BINNENLAND.
of gedeeltelijk te worden afgeneden van zijne
telegrafische verbindingen.
Nagasaki, het beginpunt van de van Japan
uitgaande overzeesche kabels van beteekenis.
is door twee kabels verbonden met Wladiwo-
stok en door twee anderen met Sjanghai. Do
beide eersten werden natuurlijk door het uit
breken van den oorlog geheel waardeloosde
Groote noordse he telegraafmaatschappij, die
ze in bezit heeft, staakte terstond den dienst
om daardoor de vernieling te voorkomen. De
beide andere kabels, van Nagasaki naar
Sjanghai, tot dezelfde maatschappij beboe
rende, voorzien sedert Februari 1904 nage
noeg geheel in het telegrafische verkeer van
Japan met de buitenwereld. De „Groote
noorósche" is eene maatschappij, waarin be
halve Russisch ook Deensch en Skandina-
visch kapitaal gestoken iswas zij eene zui
ver Russische maatschappij, dan zou ook deze
verbinding van den eersten dag van den oor
log af zonder genade afgesneden zijn
Wat vorder nog aanwezig is aan telegra
fische verbindingen, is niet veel zaaks. Er
ligt nog een kabel, die gedeeltelijk aan de
„Groote noordsche", gedeeltelijk aan den Ja-
panschen rta&t behoort van Kotomo op K'.oe-
sioo naAr Foesan (Korea)deze dient echter
slechts voor et plaatselijke verkeer en moet
voor het internationale verkeer aansluiting
zjeken bij Russische lijnen. Eindelijk is er
nog eeno lijn, die oorspronkelijk ook slechts
bestemd was voor het locale verkeer tusschen
©enige kleinere eilanden en voor het verkeer
tusschen Japan en Formosa. Deze lijn. die
geheel aan den Japanschen staat behoo-t,
hoeft door een kabel van Formosa naar
Foetsjou (in China) verbinding met het
wereldkabelnet. Volgens een telegram van de
Daily Mail uit Singapore is het laatstge
noemde stuk kabel echter door Russische
agenten reeds doorgesneden. Het geheele
telegrafische verkeer met Japan berust dus,
wanneer dit bericht zich bevestigt, uitslui
tend op de beide kabels tusschen Sjanghai en
Nagasaki He*, gevaar, dat dit verkeer geheel
zal worden gestoord, is dus niet gering, wan
neer de r ssiscbe vloot er in slaagt in de
Chineesche zee door te dringen en aan de
vloot van Togo eene nederlaag toe te bren
gen.
De krijgsraad, die Stoessel'9 gedrag te Port
Arthur moet beoordeelen, is nog niet tot
ocne uitspraak gekomen. Hij beeft zijne
werkzaamheden geschorst in afwachting van
de getuigenissen van eenige Russische offi
cieren, die in Japan krijgsgevangen zijn.
Nexo-York, 27 April. (Daily Mail). Volgens
telegrammen uit Petersburg hebben de onder
handelingen van Schwab met de Russische
a "miraJiteit gele'd tot eene overeenkomst be
treffende het bouwen van verscheidene linie
schepen van 16,000 ton van een bijzonder
type. waarvan men zegt, dat het do wereld
zal verbazen.
Allerlei
vUit Kopenhagen verluidt, dat do
Deensche kruiser Ilekla don 28en Maart vier
vreemde treilers had opgebracht, en den 5,
dezer nog twoo, wegens het visachen in ver
boden wateren. Vijf van de troilers zijn En-
golsoh en een HolLandsch, de Bernard uit
IJmuiden. In het geheel werd 6500 kronen
boete opgelegd, en verder werden de vangst
en de netten verbeurd verklaard.
vEeu snel rijdende automobiel is Maan
dagmiddag in Köstritz^bij Pössneck, in Thu-
riugen, twee kinderen van drie eu zes jaren
over het lijf gegaan. Het ocne kind bleef op
do plaats dood, het andere werd zoo zwaar
gewond dat men twijfelt, of het er van op
zal komen. De automobiel ging er, nadat hot
ongeluk gebeurd was, hard van door.
vEen flauwe grap is to Odessa oorzaak
geweert van een ernstig opstootje. Deze of
gene had een gerucht verspreid, dat een aan
zienlijk persoon uit St. Peters burg een som
van 10.000 roebel had gezonden om vóór
Paachen to worden verdeeld onder de betrek
kingen van de ton oorlog opgeroepen soldaten.
