N°. 72 Donderdag 9 September 1909. BUITENLAND. FEUILLETON. DE W1SKOTTENS. 8"° «I iinrKMuK, HERSFOORTSCH DAGBLAD. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden voor Amersfoortl.OO. Idem franco per post- 1.50. Afzonder, ijle nummers- 0.05. Deze Courant verschijnt dagelgk», behalve op Zon- en Feest dagen. Advertenliönmededeelingen enz.gelieve men vóór 11 uur 's morgens bij de Uitgeven in te zenden. Uitgevers: VALKHOFF C°. Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 1regels f 0.50. Elke regel meer - 0.10. Dienstaanbiedingen en aanvragen 35 eenta bij vooruitbetaling. Groote lettere naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen Ut het herhaald adverteeren in dit Blad, by abonnement. Ee&e circulairebevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Politiek Overzicht Een crisis tegemoet. Sedert meer dan vier maanden neemt de begrooting alle krachten van Engeland's binnenlandsche politiek in beslag. Zal 't ge lukken de democratische financieele hervor mingsplannen van den kanselier der schat kist Lloyd George over den berg van parle mentairen weerstand heen te brengen of zal het Huis der Lords, vertrouwende op eene naar zijne meening der liberale regeering ongunstige volksstemming, wagen, wat se dert generaties geen hoogerhuis meer durfde te doen en de begrooting doen tuimelen? Zie daar de vraag, waarvan niet alleen de in de begrooting begrepen financieele hervor ming, docli in hoogeren graad de verdere ont wikkelingsgang van Engeland's constitutio- neele instellingen afhangt. De dreigementen der conservatieven, die in hun eersten toorn destijds wezen op het Hoogerhuis, dat deze begrooting zou amen- deeren of verwerpen, zijn verstomd, toen de liberalen een krachtige tegen-agitatie ont plooiden, waarbij bleek dat juist de door de landeigenaren bestreden grondlasten, boven al de belasting op de waardevermeerdering, onder de bevolking veel meer populair waren als de bij den grond belanghebbenden wilden doen gelcoven. Door eenige door de regee ring gedane concessies werden bovendien eenige hardheden en onbillijkheden der wet, waartegen ook door niet-vooringenoinenen ernstige bezwaren zouden kunnen worden ge opperd, uit den weg geruimd en het scheen alsof met de afdoening van dit deel der middelenwet, welke door de Tories als bij zonder „revolutionair" en „socialistisch" was gekenschetst en die door middel van een financieel wetsontwerp een nieuw beginsel, dat der taxatie en belasting van onverdien de waardevermeerdering, in de Engelsche belasting-wetgeving beoogt in te voeren, li&t voornaamste verzet der oppositie was over wonnen. Ook de toonaangevende conserva tieve pers maakte zich vertrouwd met de ge dachte dat de begrooting nu zonder verdere wijzigingen het Parlement zou passeeren en troostte zich met het besef dat het scherpe verzet der oppositie tegen de begrooting toch in allen gevalle een wezen lijke verbetering van eenige afzonderlijke bepalingen had tot stand gebracht. Inmiddels is thans liet Lagerhuis met de beraadslaging over dat gedeelte der finan cieele wet begonnen, dat in het bijzonder de groote brouwers en eigenaars van drank vergunningen onaangenaam vinden. Voor een deel zijn dat dezelfde lieden, welke ook door de grondlasten getroffen worden en men kan zich dus voorstellen dat hun kwade luim nog is toegenomen. Tot dusver hebben de 'brouwerijen voor de uitoefening van haar bedrijf een recht van één pond sterling betaald. Dat is een bedrag dat niet meer dan eene formeele beteekenis heeft. Het ontwerp van den kanselier der schatkist vraagt eene belasting naar de hoe veelheid van het geproduceerde bier. Zulks zal nu voor de grootste brouwerijen wel een gevoelige belasting beteekenen, maar geen rechtvaardig denkend menscli zal kunnen beweren dat de grondslag