DE GROOTE WISSEL
METALEN IN NED. BODEM
Kniest
EXPLORATIE IN
GEULDAL
Noodlottig schot op
de Vecht
BEKRONINGEN TE
BRUSSEL
Op de toekomst
A. C. C. de Vletter f
lc BLAD PAG. 3.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MAANDAG 11 NOVEMBER 1*33
i^——
Uitgebreide metingen, die
aan de ontginning voor*
afgaan
Belgische rooftocht
De koeien in het Geuldal in Zuid-
Limburg staan thans met de aan
koeien eigen nieuwsgierigheid te kij
ken. Van 's morgens tot 's avonds -zijn
daar menschen bezig met allerlei in
strumenten, die op wagentjes uit een
tent in de nabijheid naar een der wei
den zijn gesleept en daar worden op
gesteld. Bij de daarop volgende bezig
heden worden de instrumenten herhaal
delijk verplaatst en een der mensehen,
die er kennelijk de baas van is, schrijft
telkens iets in een boekje. Het zijn de
werkzaamheden tot exploratie van een
gedeelte van den Zuid-Limbiygsehen
bodem, waarin zich volgens de weten
schappelijke hypothesen van jhr. dr. ir.
P. J. C. de Wijkerslooth de Weerde-
steyn groote hoeveelheden lood- en
zinkerts moeten bevinden. Wij hebben
indertijd uitvoerig geschreven over deze
voor ons land zoo belangrijke plannen,
welke nu tot verwezenlijking zijn ge
komen.
In België en Duitschland, in de on
middellijke omgeving van Nederlandsch
Zuid-Limburg, zijn reeds lang geleden
rijke lagen van lood- en zinkerts ont
gonnen. üe naam van hel plaatsje Bley-
berg aldaar herinnert daar nog steeds
aan en het heele voormalige neutrale
gebied van Moresnet had zijn ontstaan
te danken aan de daarin voorkomende
ertslagen. welker bezit Duitschland en
België elkaar eertijds niet gunden. Al
deze mctaalmijnen zijn reeds jaren ge
leden uitgeput gerankt. Volgens onder
zoekingen van dr. De Wijkerslooth nu
moeten deze erigvoorraden in het bui
tenland eigenlijk beschouwd worden als
de voortzetting van groote ertsafzettin
gen in Zuid-Limburg, waar tot dicht
onder den bodem in de daar aanwezige
kalklagen het hoofdreservoir van deze
rijkdommen zich moest bevinden. Hoe
deze geleerde tot zulk een slotsom was
gekomen en welke aanwijzingen daar
voor bestonden, hebben we in onze vo
rige artikelen, in April en Mei j.I., reeds
beschreven.
De maatschappij, die zich met het
nadere onderzoek zou belasten, is in
middels opgericht. Het is dc exploratie-
en exploitatie-maatschappij „Cavando
Acquito", gevestigd te Vaals, waarvan
jhr. De Wijkerslooth directeur is. Op de
exploratie-werkzaamheden van deze in
stelling, kortweg de Cavac, genoemd,
doelden wij in (ion aanvang dezes. Zij
staan onder leiding van dr. W. Nieu-
wenkamp, clic als wetenschappelijk ad
viseur en geophvsicus aan de maat
schappij is verbonden. Na eenige we
ken van gestagen arbeid zijn nu reeds
de bewijzen gevonden, dat men er niet
tevergeefs naar metalen aan het zoeken
is. De benoodigde instrumenten voor
deze onderzoekingsmethode, welke nog
niet veel is toegepast, moesten eerst
worden besteld en gedeeltelijk nog wor
den vervaardigd. Besprekingen moesten
worden gevoerd niet de eigenaren der
voor dit onderzoek in aanmerking ko
mende gronden, waarbij de burgemees
ter van Vaals, de heer II. J. Bhoen, zijn
bemiddeling verleende. Toen dit alles
in orde was, is men dadelijk met voort
varendheid aan het werk getogen. De
zer dagen zijn wij er eens een kijkje
gaan nemen.
Van Vaals bracht de auto ons over
Vijlen naar een van dc prachtigste
plekjes van ons land. Dit Zuidelijke
deel van het Gculdai, waar tot voor
kort nog geen verharde weg naar toe
leidde, is voor dc meeste landgenooten
onbekend. Die onbekendheid is even
wel volkomen onverdiend, want vooral
in deze herfstdagen prijken de glooien
de hellingen hier met het fraaiste bruin
der loofboomen, afgewisseld met het
nog sappige groen der weiden, en de
vergezichten, die zich in wazige ver
schieten verliezen, zijn van een onver
gelijkelijke schoonheid. Op het laagste
gedeelte van de Oostelijke helling is
rnen nu met het onderzoekingswerk be
zig. De Belgische grens ligt op eenige
honderden meters afstand en een
smokkelpaadje daalt er kronkelend
naar beneden. Een eindje over de grens,
die hier door een klein stecncn paaltje
is aangegeven, ligt in het dal het dorp
je Sippenakcn, waarvan het spitse fo-
réntje scherp tegen de berghellingen
afsteekt.
