Uit den omtrek.
STADSNIEUWS.
heeft, dat partijen er van hopen. Wordt dit.
resultaat niet bereikt, dan za\ meent de
Bestuurdersbond de vergaderink beslist moe-
ten doorgaan.
Gisterenmorgen heeft een tweede uitkee-
ring van totaal f 600 aan de stakers van
wege den Bestuurdersbond plaats gehad.
De relletjes in verband niet de werksta
king zijn aan het verloopen.
j.et déraillement bij Beesd.
Uit Tiel wordt gemeld, dat de assistent V.
T K., onder wiens dienst te Beesd een trein
«railleerde, door de H. IJ. S. M. ontsla
gen is.
Doodslag. Men meldt uit Iloorn
aan ,,Do Alkm. Ct.":
In een onbewaakt oogenblik kregen Zondag
middag tusschen i en 2 uur, twee verpleeg
den in de Rijkswerkinrichting alhier, een
geschil, waarbij de één zoo driftig werd, dat
hij den ander dood sloeg.
Ecu oneerlijked c-nstbode.
De politie te Wageningen heeft aa.11 gehou
den de 17-jarige dienstbode M. v. W., die
uit de lessenaar van haar patroon een bank
biljet van f 200 had ontvreemd. Zij bleek
,r.og over to hebben f. 135. Voor het ontbre
kende was een japon en verschillende klei
ragheden gekocht
D'iefstal van lood. De politie te
Haarlem heeft een letterzetters-jongmaatje
aangehouden die kans had gezien, om op do
drukkerij waar hij wc tezaam was pbn. 300
KG. lood te stelen.
Diefstallen op de rivieren.
Men meldt uit Zalt-Bommel aan de Prov.
N.-Rr. Ct.
't Is opmerkelijk, dat na het in voorarrest,
stellen der drie rivierventers, verdacht van
rivierdiefstal, op de rivier tusschen Brakel
en Roesum geen enkele zeetel aar meer wordt
opgemerkt. Zag men 's nachts andei's gere
geld enkele roeibooten op do rivier, nu geen
enkele. Zou er de schrik in getracht zijn?
Ongeluk bij het boomen
rooien. Een landbouwer te Raalte, die
in het begin der v.orige week bij het boomen
vellen door een boom getroffen werd, is
Zaterdag in het ziekenhuis aldaar overleden.
Van den trein gevallen. Da
remmer, die gisterenochtend nabij het
station Velperpoort te Arnhem van den
goederentrein is gevallen en met een wonde
aan de rechterslaap werd aangetroffen
was, nadat hij door een geneesheer was ver
bonden, in staat onder geleide naar hot
station te gaan, vanwaar hij per eerste ge
legenheid naar Enschedé kon vertrekken
Verzakking aan do Hem-
b r u g Op dezelfde plaats, waar dit eeni-
gen tijd geleden plaats vond, is in de laat
ste dager weer geregelde vei-zakkiug in den
spoordijk ten zuiden van de Hem brug ge
constateerd over een lengte vara. 100 Meter
en een diepte van ruim 1 Meten-. Het an
der»,!' deel van den dijk blijft gced staan.
Voorloopig wcxrdt niet bijgestort.
Brand. Gisterennacht om half
een ontstond brand in de bakkerij
der Werkmans-Vereeniging te Hoorn. Daal
de spuiten niet onmiddellijk en niet vol
doende water konden geven, woedden de
vlammen geruimen tijd onbelemmerd, waar
door het gebouw geheel uitbrandde. De aan
grenzende gebouwen bleven behouden. De
spuit vara de infarateri verlende onder bevel
van eon luitenant krachtige hulp. Als oor
zaak denkt men, dat een vonk uit de bak
kerij de takkebosseoi op de.i zolder aanstak.
De schade wordt door verzekering gedekt.
Qnweer. Zondagnamiddag ontlast
te rich boven do gemeente Katwijk een he
vig on weder, gepaard gaande met ontzag
lijke regenbuien. Gedurende een paar uren
was de bliksem niet van dc luaht. Ongeluk
ken zijn, voorzoover bekend, niet voorgeko
men.
Wel sloeg de bliksem in, doch dit ge
schiedde in den Rijin voor de Turfmarkt.
Ooggetuigen zagen den straal sissend in het
water nederdalen.
