Arbeidersontwikkeling.
De Commissie voor Arbeidersontwikkeling,
ingesteld door A. B. B. en S, D. A.VP. afd.
Amersfoort, deelt mede. dat door haar het
volgende programma is vastgesteld
»Kapltaal en Volksinkomendoor J.
d. Tempel, op 26 October en 9 Nov. 1920,
15 cent per avond.
«Historisch Materialisme*, door F.v.d.Goes,
op 23 Nov., 7 Dec. en 21 Dec. 1920, 10
cent per avond.
«Kunst en Socialisme* (met platen), door
A. Hahn Jr., op 9 Jan. 1921, 20 cent.
«Collectief Arb. contract*, door E. Kupers,
op 20 Jan. 1921, 10 cent per avond.
Chartist en be w eging in Engeland*, door
E. Kupers, op 3 Febr. 1921, 10 cent.
«Karl Marx», door Jos. Loopult, op
22 Febr. 1921, 15 cent.
«Staatsrecht*, door P. T- Schmidt, op
8 en 22 Maart 1921, 10 cent per avond.
De Commissie geeft voorts een cursus in
vakvereeniglngsadminlstratie (opleiding afd.-
beatuurder) onder leiding van de heeren
Drost, Muilwijk en Schmidt, en een cursus
In bouwkundig teekenen onder leiding van
den heer Albrecht.
Inlichtingen zijn te krijgen bij den secre
taris P. J. Schmidt, Miereveldstraat 15.
Kaasmarkt.
Aangevoerd werden op 25 Oct. 1920, 35
wagens, bevattende 6500 K.G. kaas.
Prijzen f81.— tot f84.per 50 K.G.
Handel flauw.
Uit hot politie-rapport.
Bekeurd wegens openbare dronkenschap
A. H., BreedestraatJ. P., Arnhem.
Door de politie is aangehouden de
Dultscher W. S„ wiens paspoort niet van
een Nederlandsch visum was voorzien. Hij
is te dier zake naar Duitschiand uitgeleverd.
Een bewoner van de Regentesselaan
doet aangifte van diefstal van zijn rijwiel.
Overgenomen van de politie uit Amster
dam een minderjarige, Chr. H. S., ontvlucht
uit het gesticht Nederlandsch Mettray. Hij
wordt naar Apeldoorn overgebracht.
Nachtverblijf verleend aan W. F.,
ZutphenJ. O., op weg naar LunterenM.
J. P. H., te Utrecht; B. v. d. W.. met
vrouw en 3 kinderen op weg naar Enschedé.
Een bewoner van de L. Nicasiuastraat
doet aangifte, dat in de Regentesselaan zijn
rijwiel is ontvreemd.
Ons bericht over de dronken boeren,
van Zaterdag, kan op de volgende wijze
worden aangevuld:
Vrijdagmiddag omstreeks 2 uur werd op
de Appelmarkt de hulp van de politie Inge
roepen door café-houder v. d. Hoek aldaar,
aangezien er tusschen eenige bezoekers van
zija café een vechtpartij was ontstaan, waar
om bedoeld café werd ontruimd. Een der
verwijderde vrouwen die onder den invloed
van sterken drank verkeerde, ontstak hier
over zoodanig in woede dat zij een der
ruiten van bedoeld café insloeg. De politie
trachtte baar en de haar vergezellenden tot
kalmte te brengen, doch inplaats dat zulks
gelukte begon zij zich tegen de politie te
VolksaniYersiteit.
Ds. K. DEN HOLLANDER
Pred. Herv. Gem. te Amersfoort,
over:
DE WIJSBEGEERTE VAN SCHOPENHAUER.
Eerste lezing.
Het is in zekeren zin een durf. voor de
V. U. te spreken over wijsbegeerte, omdat
volgens bet programma niet meer dan een
L. O. mag worden verondersteld. Het zal
daarom noodig zijn, zoo eenvoudig moge
lijk te blijventoch zullen wij dieper moeten
gaan dan gewoonlijk op deze cursussen het
geval zal zijn. Dat kan niet anders, want
wijsbegeerte Is begeerte gericht op wijsheid,
het is een trachten naar diepere kennis.
