken landen, een
Poolsch-Russisch Verbond dus, onmogelijk
moet maken,
In ons vorig artikel zelden wij reeds iets
over de ethnografische kwestie in het Noorden
waar de Polen een zuiver Wit-Russische
bevolking inlijven, van welke de godsdien
stige, cultureele en economische verhou
dingen eischen dat zij bij Rusland blijft.
In het Zuiden is de situatie al niet anders,
alleen betreft het hier geen Wit-Russen,
doch Klein-Russen of Roethenen. Ongeveer
de helft van het vroegere Russische gouver
nement Wolhynie, met een bevolking van
ongeveer ï1/? miljoen, komt aan Polen. De
voor de Polen gunstigste statistiek wijst uit,
dat daarvan 9 pCt. Polen zijn en 13 pCt.
Joden. De rest bestaat uit Roethenen (Oekrai-
□ers). Maar van de Roethenen geldt het
zelfde als van de Wit-Russen: hun belang
wijst naar het Oosten. Tijdelijke tegenstel
lingen zullen ook daar de blijvende gemeen
schappelijke interessen niet kunnen verdoe
zelen.
Juist deze Wolhyntsche aangelegenheid
behandelt Dmovski uitvoerig in zijn boek
>La question Polonaise». Hij zegt, dat het
de Roethenen aan nationaliteitsbesef ont
breekt, dat zif zich »Iaten russlficeeren». En
in een noot (op 25 September 1919) aan
Clemenceau verklaarde hij, dat »de roetheen-
sche (Oekraïnsche) teak slechts zeer onvol
doende ontwikkeld is en niet in staat is een
beschaafd mensch te voldoen.» Met andere
woorden: de Oekraina is een integreerend
deel van een gezond Rusland, er is niat
de minste basis voor de zelfstandigheidsidee,
en er is In nog geringere graad werkelijke
drang om bescherming te zoeken bij Polen.
Behalve Wolhynie wordt ook geheel
Galide Poolscb. Galiclé was, zooals men zich
herinnert, een Oostenrijksch Kroonland. Het
westelijke deel met de hoofdstad Krakau
heeft een bijna zuiver Poolsche bevolking,
maar het Oostelijk deel is Roetheensch.
Zelfs de Poolsche statistiek heeft voor Oost-
Galicië 75 pCt. Roethenen. Het zal er niet
ver naast zijn, wanneer men rekent dat er
3 mlllioen Roethenen wonen en 1 miilioen
Polen. En de lijdensgeschiedenis van Oost-
Gallcifi sedert 1918 bewijst duidelijk genoeg,
dat de Roetheensche bevolking heftig antl-
Poolsch is.
Een nadere beschouwing van Polens
nieuwe Oost-grenzen geeft dus, naar het
ons voorkomt, niet den indruk van stabili
teit Onafwendbaar, wanneer Rusland zich
weer herstelt, zullen zij voeren tot een
Poolsch-Russiscbe tegenstelling. En waar
Dmovski ongetwijfeld gelijk heeft, dat de
Poolsch-Duitscbe tegenstelling zich niet laat
wegredeneeren, zal de positie van Polen
moeilijk en gevaarlijk blijven. Het nieuwe
Polen is het, dat dom en dwaas genoeg
een Russiscb-Duitsche coalitie het eerst en
het meest in de hand werkt.
Firma K. W. JAEGER
AFLEVERING BINNEN 8 DAGEN
WINKEL: FABRIEK:
LANGE8TB. 74 - KAMPSTB. 96-%r
TELEFOON 198.
BEVOLKING.
Mijdrecht n. Z.-Singel 38 Mej. J. Knip
pers, Denekamp naar Z.-Singel 38 Mej.
A. de Vent, Deventer n. Z.-Singel 38
A. Sanches, Haarlem n. A.-Paul.l. 14
C. Otten, Amsterdam n. Leusderw. 204
S. Ellens, den Haag naar Utr.weg 127
J. Grijscn, Eibergen n. Verhoev.str. 28
J. de Visser, Leeuwarderadeel naar H. v.
Vlaodenstr. 18 J. Beyens, Bondowoso (N.I).
naar Regentessel. 2 H. Otten, den Bosch
naar Soesterweg 179 J. Meyboom, Nij
megen n. Vondellaan Mej. B. Putten,
Epe naar Soesterw. 242 H. Hansen,
Vlissingen naar Tulnstr. 4 A. Middel
hoven, Soest n. Leusderw. 180 A. Ver-
hoeff. Zutphen n. Breestr. 10 Wed. H.
Nijenhui», Helder n. Bernulfusstr. 41 F.
Pels, Maastricht n. Kruiskamp 46 A. v.
Bemmel, Kazerne naar Kamp 491 Mej.