Over aardappelen, t o o v e n a-
rij en bacteriën. De Pr. Gr. Cfc. ver
telt
Een bediende op een groot handelskan
toor doet aam .liet begin van den winter
aardappelen op. Daarin is neg niets vreemds.
Zijn familie eet geleadelijkweg die aardap
pelen op. Ook dart. is (gewoon.
Op een goeden dag schilt de vrouw te
veel aardappelen. Br blijven er dus nia het
eten over en deze worden in dë kast gezet.
Tegen liet vallen vara den avond, toen
de kastinhoud al in het duister 'lag, moest
een van hot gieriin in de kast zijn.
Er klonk een gil, de kijker deinsde ach
teruit en sloeg de kast weer dicht.
Hert. gezin kwam aanhollen.
Kolen, gloeiende 'kolen", gilde dë kijker.
De familie onthutst, vroezend voor diroe-
vige verstandsverbijstering. De vader doet
nu op zijn beurt de kast open en ziet ook
een gloed op de plaats, waar eens de aard
appelen gestaan hadden. Hij deinst achter
uit en slaat weer de kast dicht.
Geen vorstaradfeverbijsterLn|g; dus maar een
wonder! Doch de vader vermant zich. Won
deren bestaan niet. De kast gaat dus weea-
open, niettegenstaande den gloed neemt de
vader de aardappelen emit. En de kolen...
werdien weer aardappels,
De belangstelling stijgib. De proef wordt
herhaald. Met dezelfde resultaten.
De vader besluit spijkers met koppen to
slaan. Hij gelooft niet aan Parsifal-wonde-
ren en wandelt dus naar het landbouwproef
station Daar vindt hij minder verbazing
dan hij verwacht had. Zijn verzekering, dat
aan zijn kookgerij alles in orde is wordt
onmiddellijk geloofd. Hij zou maar eens vijf
kop brengen, dan zouden do hearen den
duivel wel bannen.
En zij banden den duivel. Zot dezelfde
aardappelen eens in een andere kast, zeiden
zij, dan blijven rij aardappelen.
Zij bleven aardappelen.
De verklaring was dan ook, dat er in de
cerate kast lichtgevende bacteriën waren,
die het wonder van dc gloeiende aardappe
len bewerkten. De%elijke bacteriën komen
onder dei-gelijke omstandigheden vrij veel
voor, zoo zeide men ons.
aMen meldt aan de N. R. Ct.
Naar wij vernemen, komt voor de betrek
king van directeur-generaal der Maatschap
pij tot Explcdta. e van Staatsspoorwegen ern
stig in aanmerking de heer Kretsdhmar van
Veen, oud-directeur van de Nederlandsche
Zuid-Af ri kaansche Spoorwegmaatschappij
«ud-afdoelingsohef van de Holl. IJzeren
Spoorweg- Maatschappij
Nader vernemen wij
Door den Raad van Commissarissen der
Maalt;,rinappij tot- Exploitatie van Staats
spoorwegen is voor do benoeming van een
directeur-generaal dei- Maatschappij de vol
gende voordracht opgemaakt Jhr. J. A.
van Kretschmar van Veen, directeur der
Holland cho Elcctrischo Spoorweg-Maat
schappij. oud-directeur dor Nederlandsalie-
Zuid-Afrikaansche Spoorweg-Maatschappij en
J. van Hasselt, oud-directeur van publieke
Werken der gemeente Amsterdam.
aOnder niet weinig belangstelling is
gisterenmorgen het stoffelijk overschot van
den heer N. Janssen, in leven pedel der
Rijksuniversiteit te Utrecht, kan don schoot
der aarde toevertrouwd
Verschillende hoogleeraren waren op de
(nieuwe) algemeen© begraafplaats aanwezig
en niettegenstaande den vacantietijd1
ook vrij veel r denten.
Voorts merkten wij op den waarnemenden
president van het college van c iratoren der
universiteit dT. B. Reiger, bui n- ?ster der
gemeente Utrecht, jhr. mr. «j. F Hooft
Graafland, secretaris van curatoren, en mr.
J. F. B. Baert, lid (oud-secretaris) van het
college van curatoren.
Aan do groeve werd het woorgevoerd
door prof. dr. S. D. van Veen, rector-niagnifi-
cus der universiteit, die o. a. met den vori-
gen roetor-magnificus prof. ar. F. F. C.
Went in een der volgrijtuigon plaats geno
men had.
