Uit den omtrek.
Welkom, hartelijk welkom zijn akoo al die
voorwerpen, welke van waardeloost© grondstof
fen zijn vervaardigd, doch groote waarde wordt
tevens gehecht aan die inzendingen, waarbij van
kostbaarder grondstof gebruik is gemaakt.
Eu daarbij denken we dan on willekeurig aan
Oie vele en velerlei besneden of beschilderde
voordorpen, die de woonkamer tot sieraad strek
ken, in elk geval een nog open hoekje thuis vul
len Geduld en tijd zijn er voor noodig geweest,
met eenvoudige hulpmiddelen is wellicht een
kunstwerk ontstaan. Eu wat geen kunstwerk is,
dat 'heeft den mensoh toch doen denken, dat
heeft hem doen streven naar een doel, dat heeft
hem kracht bijgezet om dit doel te bereiken.
Huisvlijt is niet akjjd knutselwerk of prutswerk,
zooals sommige wel eens teweren, Huisvlijt kan
kunstwerk zijn. En vergeten we niet, dat onze
uitvinders en kunstenaars in huil jeugd ook knut
selaars zijo geweest, dat men door vallen en op
staan voorwaarts gaat, dat de kunstvaardigheid
van een, menschenliand verre die van eene machine
overtreft.
Anderen noemen Huisvlijt „ongereglementeerde
sii-jjd". Zeker, we geven gaarne toe, <Lat slöjd
als opvoedingsmiddel, Huisvlijt krachtig bevor
deren kan, en de handvaardigheid van den
mensoli op onmiskombare wijze verhoogt. Doch
vernuft., vindingrijkheid laat zich niet reglenieri-
teereude «hoppende kracht is reeds jong m
Oeu meosöh aanwezig en zoekt zioh een uitweg
door nabootsing in de eerste plaats van dat
gene, wat in de naaste omgeving gevonden wordt.
Zien wo toch niet in Zaandijk liet verschijnsel,
dat de jongens mee de alJer-primitiefste hulp
middelen scheepjes gaan maken sommigen uit
een afgedragen klomp, auderen uit boomschors
waarmede ze in do Sluissloot wedstrijden gaan
houden? Eu liet zijn niet altijd de kostbaarste
i vaartuigjes, die liet in zeilviugheid van de an
dere winnen.
Een open oog voor al wat ons omringt, doet
reeds veel Kunstig nagemaakte molens, forten,
bruggen, schepen, gellouwen treft men aan in het
bezit van vele familiën, sommige in miniatuur,
andero in grootere uitvoering, doch bijna zonder
uitzondering alle zorgvuldig de zich in de plaat
selijke omgeving bevindende voorwerpen ua-
bootsend
Ook dit soort van voorwerpen vraagt de Nafcio-
i iiale Tentoonstelling voor Huisvlijt. Van Vlissin-
gen, Den Helder, Hollevoetsliris kunnen wo
scheepsmodellen, misschien zelfs zeer mooi ge-
I tuigde exemplaren tegemoet zien, doch ook van
andere plaatsen wordt verwacht, dat de beoefe-
I naars van Huisvlijt ook diit zullen inzenden wat
hunne omgeving het meest typeert. Wat ge
schept is voor U, voor uwe familie kostbaar, doch
laat hetgeen ge schept ook kunstwerk zijn.
Van postzegels b.\. worden soms wanstaltige
voorstellingen gevormd, doch het postzegelwerk
van Keiix Wijhek uit Brussel vindt zeer veel
I uijval en wordt door vorsten gekocht en vorstc-
lijk betaald.
Schei ven-mozaïek wordt een enkele maal op
I bloempotten of klompjes toegepast men kent
dit werk als een bonten, kleurenrijken, spoedig
venvelenden arbeid. Doch de heer Sender uit
.Rijperkerk vormt van d,ie scherven fraai gepo
lijste tafelbladen en vuurschermen, waarin wapens
en allegorische voorstellingen de middenversie-
ruig vormen, een arbeid, die voor het zoo be
roemde marnier-mozaïek uit Italië niet behoeft
onder te doen.
Eu vergeren wij niet de voorbeelden van been
snijwerk, die in étagère-voorwerpjes, als duiven
tillen, ZwitsersChe huisjes, klompjes, stoeltjes,
tafeltjes, enz. te koop worden geboden en meeren-
deels van den bekenden lieensnijder Van der
Gromden uit Oosterbeek afkomstig zijn, of de
stoommachine, met uurwerk gedreven en uit been
gesneden door den heer H. Sclholtens van Koog
aan de Zaan.
Zij allen zijn beoefenaars van Huisvlijt en trach
ten hun werk, waaraan zij zich. buiten hun dage-
ilijkscheu arbeid, wijden, zoo goed en zoo nauw-
keurig mogelijk te maken.