Rotsachtige grond
De grond is hier cn daar rotsachtig.
Het gesteente, dat op deze plaatsen
bloot komt, Is de schiefer, die, wegens
de in voorhistorische tijden ontstane
bewegingen in den bodem, in het mijn-
gebied een 800 meter onder oppen lakte
ligt. Op deze plaats ?ijn al die boven
ste lagen met dc daarin Zich bevinden
de steenkolen door de nivelleerende
werking van weer en wind verdwenen
en het bergachtige landschap van te
genwoordig is nog maar een flauwe
afspiegeling van hoe het kort na de
breukvorming was, waarbij heele aard
schollen honderden meters in verticale
richting langs elkaar werden gescho
ven. Onder die schiefer ligt nu de kalk-
laag, waarin zich de ertsen moeten be
vinden, en wel op de plaats waar men
thans met de onderzoekingen is be
gonnen, een vijftigtal meters onder dc
oppervlakte.
Onder nan de helling, vlak bij het
grenspaaltje, doch nog op Nederlandsch
gebied, is de ingang zichtbaar van een
grot, die zich in horizontale richting
diep in den grond boort. Daaruit heb
ben omstreeks 1880 Belgische ontgin-
ners looderts weggehaald, dat zij bij
karrevrachtcn tegelijk door een nu nog
aanwezig gat in een haag naar het
eigen land brachten. Stukken erts zijn
nu nog in deze mijngang gevonden, die
belangrijke aanwijzingen geven. Dc boe
ren uit dc omgeving weten u te ver-
tellen* dat dezo strooptocht met een
rijke buit beloond is. Maar wat de
Belgen uit het gebied van de Cavac
hebben opgedolven is nog maar een
kruimcltjo in vergelijking met wat er
nog allemaal in deze omgeving in den
grond moet zitten. Een eindje verder,
in België, wijst nog een klein, nu uit
gestorven fabriekje op de vroegere ont
ginningswerken. Daar werd in de vo
rige eeuw het Belgische erts verwerkt;
thans ligt het gebouwtje er als een
dood ding en de schoorsteen wijst zie
lig naar boven. Binnen niet al te lan
gen tijd, wanneer met de exploitatie
der nu geëxploreerde ertslagen zal wor-
den begonnen, zullen weer in een Ne-
dcrlandsche industrie de hier gestaakte
werkzaamheden worden voortgezet.
De Cavac beschikt over twee metho
den van onderzoek, beiden met electri-
sche stroomen, een inductiemethode en
een weerstandsmethode. De eerste ge
schiedt met een soort radio-golven, die
in den grond worden gezonden en na
terugkaatsing weer worden opgevan
gen. Aan de wijze van terugkaatsing
kan dan worden beoordeeld waar pre
cies het erts zich bevindt en hoe groot
ongeveer dc massa ervan is. De
naam der weerstandsmethodc duidt
reeds op een andere wijze van werken.
Met deze laatste is men op het oogen-
blik bezig. Eon.elcctrischc stroom wordt
over bepaalde afstanden door den
grond gezonden cn uit de daarbij on
dervonden weerstand, die op fijne in
strumenten kan worden afgelezen, val
len dan conclusies te trekken omtrent
do plaats cn dc hoeveelheid der gezoch
te ertsen.
Eenige achter elkaar geplaatste accu
mulatoren leveren den stroom, die
langs lange geïsoleerde draden naar
spadevormige koperen voorworpen
wordt gevoerd om daardoor in den
grond te worden gezonden. In het mid
den staat naast de accu's een koffer.
Als het deksel opengaat blijkt het een
toestel te zijn met verschillende knop
pen en wijzers Dr. Nieuwenkamp
draait een knop om en drie wijzers
vliegen geënerveerd uit hun ruststand
en blijven staan na-trillen. Eén wijzer
wordt cr wat bijgedraaid en telkens
klinkt het geklik van omgeschakelde
knoppen en trillen de wijzers opnieuw
bij andere getallen. Het instrument
wijst uiterst nauwkeurig in mili-Am-
père en milli-Volt de spanningen en
stroomingen aan, die alle worden ge
noteerd. Dan worden de spalen weer
verplaatst en komen er nieuwe cijfers
in het boekje.