Ongeveer duizend vrouwen kwamen nu
unen voor het raadhuis, om op uitdeeling
van het geld aan to dringen. Zij tieten rich
niet aan hot verstand brengen, dat de be
doelde gift niet was ontvangen, aioegen deu
ren en vensters stuk en wierpen de politie
met steenen.
Hot gelukte den Burgemeester eindVijk de
vrouwen tot rede to brengen, maar niet d%j
nadat hij, in zijn hoedanigheid als voorzitter
der „Vereeniging tot ondersteuning van reeer-
vistengezinnen" een flinke som geld onder
haar had uitgedeeld.
vDo Noderlandschc stoomboot Ireno
heeft to Cardiff 20 man van den Franschen
schoener Alioe aan wal gezet, die op de kust
vau Newfoundland schippbreuk geleden heeft.
Na een vreeselijken storm heeit do beman
ning van de Alic© tien dagen lang onophou-
do'ijk moeten pompen om het schip boven,
water te houden. Ten slotte hadden do man
nen alle hoop opgegeven, maar toen kwam
de Ireno in zicht. Do zee stond evenwel nog
zoo hoog, dat men onmogelijk met de booten
naar de Alico kon gaan. De mannen moesten
met oen lijn aan boord van de Irene gehaald
worden. Enkelen hunner waren zoo zwak, dat
zij tevoren met oen touw aan sterker kame
radon vastgebonden moesten worden. Een
paar minuten nadat do laatste man veilig op
do Ireno was, verdween dc schoener in de
diepte.
Kameroverzicht
Tweede Kamer.
Donderdag werd do behandeling van het
wetsontwerp voortgezet en wel over artikel
D4bis, o. a. betrekking hebbende op bet leer
plan, met do daarop ingediende amendement-
ten.
In do eerste plaats was voorgesteld een
amendement door de heeren Bos en Borgcsius
strekkende om artikel 54bis sub 2° to leacn
„hot leerplan is goedgekeurd door den dis
trictsschoolopziener of bij verschil tusschen
dezen ©n het bestuur der school, door onzen
minister, met de uitvoering dezer wet belast,
gehoord den inspecteur."
Deze goedkeuring wordt niet geweigerd
wanneer het leerplan voldoet aan de eischen
van een regelmatig voortschrijden en vol-
1 doend onderwijs in de vakken, vermeld in
art. 2 onder ai, alsmede k, tenzij wat dit
laatste vak (nuttige handwerken voor meis
jes) betreft, blijke, dat de schoolgaande kin
deren daarin elders voldoend onderwijs ont
vangen." Tegelijkertijd werd behandeld een
amendement van dezelfde voorstellers op art.
45, strekkende om te bepalen, dat de Rijks
bijdrage voor het onderwijzend personeel niet
wordeu verleend wanneer zoodanige afwijking
van het leerplan plaats heeft, dat het onder
wijs dientengevolge als onvoldoend moet wor
den aangemerkt.
Nog was een amendement voorgesteld door
den beer Helsdingen c. a., strekkende
art. 54bis sub 2° te lezen
„de regeling der schooltijden en vacan-
tiën, de verdeeling der school in klassen, de
bij het onderwijs te gebruiken boeken en
het leerplan zijn goedgekeurd door den
districts-schooloptiener, of bij verschil tus
schen dezen en het bestuur der schooi, door
onzen minister, met de uitvoering dezer wet
belast, geboord den inspecteur.
„Deze goedkeuring wordt niet geweigerd
om redenen aan de richting van het onder
wij? ontleend. Het leerplan moet voldoen
aan de eischen van een regelmatig voort
schrijdend en voldoend onderwijs in de vak
ken vermeld in art. 2 onder aj, alsmede
k., tenzij, wat dit laatste betreft, blijke,
dat de schoolgaande kinderen daarin elders
voldoend onderwijs ontvangen."
Vorder waren door den heer Bij le veld
twee amendementen ingediend. Het eerste
strekte om de mededeeling van het leerplan
te doen, vervallen.