Bij het graf van dezen man, den trouwen
dienaar van de Utrechtsehe Universiteit past
een woord van weemoedige hulde, aldus ving
prof. Van Veen aan.
Spreker doet dit namens den senaat in
't algemeen, maar ook namens de leden af
zonderlijk en verder Lamens alle die aan
do universiteit verbonden waren, want in
aller hart had hij een plaats, oei. plaats der
oere.
Meer dan 40 jaar heeft hij d universiteit
gediend met de gave van znn mnsche per
soonlijkheid Steeds heeft hij het. welzijn van
de universiteit bevorderd. In ha-r bloei heeft
hij zich verheugd, omdat liij Laar oprecht
lief had.
Alles wat een gioed pedel doen kan heeft
hij gedaan. Hij heeft zijn aimibt niet alleen
hoog giefhouden, maar ook hoog gemaakt, zich
zelf ter eore
Maar behalve een woord van hulde past
ook een woord van dank.
Als pedel heeft Janssen zich tot aller
vriend gemaakt. Allen heeft hij aan ridh ver
plicht door zijn ijver en toewijding, zijn raad
en voorlichting. Zijn blijmioediglheiid en wel
willendheid verlichtten oms..
Door de integriteit van rijn karakter en
de soliditeit van zijn persoon/1 ijkheid hebben
we tegen hem opgezien en hein daarbij tege
lijkertijd iets van ons hart gegeven.
Na nog gewaagd te hebben van rijn gjoed
en eerlijk clmistensobap eindigde spr. deze
waardeerende woorden met een „Rust
zacht."
Een zoon van den overledene bedankte
vc-or de laatste eer en daarin e- was de plecb-
tgheid afgeloopen
Onder de twaalf dertien l-ransen en
bloemstukken werden o. a. opgemerkt van het
college van curatoren, van den oud-secretaris
van het college van curatoren mr. Baert en
van hét U. S. C.
aDe afd. Utrecht en Omstreken der
NederlMaatschappij voor Tuin douw eai
Piim kunde, heeft succes met de door haar
udg< schreven voor jaarsbloementen toonstel
ling, die Maandag en Dinsdagmiddag in
„Buitenlust" te Utrecht gehouden is.
De jury, bestaande uit de heeren J. H.
Kot tm anu te Driebergen., A. Vrugte te
Hilversum en J. Smitskamp te Zeist, deed
de volgende uitspraak
I 10 bloeiende planten, le prijs aan de
firma Wilderbeek2o prijs aan C. M.
Knopper; 3e prijs aan A. Koudijs en Zn.
II 10 niet bloeiende planten, le prijs
aan de firma Wilderbeek; 2e prijs aan C.
M Kiopper Tzn.; 3e prijs aan dezelfde.
III. 15 bloeiende bol- en knol ge wassen,
le priji aan C. M. Knopper Tzn.2e prijs
aan A Koudijs en Zoon.
IV. 10 bloeiende Azalea :ndioa, le prijs
aan de firma Wilderbeek eu Zoon 2e jwijs
aan O. M. Knoppor Tzn.; 3e parijs aan de
zelfde
V. 10 bloeiende Azalea mollis, le prijs
aan de firma Wilder beek en Zoon.
Inzendingen buiten het pregrammale
prijs aan T. E. Houtvester2e prijs aan
C. M. Knopper; 3e prijs aan J. A. Zou
tendijk bij loting.
aBlijkens het tweede ontwerp der a.s.
zomer dienstregeling der Nederlandsche Cen
traal Spoorwegmaatschappij zal tusschen de
stations de Bilt en Huis ter Heide een stop
plaats komen. Deze stopplaats, genaamd
..Bosch en Duin' komt aan den Duinweg.
Alle treinen zoo wol van do richting Zeist als
die van de richtmg Utrecht zullen er op tij
dig verzoek stoppen tot het opnemen en uit
laten van reizigers.
Hilversum .Het gjerudliit loopt, dlalt
hjtar een nlfcuwe schouwburg zail worden
gesticht.
Hilversum. De pi. afd. van „Toon
kunst" zal 8 Moi a.s. ten gehoore brengen
„Iphcgtemle en Tauride" van GUtick. De
hoofdrol wordl! gezongen door mevrouw
NoordewierRcdkii'ngtkis.