Plato zei, onder deze kennis te verstaan
wetenschap in het algemeen. Dat zou dus
ook zijn beroepskennis, en dit is dus wel
een zeer algemeene opvatting van de wijs
heid. In zooverre is zij juist, dat wij weten
dat onwetende menschen niet gaan filoso
feeren, niet verlangen naar wijsheid. Zij
mcénen gewoonlijk wijs te zijn, beelden
zich dat in; als regel verlangt men dan
ook niet naar datgene, waarvan men niet
weet dat men er van verstoken is.
Wij verlangen naar wijsheid, ook al is
ze niet direct nuttig. Professor Bolland
(hoogleeraar in de wijsbegeerte te Leiden;
de man die de wijsbegeerte van den Duit-
schen filosoof Hegel (f 1831) opnieuw op
gang heeft doen maken in ons land) heeft
gezegd zijn In verhandeling over «HetNut der
Wijsbegeerte* (in de O. Bibl. voorhanden),
dat wij naar het onmiddellijke nut er van
niet moeten vragen, doch dat wij in ons
dagelijkach leven, bij vragen omtrent kunst
en wetenschap, zullen bemerken dat wij er
«nut* van hebben.
Wij vragen naar meer licht, diepere kennis,
naar wijsheid. Wijsheid ls méér dan wéten-
schap, meer dan feitenkennis. Wijsheid
dringt door tot hot Wezen der dingen en
verzetten, dez® te slaan en te trappen, het
geen hare mannelijke gezellen aanleiding
gaf zulks ook te gaan doen. Dit gaf de
politie reden de vechtenden uit elkaar te
slaan en de voornaamste belhamels, zijnde
Ph. B. en W. B., beiden wonende te Nij-
kerkerveen, te arresteeren en naar het
politie bureau over te brengen waartegen
zij zich ook hevig bleven verzetten. Bedoelde
vrouw hield ook niet op en maakte het de
politie zoo lastig dat ook zij, A. 13. geheeten
en wonende te Woudenberg, ten slotte werd
gearresteerd en In bewaring gesteld.
Tegen al de hier genoemde personen
wordt proces-verbaal opgemaakt terzake mis
handeling, wederspan nigheld, vernieling en
het in staat van dronkenschap de orde ver
storen.
Na ontnuchterd te zijn, werden de lastige
individuen des avonds 10 uur weder ln vrij
heid gesteld.
HINDERWET,
oo
Burgsmeester en Wethouders van Amers
foort,
Gelet op artt. 6 en 7 der Hinderwet,
brengen ter kennis van het publiek, dat
een door
DE FIRMA T. v. HOOGE VEST EN ZOON
ingediend verzoek met bijlagen, om ver
gunning tot het oprichten van een werkplaats
voor machinale houtbewerking, te drijven
door 6 electromotoreo, respectievelijk één
van 7 P.K., één van 5 P.K., één van 4
P.K., één van 3 P.K., één van i( P.K.
en één van 1 P.K. in het perceel alhier
gelegen aan het Lieve Vrouwe Kerkhof
Nos. 15 en 17 bij het Kadaster bekend
onder Sectie E, Nos. 4920 en 4921
op de Secretarie der gemeente ter visie
ligt, en dat op Maandag, den 8 Nov. aan
staande, des voormiddags te half elf me
gelegenheid ten Raadhuize wordt gegeven
om, ten overstaan van het Gemeentebestuur
of van één of meer zijner leden, bezwaren
legen het oprichten van de inrichting in
te brengen.
Tot bet beroep, bedoeld In art. s 5, ie lid
der Hinderwet, zijn volgens de bestaande
jurisprudentie alleen zij gerechtigd, die over
eenkomstig art. 7 der Hinderwet voor het
Gemeentebestuur of één of meer zijner leden
zijn verschenen, teneinde hunne bezwaren
mondeling toe te lichten.
Amersfoort, 25 October 1920.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
v. RANDW1JCK.
De Secretaris,
A. R. VEENSTRA.
Buitenlandsche Kroniek.
De presidentsverkiezing in
Amerika,
lederen keer, dat men In Amerika de
presidentsverkiezing tegemoet gaat, kan men
daar eenstemmig hooren, dat de verkiezing
dezen keer van grooter beteekenis is dan
verschijnselen, is slechts tevreden met gron
den en beginselen.
In het Boek der Spreuken staat geschreven
wijsheid is kostelijker en kostbaarder dan
koralen, en geen klelnoodien evenaren baar*.