Des avonds worden al deze cijfers
uitgewerkt, waarbij nog heel wat bere
keningen te pas komen. Teekenaars
brengen de hierdoor verkregen gege
vens op kaarten en zoo krijgt men op
den duur een uitnemend overzicht van
de aanwezige ertsvoorraden daar ter
plaatse. Als straks de weerstands-
methode met de inductiemethode zal
worden gecombineerd, zullen do resul
taten aan volledigheid niets te wen-
schen overlaten. Thans reeds kan wor
den geconstateerd, dat men op den
goeden weg is. De wijzertjes op het in
strument van dr. Nieuwenkamp geven
duidelijk aan, dat daar beneden de ge
zochte ertsklonipeii worden aangetrof
fen. Voordat men er evenwel naar gaat
graven, wil mon eerst over zoo volle
dig mogelijke gegevens beschikken.
Deze werkwijze is goedkooper en nauw
keuriger dan dc ouderwetsche, waarbij
alleen maar wordt geboord op plaatsen
waar men verwacht, iets te zullen vin
den. Dc arbeid zal echter nog wel ge-
ruimen tijd in beslag nemen.
Arts uit Dordrecht heeft zich
te verantwoorden wegens een
schietpartij, waarbij
iemand gedood
werd
's GRAVEMIAGE, 9 November.
Voor het Uaagsche gerechtshoJ is giste-
ren in hooger beroep behandeld een ci
viele procedure tusschcn een arts uit
Dordrecht, en de erfgenamen van
iemand, die werd gedood door een
noodlottig schot van een persoon, die
zich. bevond onder het gezelschap van
den arts.
Voor den arts werd gepleit door mr.
Bons, uit Dordrecht, die het volgend
overzicht gaf van de feiten.
Op 20 Juli 1930 was de dokter met
zijn drie minderjarige zoons en eenige
gasten op de Vecht aan het varen met
een jacht. Na de lunch gingen de drie
jongens van boord op een weiland,
waarbij de oudste een buks meenam,
waarmede zij gingen schieten. Op het
hooren van dc schoten begaven ook dc
dokter cn de gasten zich aan land en
ook zij losten om beurten met dc Jon
gens eenige schoten op een bepaald
doel. Achteraf is gebleken, dat door
één dezer kogels een zich op een ander
vaartig in de Vecht bevindend persoon
doodclijk is getroffen. Van wie het be
treffende schot afkomstig was, weet
men echter niet. Er stond een sterke
wind, tengevolge waarvan deze kogel
waarschijnlijk is afgedwaald. We heb
ben hier, volgen» pleiter, te doen met
een noodlottige samenloop van omstan
digheden.
Er is daarop een strafklacht tegen
den dokter ingediend, maar na een uit
voerig onderzoek is deze buiten vervol
ging gesteld. Toen ook een poging om
tot con minnelijke schikking te gera
ken was mislukt, hebben do erven van
den getroffene, wiens zaak sindsdien
verloopon is, een civiele procedure te
gen den dokter aanhangig gemankt.
Daarbij werden drie rechtsgronden
aangevoerd voor zijn civielrechtelijke
aansprakelijkheid, en wel: 1. dat hij
onrechtmatig heeft gehandeld door toe
te laten, althans niet te beletten, dat
zijn minderjarige zoon, wiens vergun
ning voor het hebben van een vuurwa
pen wegens onvoorzichtigheid was in
getrokken, dien dag toch in het bezit
van een buks was, cn niet heeft belet,
dat de jongen daarmede schoot; 2. om
dat de buks en de patronen toen in op
zicht waren bij dan minderjarigen jon
gen, en 3. door zijn eigen deelneming
aan de schietpartij.
De rechtbank heeft de aansprakelijk
heid van den dokter op den derdon
grondslag aangenomen, daarbij over
wegende, dat dc hoofdelijke aansprake
lijkheid van allen kan worden aange
nomen. als dc schietpartij moet worden
beschouwd als één complex, hetgeen
volgens de rechtbank in casu het geval
was.
Pleiter wenschte naar aanleiding van
dezo hoslissing do volgende vragen op
te werpen: 1. is de deelneming van den
doktor aan het schieten te beschouwen
als een onrechtmatige daad, en bestaat
tusschcn die deelneming cn het doodc
lijk schot een causaal verhand voor zijn
aansprakelijkheid? en 2. moet do schiet
partij worden beschouwd als één com
plex?
Volgens dc jurisprudentie moet dc
deelneming van den dokter aan het
schieten mode aanleiding hebben gege
ven tot het noodlottig gevolg, wil men
causaal verband kunnen aannemen tus
schcn deelneming en gevolg. Wanneer
men echter de deelneming van den dok
ter wegdenkt, blijft volkomen de moge
lijkheid over, dat een ander het nood
lottige se hot heeft gelost. Waar nu voor
hoofdelijke aansprakelijkheid uitdruk
kelijk vereischt is, dat allen hebben
medegewerkt aan dc veroorzaakte scha
de, en zulks hier uiet het geval is, ont
breekt dan ook elk causaal verband tus-
schen deelneming cn gevolg.
Voorts merkte pleiter op, dat het
strafrechtelijk causaal verband gelijk is
aan het civielrechtelijk causaal ver
band.