Ge kent toch de fabel van het viooltje? Zoo
niet, dan zal ;k ze u mededeeleu. Een hovenier
loopt door zijn tuin en beschouwt nauwkeurig
hoornen en planten. Deze beginnen te klagen, de
een al erger dan do ander. Daar is de trotsche
eik, hij klaagt waar ben ik nuttig voor, ik breng
I geen enkele bloem voort. Iets verder staat de
roos in vollen bloei. Zij klaagt: ik kam evengoed
.sterven, ik draag toch geen vruchten. Elders de
wijnstok. beladen met trossen, hij klaagtwat
voor goed doe ik in de wereld, ik verspreid niet.
eens schaduw.
De tuinman gaat verder em staat stil bij een
nederig viooltje; wat zal hij hier voor klaagtoon
vernemen! Vaar de eik en de ioos en de wijn
stok klagen, wat zal het viooltje dan welWat
ds het viooltje, vergeleken bij eik en roos em wijn
stok! Maar dat kleine ding steekt heel tevreden
het frissche kopje omhoog en ziet don hovenier
vergenoegd aan En deze vraagt verwonderd
wai maakt je zoo vroolijk, de anderem kijken al
len zoo treurig? En het eenvoudige antwoord
was- gij hebt mij hier geplant; ik dacht dat ge
mij hier noodig kadt, daarom doe ik mijn best
om een goed viooltje te zijn.
Zie, als alle eenvoudige mensohen eems pro-
lieerden frisdli uit de oogen te kijken en hun best
deden in den krmg, waarin ze mi eenmaal zijn
geplant en even gaarne deden wat hun krachten
niet to boven gaat, hoe zou dit de achting, die
men voor zichzelf behoort te hebben, bevorderen!
Klein van zielizelven denken is zeer zeker beter
dan het overschatten van eigen beteekemis, maar
bet kan leiden tot een valsche bescheidenheid
waardoor men nooit tot stand kan brengem wat
men met zijn vermogens toch wel zou kunnen.
Een eenvoudig tuinman maakte in zijn vrijen
tijd een bureaustoel en een schrijftafel beide
zeldrzaani mooi bewerkt en gepolitoerd, en een
niiniatuur-stoomdraaimoler. Het draaiorgel, dat
door de stoommachine in tewering werd gebracht,
was het eenige voorwerp dat geheel gereed was
gekocht, al het overige, tot zelfs de stoommachine
was door den knutselaar zelf vervaardigd.
En terecht trok het vernuftig median isme, ver
vaardigd door J. Elzinga van Suameer. de aan
dacht onzer geëerbiedigde Koningin en die van
haar doorluohtógen gemaal bij hun bezoek aan
1 .eeuwarden, het mechanisme. Salomo's recht
spraak voorstellende. Toch kan dit kunstwerk,
dat ook reeds elders werd geëxposeerd, als een
product van Huisvlijt beschouwd warden. En was
lliet Planetarium te Eraneker, dat thans nog
steeds de aandacht trekt van' vherindeling en land
genoot, en dat tot heden neg door niemand is
nagemaakt kunnen worden, ook niet'-het werk van
een Huisvlijt-beoefenaav
En welk een genie moet niet in dien jongen
man uit Soliermerliorn schuilen, die, zonder ooit
een stoommachine in werkelijkheid' te hebben ge
zien. een model-machine samenstelde, wier zuiver
heid van afwerking door een vakman zou worden
benijd!
Die jonge man werkt nog op het land en haalt
tegenwoordig het kroos uit de slooten, doch
zou men niet meenen, dat de expositie van zijne
machine op de a.s. Nationale Tentoonstelling er
toe zouden leiden, dat hij ..ontdekt'' werd als
de drager van eene geheel andere levensbestem
ming. als die. welke hij thans schijnt te hebben?
Zulke ontdekkingen" zijn reeds meer gedaan
en ze hebben geleid tot verrassende resultaten.
Een koperwerker, die in zijn vrijen tijd sierlijke
modellen van rijtuigjes, scheepjes e. a. vervaar
digde, zag zich bij een goudsmid een© betrek
king aangeboden, waaraan een salaris verbon
den was.diriemaal zoo groot, als dat, waarvoor
hij werkzaam gewekt was; een bekwame hout
snijdster w^rd aan een meubelfabriek verbon
den, waar zij thans tot de uitnemendste krach
ten behoort.
Wie zegt ons. 'lat zich onder onze Nederland-
®che jongons ook geen verborgen talenten bevin
den? Huisvlijt wordt druk door hen beoefend,
ze knutselen reeds veel en vervaardigen tal van
uitnemende voorwerpen.
En wat volwassenen kunnen prestoeren, een blik
iu de catalogi van de wel op 60 verschillende
plaatsen gehouden locale of provinciale Huisvhjt-
tentoonstoüingen doet ons reeds vaag een voor-
stelUing vormen van de groote verscheidenheid
van voorwerpen, die jaarlijks door een groot aan
tal mannen en vrouwen vervaardigd wordt, deels
uit zucht om de ledigheid van zioh te weren, deels
uit zucht oin uit te lieelden, w*at er leeft in hunne
fantasie.