van deze belasting onbillijk is, of dat de belasting geheven wordt van personen, die haar niet kunnen dragen. Buiten de accijns op het brouwen zullen ook de vergunningen tot verkoop van sterken drank aanmerkelijk hooger worden belast. Ook daartegen zal in beginsel niets in te brengen zijn. Want gelijk een regee- ringsorgaan dezer dagen deed uitkomen, is de waarde dezer vergunningen sedert 30 jaren aanmerkelijk gestegen, terwijl het ver gunningsrecht heden nog hetzelfde is als voor genoemde tijdruimte. Het aantal ver gunningszaken is sedert genoemd aantal jaren met 74 verminderdhet bevolkings cijfer en het verbruik zijn echter toegeno men en de uitgaven voor alcoholische dran ken zijn met 21 millioen pond sterling, d. i. met 15 gestegen. Daarmede is tevens vastgesteld dat de draukvergunningen thans in doorsnede aan merkelijk meer waard zijn dan voor meer genoemde periode en dat dientengevolge ook de Staat, die nu toch eenmaal over het ver- Leenen van vergunning te beschikken heeft, het goed recht heeft een deel dezer waarde vermeerdering door hoogere rechten aan het algemeen ten goede te doen komen. Dat de regeering daarbij in alle bijzonderheden den juisteri weg gevonden heeft, wordt geenszins beweerd. Inderdaad hebben de beraadsla gingen der laatste dagen aangetoond, dat bij de regeering zelf meeningsverschillen over de beteekenis van afzonderlijke bepalingen bestaan en dat niet alles van te voren met de ncodige voorzichtigheid is doorzien. In het algemeen is evenwel tegen deze rech ten, die per jaar een som van 4J millioen pond sterling zullen inbrengen, niets te zeg gen, des te minder waar de regeering ook hier tot concessies geneigd is. Het verwijt dat zij eene politiek van wraakneming voert, kan zij beantwoorden met het argument, dat de thans gevraagde belastingen geheel niet in overweging hadden behoeven te wor den genomen, wanneer niet de Peers, op gehitst door de betrokkenen, welke zich voor een deel onder hunne gelederen bevinden, de door de regeering voorgestelde „licen sing bill" hadden verworpen. Wanneer het verzet der conservatieven bij dit gedeelte van het financieele wetsontwerp opnieuw levendig wordt, dan is dat een on getwijfeld een naspel der ondervinding, welke men in den vorigen herfst en winter bij den strijd over de wet betreffende de drankver gunningen heeft opgedaan. Toenmaals wa ren het begrijpelijkerwijs de koffiehuishou- ders, die allerwege als vrijwillige agitatoren tegen de regeering optraden en de tusschen- tijdsche verkiezingen, welke gedurende dien tijd gehouden werden, vielen bijna alle on gunstig voor de liberalen uit. Men schijnt in het kamp der Tories te meenen dat deze voor hen gunstige wind thans bij de behan deling der verhooging van het vergunnings recht zal wederkeeren en het slap geworden zeil van hun scheepje weer zal doen zwel len. Misschien is dat niet geheel onjuist gerekend, maar zoo zegt de Frankf. Ztg., waaraan wij bovenstaande uiteenzetting ontleenen of deze wind ook sterk ge noeg zal zijn het schip door de branding van eventueele algemeene verkiezingen heen tot het doel te voeren, is op zijn minst genomen hoogst twijfelachtig. Het is daaróm te begrijpen dat de bezon nen elementen onder de conservatieven over de verwerping der begrooting met groote voorzichtigheid spreken. Een der conserva tieve organen houdt den Lords zelfs voor oogen, dat ze eigenlijk, daar ze ten vorigen jare de wet op het ouderdomspensioen heb ben goedgekeurd, welke alleen reeds de helft van het tekort veroorzaakt, zich niet ont trekken kunnen aan de plicht ook de mid delen tot dekking daarvan toe te staan. Een amendeering van de begrooting, waardoor de betwiste gedeelten worden ter zijde ge steld, doch de overige worden aangenomen, zou voor de Lords en de conservatieven