Hilversum, Zaterdag a.s. houdt do
Kon. Völuwsdh© Jachtvereenijging een jacht-
rit in den omtrek vara deze gemeente. Sa
menkomst t^| 1 uur narai. bij de H. B. S.
E 1 boi r g. De Raad dezer gemeente heeft
bedlbtera eene geldileeniimg van f 18.000 aan te
gaan, tor bestrijding van de (kostten vara aan
koop van de Annbachltisteekensdhoo!, de ver
bouwing van het Gemeentehuis en den aan
leg van gasleiding.
Tijdens de verbouwing van het gemeente
huis zal dc secretarie overgebracht worden
naar oen der lokalen van de Amibadhitstee-
kensohooil.
Door den inspecteur van de artillerie
zijn aangewezen tot het volgen van cursussen
tot opleiding van officieren dier bereden
artillerie in het werkdadig schieten uit veld
geschut en hetgeen daarmede in rechtstreeks
verband staat, bij de artillerie schietschool
in dc Legerplaats bij Oldebroek:
le cursus. 1520 April. Kapitein D. C.
M. ridder Aiowijn;
2e van 2227 Aprilkapitein U. J. N.
Doornbos;
3e van 29 April—4 Mei: le luit. W. H.
E. Vrijidlag;
4e van 1318 Mei: le luitenant J. C.
Kempoeë.
Gisterenavond belegde de Kon. Bond
van oud-onderofficieren eene vergadering in
het café „De Arend".
Aangezien er niemand te vinden was, die
definitief den voorzittershamer wenschte op
te nemen, werd bij acclamatie tot tijde! ij k
voorzitter gekozen de heer H. S. Valken
burg.
Ais afgevaardigde naar de algemeene ver
gadering werd gekozen de heer L. J. Krook.
Aan de orde kwam de te houden stede
lijke sehiewedsrtrijd, in die maand Mei a.s.
Des Maandags heeft, de wedstrijd plaats,
tenwij! des Zalterdags de prijlzen zullen wor
den uii|t,g©reiiklt, waaraan eenigie festiviteit
zal verbonden worden. Het bestuur heeft
van verschiKende autoriteiten toezegging ge
kregen van medailles, o.m. vara den Com
missaris der Koningin en van den burge
meester dezer gemeente. Uit de kas der af-
dealing zal de sabietveneemgriaig f 40 ont
vangen, tea- tegemoetkoming in dë kosten.
Ten slotte wenden d'c heerenA. Kroon
uit Grondngjen en J. de Groot uit Zuitphen
gokozen als leden van heft hoofdbestuur.
De opening van het nieuwe
St Elizabeth's Gast- of Ziekenhuis.
Nu ongeveer een jaar geleden werden in
de St.. Andriesstraat een rij oude huizen af
gebroken, met het doel om op het daar
door vrijgekomen terrein de bovengenoemde
inrichting te bouwen. Medio Mei werd' met
de werkzaamheden aangevangen, terwijl reeds
7 Juni 1906 de eerste steen door den heer C.
Th. van Beek werd gelegd. En thans is daar
voor ons verrezen een grootsch en monumen
taal gebouwniet, alleen, doch ook een inrich
ting in ,alle deelen met zooveel nauwgezet
heid in orde gebracht, dat Amersfoort met
recht er trotseh op mag zij,n
De stijl van het. gebouw is de negenrtiende-
ceuwsche baksteen'bouw, waarbij rijkelijk ge
bruik is gemaakt van Gothische profielen.
Het hoofdgebouw, dat 65 M. lang en ruim 8
Mdiep is en aan hetwelk aan bride zijden de
20 M. lange en ruim 8 M. breede vleugels
zich bevinden, irust met de uitbouwen en
hoofdtrap op een deels maagdelijken, deels
met welzand aangeplempten bodem, hetgeen
een niet gering te schatten voordeel is, wan
neer men slechts denkt aan de groot© som
men, die in plaatsen als Amsterdam e. a-
moeten worden besteed, om door heien een
vasten grond te verkrijgen
De fundèeringen van het 'geheel© gebouw
zijn gemaakt, van oementbeton, terwijl do
kelders, waarin o. m. de verwarmings- en
heetwatermachinerieën rijn geplaatst, en die
nog beneden den normalen waterstand lig
gen, waterdicht zijn gemetseld. Daarna gaai
alles omhoog in baksteen bouw, in den voor
gevel karig, doch passend versierd met na
tuursteen.