A. Bouwman. Achttienhoven n. Westerstr.
83 H. Helmink, Apeldoorn n. Kromme-
straat 29 T. Wels, Kazerne n. Havik 5
Mej. M. Bremekamp, den Haag naar
Sch penn.str. 9 Mej. E. Bakhuis, Amster
dam naar Tesschelschadel. 2 G. Gouw,
Nijmegen n. Gr. Haag 25 Mej. W. Mertz,
Amsterdam naar Zogstr. 48 H. Verhey,
Ede naar Wilh.str. 46 Mej. E. de Gans,
Amsterdam naar Kroontjesmolen 3 E.
van Selfhout, Ede naar Langestr. 42.
Opgave van gevestigde personen
van t tot 9 October 1920.
B. Visser, Leiden (kaz.) naar L. Nic.str. 4a
C. Brakel, Zaandam n. Langestr. 139
B. v. Oosterhoudt, Amsterdam naar J. v.
Dieststr. 5 Mej. A. Bakker, Apeldoorn
naar Utr.weg 15 Mej. J. de Vries, Hil
versum naar B.-Wuyt.l. 54 J. Snoek,
Utrecht naar Aldeg.str. 107 Mej. M.
Ravesteyn, Amsterdam n. Utr.weg 239
A. Citroen, den Haag naar Pr.-Frederlkl. 6
Mej. M. de KruyfF, Soest n. Langestr.
59 Mej. W. v. d. Linden, Helder naar
P.-Bothtaan 26 Mej. J. v. d. Heul,
Vlaardingen naar Regentessel. 5 Mej.
H. Lensink, Gendrlngen n. P.Pijpersstr. 7
C.Jansen, Velsen naar Langestr. 116
R. Gijse, Utrecht n. Leusderweg 69
H. de Jong, Maartensdijk n. Kamp E.
G. Vrlelink, Steenwijk naar Hof 9 Mej.
A. v. d. Berg, Barnsveld n. Tesschelschadel.
4 C. de Bruin, Amsterdam naar G. v.
Stellingw.str. 2 Mej. B. Bosma, den Haag
n. Utr.weg 102 M. v. Diepen, Assen
naar St.-Andrlesstr. 20 K. Krone, Hildes-
heim n. Soesterw. 361 Mej. A. Laub-
meler, Piliting naar Gr. Haag 78b W.
Stender, Hannover, n. Verhoev.str. 46
P. Möller, Lützendortmund n. Soesterweg
361 F. Springer, Berlijn n. K. Bergstr.
28 Mej. A. Waile, Wamel n. Regen
tessel. 33 Mej. E. Sonneborn, Elberfeld
naar v. Bemmelstr. 48 H. Pannemans,
Venlo naar M. Withoosstr. 6 Mej. W.
Santing, Dordrecht naar Arnh.weg 77
Kinderen Jas, Rotterdam n. Beekenstl. 37
Mej. M. de Jonge, Zeist n. Beekenst.l.
37 Mej. C. Hopster, den Haag naar
Beekenst.l. 37 Mej. T. Dijkhuizen, Gro
ningen n. Beekenst.l. 37 Mej, E. Tenisse-
Rozenburg, Hilversum n. Muurh. 125b
L. Verdaasdonk, Amsterdam naar Muurh.
125b A. Wentholt, Amsterdam n. Muurh.
125b J. v. d. Schrieck, Rotterdam naar
Utr.weg 228 A. de Leeuw, Utrecht n.
Utr.weg 228 J. de Leeuw, Utrecht naar
Utr.weg 228 B. Aben, Laren n. Utr.
weg 228 Mej. G. Mees, Amsterdam n.
Z.-Singel 38 Mej. M. v. Straaten, Vianen
naar Z.-Singel 38 Mej. T. van Dam,
STADSNIEUWS.
KENNISGEVING.
Burgemeester en Wethouder van Amers
foort
brengen ter openbare kennis
dat bij hen van Gedeputeerde Staten van
Utrecht is ingekomen een verzoek van
Mejuffrouw E. ACHTENBERG,
wonende te Ameisfoort, Hellestraat 20,
n vergunning voor den verkoop van ster
ken drank in het klein voor gebruik ter
plaatse van verkoop alleen aan logeergasten
in de beneden voorkamer van het perceel
Hellestraat 20.
Dat binnen twee weken na de/e bekend
making een leder tegen het verleenen van
deze vergunning schriftelijke bezwaren kan
inbrengen.
Amersfoort, den 12 October 1920.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
v. RANDWIJCK.
De Secretaris,
A. R. VEENSTRA.
KENNISGEVING.
Burgemeester en Wethouders van Amers
foort;
Brengen ter openbare kennis;
dat bij hen is Ingekomen een ver
zoek van
JOHAN OERLEMANS,
wonende te Amersfoort. Leusderweg No
50 om verlof tot den verkoop van uitsluitend
alcoholvrijen drank voor gebruik ter plaatse
van verkoop in perceel Leusderweg No 50.