Ook staat daar, dat godsvrucht het beginsel
van de wijsheid is. Want ten slotte is het
de godsvrucht, die dringt naar den dieperen
grond der dingen, naar den Oorsprong,
waaruit alles is. Het zijn de godsdienstige
menschen, die het meeste bshoefte hebben
aan wijsheid, ook, omdat deze noodig is
voor het oplossen van zoovele problemen
in het godsdienstig leven. Daarom wordt
van de theologen geCiscbt, dat zij kennis
nemen van de wijsbegeerte, zoowel van den
tegenwoordigen als van den vroegeren tijd.
Ala wij den grond der dingen kennen,
dan bespeuren wij overal orde, eeuwige
wetten, cosmos orde) een geest, die alles
drijft. En waar wet is, daar moet toch ook
een wet -gever zijn.!
Bij oppervlakkige beschouwing zien wij
overal strijd en tweespalt, die ons dan juist
echter tot verder denken drijft, want onze
geestelijke aanleg is zóó, dat wij den dieperen
zin der dingen willen vatten, wij willen
begrijpen. Begrijpen Is denkend vereenigen,
en dat ls ook ten slotte Waarheid. Wat
wij willen isons zelf terug vinden in dat,
wat wij niet begrijpener moet komen een
heid van denken en van zijn. Ons denken
toch staat maar niet zoo naóst de ver
schijnselen, niet buiten de werkelijkheid.
Het is juist daarom, dat de wijze zoover
komen kan, dat hij vrede heeft met wereld
en leven.
Waarom nu hier gesproken over Schopen
hauer? Omdat spr. het met hem eens is?
Neen, dat absoluut nietspr. is geen pessimist,
die zegt dat bet leven niets waard Is. Maar
Schopenhauer is gekozen, omdat hij zoo'n
levenswijsgeer is, omdat hij ons zoo ge
weldig veel levens-wijsheid leert. En nu
hoeven wij bet met af die wijsheid niet eens
te zijn, doch het kan zijn nut hebben daar
van kennis te nemen en van gedachten er
over te wisselen.
ooit te voren, dat de uitslag er van met
groote spanning wordt afgewacht. Door
gaans is dit wel een beetje erg overdreven
geweest dit jaar echter Is dit (natuurlijk!)
niet zoo. De grond daarvan is, dat de
vrouwen, met de doorvoering van de
negende aanvulling der grondwet, kiesrecht
hebben gekregen ook voor dit instituut.
Ergo is men in spanning om te weten, op
welke wijze de vrouwelijke stemmen zich
zullen verdeelen. Evenwel schijnt het overal
reeds vast te staan, dat de vrouwen in
groote meerderheid republikelnsch zullen
stemmen, waarbij men dan als maatstaf
neemt de verkiezingen in Maine. Wanneer
dus de politieke barometer in Maine niet
al te ver uit de richting wijst, zullen den
tweeden November de Amerikanen barger
Warren Harding als president in het Witte
Huis doen plaats nemen.
De verkiezingen in Maine werden inge
zet met een nationale campague, waarbij in
de eerste plaats de verhouding van de V.
St. tegenover den Volkenbond ter sprake
kwamen. Beide groote partijen, democraten
en republikeinen, hadden hun beste sprekers
naar Maine gestuurd, omdat zij zich er wel
van bewust waren, dat de September-ver-
kiezingen daar als het ware een voorproef
zouden zijn van die in November in het
geheelo land.|En wat was de uitslag? In bet
geheel werdenjuitgebracht 200.000 stemmen.
De democraten gingen, vergeleken bij 1916,
3000 stemmen vooruit, terwijl de republi
keinen een vooruitgang van niet minder dan
53000 stemmen boeken konden en meteen
totale meerderheid van 65000 stemmen de
overwinning behaalden Harding, die een
republikeinsche overwinning van 25000
stemmen voorspeld had, was over dit resul
taat zóó begeesterd, dat bij zich tegenover
de pers op de volgende wijze uitliet:
«Het resultaat van Maine is een bewijs
er voor, dat Amerika opoleuw een werkelijk
vertegenwoordigende (representeerende) re
geering wil invoeren en aan het WilsoDisme*
den doodssteek geven wil, en Amerika on
afhankelijk van en onverplicht aan Europa
wil houden**
Deze verklaring is de strijdkreet geworden
van de republikeinsche campagne. Nu moet
men hierbij bedenken, dat de grenzen tus
schen de democraten en de G. O. P. (Grand
Old Party) in de latere jaren zoo vervaagd
zijn, dat het voor menschen, die niet iederen
dag van nabij met de Amerikaansche blnnen-
landsche politiek in aanraking komen, zeer
moeilijk is de fundamenteele grondstellingen
(en dus /c^zwsteilingen) in de twee groote
partijen aan te wijzen.