Ziehier in groote trekken aangegeven het
gebouw, zooals dit rich thans van buiten
vertoont en dat gisterenmiddag plechtig is
geopend
Een groot aantal dames en heeren had
den zich, op vriendelijke uitnoodiging van
het bestuur, verzameld in de mannen-zieken
zaal, om hiervan getuige te zijn.
Nadat alle bezoekers in de gieilegietnlbeuüd
waren gesteld om in de regentenkamer hunne
namen in een daarvoor bestemd register te
schrijven, werden zij in bovengenoemde af-
deeling binnengéleid, waar aanstonds pas
toor Fotik als vice-president van het gasthuis
het woord nam en de aanwezigen hartelijk
welkom 'heette. Hij sprak er zijn leedwezen
over uit., dat de heer C. Th. van Beek, presi
dent van de stichting, door ziekte verhin
derd was de taa'k te vervullen, welke thans
aan hem was opgedragen. Voorts wees hij er
op, dat het zeker overbodig zou rijn aan bo
toon en, hoe noodig voor Amersfoort een in
richting is als thans tot stand kwam.
Na afloop der officieele opening, vervolgt
Spr., zal onder leiding van dr. Jorisscn liet
gebouw worden bezichtigd. Vooraf eöhter zal
genoemde geneesheer een historische uiteen
zetting van de ziekenverpleging geven.
Dr Jorissen, daarna aan het woord ko
mende, zegt het volgende
Door het bestuur van hei 8t. BlizabeitQi's
Gast- of Ziekenhuis met de voor mij aan
gename ©n vorceironide taak belast om bij
do opening van dit nieuwe Ziekenhuis een
oogenblik het woord tot U tc .richten, is
het mij een. groote oer U allen. liior het wol
kom te mogen toeroepen, en U dank te zeg
gen voor de bereidwilligheid waarmee door
U voldaan is aan de uitnoodiging vau het
liestuuir, om deze plechtige opening met
Uwe tegenwoordigheid te vereeren.
Hiet bijeengekomen voor do in gebruik
name van <fit gebouw, gewijd aan de ver
pleging van rieken, meen ik daarin een aan
leiding te mogen vindon, om eenigo oogen-
blikkeu Uwe aandacht te vragen en in zeer
korte trekken U een overzicht te geven vara
hetgeen in den loop der eeuwen in ons va
derland, op hot gebied van ziekenverple
ging, is tot stand gebracht
Waar d'e godsdienst van Christus door
drong tri de harten, kon het niet anders
of werken, die getuigen van daadwerkelijk
geloof, moesten zich openbaren. En zoo zien
wij needs omstreeks het. jaar 700 in dë lan
den. die thans Nederland vormen, dat zij,
die tot het Christendom, bekeerd warem, den
priesters en zendelingen de behulpzame
hand boden in het stichten van kerken en
kloost ers.
In do schaduw dier gebouwen zouden de
schoon© deugden van offervaardigheid en
naastenliefde zich openbaron,, de natuurlijke
vruchten van het Christendom, welke deug
den steeds het sieraad zijn geweest van het
volk der Nederlanden.
Karei de Groote edschtc van al zij!n on
derdanen gastvrijheid voor vreemdelingen.
Oo/r bepaalde hij, dat overal 'bij stiftskerken
gast- en armenhuizen moeeten bestaan. In
816 bepaalde dë Kapittelregel van Aken,
gemaakt in navolging van don in 765 over
leden Chrodegang van Metz, dat, bij iedër
stift of klooster voegzame lokalen tot. ver
pleging vau armen, kranken, weduwen en
vreemdelingen zouden bestaan. Van bisschop
Ansfned van Utrecht, die omstreeks liet
jaar 1000 op Heiligenberg bij Amersfoort
woonde, wordt verhaald, dat hij dagelijks
72 armen spijsde, en zoo er zieken onder
dezei. waren, ze in het- klooster liet opne
men Een bewijs, dat de Kapittel/regel van
Aken. geen doodle letter was en een voor
beeld van dé wijze waarop dë ziekenverple
ging was ingericht. Van bepaalde zieken
huizei was nog geen sprake; meestal werd
door do kloosterlingen in hun klooster een
lokaal /ter beschikking van de zieken ge
steld. Vau bepaalde orden, die zich geheel
of voor een groot gedeelte aan het verple
gen van zieken wijdden, hooren wij eerst
in de 12e en de 13e <eeuwmaar voorna! in
de 14© en 15e ©ouw vindt men veel broeders
en zusters, die do ziekenverpleging beoefe
nen.