De rechtbank heeft voor het wèl-aan-
nemen der aansprakelijkheid de con
structie gegeven, dat de schietpartij als
één complex moest worden beschouwd.
Pleitpr komt daartegen op, aangezien
het hier niet betreft een georganiseerde
schietpartij, hetgeen trouwens ook niet
gesteld Is.
Voor dc erven werd gepleit door mr.
Van der Biescn, uit Amsterdam. Deze
constateerde, dat vaststaat, dat dc ver
gunning voor het hebben van do buks
op 10 Maart 1930 is ingetrokken, omdat
dc minderjarige jongen daarvan mis
bruik maakte. Voorts staat vast, dat dc
vader wist, dat de jongen dc buks op
20 Juli bij zich had, hoewel hij daartoe
geen vergunning had. Ook wist de
vader, dat dc jongen zich dien middag
mot de buks naar het weiland heeft he
geven en daar geschoten heeft. Hier
mede is tevens komen vast te staan, dat
de vader zulks heeft toegestaan, althans
niet heeft belet.
Daarbij komt, dat de vader, die zelf
heeft «toegeschoten, bovendien heeft er
kend, dat het een onvoorzichtigheid
was om te schieten in de richting van
een openbaar vaarwater.
Wanneer de vader zijn plicht had ge
daan, zou het ongeluk niet zijn ge
beurd, cn daarom is hij, volgens pleiter,
wel degelijk aansprakelijk.
De rechtbank heeft echter geen cau
saal verband aangenomen tusschen het
toelaten, althans niet beletten, en het
doodelijk schot. Pleiter is het met dezo
opvatting niet eons en betoogde, dat
hier wel degelijk causaliteit aanwezig
is, aangezien hot toelaten in dit geval
niet. is oen gewone omstandigheid, maar
omdat op den vader de rechtsplicht
rustte, om het gobruik van dc buks door
den jongen niet toe te laten.
Ook volgens den tweeden in do dag
vaarding gesteldcn rechtsgrond bestaat
hier aansprakelijkheid. Immers er was
hier een schietpartij georganiseerd door
den minderjarigen zoon, met een buks
en patronen, waarvan hij eigenaar was
cn waarover hij het opzicht had. Waar,
niettegenstaande de vereischtc bevoegd
heid ontbrak, de minderjarige toch met
de buks heeft geschoten en ook andoren
daarmede heeft laten schieten, is daar
mede onrechtmatig gehandeld, en is de
vader aansprakelijk voor do daardoor
Ontstane gevolgen.
Ten slotto verdedigde pleiter do over
wegingen, volgens welke de rechtbank
de ciscliende partij op den derden
rechtsgrondslag In het gelijk heeft ge
steld.
Hierna volgde re- en dupliek. Het
arrest van het Hof volgt later.
DE INKOOPSPRIJS
VAN MELK
De verhooging zal slechts ge.
durende een week gelden
en waarschijnlijk geen
verhooging van den
verkoopsprijs
tengevolge
hebben
Dc Staatscourant bevat naar wij reeds
meldden, een beschikking, welke hierop
neerkomt, dat do inkoopsprijs van melk
op Itegceringscontract voor dc week
van 10 tot 16 November 1935 cent on
voor do volgende woken K cent hooger
zal zijn dan dc huidige.
Ter toelichting zij het volgende op
gemerkt:
Basis van den inkoopsprijs van con-
sumptlemelk is de zuivelwaardc, ver
hoogd met 1 cent. Daar deze zuivcl-
waarde wekelijks wisselt en de handel
niet wekelijks den verkoopprijs aan het
publiek kan wijzigen, wordt van de zui
velwaardc een rekening-courant aange
legd, die aangeeft, hoeveel meer of
minder de veehouder heeft ontvangen
dan waarop hij recht heeft, Op dit
oogenhlik wijst deze rekening-courant
een bedrag aan van i cent ten gunste
van den veehouder; m.a.w. do veehou
der zou gedurende één week recht heb
ben op een cent hoogcren prijs dan
hij nu ontvangt.
Aanvankelijk lag het in de bedoeling
den inkoopsprijs met cent te verhoo*
gen, tot het logoed op dc rekening-
courant zou zijn verdwenen. Aangezien
zoodanige verhooging vermoedelijk zou
geleid hebben tot verhooging van den
verkoopprijs aan het publiek is, mede
in verband met bezwaren van do zijde
van den melkhandel, nader bepaald dat
de verhooging van den inkoopsprijs met
Y% sent slechts gedurende één week zal
gelden en daarna K cent zal bedragen.
Het verdwijnen van het tegoed op de
rekening-courant xal op dezo wijze
uiteraard langeren tijd .vergen dan bij
Toegekend aan Nederlandsche
deelnemers op de wereld*
tentoonstelling
Do volgonde bekroningen zijn toege
kend aan Nederlandsche deelnemers
aan do wereldtentoonsteling Brussel '35.