Hun zij deelneming aan de Nationale Tentoon
stelling aanbevolen Daar kan mem het werk ook
van andoren zien, daar kan men vergelijken, daar
leert men 't terrein, waarop men zich beweegt,
verkennen, daar krijgt men gelegenheid eigen
fouten en tekortkomingen op te merken, daar
kan men aanschouwen, wat een moriseh met ge
ringe hulpmiddelen kan vervaardigenZend de
voorworpen, die ge vervaardigt of reed® vroeger
vervaardigd hebt, in. wond u daartoe tot de
plaatselijke correspondenten, en alle inlichtingen,
die ge wenseht zullen n verstrekt, worden. Om
de kosten >>e»hoeft. men 't niet te laten, die zijn
nihil of bijna nihil.
Komt, laat do plaats uwer inwoning op do
Tentoonstelling een goed figuur maken; veel is
reeds toegezegd, maar nog meer, nog veel meer
moet daaraan worden toegevoegjd.
W lit dan de Huisvlijt tevorderen, door haar
zelf te beoefenen, door de Huisvlijt-voorwerpeu
aan anderen tot leering en tot vooi beeld te doen
strekken, door den lust er voor bij uw huisgenoo-
ten op te wekken on moge liet zijn daar
door uw huiselijk leven te veraangenamen.
Namens de C'entr. Comini. van regeling
en voorbereiding,
G. J. BLEES Kz.
Dames en Heeren Correspondenten der pro
vincie Utrecht zijn
Amersfoort. Mej. Louise H. Wïldt, adres
Jhr. Aswh van Wijckst raat 11.
Ba ar n; Mevr. A. Visser, Nassau la an 40; A.
J Krudop, Socr Volksbond, afd. Baarn.
B reu kelen: F. ,J. Hoffuian, onderwijzer.
Bunschoten-Spakenburg: W. Nieuw,
boei Hzn.
Doorn N. Garms. ,.Vredehoeve."
M a a r s s e n Pastoor Dr. Alpli. Arriëas.
11 hen e n A. Oostenrijk.
I tree lit - Mej. M. Pekelharing, Maliestraat
8: Mej. M. Went, Oldenbameweldslaan 1; Mevr.
E ZwiersiuaVan Muyden. Korte Jansstraat 2;
H. H. Evei wijn. Parkstraat 57; DiJ. Ph. Staal.
Secr. Volksbond, afdeeling Utrecht, Weerdsingel.
O.W. 28.
Veenendaal: GBersmaHoofd-ouderwij
zer H. H. Prakke. Dir. Gasfabriek.
W ij k b ij Duurstede: MevrVan Wal-
iemJ uta.
Zeist: Mejonkvrouwe E. W. Hiiydeooper,
Huize „de Brink"; Mevr. C. JansenBeckering
Vinkers. Seliacnveider-park ..C'-alluna" Dr. J.
H. Lorey. Vijverlaan 9.
E e n d tt e 1. Naar de Tel. verneemt,
heeft de ingenieur J. Ph. S. uit Amster-
lam eenige dagen geleden te Brussel geduel
'eerd met een cavalerie-officier aldaar.
Het duel had plaats op de sabel. Beiden
werden verwond, de ingenieur licht, de of
ficier ernstig.
Eerstgenoemde wordt in een ziekenhuis te
Brussel verpleegd.
Doodslag. Het gerechtshof te
Leeuwarden behandelde gisteren o.a. het
hooger beroep van den 21-jarigen J. H. te
Oudeschip, gemeente Uithuizermeedondie
wegens poging tot doodslag op den jeug
digen U. Ausma aldaar, overeenkomstig den
etsch, door de rechtbank te Groningen werd
vei oordeeld tot 3 jaar en 3 maanden gevan
genisstraf.
Uit het rapport van den raadsheer bleek,
dat appellant den 25. October genoemden
A achtervolgde en op den openbaren weg
ecu schot loste en daarna nog een schot,
waardoor A. dermate door den hagel werd
verwond, dat hij 16 dagen in het ziekenhuis
meest worden verpleegd.
Dr. H. Blauw te Groningen verklaardo
dat A. plm. 80 wonden had in rug en kui
ten.
Beklaagde bekende alles. Hij had het go-
daan, om in de gevangenis te komon, ton
einde onderdak te krijgen, daar zijn ouders
hom niet in huis wilden hebben.
Hij had met Ausma ruzie gehad over het
geloof. Na hot misdrijf was appellant weer
in de gelagkamer gekomen, waar hij op een
stoel ging zitten, er af gleed en in den
paardenstal werd gebracht, waar hij werd.
gearresteerd.
Met misdrijf wend onder den invloed van
sterken drank gepleegd.