Vooral vermelding uit dien tijd verdie
nen de tertiarissen der conventen te Zut-
phen, Zierikzec, Middelburg, Almelo en De
venter. Toen vooral! stoiiden de verplegers
en verpleegsters in hoog aanrien. De ge
schiedenis verhaalt, dat vefte vrouwen, wan
neer rij gecax gelegenheid vondeai in hun
■klooster zieken te verplegen, dat klooster
vonüeten en zich in een gasthuis lieten op
nemen
Van do Duitsche ridderorde weten wij,
dat met goedkeuring varai den overste, bij
het 'klooster der ridlders een hospitaal mocht
worden gesticht waar, door enkel© Broeders,
de zieken werden verpleegd.
Reeds in het laatst der twaalfde eeuw
vinden wij als ziekenverpleegsters werkzaam
de Begijnen, aldus genoemd naar Lamlbert
le Begue, te Luik. Na liet midden der 14e
eeuw ontmoeten wij de ceüabroeders of
Ailex'ianenZij zijn het, die Ibij de verschil
lende pest-epidemieën, die toen ter tijd ge-
hoerscht hebben, zich buitengewoon hebben
onderscheiden
De collobrocdors waren werkzaam in tal
vara plaatsen des lands.
Tegelijk met. de cellebroeders vinden wij
cellezusters in de steden. Amsterdam, Oude
water, Dordireoht, Rotterdam, Derv Briel,
Zierikzee en Amersfoort. Omstreeks het jaar
1400 kwamen de Zusters dés Gom oenen le
vens, die zich slechts hier en daar met zie
kenverpleging hebben bozig gehouden.
Wat de ziekenhuizen zelf 'betreft., in 1130
schijnt te Leiden liet eerste gasthuis te rijn
gesticht. In 1246 vinden wiji melding ge
maakt. -van gasthuizen te Breda, Zevenhui
zen en Axjihem. In 1278 volgde Dén Bosch.
Sinds den aanvang der 14de eeuw kwamen
over af zulke .gasthuizen. Detze huizen waren
evoa'wél niet uitsluitend voor rieken be
stemd. In de meeste werden gewoonlijk ook
een tiental oude mannen en vrouwen ver
pleegd. Het gasthuis der St. Jans-heeren te
Utrechi bijv. had tot- bestemming armen te
voeden, kranken te verplegen en naakten te
kleeden.
Van al deze weldaden bileven de nielaat-
schen en krankzinnigen verstoken. De eer
sten hadden slechts hun Leprozenhuizen,
waar zjj wel onderdak doch geen verpleging
vonden
Me', de krankzinnigen, was het nog treu
riger igieeteld. Arrme krankzinnigen, liet men
dikwijls vrij rondloopen. Zoo vindt men op-
geteekend, dat in 1424 zeker Jan van Tyél,
te Utrecht, een arme kranrinnige, in aan
vallen van wcede dikwijls de burgers met
messen en andere wapenen aanviel. Deson
danks liep hij vrij rond, maar de bestuur-
derei der stad maakten bekend, dat- ieder
die door dien "razende word aangerand, heart
straffeloos mocht doodslaan. Dit. is zeker
wc! een dor meest eigenaardige manieren.'
vaai ziekenverpleging maar laten wij dë
•bestuurderen der stad over hunne verorde
ning niet al te hard vallen. Konden wij niet
kor: geleden lezen, dat in een dor Staten
van Noord-Ameri'kia een voorstcfl werd ge
daan om ongeneeslijke zieken van het leven
te mogen beroovon? En is het u onbekend,
dat zelfs in ons vrije Nederland er gevonden
worden, die adhaesic meenden te moeten be
tuigen aan zulk een bloedwet? Het vonnis
over den armen Jan van Tyol was wreed
maar zijn wij or sedert op vooruitgegaan
Doch genoeg daarover. Do rijke krankzin
niger werden meestal onder curat©dl© ge
steld, waarbij aam curatoren de vrijheid weid
gegeven om, zoo noodig, zulk een krank
zinnig© in hc-t. zoogenaamd dolhuisje op to
sluiten. Bij vele gasthuizen der ceïlebroeders
weiden ziükc drihuisjes aangetroffen. Het
ouds-t bekende krankzinnigengesticht is
waarschijnlijk da> van Utrecht., in 1460
door W'iWem A-rendez. gesticht. Daar wor
den zei dolle on najzemdo inenschen: niet ver
pleegd maar bawaard, hoewol op zeer on
doelmatige wijze.