het aangenaamst zijn. Maar amendementen zijn door het lagerhuis sinds een halve eeuw als een inbreuk op zijne privilegiën beschouwd en teruggewezen. Dat evenwel het hooger huis zal besluiten tot eene verwerping der begrooting met al de gevaarlijke consequen ties daarvan voor het staatsbestuur, zoowel als voor het hoogerhuis zelf, wordt door velen niét zeer waarschijnlijk geacht. Niettemin blijft de vrees daarvoor bestaan en begint ze de laatste weken meer en meer op te komen. Zoo lazen wij eene correspon dentie nit Londen, waarin wordt gezegd dat sedert de scherpe beraadslagingen, welke aan de verwerping der bekende „Home Rule" wet voorafgingen, de binnenlandsche politieke toestand niet zoo gespannen en verward is geweest als thans. „Men kan zeggen" zoo heet het verder „dat de thans opgewor pen kwesties van nog grooter beteekenis zijn dan di§, welke den val van Gladstone cer- oorzaakten. Van alle kanten komen ken tee kenen dat een crisis nadert, dat het Hooger huis het financieele ontwerp der regeering op de eene of andere manier zal verstoren en tengevolge van dit optreden op zijn laatst in Januari nieuwe verkiezingen zullen plaats hebben. In de conservatieve pers ontmoet men thans deze zinspelingen op steeds be slistere wijze, maar ook de liberale bladen laten doorschemeren, dat men met die aan geduide mogelijkheid meer dan tevoren re kening houdt". Alzoo ziet men in het groote Britsche rijk de toekomst met spanning tegemoet. Duitschland. I g 1 a u, 8 Sept. De Duitsc'he Keizer is om 4 uur hier aangekomen om de ma noeuvres bij te wonen. Onder gejuich begaf hij zich naar Grossmeseritch, waar hij werd ontvangen door den Keizer van Oostenrijk, frankrijk. De ministerraad heeft zich bezig gehouden met de begrooting. Die ziet er niet heel gunstig uit. Frankrijk heeft nu een nieuwen minister, maar daarmede nog geen nieuwe financiën; integendeel is het eindcijfer van het door Caillaux op 18 Juni 1.1. ingediende ontwerp van 4052 millioen frs. door nieuw noodig geworden kredieten nog toegenomen. Het zijn credieten voor pensioenen (64 mil lioen) reorganisatie der artillerie (34 mil lioen) verhooging van den prijs van levens middelen en fourage voor Oorlog (14 mil lioen) Marine (30 millioen) subsidie voor de stoomvaartlijn BrestPlata (IJ mil lioen) enz. Hiertegenover staan vijf millioen aan be sparingen die de begrootings-commissie heeft weten te makenniettemin vermeerderen de uitgaven met 98 millioen, zoodat het eind cijfer voor 1910 op 4.150 mililioen wordlL gebracht. Daar de gewone uitkomsten niet meer d|an 3,947 millioen opleveren, stijgt het tekort tot het onrustbarende cijfer van 2034 millioen frs. Tot dekking van het deficit stelde de vo rige minister, Caillaux, een leening van 49 millioen en 49 mallioen aan nieuwe belas tingen voor, terwijl hij 7 millioen uit bui tengewone inkomsten dacht te vinden. Co- chery wil niet tot een leenmg overgaan, doch het heele tekort uit belastingen dek ken, teneinde den financieelen toestand op blijvende en normale grondslagen te vesti gen. P a r ij s, 8 Sept. De ministerpresi dent heeft bepaald, dat er, ten einde het binnendringen der cholera te voorkomen, toezicht zal worden gehouden op alle per sonen, die langs rivieren en kanalen Frank rijk binnen komen. Engeland. Het Lagerhuis heeft met flinke meerder heid in tweede lezing de zoogenaamde ont wikkelingswet aangenomen, die wet die be oogt landbouw, bebossching, visscherij ea alerllei andere bedrijven alsook ver keersmiddelen ten plattelande te bevorde ren, en tevens oude wegen te verbeteren en nieuwe aan te leggen voor motorvoertuigen. Zweden. De bladen te Stockholm publiiceeren een brief van het bestuur van den national en bond, waarin gezegd wordt, dat de thans opgeworpen voorwaarden voor de bemidde ling in strijd