Na behandeling van hei hooger beroep
v. rderd/e het O. M. bevestiging van het von
nis
Smaadschrift. Het gerecVs-
hof te 's Gravenhage bevestigde liet veroor
doelend vonnis van de Haagsche rechtbank
'.egen S. J. B., particulier detective, wegens
t ezending aan den heer dr. B. R. van ge
schriften van beleedigenden en onkieschen
inhoud.
Valsche acte. Tegen den no-
aris Th. A. J. R. te Eecht, d;e terecht
eeft gestaan ter zake dat hij in zijne hoe
danigheid van notaris opzettelijk valschelijk
?n in strijd met de waarheid eene authen
tieke akte heeft opgemaakt en deze akte
heeft laten registreeren, uit welke akte na-
:eel is ontstaan, is 3 maanden gevangenis-
>;raf geëischt.
De doodslag t© Ooleen, Doof
de maréchaussees to Sittard wend gisteren-
ochtend naar de gevangenis te Maastricht
overgebracht de jongeling L. Plum, mijn
werker te Loij en broek, als verdacht mode-
plichtig te zijn aan den doodslag op Damoi-
seaux. (L. R-)
Do !k a s-d i e f s t a 1 aan het
Departement van Landbouw.
De Haagsche kouter in de Prov. Gron.
Courant schrijft
„Wie zal er vraagt men zich in som
mige kringen af, de rudm f 400 'bij in
schieten ,die uit de kas der afd. secretarie
en expeditie der directie van den Land'b.,
afdeeling van het departement des heeren
Talma, zijn gestolen? Die diefstal is ©en
allertreurigst geval, ndet alleen voor den
rechtstreeks verantwoordelijken commies
van den liuishoudelijken dienst, een alge
meen geacht en boven de geringst© verden
king verheven chef van 't bureau, waar de
beroofde brandkast staat, maar ook voor
vele hoogst respectable ambtenaren, die door
de justitie in verhoor zijn genomen en van
wie dus de mogelijkheid werd ondersteld
dat zij zich aan de kas zouden hebben ver
grepen. Men heeft den schuldige intusschen
nog niet on:dekt en het is twijfelachtig of
men daarin in 't geheel wel zal slagen. Want
de gestolen som is niet van dien aard om
lieden van eenige positie in de val te doen
loopen door het uiterlijk vertoon dat ze er
mede maken en dat de schuldige onder
het ambtenaars- niet onder hei bedienden-
personeel schuilt, schijnt wel vast te staan,
wijl de diefstal moet ziju begaan door iemand
die te allen tijde toegang had tot 't ver-
trék. waarin de brandkast zich bevindt.
Van braak is geen spoor ontdekt. De kast
moet met een valschen sleutel zijn geopend
en misschien zelfs zonder zulk een in
strument; dat is meer gezien. De brand
kasten in onze ministerieel© bureaux zijn
niet van de allerbeste constructie. Het feit
is al eens voorgekomen dat men bij afwe
zigheid van den houder van den sleutel, in
het- departement van Landbouw een brand
kast meest openen, om er een boek uit te
halen en dat. iemand de „safe" met do
naald van een liasse even opendeAls 't dan
ook nog eens tot een verbetering in de in
richting onzer landsgebouwen komt. mag
men er wel over denken om eenige behoor
lijke brandkasten aan te schaffen. Want er
zijn bureaux waar men heel wat meer waar
de bergt dan de groote f 400, die nu zijn
verdwenen en die voor het grootste deel het
overschot uitmaakten van 't crediet, voor de
ontvangst van het internationaal veterinair
congres van het vorig jaar door de regee
ring beschikbaar gesteld.
De diefstal van postal
orders. De arrestatie en >verbrenging
naar het huis van bewaring te Middelburg
van den assuradeur S„ te Vlisöingen heeft
groot opzien gebaard. Zooals gemeld, staat
deze arrestatie in verband met diefstal of
verduistering van Engelsche postalorders.
Naar men verneemt, trad de v-rdnehté
te Vlissingen op als vertegenwv-digcr van
een Engelsch bookmakerskantoor te Londen
en kwamen de brieven voor bedoeld kantoor
bestemd in zijn bezit. Op welke wijze hij
zich postalorders heeft toegeëigend of ver
duisterd, is nog niet met zekerheid bekend
Over den diefstal van postal-orders ver
neemt men nader het volgende
Een bookmakerskantoor in Engeland be
merkte sinds eenige maanden, dat postal-or
ders door ben naar Vlissingen verzonden,
niet aankwamen, of zoo ja, dan gedeeltelijk
van den inhoud beroofd. De gemeentepolitie
ontdekte, dat de thans aangehoudene dik
wijls postorders bij een kassier verzilverde.
Het verhoor van -den verdachte en diens
confrontatie met getuigen, gaf voldoenden
grond tot zijn voorloopige aanlkrading.