Onder Wilson's regeering werd, gelijk
bekend ls, het vrije woord en de persvrij
heid zoo zeer beperkt, gepaard gaande
met een steeds verdergaande agressieve
inmenging in de Europeesche verhoudingen,
dat de democraten onmogelijk langer ver
wijten konden doen aan het adres van
de Republikeinen inzake imperialisme. De
republikeinen maakten hiervan gebruik om
de democraten te beschuldigen van autocratie,
waarbij zij het «Wilsonisme* op één lijn
stelden met het Tsarisme. Hiertegenover
Schopenhauer geeft een levens-en wereld
beschouwing, en daarom Is het te doen.
Wij hebben geen rust voor we die hebben.
Het gebrek van onzen tijd is juist, dat er
zooveel menschen zijn,die zoo'n beschouwing
missen, die het zonder denken doen, niet
trachten om tot wijsheid te komen. Om
daarin verandering te brengen is b.v. toch
immers deze V.-U. ook gekomen.
Wat wij nu bovenal van Schopenhauer
en de andere filosofen kunnen leeren,
is dit, dat de dingen niet zoo zijn als ze ons
toeschijnen, dat er diepere dingen zijn die
onze aandacht vragen. Vooral in dezen tijd,
waarin zoo weinig stabiel is, is het noodig
inwendige rust te hebben, ldeSele berusting
en vrede in' ons hart. Wie tot klaarheid met
zich zelf gekomen Is, kan die klaarheid mee
dragen in den strijd.
En juist dat leeren de wijsgeeren. Schopen
hauer zegt«streeft naar heiligheid, daarin
ligt de veiligheid, de rust. Zij die de zinnen
hebben overwonnen, die in volkomen over
gave leven, zij zijn de heiligen, zij hebben rust.*
Wat de aanleiding tot filosofeeren is? De
mensch heeft boven het dier het vermogen
tot theoretische beschouwingen, het zoeken
naar het geheel van de dingen, naar den
samenhang. Het dier leeft alleen op zijn wil,
doch bij den mensch laat zich de theoretische
belangstelling geldentegenover bet doen
van het dier staat bij hem het beschouwen
het be-denken gaat vóór de Daad. Zoo be
staat het kunstwerk reeds in het brein van
den kunstenaar vóór hij het schept.
De wijsbegeerte Is dus ontstaan uit de
pogingen, om tot een geheel van voor
stellingen te komen omtrent het zijn van
alle dingen. Dus heeft leder normaal ont
wikkeld mensch zijn eigen filosofie. Iets
waarbij hij rust vindt, dat vast staat voor
hem. De eenvoudige mensch is zich daar
van natuurlijk niet bewust, terwijl bij den
vromen mensch deze wijsbegeerte meest
den vorm van mystiek aanneemt. Zien wij
dus do wijsbegeerte als een algemeen
menschelijke functie, dan moeten wij des
te meer vragen: wat ls de drijfveer tot
stelden de democraten dan weer de be
schuldiging van oligarchie, Nu Is Inderdaad
de senaat, welke voor het overgroote deel
republikeinsch is, in wezen geheel oligarchisch,
en een republikeinsche staatsinrichting zou
veel meer lijken op een regeering van de
afgevaardigden van de bezittende klasse
dan op een representatieve regeering.
Inmiddels was van de oude princlplöele
tegenstellingen dus niet veel meer over, en
dat «niet veel* was het toltarief.
De democraten hadden altijd geijverd
voor een toenadering tot den vrijhandel,
terwijl een krachtige tol-bescherming een
van de sterkste punten was in het politieke
program van de G, O. P. De republikeinen
toch wenschten den bloei van de Ameri
kaansche industrie te verzekeren door een
overzeesche concurrentie buiten te sluiten,
waarvan gevreesd werd dat zij gevaarlijker
zal worden dan iets anders, naar mate de
toestand in Europa beter wordt en Duitsch
iand opnieuw met volle kracht zijn afge
broken handel en industrie kan voortzetten.