Grand-prix.
N.V. Werkspoor. Amsterdam (2 grand-
pHx). N. V Machinefabriek C.ebr.
Stork en Co., Hengelo (2 grandyprix)
N.V. Machinefabriek „Hooglande" v.h.
Pannevis en Zn., Utrecht. N.V. „Het
Landhouwhuis", Sneok. N.V. Machine
fabriek „Jaffa" v.h. Louis Smulders en
Co.. Utrecht. N.V. Koninklijke Neder
landsche Machinefabriek v.h. E. II. Be-
gemann, Helmond. Collectieve Koloniale
inzending (4 grand-prix). Hoofdbestuur
d-r Posterijen. Telegrafio en Telefonie,
Den Haag. Koninklijke Luchtvaart Mij.
voor Noderlad en Koloniën, Den Haag.
N.V. Philips' Fabrieken. Eindhoven.
Ministerie van Economische Zaken, Di
rectie van Handel en Nijvcrhed, Den
Haag. N.V. „Batnvus", Schaatsenfnbriek,
Heerenveen. Collectieve Kunstnijvcr-
heidsinzending. Collectiove 1 .andbouw
en Zuivesinzoiuling. Commissie „Prin
ses Juliacia Hoeve Den Haag. Neder
landsche Spoorwegen, Utrecht. N.V.
Keuringslienst van Electrotechnische
Materialen, Arnhem. C.emecnschappe
lijke inzending havensteden. Amsterdam
Botterdam, Dordrecht en'Vlisaingen. N.
V. Werf Gusto v.h. firma A. F. Smul
ders. N.V. Nederlandsche Mij. voor Ha
venwerken, A'dam. Rijkswutorstant. Den
Hang. N.V. Distileerderij v.h. Simon
Hijnbende, Schiedam. N.V. Kromhout
Motorcnfahriok D. Goedkoop Jr.. Am
sterdam. Nederlandsche Vliegtuigen fa
briek Fokker, Amsterdam.
Diplöme d'honneur.
N.V. Kon. Nederlandsche Hoogovens
en Staalfabrieken. IJniuiden. N.V. Werf
Gusto v.h. firma A. F. Smulders, Schie
dam. Koninklijke Nederlandsche Zout-
industri", Boekelo. Verkoopkantoor der
Staatsmijnen in Lintburg. Den Hang.
N.V. F. II. Pyttersen's Machinehandel
en Fabricage, Sneok. N.V. Helmond-
sche Textiel Maatschappij. Helmond.
Nederlandsche Sigarenfabriek „Dejaco"
Culemborg. N.V. Vereenigdc Tabaksin
dustrieën Mignot cn de Block, Eindho
ven. Firma J. Baars en Zn., Sigarenfa
briek, Krommenie. N.V. Ncdcrlandscho
Heide Mij. Arnhem. N.V. Internationaal
Km I-I zijde Verkoopkantoor, Arnhem
N.V. Utrechtsche Machinefabriek o. d.
Frans Smulders. Utrecht. N.V. Gebr.
Stork cn Co., Apparatcnfnbriek, Ant
sterdam. Collectieve Inzending van de
Nederlandsche Mijnen, voor de aanklec-
dlng van het Nederlandsche Paviljoen
Tilburgschc Constructiewerkplaatsen en
Machinefabriek A. Hovers, Tilburg.
N.V. Philips' Fabrieken, Eindhoven. Alg.
Nederlandsche Vereeniglng voor Vreem
delingenverkeer, Den Haag. N.V. Ap-
pingedammer Bronsmotorohfabrick, Ap-
pingedam. N.V. D. en Joh. Boot, Moto
renfabriek „De Industrie", Alphen n. d
Rijn. N.V. Kromhout, Motorenfabriek, D.
Goedkoop Jr., Amsterdam. Nederland
scho Stofzuigerfabriek „E. F. A." Am
sterdam. Plateelbakkerij „Zuid-Holland"
Gouda.
Médaille d'or
G. A. H. v. d. Sok. voor gebrandschil
derd'» rantcn. N.V. Vereenigdc Scheep*
bouw Bureaux Den Haag. Nederland
sche Fabriek van Torenuurwerken B.
Eijsbouls, Asten. Rottcrdamsrho Droog
dok Mij., Rotterdam. N.V. Wilton-Feij-
enoord, Schiedam. Machinefabriek en
Scheepswerf A. P. Smit Jr., Rotterdam,
N.V. Nederlandsche Scheepsbouw Mij..