Dat binnen twee weken na deze
bekendmaking een ieder tegen het verleenen
van deze vergunning schriftelijke bezwaren
kan inbrengen.
Amersfoort, 15 October 1920.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
v. RANDWIJCK.
De Secretaris,
K. KAAN. Jzn (1. s.)
Opening Volksuniversiteit.
In het aardig met groen versierde zaaltje
van >Ons Huis» werd Zaterdagavond onze
Volks-Universiteit officieel geopend. Onder
de aanwezigen merkten wij opde Burge
meester, een zestal raadsleden, wethouder
Veis Heijn, de directeuren van verschillende
openbare diensten en van de Ambachts
school, de secretaresse van de Utrechtsche
Volksuniversiteit, vertegenwoordigers van
de moderne en christelijke vakcentrales en
m het garnizoen.
De voorzitter, de heer Mledema, opende
de bijeenkomst met een woord van welkom
tot de aanwezigen en in het bijzonder tot
den eerevoorzitter der volksuniversiteit, bur
gemeester Van Randwijck. Hij noemde deze
opening der V. IJ. een gewichtig en zonnig
moment, bovenal om het verblijdend* feit
dat deze stichting tot stand gekomen is
door samenwerking van alle partijen en
richtingen. Deze samenwerking ia van zesr
groote waarde voor de V. U., daardoor
toch wint zij aan innerlijke waardeen kracht
en verkrijgt een groote mate van stabiliteit.
Onze V. U. is dan ook bestemd om alle
volkslagen en alle richtingen te dienen en
te vereenigen tot het bereiken van één
doel. Deze eenheid en dit gezamenlijk werken
zal leiden tot eerbied voor elkanders over
tuiging, tot begrijpen en waardeeren van
datgene, waar men eertijds vreemd, ja
vijandig tegenover stond. Op het gebied
van opvoeding en onderwijs is eenheid
bovenal noodig. Dezelfde eenheid, die in een
gezin bestaan kan en moet, willen wij ook In
de maatschappij. In ons groeit dit verlangen,
wat zeker in de toekomst werkelijkheid zal
worden.
Wij keeren ons tegen despecialisatie, die
op elk terrein is waar te nemen, en willen
de synthese der menschheid. Spr. verwacht
en hoopt, dat de stichting der V. U. moge
zijn het morgengloren van dezen nieuwen
dag!
De openbare leeszaal en bibliotheek werkt
ook in deze richting, vandaar dat het bestuur
dezer instelling de voorbereidende stappen
deed om te komen tot stichting der V. U.
Er is krachtig en met grooten spoed gewerkt.
Spr. dankt alle medewerkers, in het bijzonder
den secretaris der V. U„ den heer Mebius,
voor het vele werk dat zij verricht hebben.
Daarnaast dankt hij het gemeentebestuur en
andere autoriteiten voor de ondervonden
steun en medewerking.
Het doel der V.-U. is het vormen der
menschen tot menschen. Wat zij niet wil
dat Is: voedsel geven aan het Intellectualisme.
Er zal niet getracht worden meerdere ver
standelijke ontwikkeling te bereiken, daar
aan is niet in de eerste plaats behoefte;
doch medewerken aan de geestelijke en
karaktervorming van den mensch, dat is
wat wij beoogen. De inrichting der cursussen
is daarom zoo, dat het grootst mogelijke
contact tusschen leider en cursisten bereikt
kan worden; de verhouding moet immers
zoo intiem mogelijk zijn, niet van school
meester tot leerling, maar van menschen
die elkander leeren kunnen. Gedachten-
wisseling moet zooveel mogelijk plaats
hebben, daardoor zal vergrooting van ons
geestelijk kapitaal verkregen worden. De
cursisten hebben dus voor een groot deel
het welslagen onzer stichtingln hunne handen.
Wij twijfelen niet aan het gelukken van
ons doel, wanneer dit begrepen wordt. Het
is vooral ons doel die lagen der bevolking
te bereiken, die in materieel opzicht gedrukt
zijn; zij vooral moeten gelegenheid hebben
zich geestelijk te voeden en te ontwikkelen.
Zij moeten zich niet af laten schrikken,
maar tot ons komen.
Hoewel dus onze V.-U. niet In de eerste
plaats gesticht is voor hen die reeds alge-
meene kennis bezitten, zijn zij toch ook van
harte welkom. Het programma biedt van
alles, men heeft maar toe te tasten. Elke
richting kan er zijn gading vinden.
De V.-U. zal medewerken tot beter be
grijpen van elkanders inzichten, gedachten
en beginselenhet zooeven geschetste begin
onzer samenwerking, voorspelt voor de
toekomst alle goeds. Reeds 365 personen
lieten zich voor de cursussen inschrijven,
65 pCt. van dit getal behoort tot de arbeiders
klasse. Enkele cursussen zijn reeds geheel
bezet. Het aantal leden bedraagt 30 en dat
der donateurs 3. Het Nut gaf reeds f 150