In verband met de ook te Middelburg
aan het. licht gekomen diefstallen van En
gelsche postal-orders, kan thans het onder
zoek weer opnieuw worden voortgezet, nu
een persoon, die gezocht werd, zich vrijwil
lig bij de politie heeft aangemeld om inlich
tingen m verslrekke i. Donderdag werden
daarop weder enkele personen in verhoor
genomen
Een oneeriijke brieven
besteller. De brievenbesteller H. v. d.
W., te OosbwoLd (Oldiamibt), is Donderdag iu
zijn betrekking geschorst, verdocht van ver
duistering van brieven en poststukkenDeze
beambte, die gehuwd en vader van twee kin
deren is, maakte in den laatste» tijd veel
misbruik van sterken drank.
Vermiste gelden. Naar men
verneemt zouden in den laatsten tijd op het.
postkantoor te Scheveningen gedurig gelden
worden vermist, op grond waarvan de zaak
door de justitie wordt onderzocht.
Diefstallen in de Botter
damsche haven Gisterenmorgen om
streeks 7 uur werd door de b.manning van
de stoomboot Havendienst II jacht gemaakt
op een roeiboot, waarin drie personen 8 zak
ken graan vervoerden. Aan de Boompjes
wisten de graandieven over eenige schepen
heen aan wal te komen en te ontvluchten.
Eenige schippers, die de dieven wilden grij
pen, werden door een aantal daar aanwezige
bootwerkers met een .pak slaag bedreigd. De
roeiboot met het graan werden in beslag
genomen.
Door het personeel van het Prins Heu-
drikdok aan de bovenheiplaat .te C'harlois
werd Donderdagmiddag bemerkt, dat twee
personen met een roeiboot, géitden met ijzer
zich van de werf verwijderden in de rich
ting van Schiedam. Dadelijk werd de poli
tie te Schiedam per telefoon gewaarschuwd,
die de roeiboot aan den wal opwachtte en
de beide personen aanhield. De boot bleek
40 kg. ijzer te bevatten. Door de Rotter-
damsche politieboot werden de arrestanten
daarna 1e Schiedam afgehaald.
Op heeterdaad betrapt.
Woensdagavond omstreeks acht uur hielden
zich twee personen op verdachte wijze in
de buurt op van het kantoor der firma S.
en Co. aan de O.Z. Voorburgwal te Am
sterdam. Een portier van het naastgelegen
perceel vertrouwde deze mannen niet en
voor het raam zittende, sloeg hij ben gade.
Na eenige oogenblikken werd door den por
tier gezien, dat met behulp van valsche
sleutels getracht werd de deur van hel bo
vengenoemd perceel te openen.
De portier waarsehuwdo de politie, waar
na eenige rechercheurs de mannen op heeter
daad arresteerden Deze beide inbrekers,
do 21-jarige M. en de 23-jarige T., zijn be
kenden van de justitie Zij nadden een
groot aantal loopers en vele inbrekerswerk-
tuigen bij zioh.
Inbraak in oen kerk. Door
den koster van de Gereformeerde Kerk on
der het Kruis, aan den Boezemsingel te Rot
bondam, werd Vrijdagnacht onraad ontdekt.
Hij maakte alarm, waarop hij drie inbrekers
het kerkgebouw zag veriaten. Bij onderzoek
l/.eck dat zij zich met valsche sleutele had
den toegang verschaft en het deurpaneel van
d? consistoriekamer verbrijzeld. Door bet
ieven dat zij maakten, werd de koster ge
wekt.
De dieven hadden niets medegenomen,
doch achtergelaten oen nijptang, ©en val
schen sleutel en een schroevendraaier
Het signalement. Een inwo
ner van IJmuiden werd naar de O. H.
Ct. meldt'terwijl hij met zijn zoontje
wandelde, geregeld door een politieagent ge
volgd, dewijl men in hem den persoon
meende te zien, die den vermisten knaap te
Zeist zou ontvoerd hebben. Zijn zoontje
moest de knaap zijn.
Het kostte hem heel wat moeite te be
wijzen, dat hij een eerzaam inwoner van
IJmuiden was en de knaap werkelijk zijn
eigen kind.
Zijn voorkomen kwam zeer veel overeen
mot het gegeven signalement.
Schip gestrand Gisterennacht
is hier een groot viormast zeilschip gestrand
op de Noorder gronden nabij Vlieland.
Sleepbooten zijn derwaarts vertrokken.
Het gestrande schip is het Duitsche schip
„Hans", van Hamburg naar Port Talbot.
De sleepboot ..Admiraal de Ruyter" heeft
de reddingsboot gehaald. Deze is met loods-
personeel bemand.
Nog word't aan de Tel. uit Terschelling
gemeld
De „Admiraal de Ruyter" is met de red
dingsboot in de haven teruggekeerd met drie
man van de equipage, de twee-en-twintig an
doren willen het schip niet verlaten.