Amsterdam. N.V. Koninklijke Mij. „De
Schelde", Vlissingcn. N.V. Koninklijke
Nederlandsche Zoutindustrio, Ro»kelo
N.V. Machinefabriek „Jaffa" v.h. Louis
Smulders. Utrecht (2 medailles d'or)
N.V. R. Buisman's Gebrande Suikerpoc
derfabriek, Zwartsluis. N.V. Machinefa
briek v.h. Thomassen on Co., „De Steeg'
(2 med. d'or). N.V. Machinefabriek „Bol
nes' v.h. J. van Capollen, Bolnes. N.V
Workspoor, Amsterdam. N.V. Machine
fabriek Gebr. Stork en Co., Hengelo.
Commissie „Prinses Juliana Hoeve"
Den Haag.
Médaille d'argent
N.V. van Doorno's Aanhangwagen fa
briek, Eindhoven. N.V. Machinefabriek
„BolnesBolnes. StaatsboBchbcheer,
Utrecht (2 medailles d'argent). N.V. Ko-
ninklijko Noderlandsche Zoutindwstrie,
BockoJo (2 médailles d'argent). Visch-
conservenfabriek „Hollandia", Gorin-
chem. N.V. Appingerdammor Bronsmo
lorenfabriek Appingodam. N.V. I). en
Joh. Boot. Motorenfabriek „De Indus-
trio' Alphen a. d. Rijn. W. Bogtman,
voor gebrandschilderde ramen. W. van
Konijnenburg, voor gebrandschilderde
ramen.
Médaille de Bronze.
Firma E. C. Weycrs, Hilversum.
SINTERKLAAS EN ZIJN KNECHT
MEE NAAR HET POLITIEBUREAU
AMSTERDAM, 11 Nov. In de tui
nen tusschen de Bremstraat en dc Van
der Pekstraat aan de overzijde van het
IJ vertoonde zich Zondagmiddag reeds
een Sinterklaas met zijn zwarten Piet,
die, in combinatie met een straatmuzi
kant, do buurt door hun aanwezigheid
meenden te kunnen opvroolijken. Een
groot aantal kinderen volgde het groep
je. Groot was hun verbazing, toen op
een gegeven moment de Heilige Sint en
zijn medewerkers door de politie wer
den ingerekend en overgebracht naar
het bureau aan den Adelaars weg.
De drie personen werden verbal I-
seord wegens het geven van een ver
tooning en het maken van muziek zon
der vergunning cn zij moesten hun sier
lijke kleedij afleggen, voordat zij het
bureau mochten verlaten.
oen Verhooging van den Inkoopsprijs
met K cent,
Dc ^Minister van Landbouw en .Vis*
scherij vertrouwt dat door bovenge
noemde regeling de prijs waartegen de
melk aan het publiek verkocht wordt,
geen verhooging zal behoeven te onder
gaan.
DV1TSCHE BRIEVEN
Leiders voor en achter
de schermen
Massaregie
(Van onzen correspondent)
WE zijn er a! aan gewend, dat
het politieke winterseizoen in
Duitschland pleegt in te zetten
met een enorme nieuwe actie van „do
Partij.".
„De Partij" handelt.
Men moet hier als neutraal buiten
staander midden onder de Duitachers
in hun Dorde Rijk wonen, alles dage
lijks meebeleven, om het verbluffende
van dezo actie te erkennen. Want hier
past inderdaad alleen maar deze kwa
lificatie. Het is verbluffend, wat door
deze internationaal zoo veel bestreden
en zoo heftig gehate „Nazi's" tot stand
gebracht wordt. Het verbijsterende ligt
minder in de arbeidsprestatie, dan wel
in de onbekommerde luchthartigheid,
een variant van ongelimiteerd opti
misme, vermengd met een zekere over-
hcidsbrutaliteit, een na-ons-dc-zond-
vlood, waarmee hier alles cn nog wat
aangepakt wordt zonder een schijn van
een bezwaard geweten wat de... dui-
tcnquaestic aangaat. En daarnaast kan
zich wellicht geen enkele buitenlander
hetzij dan dat hij zelf in deze metho
de van rcgceren en handelen oen ideaal
voorbeeld ziet vertrouwd maken met
dc systematischo wijzo, waarop deze
koortsachtige werkers aan een nieuwen
staat niet alleen onbegrensde voorschot
ten op toekomstige financiën nemen,
maar even onbekommerd wissels trek
ken op do onsterfelijkheid van hun lei
ders en hun beginselen, in do kinder
lijke overtuiging, dat Clio dit alles later
met terugwerkende kracht sanctionnee-
ren zal.
Knoopcn we allereerst hier de feiten
aan.