Tot aan de 19de eeuw bleef de toestand
der verpleging en der ziekenhuizen vrijwel
onveranderd. Slechts plaatselijk zag men
hier en daar eönjge verbetering, maar een
vast plan waarnaar de ziekenverplleging zich
•regelde, en 'bepaalde ©iscbera, waaraan do
zieken verpleging moest voldoen zoowel wat
betreft de ziekenhuizen als de verpleegsters,
waren niet. geformuleerd.
Dc 19de eeuw evenwel Ibraoht een groote
omkeer en mag met gulden letteren in dc
jaarlxxkoa dor ziekenverpleging worden op-
ge teekend.
Do geneeskunde ging snel vooruit, maak
te gjrocite vrdorinigen in eiken tak van haar
wetenschap. Groote veranderingen konden
dan ook niet uitblijven voor do ziekenver
pleging. De hygiëne stelde steeds hoog ere
eischen en na de ontdekkingen van Lister
en Pasteur werden deze eisdien nog ver
scherpt. door antisepsis on de asqpsis.
Wat de ziekenhuizen aaragaat, alles wat
maar volgens de laatste ontdekkingen be
smetting kon geven, moest worden geweerd.
AUts moet er op ingericht zijn om te vol
doen aan de drie groote voorwaarden voor
een modern ziekenhuis: Teinlieid, lucht en
licht.
De reinheid mag soms, voor den léék, tot
in het overdreven© schijnen te zijn. doorge
voerd, toch is hier vara overdrijving geen
sprake. Wij weten toch, dat wij te doen
hebben en een strijd -te voeren hebben met
ziekteverwekkers, die ons bloot© oog niet
kan waarnemen en die wij slechts kunnen
onschadelijk maken door de reinheid, toe
gepast volgens de zeer streng© wetteni dér
asepsis Daarom mullt gij iim de nieuw© zie
kenhuizen de gangen, de zalen, dé ledikan
ten, de meutrien, dë operatiekamers met
toebeliooren, ih één woord ail hetgeen ira een
ziekenhuis moet zijn, zóó vinden, dat rij
gemakkelijk maar ook zeker gereinigd1 eti
ontsmet kunnen wordenDaarom ook en
daarom alleen vindt gij die velerlei toestel
len en instrumenten waarvan op 't eerste
gezicht do bet eekeuis u misschien zal ont
gaan, maar die alle slechts dienen om dë
ziekteverwekkende bacteriën het. leven onmo
gelijk te maken., «an ze te dooden, om dus
de zieken te behoeden voor besmetting.
Maar niet enkel aan de rieken huizen stel
de de hygiëne haire eischenook aan dë
zieken vorpleegsbeirs werden zware, zeer zwa
re eischen gesteld. Dë enorme vooruitgang
op elk gebied der geneeskunde maakte, dat
men de verpleegsters wenschte bekend te
doen zijn zoowel met de theorie ails met de
praktijk vara de nieuwe wetenschap der zie
kenverpleging. 't Was met meer voldoende
dat men roeping had om ais verpleegster op
te treden. Daar werd zekere graad van ken
nis verlangd op tbeoretisoh en practisoh ge
bied. Men ging vorder en stelde zelfs een
examen voor ziekenverpleging in. En afl aal
het ook nu nog dikwijls genoeg voorkomen,
dat eer. praotisch ervaren luet-gedipiomoer-
de Zuster beter is dan een gediplomeerde,
dit neemt niet weg, dat de geest des tijde
zijn eischen stélt en dat wij, kinderen van
onzen tijd,, hetzij goedschiks hetzij kwaad
schiks, aain die eiséhen moeten voldoen.
Toen ira October 1905 door een samenloop
van omstandigliedein hier te Amersfoort, de
behoefte ontstond aan. een modern ingericht
ziekenhuis, meenden eenige ingezetenen dor
gemeen!e eén goed werk te doen, door aan
den raad van Amersfoort kennis te geven.,
dat dooc hen zou worden gebouwd ©en, nieuw
ziekenhuis, geheel voJgens de eischen de»
tijds ingea-icht en waarin do ziekenverpleging
zou warden toevertrouwd aan gediplomeer
de verpleegsters.