Het scliip heeft verbinding met de Titan,
Texel en Neptunus en maakt reeds water
School- en Kerkniouws.
v - Curatoren van het gymnasium te Leiden
hebben aan den gemeenteraad de volgende lijst
van tenoembaren overgelegd voor do betrekking
van rector van het gymnasium, ter vervulling van
do vacature, ontstaan door hot overlijden van den
he©' dr. L. Punt:
lo. dir." N, J. Beversen rector van het gymna
sium te Zwolle:
2o. dr. J. L. Liezenberg, rector van het gym
nasium te Schiedam
Jïo. dt- D. A H. van Eek, conreotor van liet
gymnasium te loeiden.
De Rotterdamse lie onder w ij s-
circulaire. Ter aanvulling van hot korte
bericht im een vorig nu immer omtrent de inter
pellatie-Spiekman nog liet volgende:
De heer Spiekman zette uiteen, dat hij zioh
verplicht achtte tot- een interpellatie, daar men
ander® zou ineenen. dat de Raad met de daad
t an B. en W. accoord gingeen daad welke Spr.
eolvter een onrechtmatige, onrechtvaardige daad
acht. waarmede B. en W. hun recht hebben over
treden. Hem zijn feiten tekend, wellke B. en W.
konden nopen tot het afzenden der circulaire.
Nooit heeft een schorsing, ontslag, zelfs repri
mande om deze oorzaak plaat® gehad. Spr. ver
klaart, dat er nooit aanleiding us geweest de
socialistische onderwijzers over hun uitingen op
school lastig te vallen. Hij ao'ht den onder wijzer
volkomen in zijn recht, als hij zich baseert op de
Onderwijswet. Maar die wet spreekt niet over
monarch isme, evenmin al® over neutraliteit, alleen
van maatschappelijke en Christelijke deugden,
.vat echter begrippen zijn voor allerlei uitlegging
vatbaar. Geen socialistisch onderwijzer denkt
er aan op school 'kwetsende uitingen tegenover
het Vorstenhuis te doen. Zij heltben geen be
zwaar ook de groote daden der Oranjevorsten te
verhalen, maar om speciaal het monarch isme als
met een aureool te omgeven, is onnoodig. B. en
W. zouden wel blind en ongevoelig moeten zijn
als zij de oogen wilden si ui ten voor de nieuwe
levensbeschouwing, die zich overal baan breekt.
Men verspreidt het denkbeeld, dat de socialisten
tegen Koningin en Prinses zijn en inaakt daarmee
indruk bij de laagste volksklasse. Dat is echter
onwaar Ook in socialistische kringen verheugde
men zich in de moedenvreugdo der Koningin,
maar daarom beschouwen zij dit feit niet als een
nieuw licht, dat is opgegaan, als een nieuwe toe
komst. Vaderland en nationaal belang moeten
echter niet verward worden met Vorstenhuis.
Op de ojH'irbare school moeten d© daden uit de
geschiedenis worden onderweven met waordee-
nng. maar ook naar waarheid; waar B. en W.
verder willen gaan. doen zij een onrechtmatige
daad; waar de circulaire /.egt, dat anders de
kindoren van ovorheidss-ehool de opvoeding naar
de grond wettelijke instellingen hebben te aan
vaarden. -lat erkent ook Spr.. ir.aar dan rijst de
raagwat verstaan B. en W. onder overheid?
Bedeolt men daarmede de overheid, die op dit
oogen'blik overheid is? Tot welke consequenties
zou dat .moeten leiden? Dan zou bij eene veran
dering van de overheid den eenen dag verguizing
worden geleerd van wat te voren in een aureool
geplaatst werd. Waar moet het heen? Voort®
ontzegt Spr. B. en W. het recht te beweren, dat
de kinderen alleen langs den door hen aange
geven weg tot goede burgers van den Staat kun
nen opgevoed worden. Hoe zou dat d!an b.v.
moeten gaan, als het er toe kwam, dat ook de
Katholieken de openbare school bezoeken? WaaT-
hoen men het wil leiden, liet moeilijkste punt aoht
Spr. het slot der eirculaire, waar B. en W. zeg
gen ook te zullen letten op de uitingen <l©r on
derwijzers buiten de school, want hierdoor wordt
do vrijheid, van een groot deel der burgers aan
landen gelegd en dat noemt Spr. een groote on
wettigheid. Waar is de grens? vraagt Spr. Hij
vreest dan ook de grootste willekeur en dat is
onduldbaar. Men mag niet vergeten, dat socia
listen ook burgers der stad zijn en in geen gering
getal en dat de openbare school voor ieder toe
gankelijk moet zijn.
Onrechtmatig is het du® door dwangmaatrege
len eern deel uit te sluiten.
De Burgemeester zal direct de door den
heer Spiekman gestelde vragen lieantwoorden.
Ten onrechte is gezegd, dat do circulaire bedoelt
propaganda voor het monarohisme te maken.