Het tweede strekte om artikel 54bis 3° te
lezen als volgt:
„Aan scholen waar het onderwijs alleen
omvat de vakken ak van art. 2 dat onder-
wijs gegeven wordt gedurende ten minste 20
uren per week waarvan ten hoogste 2 uren
:n het vak vermeld onder k (nuttige hand
werken) volgens een aan don arrond. school
opziener medegedeelden en in de school
vertrekken op een zichtbare plaats opgehan
gen rooster van lesuren, waarop tevens de
feestdagen en vacantietijden zijn vermeld,
doch voor al het onderwijs behalve de vak
ken a-k ook twee of meer vakken 1-p van
art 2 dan gedurende ten minste 23 uren per
week waarvan ten hoogste 2 uren enz.
De bedoeling van dit amendt. is aan do
scholen met meer uitgebreid lager onderwijs
eenige meerdere ruimte te geven wat aan
gaat de lesuren en leervakken.
Ten slotte was een amendement voorgesteld
door den heer B o r g e s i us c. s., strekkende
om te voorkomen, dat kinderen van to jeug
digen leeftijd op school worden toegelaten.
Deze amendementen, door de voorstellers
toegelicht en verdedigd, werden alle door den
minister van binnenlandsche
zaken bestreden, die in zijn betoog uiteen
zette, dat het onmogelijk zou zijn in de prac-
tijk te oonstateeren of van het leerplan wordt
afgeweken. Daartoe zou eerst een geheele
reorganisatie van het schooltoezicht dienen
vooraf te gaan.
eHt resultaat der discussie was, dat de heer
Bij level d zijn beide amendementen in
trok; dat de heer Bos aan zijn amende
ment nog toevoegde de woorden, dat goed
keuring van het leerplan, niet zal kunnen
worden geweigerd om redenen aan de rich
ting van het onderwijs ontleend.
Hierna trokken ook de socialisten het amen-
dement-Helsdingen c. s, in.
De quaestie van de toelating va.i te jeug
dige kinderen, zou de minister nader over
wogen, zoodat het amendement'-Borgesius in
verband daarmede werd aangehouden.
Overgebleven waren derhalve alleen de
twee amendementen van den heer Bos.
Het eerste (goedkeuring van het leerplan)
werd verworpen met 42 tegen 19 stemmen;
het tweede (introkking van het subsidie bij
niet nakoming van het leerplan voor open
bare scholen) werd eveneens verworpen en
wel met 42 tegen 17 stemmen.
Berichten.
De Staatscourant van Vrijdag 28 April
bevat de volgende Kon. besluiten
benoemd tot kantonrechter-plaatsvervan-
ger in het kanton Utrecht mr. G. Blom, se
cretaris van het Munt-oollege te Utrecht;
op verzoek eervol ontslagen als griffier
bij de rechtbank te Groningen mr. G. Wit-
holt;
op verzoek eervol ontslagen uit den mili
tairen dienst de generaal-majoors A. J. Prins,
commandant der 2e divisie infanterie en
A. R. Krayenhoff van de Leur, van den
grooten staf, commandant der stelling van
Amsterdam en bevelhebber in de le Mili
taire afdeoling, en is aan voornoemde opper -
officieren Hr. Ms. dank betuigd voor de
veeljarige en belangrijke diensten door hen
aan den lande bewezen
op verzoek eervol ontslagen de opzichter
der telegrafie le klasse E. J. Pierlot te
'8 Gravenhage
op verzoek eervol uit 's lands dienst ont
slagen de O.-I. ambtenaar met verlof mr.
dr. J. C. G. Jonker, laatstelijk ambtenaar
voor de beoefening van Indische talen in
Ned.-Indië on mr. D. W. K. de Roo de la
Faille, laatstelijk ambtenaar ter beschik
king van den directeur van justitie n Ned.-
Indië;
benoemd tot president van het Hoogge
rechtshof in Ned.-Indië mr. W. C. Berk
hout, thans vice-president.
aan J. J. van Dullemcn te 's Gravenhage is
op zijn verzoek, met ingang van 1 Mei 1906,
eervol ontslag verleend als landmeter van het
kadaster.
H. M. de Koningin-Moeder bracht
gisteren-middag te 2 uur een bezoek aan bet
wijkgebouw der Ned. herv. gemeente - d ia co-
nesse narbeid in wijk 8, Tollonstraat te 's Gra
venhage.