zijn met alle voorwaarden bij het sluiten van het verdrag. De toestand! wordt er door verward. Uit het land komen verscheidene besluiten van vergaderingen, die verklaren, dat niemand den arbeid moet hervatten of alle tegelijk. Bij de letterzet ters doen zioh moeilijkheden voor omdat de patroons staan op nieuwe persoonlijke con tracten onmiddellijk bij de hervatting van den arbeid, terwijl de letterzetters zeggen, dat deze verandering tot latere onderhande lingen moet worden uitgesteld. Gedeeltelijk duurt daardoor de staking der letterzetiers voort, evenals die dér bakkers, waar even eens de voorgenomen invoering van persoon lijke contracten oorzaak is. Verder heeft de hervatting van den arbeid normaal plaats. Uitvoerige telegram men in Noordsche bladen geven den indruk weer, dien het be richt van het einde der algemeene «.taking in Zweden heeft gemaakt. Bij de stakers en het publiek beide verbazing, want de onder handelingen waren in alle stilte gevoerdbij een deel der stakers groote ontevredenheid zij hadden den strijd willen volhouden, tot er aan hun eischen was voldaan, en er wa ren er, die te kennen gaven, het werk, on danks het besluit hunner leiders, niet te zullen hervatten; bij het publiek vreugde over het eind van een staking, die zooveel ongerief en schade veroorzaakte. Alle burgerlijke bladen juichen tevens over do overwinning van de maatschappij over de bizondere standisbelangen. De algemeene staking heeft het moeten opgeven zonder dat een enkele eisch van de stakers is vervuld. De liberale Dagens Nyheter onthoudt daar bij do .arbeiders haar hulde niet voor hun houding tijdens die staking. Hun tucht, zegt zij, was indrukwekkend, en al was de algemeene staking een fout, de uitvoering kenmerkte zich door een zelfbeheersching, die weinige volken de Zweden zouden kun nen nadoen. Het wordt nu echter voor een groot aan tal stakers een moeilijke tijd. Velen zuilllen voorloopig broodeloos zijn, omdat hun plaat sen ingenomen zij nvooral is dat het geval met de werklieden, die hun contract heb ben verbroken. Het Stockholmsche tramper soneel, dat in zijn geheel weer in dienst ge nomen wenschte te worden, kreeg ten ant woord, dat het ontslagen was. Wie weer in dienst wilde treden, moest zich afzonderlijk aanbieden en kon een persoonlijk dienstcon- tract aangaan. Maar slechts weinigen kon den een plaats krijgen, slechts een groote honderd op een personeel van omtrent dui zend man. Verscheidene hunner zijn al naar Duitschland vertrokken, anderen zijn op weg naar Amerika. Velen zullen hun voorbeeld volgen. Voor de gemeentewerklieden is de toe stand iets beter, maar toch zullen een paar honderd hun plaats bezet vinden. De werk plaatsen van de staats telegraaf blijven voor loopig gesloten, zoodat de stakende arbei ders daar nog niet terecht kunnen. Rusland. Petersburg, 8 Sept. Het centrale comité voor de statistiek schat de te voor ziene oogstopbrengst in 72 gouvernementen als volgt: zomergraan 702, wintergraan 276, rogge 1141, haver 817, gerst 484, mais 77 en boekweit 52 millioen puds. Turkije. Abdoei Hamid heeft, volgens berichten uit Konstan tinopel, verleden week een brief gericht tot- den grootvizier, waarin hij er over klaagde dat het klimaat te Saloniki slecht voor zijn gezondheid is en daarom verzocht naar Chamildja ten noorden van Skoetari te worden overgebracht. Verdler verzocht Abdoei Hamid dat men hem zou laten onderzoeken door een Duitschen spe cialist, die hem reeds vroeger behandeld heeft, want hij voelde zijn gezondiheid dage lijks achteruitgaan. De ministerraad heeft toen over die verzoeken beraadslaagd. De Jong-Turksche ministers Talaat bei en Dja- vid bei waren geneigd de beide verzoeken in te willigen, maar de meerderheid dacht er anders over. Besloten werd den gewezen Sultan