Daardoor valt het geheele betoog van den heer
Spiekman. Daarvoor hehoeft geen propaganda
gemaaktte worden. Het Koningschap is geen
dogma, maar een grondwettelijke inselling. Daar
van mouten de kinderen doordrongen worden
zelfs a! bestond het college uit partijgenooten
van den heer Spiekman zouden zij htm wettelijke
plicht verzaken, als zij anders handelden. B. en
Whandelden op grond hunner bevoegdheid
krachtens de op hen rustende verplichting do
Onderwijswet uit te voeren. De reden dér verzen
ding van de circulaire ligt in de tekende rede
van den hoer Ossendorp. waarin verschillende
uitingen B. en W. getroffen hadden.
De openbare school is een gemeentelijke instel
ling. di© ook de belangstelling heeft der ouder»,
en daarom wenschten B. en W. den ouders dutde.
lijk te maken, dat zij niet wenschen, dat naar die
uitlatingen het onderwijs geregeld wordt. Waar
de rede van den hoer Ossendorp zoo groote agi
tatie in het land gewekt hoeft, meenden B- en W.
niet langer te moeten wachten. B. on W. willen
niet. dat kinderen opgroeien in onverschilligheid
voor Koningin en Oranjehuis. Eerbiet] voor bei
den behoort tot de deugden, waarin kinderen bo-
hooren te worden opgeleid. De heer Spiekman
zegt wel, dat maatschappelijke deugden voor
allerlei uitleggi.ng vatbaar zijn, maar daarom
is het juist hoog tijd. dat do Overheid uitspreekt,
wat zij er onder verstaat. Wil men den naam
Oranje ee nationale feesten van de school ban
nen. dan zou die school spoedig een anti-natio
nale school worden. De ouders moeten weten,
dat zij zich er aan hebben te onderwerpen, dat
aan de ovorheidsschool de inzichten der overheid
worden gevolgd en niet. de hunne, en begrijpen,
dat. daar geen onverschilligheid tegenover het
wettelijke Staatshoofd mag worden, geduld. Wat
de tweed© vraag betreft, kunnen B. en W. zich
geen goede burgers denken, die geen eerbied
hebben voor de over hen gestelde macht, en daar
toe moeten de kinderen eerbied voor de groote
daden uit de Geschiedenis en voor de Koningin
en Haar Stamhuis leeren.
Het optreden van B. en W. tegenover onder
wijzers, die zich in socialistisohen zin uitlaten, zal
van de omstandigheden afhangen. Ieder geval
zal afzonderlijk tehandeld ©n aan het oordeel
van den Raad onderworpen worden. Die macht
zal het uitvloeisel zijn van de verplichting van
B- en W„ te zorgen voor het belang van het
openbaar onderwijs, niet alleen wat- het beheer,
maar ook wat de wijze betreft, waarop de onder
wijzer onderwijst.
Bij zijn aanstelling onderwerpt de onderwyzer
zioh aan de gestelde verplichtingen en geen
ecikele wet verplicht de overheid personen in
dienst te houden, die zich daaraan niet onder
werpen. B. en W. verwachten van de circulaire
een goeden invloed als waarschuwing. De bedoe
ling is de ouderwijzers terug te brengen tot het
besef, dat het zijn plicht is het onderwijs te lei
den in de richting als do overheid noodig adht.
De heer Van Aalten had geen bezwaar
tegen den eerbied voor de smachten, door de
Grondiwet gesteld, maar wel in het algemeen
tegen de handeling van B. en W. Het eerste deel
had achterwege kunnen Wijven, daar de vrees
daarin geuit, gerust overdreven is. Voorts zeide
de wethouder van onderwijs bij liet begrootings-
debat in 1908 terecht, dat een maatregel van
repressie te doen vooraf gaan door ©en officieel»
waarschuwing verkeerd was. Ook kan de onder
wijzer niet lieoordeeld worden naar zijn uitingen
buiten de school, als hij op school een goed on
derwijzer is. Do circulaire zal alleen bewerfken,
dat de onderwijzer voorzieürtig wordt en dan kan
men hem nog minder nagaan, men moet ieder allo
vrijheid laten zijn meening te uiten.
De heeren H e n koon a n s De Jong, Van
Beek, Stulemijer, I) u t 1 h en. Gerrit
sen spraken hun sympathie uit voor de hande-
lipg van B. en W.
Daarna was het woord aan den wethouder
R o m bach, die aantoonde, dlat het doel der
circulaire was, gerustheid en zekerheid te geven.
Hij kan niet inzien welk verwijt B. en W. treffen
kan. Zij. als verantwoordelijke bestuurders, moe
ten voorschrijven, hoe zij het onderwijs in do
school gegeven willen zien. Het is hier geen
waarschuwing, als de heer Van Aalten bedoelde,
doch een voorschrift. Nu weet de ouderwijzer
waaraan hij zich houden moet. Als hij zioh in
termen uitlaat, zooals B. en W. niet willen, kan
hij n-iet gehandhaafd worden eo daartoe hebben
B. en W.. uhs die hem moeten aanstellen, het vol
ste redht.