De partij wijst daarbij op de algemeen
dreigende iudustriCele crisis, die zich kort
voor het uitbreken van den wereldoorlog
In Amerika vertoonde, en hot ls ook in
overeenstemming met dit gezichtspunt, dat
vele van de grootste industriüele bedrijven
reeds maanden voor de presidentsverkiezing
worden stopgezet, niet omdat er geen werk
zou zijn, maar enkel om de publieke opinie
te beïnvloeden en een republikeinsche over
winning af te dwingen. Dit geschiedt dan
met deze motiveering wij willen afwachten
en zien hoe de wind waait. Overwinnen
de democraten, dan zal een lage toeheffing
het onmogelijk maken dat de binnenland-
sche Industrie intensief wordt geëxploiteerd.*
Het is deze taktiek, die door de democraten
wordt uitgekreten voor een intimideering
van ds arbeiders, daar zij hen wil
dwingen tegen bun eigen overtuiging in te
stemmen op de republikeinen. Hoe dit
ook zij, in ieder geval ontbreekt het bij de
thans gevoerde verkiezingscampagne niet
aan stellige republikeinsche toezeggingen
omtrent de invoering van een afdoenden
beschermenden tol, en Harding heeft het
ln Californiü zelfs uitgesproken, dat hij den
geheelen landbouw beschermen wil en daar
mee dus ook de Californischen fruitteelt.
Waarmee hij ongetwijfeld de noodige
stemmen zal hebben gewonnen!
(Wordt voortgezet).
Kunst en Wetenschap.
Grootheden.
Eergisteravond genoot ons bevoorrecht
dorp de eer van een concert van Max
Orobio de Castro, den in het buitenland
beroemden en gevierden Nederlandschen
cellist, die hier ook dezen zomer, zooals wij
al eens vertelden, zijn® vacantie doorbracht.
De vrouw van zijn eersten leermeester,
Mevrouw J. E. Mossel-Belinfante, begeleidde
den kunstenaar waardig en samen deden
zij ons, misdcelden op dit gebied, vergeten,
hoe miserabel de accoustiek van onze
dit alles? En dan vinden wij dat het is:
waarheidsdrang. De goddelijke geest drijft
den mensch naar waarheid. Dat heeft alle
groote denkers bewogen. Deze drang komt
bij het denken-zelf niet altijd tot uiting.
Veel meer doet zich daar gelden de drang
om datgene te verdedigen en te bewaren
wat wij reeds hebben, het stel verkregen
begrippen en voorstellingen te verdedigen,
uit vrees voor de onrust van een nieuw
inzicht, omdat dit ons allicht zou dwingen
tot het herzien van onzen geestelijken inven
taris, en dat is altijd zwaar werk.
Wtjsbegeerte is dus het denken van de
waarheid, het zoeken naar geestelijke waarden.
En nu is het heerlijke van onzen tijd, dat
de menschheid weer op zoek is naar getstc
lijke waarden, zij het op verschillende
manleren. Dat Is ook te begrijpen. Als de
dingen maar eens mis gaan, dan komt er
een zoeken en streven naar wat ontbreekt.
Er er bestaat bij velen een gemis aan
waarheid. De Ouden zeiden: verwondering
is de aanleiding tot fillsofie. Maar deze
verwondering is ook twijfel te noemen.
Allerlei vragen dringen zich aan ons op,
eischen antwoord en brengen ons tot na
denken.
He» denken begint dus met een ver
bijstering, twijfel. Begint, doch moet er
niet bij blijven staan. Men kent de oude
vraag van Pilatus: wat is waarheid?
Pilatus, die met die vraag zelve tevreden
is, elk antwoord van te voren verwerpt.
En het is niet Pilatus alléén, die zoo doet.
Er Is zelfs een heele deuk-richtlng (het
scepticisme), die zegt: er is geen waar
heid. Maar die waarheid-ontkenners nemen
toch die uitspraak als waar aan, en
weerspreken aldus zich zelf.
«Waarheid* is tenslotte: overeenstemming
van de gedachte met de werkelijkheid, de
eenheid van denken en zijn.
Nu meent Schopenhauer, dat de men
schen de waarheid niet rvillen, dat zij op
zettelijk de fijnere en diepere geesten ont
vluchten en zich alleen daar vertrouwen,
waar het goed vlak is.