te antwoorden dat de Kamer met va cantia is en de regeering niet op eigen ge zag kon handelen. Men achtte een verblijf van Abdoei Hamid in de buurt der hoofd stad blijkbaar gevaarlijk. Raadpleging van een Duitsch specialist werd echter toege staan.. Er Loopen geruchten, dat Abdoei Ha mid kanker zou hebben, maar anderen zeg ge*. dat do lïaef slech'j een list van Abdoei Hamid is geweest om van zich te doen spre ken en dat hem niets mankeert. Ivonstantinopel, 8 Sept. Halod- jian is benoemd tot minister van openbare werken. Konstantinopel, 8 Sept. Ge neraal Djavid pasja, den tocht voortzetten de, heeft de dorpen Dolid en Wlassah ver woest en een aantal gevangenen gemaakt. Konstantinopel, 8 Sept. Te Besterkola op de Montenegrijnsche grens is een botsing ontstaan tusschen een Turksche militaire verkenniugsafdeeling en Montene grijnsche soldaten. Twee Turksche soldaten zijn daarbij gesneuveld en drie gewond. De verliezen aan de zijde der Montenegrijnen zijn niet bekend. Griekenland. Athene, 8 September. De de creten omtrent de ter beschikking stelling vau den minister van Oorlog van dein kroonprins en prins Nicolaas zijn gepubli ceerd. Spanje In Marokko. Madrid, 8 Sept. Men meldt uit Me ilila, dat de tijdingen omtrent eene over^ winning der Spanjaarden bevestigd worden. Ernstige verliezen werden aan den vijand toegebracht. De verliezen der Spanjaarden waren onbeteekened. De nacht was rustig. 3 DOOR RUiDOLF HERZOG. Daar klonk in het zwijgen de stem van den waard Oweram. „Als jullie niet meer zuipt, maakt dan dat je weg ko-mt; het is hier geen „Toevlucht) voor dakloozen." „Oweram, bier!',' „Oweram, het is jouw schuld. Als je ouzo glazen gauwer verwisseld hadt, was het ge- zanik niet begonnen." „Oweram, een „sardine a l'huilel" Wat kos'. dat?" „Een stuiver, mijnheer Wiskotten." „Wat, zoo'n vod?" „Denkt u, dat je voor een smerigen stui ver een gebakken schelvisch krijgen' kunt?" „Oweranv on Isak Zankten sich om 'n Zwieback, Oweram kcimt' hatter schloun, Isak, de mot lopen zonn zongen de anderen spottend in koor, terwijl ze, opnieuw overmoedig geworden, de bier glazen op het tafel'bladi lieten rinkelen. Nog maals kwam de feeststemming over hen, als ware zij' niet verstoord geweest. Totdat de nieuwe student met alle kracht dit eene woord in het tumult slingerde „Moeder Een schok allen stonden overeind, keken, naar de deur en toen langzaam van den een naar den ander. Totdat Gustav Wis kotten met een lach, te luidl om natuurlijk te zijn, het stilzwijgen verbrak. „Onzin. Hoe zou moeder 's nachts door de sneeuw naar de kroeg van Oweram ko men „Verduiveld, het was toch om van te schrikken. Gustav is nog spierwit." „Dan krijgt ie nog liever van Emilie op zijn boterham!" „Welke schaapskop heeft geroepen? Evvakl? Die wil zeker voor zijn broek heb ben 1" „Ikik „Wat, daar maak je geen grappen over, Moeder!" „Het was ook geen grap. Ik wou op haar drinken. Onze moeder! De stammoeder der Wiskottens! Van haar af rekenen wij toch ons geslacht. Is 't waar of niet?" „Oweram, hier! Maar een "beetje gauw!" Maar het drinken ging nu zwijgend en ernstig. En. de een voor, de ander na, telde, als terloops, zijn vertering op de tafel uit. En de een vani deze zelfbewuste, onbezorgde mannen na den ander haalde zijn horloge uit, geeuwde met veel vertoon en greep hoed en overjas. Er was hpni iets in de leden 'blijven zitten. Ze waren allen ontnuchterd. „Ga je moe, August?" zei Gustav Wis kotten opstaande. „Het is morgen een stijve dag werk in de' fabriek. En die verdomde hbriorie met het terrein moet n.u ook tot een) eind komen." „Vloek toch niet altijd. Ik ga mee." „Goeden nacht, Oweram. Het geld komt uit. hé?" „Goeden nacht, allen te zamen. Mijn be leefde groeten aan de oude mevrouw." „Breng haar die zelf, als je op je kop wilt hebben." Op