Gij 2iet dat aan dea ..gisck des tijds werd
toegeven. Maar wie zal het aan het bestuur
van het St. Elizabeths Gast- of Ziokelalhuns
euvo1 duiden, dat het met weemoed in het
haat aan dien eisch voldeed? Daardoor toch
zag het. bestuur zich gedwongen, dë eerw.
Zusters van St. Joseph, die zooveel jaren
met toewijding en ijver zich hebben bezig
gehouden met het verplegen der zieken te
Amersfoort, te doen varvangen door ande
re. De eerw. Zusters van St-. Joseph waren
niet in de gelegenheid geweest, werkzaam
'te zijn in een ziekenhuis met een genoeg
zaam aantal bodden orai voor een diploma,
zopals tegenwoordig wcxrdt verlangd van het
Witte of het Roode Kruis, in aanmerking te
kunnen komen, 't Was dus, zooofls ik zeide.
met weemoed, dat het bestuur aan dien
oisci. om trant gediplomeerde Zusters vol
deed. In dankbare herinnering zal ons
steeds Blijven wat de eerw. Zusters van St
Joseph hier voor ons hebben gedaan on oom
woord van eerbiedige hulde en dank moge
hier onze innige gevoelens vertolken.
Brengt ons deze scheiding droefheidv van
den ai'deren kant meenen wij ons geluk te
mogen wensoha» met het feit, dat de eerw.
Zusters van St. Caroilus Borromeus, te Maas
tricht bereid bevonden werden om ons in
deze zware taak bij te staan. En ik zeg niot.
te veel wanneer ik hier nogmaals den na
druk er op leg, dat wij ons in alle opzich
ten daarmee geluk mogen wenschen. Voor
hem die geen leek is qp 'liet. gebied der zie
ken verpleging, .maair ook voor den niet-des-
kundige is het tegenwoordig genoegzaam l>e-
kend, dat de eerw. Zusters vain St. OaroOms
Borromeus tliaras aam de spdits der zieken
verpleging staan era dat de meeste groote zie
kenhuizen de verpleging der zieken aan hen
hebber opgedragen. Ik noem u even het ge
sticht Canrariebeng te Maastricht, het O. L.
Y.-Gasthuis tc Amsterdam, do r.-k. zieken
verpleging op de Keizersgracht te Ainister-'
dam, de ziekenverpleging te Hilversum, to
Zwolle, te Smeek, in Don Haag, te Scheve-
nömgcn en thans ook te Anieisfoort. Ruim
500 Zusters van St. Carol us Borromeus zijn
verhonden aan de verschillende huizen voor
de ziekenverpleging.
Ik heb dus niet. te veel geoogd toen ik
sprak van golukwonschen met het, feit, dart
de eerw Zustors van St. Oarolus Borromeus
hier de ziekenverpleging hebben op eicli ge
nomen. In de eerste plaats daarvoor aan U
Zeer Eerw aarde Moedor Gondulphaals al
gemeen overste, onzen oprechten dank.
En dan aan U earw. Moedor Oarola en
aan di eerw. zusters, die u in uw moeilijk
werk zullen bijstaan, eon hartelijk welkom
in Amersfoort. Waar gij alen reeds Uwe
sporen op hot. gebied dor riekcmiverpleging
hebt verdiend1", ,is 'het ons een heerlijke ge-
daclirto, dat omder Uwe leiding, moeder Ca-
rola, cn mot medewerking van de eerw. zus
ters de ziekenverpleging hier in goede han
den is Van onzen karat geven wij U gaarno
de verzeker wig, dat wij U ifm alee zuilen
bijstaan, zooveel wij vermogen.
Moge de .goede God ons work in do ruim
ste mate zegenen en moge Hij onze gebeden
tot welslagen van deze stichting vorhooren.
Dames en heen-en, de ingezetenen, die in
October 1906 him request aalm den raad de
zer gemeente zouden, sclwevon daarin, zoo
als ik zooeven reeds zeidë, dat zij zonden
stichten een ziekenhuis, geheel volgens dc
eischen 'des tijids ingcriéht. Ik hoop, dat gij.,
aanstonds gevdlg geveilde aan onze uiitraoo-
diging het ziekoahuis zullt willen bezichti
gen dan zult zeggen, dat de onderteek©-