De betrekkelijk kleine groep Dult-
schers, die eens, in een vorige staaf s-
periode, door talent, persoonlijkheid en
firestatie nauwelijks opgevallen was en
angs normalen weg zich* slechts In
zeer enkele gevallen naar het eerste
plan had weten op te werkon, verrast
ons heden door een opeenhoping van
voortreffelijke eigenschappen zij het
ook, dat dc nuchtere waarnemer die
slechts gedeeltelijk in werkelijke posi
tieve prestaties gedocumenteerd schijnt
te zien gelijk dc wereldgeschiedenis
feitelijk nog nimmer te boekstaven ge
had hoeft. Vervolgt men dc redevoe
ringen, die de laatste twee, drio woken
door nationaal-socialistlscho voorman
nen gehouden zijn, dan ontdekt men de
consequente voortzetting van een merk
waardig procédé: een huldiging vun
liet heden zonder een rechtvaardiging
door de toekomst af to wachten.
Volkshutde
Leider cn ministers, voorgangers en
onderaanvoerders beperken zich niet
tot moed-inspreken. moraal-prediken,
leiding geven, maar vertonnen daar
naast een koortsachtigcn ijver om zelf
geschiedenis te schrijven, volkshulde en
massagunst onmiddellijk in blijvenden
vorm vast te loggen, daarbij gebruik
makend van dc omstandigheid, dat het
systeem van heden en het bfj dc groote
massa nog zeer bereidwillige meegaan
in dingen van nationaal karakter het
applaus elke neiging tot crltiek en ver
zet bij voorbaat overstemt.
Zoo zien we, dat nog binnen de eerste
drie jaren van het nieuwo bewind vrij
wel alle Duitsche steden en dorpen hun
voornaamste straten en pleinen niet
alleen naar de hoogste leiders der rc-
gccring genoemd hebben cn hun mi
nisters en partljleidors tot eereburgers
hebben benoemd, maar ook vroegere
huldigingen van toentertijd zeker even
verdienstelijke staatslieden, als ware
men eensklaps tot de ontdekking geko
men, dat men zich gruwelijk in hen
vergist heeft, op demonstratieve wijze
ongedaan gemaakt hebben. Het moge
juist zijn, dat in het bijzonder het
Hoofd van Staat herhaaldelijk den
wcnsch uitgesproken heeft, van verde
re huldigingen als eereburgerschappen,
pleinomdoopplechtlghedcn cn soortgelij
ke bovrijd te mogen worden, een prac-
tisch resultaat is nauwelijks to bemer
ken geweest. De voormannen der Hit-
Ierbeweging zijn in de plaats getreden
van dc publieke lievelingen uit do we
reld van film, toonocl, concertzaal en
sportarena. Partijleiders zijn heden
minstens even populair geworden als
boksers, autorenners, filmhelden en te
nors met wereld reputatie. Men heeft
veelal gespot over dc verrassende snel
heid, wa&rmeo de propagandadienst
van een filmconcern een tot nog toe
zielig-onbekend winkcljuffio beneden de
achttien lentes een paar maanden later
tot internationale beroemdheid bom
bardeerde. Het Duitsche nat io naai-so
cialisme heeft deze mogelijkheid ge
zien en om don drommel niet ver
smaad. Ja, het hoeft door een volledige
inschakeling van pers, radio en film in
dea staatsmachine, heden de mogelijk
heid do propagandamiddelen, waarover
dc filmorganisatie ten bate van haar
ster-produetio beschikt, nog hondord*
maal te overvleugelen.
Het is Interessant waar te nomen, hoe
dankbaar van deze mogelijkheid ge
bruik gemaakt wordt, maar ook: hoe
verschillend. Geen dag zonder photo's
van Hitler, Gocbbcls, Gooring, Frlck,
Ley, Hlmmlcr, Lutze, Helldorf, Blom
berg. maar zelden, hoogst zelden een
kijkje op de werkzaamheid van Schacht,
Krosigh, Seldte, Neurath, Eltz-Bflbe-
nach, Darré, Rust. Er zijn leiders voor
dc massa, en leiders In dc binnenka
mer. Met opzet? Dank zij hun persoon
lijke neiging? Om den aard van hup
werk? Dat is niet altijd gemakkelijk
na te speuren.
Dit op den voorgrond stellen, dit zich
opdringen bijna, aan de massa, deze
huldiging van den Staat door den Staat,
onophoudelijk, meedoogenloos, in vor
men, die al klassiek, stereotiep, ver
steend te noemen zijn, is teekenend
voor liet lieden in Duitschland. Men
spreekt, men wijdt in. men doopt, men
vereeuwigt, men huldigt, men inspec
teert, men houwt. Goen dag haast zon
der de een of andere stnatsplechtigheid.
Kazernes groeien nis paddestoelen,
vliegvelden vermeerderen zich als ko
nijntjes, regocringspaleizon van een
voudig verbijsterende afmetingen
zoo het complex in München, dat op 9
Novomber a.s. in het middelpunt der
staatsbelangstolling zal zijn, cn het mi
nisterie der lurht vaart in Berlijn, dat
alle afmetingen der internationale de
partementen overtreft au tost raat we
gen, binnenlandsche kolonisaties, te
water latingcn van scheepskoiossen,
verplaatsingen van standbeelden en in
wijdingen van nieuwe monumenten,
parken en historische herinncringsgo-
bouwenrusteloos wordt gezwoegd
on geploeterd en even rusteloos jagen
staatshoofden cn partijleiders door de
Duitsche landen sociale lasten en finan-
cieele bedruktheden toedekkend mot
den mantel der nationale geestdrift, al
tijd weer bereid zich te laten kieken,
filmen en goluidsfihnen bij redovoerin-
gen cn inspccticwandelingen, inwijdin
gen cn parades.