straat liepen ze zwijgend voort, met kerte passen. De dooi had nogmaals plaats gemaakt voor lichte vorst. De volle maan verlichtte in wijden omtrek de leien daken der hooge huizen en wierp een spookachtig schijnsel over de zwarte Wupper. ,,lk ga nog met Ewald den berg op," zeide de op twee na jongste der Wiskotten's. „Welk een maannachtl" Gustav Wiskotten trok zijn schouders op. „Van vermoeidheid komt morgen in de fa briek niets in. En storen jelui moeder niet." Dat klonk zeldzaam week voor den sterken man „Goddelijk, Paul, goddelijk," zei die aan staande student, toen zij, de anderen verla ten hadden en de steile Werlé-straat opgin gen, „hoe kan men nu naar bed gaan, in zulk een maannacht en zulk een stemming? Jij was weer de eenige, die het begreep." „Waarschijnlijk alleen, omdat ik niet zoo veel te denken heb als Gustav bij voorbeeld." „Neen, zeg, dat is het niet. Het is om- da* je gedachten ook boven het kleine Bar nier gedoe uitvliegen." „Uitvliegen „Eeuwig diezelfde sleur, die vreeselijko nuchterheid den godganschelijken dag, en 's avonds die bierplatheidDat is toch geest- doodend „Je ziet het met verkeerd© oogen. Als je het juiste standpunt ir.aar weet in te nemen, zié je leven, een duizendvoudig kloppend leven." „Zie jij het?" „Ik zie het. En ik ben er een deel van." Een tijdlang liepen ze zwijgend naast el kander voort. Totdat op de hoogte de straat weg uitliep in het veld, waarachter het bosch lag. Wit in zijn dichte, fijn© sneeuwbedek- king, geheimzinnig blinkend in den mane schijn, zoo kronkelde het pad ver hleeiv naar hot donkere dennenwoud, dat het geluidloos opzoog. Een hond sloeg aan. Het houtves- tershuis „Villa Foresta" dook aan den bosch- rand op, droomerig in liet maanlicht. „Kijk eens om je heen, jongen!" „Wat is er te zien?" „Hier is een open plek. Nu, wat zie je nu?" „Het Wupperdal. Barmen. Wat nog meer?" „Meer is ook niet noodig. Het ontbreken de aan te vullen is onze zaak. Je komt toch regelrecht van de schoolbanken en kent im mers je Goethe van buiten. Nu? Wat zegt die' „Wenn ihris nicht fühlt, ihr werdet's nicht erjagen." Zie je, dat geldt vani niets zoozeer als van je geboorteplaats." „Heb je altijd zoo gedacht, Paul?" „Nic-t altijd. Men' moet naar de liefde voor zijn geboorteland reizen-. Voor ware liefde wordt echter het moeilijkste gemakke lijk." „We kunnen toch niet allen hetzelfde lief hebben. Ik heb een anderen smaak." „Eén ding is er toch voor," zeide Paul" Wiskotten, van de hoogte nederblikkend in het lange, -smalle, dal, dat in het maanlicht lag te slapen, „de liefde voor de geboorte plek." Ze keken beiden omlaag, en hunne oogen' raakten gewend aan het tooverachtige licht, zoódat zij de huizenmassa konden onder scheiden en de tcrens der kerken en, als een wcud van masten, de donker oprijzende schcorsteenen. Hier en daar klauterden de straten uit den n au wen dalketel tegen de berghellingen op, terwijl daarboven op den kam het zwijgende bosch d© wacht hibld. Als in een schelp veilig geborgen lag daar het dorp... Paul Wiskotten sprak liet uit. Zijn trots op den vadei-lijken bodem bracht hem in ver voering. Ewald Wiskotten schudde het hoofd. „Die zwarte Wupper kan ook jij niet wegmaken." „Die zwarte Wupper is de zegen van het dal. Goddank dat ze zwart is." „Dat is toch een wonderlijke opvatting. Mijn schoonheidsgevoel gaat ten minste uit naar het heldere ten reine!" „Als de Wupper heidér eni rein was, zou den de menschon in het dal lui en liederlijk zijn. De zwarte kleur is het eere-teeken, dat <k menschon haar en zichzelf gegeven heb ben Het beteekenthier wordt gewerkt, hier woont een arbeidend volk, hoeden af!" „En waar blijft de poëzie? Ik houd het hier niet uit." Wordt wrvolgd

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad | 1909 | | pagina 1