H. M-, die vergezeld was van freule Van
de Pol, werd ontvangen door da. A. J. A.
Vermeer en de werkende leden.
Door een patiëntje werd der Hooge Be
zoekster oen bouquet aangeboden, waarna
de Vorstin de geheelo inrichting, ook de kli
niek, bezichtigde. Voor alle patiënten bad
H. M. een vriendelijk woord on met groote
belangstelling deed H. M. zich inlichten om
trent den arbeid der leden.
Daarna genoot do „Ohristinarstichting",
inrichting tot opneming van verwaarloosde
kinderen, aan de Re gen teasel aan, de hoogo
eer van oen bezoek.
Hior werd H. M., die beschermvrouwe der
stichting ia, ontvangen door het bestuur,
douairière Beelaerts van Blokland, mevrouw
Van de Wal en freule Röell en de directrice,
mej. Usener.
Ook hier werd H. M. een bouquet aange
boden en nam de hooge bezoekster de ge
heele stichting in oogenschouw.
Bij haar vertrek schonk H. M. een gift,
om de kinderen te onthalen.
In antwoord op het aan Z. K. H. ge
zonden telegram heeft de Prins der Neder
landen telegrafisch aan het comité voor de
Volksfeesten te 's Gravenhage bijzondere»
dank doen betuigen voor de aangeboden ge-
lukwenschen.
Men meldt uit Apeldoorn
Ter bijwoning der vergadering van het Na
tuur- en Geneeskundig Congres begaf Z. K.
H. de Prins met zijn adjudant zich per auto
mobiel naar Arnhem..
De vorige week Dinsdag hebben de hof-
dignitarissen een uitgestrekten tocht gemaakt,
gezeten in twee auto's
De minister van oorlog, generaal Bter-
gansius, vertrok gisteren naai" Groningen tot
het bezoeken van het militair hospitaal en
andere gebouwen aldaar.
Na dat bezoek gaat üe minister voor eeni
ge dagen met verlof naar Zwolle.
De nieuwbenoemde Russische gezant
bij ons Hof, do lieer Tscharykow, wordt Don
derdag 4 Mei e. k. in bet Hotel den Ouden
Doelen te 's Gravenhage verwacht.
Men meldt uit 's Gravenhage
Naar wij vernemen zal de voortzetting der
behandeling voor het Hof van Arbitrage, van
het geseh-'l over eene belasting-quaestie tus
schen Japan en drie Europecsohe mogendhe
den, op 15 Mei a. s. plaats hebben.
De Nederlandsch-Duitsche Commissie
voor het ontwerpen eener regeling tot ophef
fing der bezwaren waartoe de gelijktijdige
toepassing der Nederlandsche en der Duitsehe
ongevallen-verzekering aanleiding geven, js
Woensdagmorgen met een rede geinstalleerd
door den minister van buitenlandsche zaken.
De geheime oppe rregeeri ngsraad jJe Wuerme-
ling beantwoordde de toespraak van den mi
nister.
Tot voorzitter koos de commissie mr. Maca-
lester Loup, voorzitter van het bestuur der
Rijksverzekeringsbank.
De beraadslagingen, die tot 5 uur 's namid
dags duurden werden gisterenochtend hervat.
De Nederlandsch-Fransche commissie
ter bespreking en regeling van eenige douane
rechten in de Marowijne-rivier in West-In-
dië, is te 's Gravenhage in Ik*, departement
van Koloniën bijeen gekomen.
Na te zijn geinstalleerd door den secretaris
generaal van het departement, mr. A. E.
Elias, heeft de commissie hare werkzaam
heden aangevangen.
Zij bestaat, voor Frankrijk, uit de heeren
Lucien Hubert, afgevaardigde voor dc Ar
dennen in de Fransche Kamer van Afgevaar
digden Weber, van de Universiteit te Parijs
en J. van Vollenhoven, onder-bureauchef bij
het kabinet van den Franschen minister van
^.oloniënen voor Nederland uit de heeren
mr. A. L. Gastraann, waarnemend chef der
afdeeling West-Indische zaken aan het de
partement van Koloniënmr. C. F. Schoch
directeur der Surinaamsche Bank en jhr. L.