ROLAND
ELISABETH FÖRSTER*
NIETSZCHE t
Zij bezorgde Nietzsche's
nalatenschap
Naar wij reeds meldden, is in den
ouderdom van 89 jaar Elisabeth For-
ster Nietzsche, d«* zuster van den
wijsgeer Friedrich Nietzsche, overleden.
Met deze Vrouw verdwijnt zoo zegt
de N. R. Ct. een merkwaardige fi
guur uit de omgeving van Nietzsche.
Zij heeft jaren lang In Nletzsches on
middellijke omgeving geleefd en uit de
correspondentie tusschen broer cn zus
ter blijkt duidelijk, dat de philosoof oen
groote genegenheid had voor Elisabeth,
die hij „dHs Lama" placht te noemen.
Een van Nietzsche» biographen, dr. H.
W. Brnun, spreekt in dit verband zelf»
van den „F.rsatz-ehe".
In ieder geval heeft Nietzsche het als
een persoonlijk leed gevoeld, toen Eli
sabeth in liet huwelijk trad met den
kolonialen theoreticus en principicelcn
anti-semiet. Bomhard Förster (t 1889);
en liet is niet onwaarschijnlijk, dat
Nietzsche's felle uitlatingen aan liet
adres van de anti-semieten samenhan
gen niet de antipathie, dio Nietzsche je
gens zijn zwager koesterde.
Na Mctsches instorting in 1888 wijd
de Elisabeth zich aan dc verpleging van
haar broader, terwijl zij na zijn dood
do verwirging van zijn nalatenschap en
het boboer over hot beroemde Nietzsche
archief te Weimar op zich nam. Men
heeft dikwijls scherpe crltiek geoefend
op de wijze, waarop zij de Nietzsche-
traditie trachtte te hoheerschen door op
alleszins willekeurige wijze documen
ten, die zij compromittant achtte voor
het beeld, dat zij in haar boeken van
Nietzsche gaf, achter te houden, desal
niettemin moet men bewondering heb
ben voor haar toewijding, die althans
een belangrijk deel van Nietsche's nog
onuitgegeven werk in het licht deed
verschijnen. Het Is echter te hopon.dat
na den dood van Elisabeth Förster—
Nietzsche de puhliralic niet meer door
persoonlijke overwegingen zal worden
belemmerd.
In verschillende hoeken heeft de over
ledene het leven en de werken van
Nietzsche behandeld. Zij schreef: „Da»
Lebon Friedrich Nletzsches „Der jun-
gc Nietzsche"; „Der einsame Nietzsche",
Wagner tind Nietzsche zu zeiten Ihrer
Freundschaft"; „Der werrlende Nietz
sche"; en nog onlangs verscheen van
haar „Friedrich Nictzscho und die
Kranen", eon hoek vol persoonlijke en
aanvechtbare interpretaties van dit
hoofdstuk uit het leven van den den
ker. Even aanvechtbaar is haar opvat
ting van Nietzsche als oen voorlooper
van Hitler en hot Derdo Rijk, die in
den laatsten tijd tot uiting is gekomen.
„Das Lama", hoewel slee Iris twee
jaar jonger dan Nietzsche (zij was 10
Oct. 1846 te Rochen geboren) hoeft haar
broeder dus vijf en dertig jaren over
leefd.
Bekend schrijver van
jongensboeken
Na een kortstondige ongesteldheid
overleed In 69-Jarlgeu ouderdom te
's-Gravenhage de bekende schrijver A.
C. C. dn Vletter.
Gedurende eon 40-tnl Jaren was hij
hoofdonderwijzer aan de openbare la
gere school aan den Noordwal aldaar.
Toen hij op 66*Jarigen leeftijd zijn pen
sioen moest nemen, erkende het ge
meentebestuur van 'sfiravenhage zijn
verdiensten door hem dc groot o gouden
medaille dor gemeente toe te kennen.
Groot is hot aantal jongensboeken,
die van hein in den loop der jaren
verschenen zijn.
Ook schreef hij tal van tooncelstulc-
ken, o.a. op het gebied der drankbestrij
ding.
In tal van verecniglngen heeft hij een
bestuursfunctie vervuld cn herhaalde
lijk had hij als jurylid zitting bij too*
neolwedstrijden. Zijn literaire werken
werden herhaaldelijk zoowel in het bias
nen- als ia het buitenland bekroond.