Te middernacht vroeg de heer Spiekman voort
zetting in oen volgende vergadering. Deze werd
bepaald op 5 Maart.
De neutraliteit in de school.
In een gisteravond gehouden buitengewone
huishoudelijke' vergadering van de afdeeling Am
sterdam van het Neder]. Onderwijzers-Genoot-
sonap werd met op een na algemeen© stemmen
aangenomen de volgende motie:
,.De> afdeeling. enz
overwegende, dat in d© wet op het lager onder
wijs niet gesproken wordt over godsdienstige en
politieke dogma's,
dat niet gebleken ie, dat een andere formulee
ring van "t karakter van 't openbaar onderwij®
noodzakelijk geworden i®,
dat de absolute neutraliteit hot opvoedend ka
rakter aan hot onderwijs ontneemt,
dat de leuze- „vrij van godsdienstige en poli
tieke dogma's, zooals di© door het hoofdbestuur
van den Bond van Ned. Onderwijzers wordt toe
gelicht, d© openbar© school zal vervreemden van
een overgroot deel van ons volk,
dat door de propaganda voor di© leuze ge-
moedsbezwa'-on ©n onverdraagzaamheid worden
gekweekt,
keurt het drijven naar absolute neutraliteit ten
sterkste af.
spreekt aLs haar meening uil ,dat de openbare
school moet blijven d© nationale scibool en dat do
onderwijzers alles hebben te doem wat in hun ver
mogen is om dit karakter der openbare school
te handhaven."
I.andbouw-onderwys voor meis
jes. Men sclvryft aan „Het Centrum":
Zoaals hekend, werd reeds eenigen tijd de wem-
schel ijkheid omtrent landbouwonderwijs voor
meisjes geuit bij de Geldersch-Overijaselech©
Maatschappij van Landbouw. Bij het onderzoek
over dit onderwerp m de afdeelmgen is gebleken,
dat verreweg de meeste afdeeliagen zich ver
klaard hebben vóór genoemd onderwys. Er be
staat dus veel kans. dat in d© algemeen© verga
dering. in Augustus te houden, een besluit zal
genomen -worden tot het oprichten van cursussen
voor bovengenoemd doel. Ook vernemen wij. dat
het hoofdtestmir van genoemde Maatschappij een
comimissiie zal benoemen, welk© zal onderzooken
of heb oprichten van een eigen orgaan kans van
slagen zou kunnen hebben.
D r. W. A. Terwogt Op 24 FebruAri
is te Haarhri overleden Dr. W. A. Terwogt,
emeritus-prediikant. Hij was vroeger predikant
te Ammerstol, Simonshaven, Oude Wetering ©n
van 1879 tot aan zijn emeritaat te Hoorn. Hij
bereikte den leeftijd van 71 jaren.
Geden k teeken Ds. G ispen. Op de
Nieuwe OosteHbegranfplaats bij Amsterdam ix l)on-
derdag in tegenwoordigheid van vel© belangstel
lenden een gedenkteeken op 't graf van wijlen ds.
W. H- Gispen onthuld, door diens vroeger© leer-
lingen aan de familie aangeboden. Het gedenk
teeken bestaat uit een hardsteerien zerk, ver
meldend den naaim en de data van geboorten cm
overlijden \an ds. Gispen. Op het voetstuk is de
spreuk gebeiteld „Die in den Zoon gelooft, die
heeft liet eeuwige leven Op het bovenstuk staat
in gulden letters op een marmeren plaat
..Aan <1®. Gispen. Zij ndankbare leerlingen."
R.-K. Kerk- De bisschop van Batavia,
mgr. E. Luypen, zal dezen zoimer een bezoek aan
ons lan dlrrengen.
Gisteren nacht omstreeks half drie uur
bxiaik te Ubrodht een vrij ernstig© brand uR
in de biscuitfabriek ,,De Zon", van denbeer
Docteburg, aan de Oudegracht T.Z., aildiaar.
Vermoedelijk is de brand ontstaan in e©n
der ovenis, of door het drogen van kleoren,
doch zekerheid wa6 dien aan gaand© niet. ver
kregen, daar op dat tijdstip niemand in de
fabriek aanwezig was. De brandweer arri
veerde spoeoag op de plaats des onheils en
(ving het blusselungewcrik aan m.et een auto-
eai drie gewone spuiten, mét het resulit'aah,
dat men te vier uur den 'brtand mééster was.
lipt achterste gedeelte der fabriek werd
©venwel ©en totale ruinc.
De schade is groot, doch wordt door ver
zekering gedékt.
Amerongen. De gemeonteraad
heeft aan den heer W. A Affounitit, t© Lei
den, concessie verleend tot het bouwen en
exploiteeren van een stoeukolengasfabriek.
i De aanleg moet. vóór Dec. gereed zijn.