C. van Panhuys, adjunct-commies aan de af
deeling West-Indische zaken bij ons departe
ment van Koloniën.
De leden der Fransche commissie hebben
hun intrek genomen in het hotel den Ouden
Doelen.
Naar men lit goede bron verneemt, is
mr. W. C- Berkhout, vice-president van het
Hooggerechtshof van Nederlandsch-Indië, om
trent wien het gerucht vermeldde dat hij
pensioen zou nemen, benoemd tot president
van gemeld rechtscollege.
Door de Liberale Kiesvereeniging
„Epe" te Epe, is tot candidaat voor het lid
maatschap der Tweede Kamer, hoofdkies-
distriot Apeldoorn, gesteld de heer jhr. R. A.
P. Sandberg tot EÜsenburg te Colmschate,
webhouder der gemeente Diepenveen.
In de Woensdagavond gehouden verga
dering van de Vrijzinnige Kiesvereeniging
voor Brielle en Omstreken, werd de heer A.
Rood knijpen definitief candidaat gesteld
met algemeene stemmen.
Men schrijft uit het district Grave aan
de N. R. Ct.
„Ook op Paaschzondag worden door mr.
Harte van Tecklenburg, minister van finan
ciën, nog enkele gemeenten in het district
Grave bezocht, ten einde zich als candidaat
voor het Kamerlidmaatschap aan te bevelen
tegenover het aftredend lid, den heer Frie
sen te Grave. Het schijnt nu zeker te zijn,
dat mr. Harte het Kabinet verlaat; hoe ook
de verkiezingen in Juni uitvallen. Intusschen
meent de heer Friesen zijn candidatuur te
moeten handhaven, niettegenstaande er een
schriftelijke overeenkomst tusschen hem en
mr. Harte bestaat, dat de eerste zijm zetel
weder ter beschikking van mr. Harte zou
stellen, zoodra do laatste a's minister af
treedt. Volgens do uitlegging van den heer
Friesen betreft, dit echter alléén hot geval,
dat mr. Harte door den val van het Kabinet
zou gedwongen worsen af te treden, maar
volstrekt niet als hij vrijwillig heengaat, zoo
als nu het geval is."
In een vergadering van vrijzinnige kie
zers in het kiesdistrict Breda is candidaat
gesteld kapitein G. C. A. Fabius, die de can
didatuur heeft aangenomen.
De laatste Afrikaaivsche bal
ling. Gisterenmiddag vertrok met den trein
van 2.35 Weesperpoort te Amsterdam de laat
ste balling tengevolge van den Z.-A. oorlog
van daar, om in Rotterdam en Den Haag af
scheid te nemen van zijne vele vrienden. Het
is dc Ik-kende commandant H. Lategan. Het
Noderlandschc volk dankt bir voor de gast
vrijheid, vriendschap en liefde, die hij hier
mocht ondervinden Woensdag vertrekt de
commandant voor goed naar Afrika. Tot
Dinsdagochtend is zijn adres Buijs Ballot
straat 46, Utrecht. (Hbld.)
De heer Charles Boissevain deelt in
bet Hbld., in een dankbetuiging voor de
groote belangstelling in zijn feest, mode,
dat hij de feestgave wenscht te gebruiken om
ter herdenking van zijn feest voor zijn kin
dereu en kleinkind*., n zijn portret te laten
schilderen en eenige instellingen, die hem
lief zijn, aan een bijdrage te helpen.
'rIn den ouderdom van ruim 81 jaren is
overleden de heer F. E. Dammers, procureur
bij het gerechtshof en de arrondissements
rechtbank te Amsterdam, Dc overledene was
ridder in de orde van Oranje-Nassau.
Natuur en Geneeekundig Congres.
Gisterenmiddag om half two? werd te
Arnhem het 10e Nederlandsche Natuur- en
Geneeskundig Congres geopend met eeu toe
spraak van den voorzitter dr. A. C. H. Moll.
Deze begroette in de eerste plaats den e ere
voorzitter van het congres, Z. K. H. prins
Hendrik der Nederlanden.
In zijn openingsrede zette dr. Moll hierop
uiteen, wat in de eerste plaats met dit con
gres wordt beoogd. Hoewel de naam, natuur-
en geneeskundig congres, wijst op tweeërlei
takken van wetenschap, is dit c ngres eh
toch feitelijk een van beoefenaren der natuur
wetenschap de geneesheer neemt ier plaats
onder hen, die de natuurwetenschappen be
oefenen in den ruimsten zin des woords.
Nadat Spr. nog oen kort woord had gewijd
aan den voorzitter van het eerste Natuur- en
Geneeskundig Congres, prof. fctokvis, verwel
komde hij in de Duitsehe taal de afgevaardig
den van de Gesellschaft deutschor Natur-
forscher uud Aertze, the British ssociation
for the Advancement of Sciences en de As
sociation franjai&o pour l'avancement des
sciences, waarna hij het congres voor geopend
verklaarde.
Dr. Moll hield hierna een rede over„Het
verband van Natuur- en Geneeskunde."
Bij de receptie ten st-adhuize werden de
deelnemers aan het congres namens het ge
meentebestuur toegesproken door den burge
meester, jhr. inir. Röell. Deze verheugde er
z'.h in, zooveel bekwame en ernstige mannen
bier op deze plek, in het vier eeuwen oude,
door Maarten van Rossum gestichte gebouw
te mogen begroeten en sprak de hoop uit,
dat de handelingen en beraadslagingen van
het congres aan de wetenschap ten goede, aan
de menschheid ten zege moge komen.
Alvorens zich naar het congres te begeven,
zat Prins Hendrik aan een dejeuner, te zijner
eer door den Comnrssaris der Koningin ge
geven. Mede zaten aan de burgemeester dezer
stad, mevrouw Roëll, de leden van het bureau
van het hoofdbestuur en de secretaris van het
regelingscomité.
Maatschappij tot Nut van vt Algemeen
1 19e Algemeene vergadering.
Woensdag, begon in het gebouw der Ver
eeniging „de Vrije Gemeente" te Amsterdam
de 119e algemeene vergadering van de Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen.
De jaarvergadering, anders steeds op
Woensdag na Pinkster gehouden, is- dit jaar
met het oog op de Kamerverkiezingen
vervroegd.
Door het hoofdbestuur werd uit zijn mid
den tot voorzitter gekozen prtif. mr. J. F.
Houwing van Amsterdam.
De heer Houwing opende de vergadering
met een rede, waarin hij na een woord van
welkom in de eerste plaats herinnerde, dat
de wetsoommissie der maatschappij, zooals om
de tien jaar gebruikelijk is, ook nu weer de
vraag heeft overwogen, welke verandering in
de statuten door de veranderde tijdsomstan
digheden noodzakelijk zijn geworden.
Deze oommissie is na nauwgezet onderzoek
tot de conclusie gekomen, dat aan principieele
wijziging geen behoefte bestaat. Wat de werk
zaamheid der maatschappij aangaat, onder
den invloed der sociale beweging is zij zich
meer dan vroeger bewust geworden van de
veelzijdigheid, waartoe zij krachtens haar
naam is geroepen. Een reeks van studie-ge-
schriften en rapporten is verschenen, welke,
door uitstekend bevoegden saamgesteld, niet
alleen onze kennis van maatschappelijke toe
standen hebben vermeerderd, maar ook op
den loop der jongste wetgeving niet zonder
invloed zijn gebleven. Dit alles wordt dank
baar erkend en daarbij past zeker een woord
van weemoedige herinnering aan de nage
dachtenis van den man, J. Brtiinwold Riedel,
die gedurende de zes jaren, dat hij als secre
taris aan de maatschappij was verbonden,
„de bezielende kracht was, die haar op deze
ruime banen heeft geleid."
Tot zoover het Nut als geheel genoanen;
doch minder opgewekt klinkt de toon, wan
neer de energie der onderdeelen ter sprake
komt. Bij sommige departementen laat die
energie te wenschen.
Daarom wenschte spreker er de aandacht
op te vestigen, dat straks in September de
kinderwetten ingevoerd zullen worden. Maar
nu de wetten er zijn, zijn nu ook onze depar
tementen gereed om ze te ontvangen? vroeg
spreker.
Er zijn reeds departementen, die het moei
lijk probleem hebben ouder de oogen gezien,
eu die hebben nagegaan in hoeverre de op
richting van Tehuizen-voor-schoolgaandè-kin-
deren in groote steden althans een middel kan
zijn om wat men beoogt te bereiken. Er zijn
er, maar zijn er vele?
Verder herinnerde Spr. er aan, dat het
hoofdbestuur een adres aan de volksvertegen
woordiging heeft gezonden om aan te dringen
op verwerping der aanhangige onderwijs-
no veile.
Intusschen heeft het hoofdbestuur het hier
bij niet gelaten. Het heeft zich onmiddellijk
aan het overwegen gezet, wat onze maatschap
pij te doen stond, om, indien het noodig
wordt, de beginselen, waarop zij rust, ook in
de toekomst bij do volksopvoeding tot hun
recht te doen komen, en leiding te geven aan
de svmpathie, die de voor allen toegankelijke
volksschool bij zoovelen in den lande blijkt
te bezitten.
En toen was het voor het hoofdbestuur
een groote voldoening, dat het te midden
dezer beraadslagingen werd verrast door een
voorstel van urgentie an het departement
Woudsend, „om ter gelegenheid van den hon
derdjarigen gedenkdag van het overlijden van
Jan Nieuwenhuyzen een Nieuwhuyzen-fonds
te stichten, bestemd tot het verleenen van
subsidiën ten bate van het lager onderwijs
in den geest der maatschappij."
,Ik mag niet vooruitloopen, aldus besloot
Spr .zijn toespraak, op de beslissing, of reeds
thans voor een dergelijk voorstel de tijd ia
gekomenmaar wel mag ik zeggen, dat ik
het met hartelijke ingenomenheid begroet als
een bewijs, dat er nog levenskracht zit in den
ouden boom tot in zijn uiterste vertakkingen
En daarom, M.H., laat den geest van dii
kleine departement vaardig worden over on
allen. Dan mogen wij straks met goed ge-
weten den sterfdag van Nieuwenhuyzen gaai
herdenken, omdat onze daden zullen getui
gen, hoezeer wij de stichting, door hem aai
het geluk van zijn volk gewijd, nog dragej
in het hart.
De rede van den voorzitter werd met luii
applaus begroet.
Aan de orde kwam daarop het jaarver
slag van het hoofdbestuur over 1904/1906
waaraan het volgende is ontleend
Op 1 Juli 1904 telde de Maatschappj
12,610 leden, verdeeld over 285 departemen
ten; dit getal was op 1 April jl. gestegei
tot 12,816. Vier nieuwe departementen wet
den opgericht, n.l. Nijeveen, Zevenbergei
Voorst en Eist, daarentegen werden opgeh*
venBloemendaal, Loenen a. d. Vecht, Mui
selkanaal en Schoonoord. De periodiek
tredende leden van het hoofdbestuur,
de heeren dr. D. Bos te Winschoten en
F. A. Eggers te Amsterdam, werden vervais
gen door de heeren jhr. mr. D. O. Ex
te Zutphen en mr. J. B. Roelvink te Ara
sterdam. In de plaats van mej. I. Kooisti
te Apeldoorn, die in September jl. bedanl
te, werd gekozen de heer J. C. van
Berg te Heerenveen.
In December jl. verscheen een belangrij
rapport over de banken van leening en
particuliere beleenbanken. Het hoofdbestuu
benoemde voor het onderzoek naar het c
derwijs per correspondentie (per post) hier
lande een commissie, bestaande uit de hei
ren dr. D. Bos te Winschoten, Th. Nolen
Rotterdam en L. B. Fikkert te Baarn.
Op verschillende plaatsen werden 11
steun van het hoofdbestuur lichtbeelden
avonden gegeven, terwijl in 155 kleine
partementen sprekers vanwege het hoofdb
stuur optraden.
Er verschenen 3 kleine geschriften,
„Voeding en ziekte", van dr. J. Schrijver
„De Woningwet", door G. Oosterbaan, e
„Openbare of bijzondere school", door "ffi
de Vletter.
Het mede door de Maatschappij opgericht!
„Centraal Genootschap voor Kinderherstell
lings- en Vacantie-kolonies" laat bij Apel
doorn in het villapark „Het Loo" een ruim
kinderhuis bouwen.
Het verslag werd voor kennisgeving aan!
genomen, waarna behandeld werden de vooiv
stellen van het hoofdbestuur, ter verdere
uitvoering en hernieuwing van vroeger ge.
nomen besluiten, 19 in het geheel.
Allereerst voerde de afgevaardigde var
SluisAardenburg het woord over de be
grooting, die er op wees, dat in de
5 jaren f 10,000 was ingeteerd. Spr. steldi
daarom voor, een sluitende begrooting te
maken.
De heer Kruseman wees er namens hel
hoofdbestuur op, dat de vorige spreker eigen
lijk buiten de orde was, daar de begrootinj
niet wordt vastgesteld door de algemeen*
vergadering. Maar Spr. wil wel zeggen, dat
het beeld door den geachten afgevaardigde
veel te donker is gekleurd en dat de toe
stand veel geruststellender is. Het kapitaal
van de Maatschappijl is in de laatste jaren
vermeerderd met f 15,000.
Thans ging men over tot de beraadsla
ging over het eerste voorstel van het hoofd
bestuur, n.l. om f 3000 beschikbaar te stel
len voor het steunen van departementen, ter
zake van onderwijs.
Dit voorstel werd zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen, evenals het tweede voor
stel, om f 2000 uit te trekken voor het steu
nen van departementen ter zake van volks
bibliotheken.
Goedgekeurd werd verder een voorstel om
f 500 uit te trekken ter zake van te houden
bibliotheekvoordrachten; een voorstel om
f 300 uit te trekken voor het doen drukken
van het jaarboekje; een voorstel om f 2400
uit te trekken voor een aantal geschriften;
een voorstel om op de begrooting voor 1905
f 1000 beschikbaar te stellen voor de uit
gave van hoogstens zes kleine geschriften
een voorstel om op de begrooting een som
van f 3200 aan te wijizen voor het doen
honden van voordrachten over onderwerpen,
welke in verband staan met het streven der
Maatschappij; een voorstel om f 300 toe te
staan ter bevordering van de totstandkoming
van plaatselijke volksbanken; een voorstel
om f 200 uit te trekken tot het geldelijk
steunen van de pogingen van meer ontwik
kelden om de verstandelijke en zedelijke ont
wikkeling te bevorderen van minder ontwik
kelden door persoonlijke bemoeiingen (waar
tegen de oommissie 41 bezwaren had).
Mej. Ter Meulen (hoofdbestuur) verdedigde
den post en deze werd zonder stemming aan
genomen. Een voorstel om f 100 toe te voe
gen aan de inkomsten van het schoolfonds
werd goedgekeurd; f 400 zal wederom be
schikbaar worden gesteld voor het in het
loven roepen van tijdelijtke cursussen in ko
ken enz.; f 190 zal worden gestort in de kas
van de Vereeniging tot net houden van voor
drachten met lichtbeelden; f 1500 zal ter
beschikking worden gesteld van het hoofdbe
stuur tot het verleenen van geldelijken steun
aan hulppersoneel van bewaarscholen, o m
door geregeld onderwijs de gelegenheid te
verschaffen zich voor zijn taak I 3 bekwamen
f 1000 zal op de begroot ing worden uitge
trokken, ten einde het hoofdbestuur in staat
te stellen de» schoolfondsen voor schippers
kinderen geldelijken steun te verleenen
f 500 werd toegestaan voor de bevordering
der facultatieve vereeniging van departemen
ten en districten, ter behartiging van de be
langen der daarin bij onderling overleg sa
mengevoegde departementen.
Eveneens werd f 500 uitgetrokken voor de
bevordering van do oprichting van plaatse
lijke vereenigingen, welke in den tin der
woningwet uitsluitend werkzaam zijm ter ver
betering der volkshuisvesting; een voorstel
om f 500 beschikbaar te stellen ter bevorde
ring van tuingrondverhuring aan werklie
den f 1000 zal worden uitgetrokken ter be
vordering van de oprichting dooi' de depar
tementen van plaatselijke vereenigingen, die
duurzame verzorging van minderjarigen be
oogen.
Ten slotte werd besloten f 200 uit te trek
ken voor ondersteuningen van algemeeiien
aard, zoodat alle voorstellen, van het hoofdbe
stuur onveranderd zijn aangenomen.
Van half een tot half twee werd gepauseerd,
waarna door de commissie van urgentie ver
slag werd uitgebracht over het voorstel van
