Nó. 4.
Woensdag 13 Januari 1904.
ie Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
tf f r
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
PROTECTIE.
FEUILLETON.
De Moeder van den Rietdekker.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Redacteur: P. van der Meer JZQ.
Bureau
(voorloopig)
Beekesteinsche Laan 32.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertent iën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
(VeETO%).
Nadat op verscMllqpde artikelen, die
voorheen vriikt^éeiMcyiitënjIngevoerd,
hooge rechten waren goj^Jjd, stegen
de prijzen, waardp'ór de invoer
afnam. De invoefc-Tiit andere landen,
die voor Duitsclitóhd in 1889 2369 rail-
lioen gulden bedroeg, verminderde tot
2338 millioen in 1893. In Frankrijk
daalde hij van 4108 millioen gulden in
1892 tot 3720 millioen^ in 1895. Hieruit
blijkt, dat de concurrentie voor dege
nen, (lie van elders invoerden (impor
teurs), wegenB de meerdere kosten te
zwaar werd. De bestaande onder
nemers in het beschermde land echter
konden volstaan met dezelfde kosten
van vroeger, en zij profiteerden dus
inderdaad van de prijsverhooging, welke
voor hen zuivere winst beteckende.
Doch niet voor alle fabri
kanten bracht de protectie
voordeel. Door de verhoogde loonen
en prijzen der grondstoffen toch stegen
de productie-kosten aanzienlijk, zoodat
ook daardoor uitbreiding van de nijver
heid werd belemmerd. Bovendien ver-
eenigde zich het groot-kapitaal in trusts
en syndicaten, om de concurrentie weg
te nemen en daardoor in de gelegen
heid te zijn, de prijzen van verschil
lende artikelen vast te 6tellen en hoog
te houden. Van de winst, die de kleinere
fabrikanten maken, ten gevolge van
den hoogeren prijs, moeten zij dus aan
grondstoffen en andere productiekosten
een aanzienlijk deel afstaan aan de
groot-kapitalisten. Zoo moet een weverij
in Duitsclilaiid haar garens 10 pet.
duurder betalen dan haar concurrenten
hier, en 8 pet. meer betalen aan loonen.
Een ander gevolg van de protectie
was, dat de industrie en de landbouw
zich niet meer toelegden op het zoeken
van nieuwe markten om hun afzetge
bied te vergrooten. De lioogere prijs
Schets uit Seeland.
Vlak tegen den kerkhofsmuur aan
woonde de moeder van den rietdekker.
Haar huisje was wel het armoedigste
van het kleine Seelandsche dorp. De
muren, vroeger gekalkt en gewit, waren
nu vuilgrauw, bij zwart af, hier en daar
met groote gaten, die men van de buiten
zijde af met wat stroo toegestopt had
om eenigszins tegen der scherpen wind
beschut te zijn.
Niettegenstaande haar zoon rietdekker
was, zag het dak er verwaarloosd en
geheel zwart berookt uit, op enkele
lichtgele plekken na, waar men de ergste
openingen met nieuw stroo dichtgemaakt
had.
Dat er een tuin bij het huis was, werd
aangetoond door een lage steonen om
heining en een paar armzalige bessen
boompjes, door wind en insekten van al
hun bladeren beroofd, zoodat de weinige
trossen aan de kale takken hingen te
bengelen. Overigens was er weinig an-
op eigen beschermde markt ontnam
den fabrikanten en den nijveren den
prikkel van den ondernemingsgeest
de gelegenheid tot uitbreiding der
industrie en tot vermeerdering van den
handel met andere landen werd daar
door beperkt. Dit blijkt uit de cijfers,
die aanwijzen, hoe de uitvoer is ver
minderd. Bedroeg deze voor Duitsch-
land in 1889 1869 millioen gulden, in
1895 was hij reeds gedaald tot 1824
millioen. Voor Frankrijk nam de waarde
van den uitvoer af van 3461 millioen
in 1892 tot 3374 millioen in 1895.
Wij komen tot de tweede vraag, of
de protectie den werklieden
voordeel lieeft gebracht.
Zeker, de loonen in de beschermde
takken van bedrijf zijn gestegen; als
voortbrengers deelen zij in de winsten,
door de ondernemers behaald; zij ver
dienen meer geld dan hier. Maar voor
hen wordt het voordeel weggenomen door
den hoogeren prijs, dien zij betalen
moeten voor hun levensbenoodigdheden
hun werkelijk loon is er dus niet
door vermeerderd.
Bracht de protectie deii ver
bruikers voordeel?
Door de belemmering van de ont
wikkeling van nijverheid en handel zijn
de verbruikers dat is het geheele
volk beperkt in hun vrijheid om te
koopen, waar zij het goedkoopst en
het best terecht kunnen. De gelegen
heid, om door den buitenlandschen han
del zooveel mogelijk waar voor hun
geld te krijgen, is hun ontnomen.
Met cijfers kan worden bewezen, dat
zij geen voordeel hebben van
de bescherming, maar dat in
tegendeel, doorde kunstmatige
stijging van den prijs der
dagclijkschc levensbehoeften,
vooral aan de arbeidersklasse
een indirecte belasting werd
opgelegd, waarvan de op
brengst komt ten bate van de
ders dan een groote hoop oud brand
hout en een stapel takkebossen.
Door de openstaande dubbele deur
kon men in een donkere keuken zien,
waar een hond zich languit lag te koes
teren in het streepje zonlicht dat door
de deur naar binnen viel.
Een kruiwagen voor zich uitduwende,
keerde de moeder van den rietdekker
langs het pad dat naar haar woning
leidde, huiswaarts. Hetrzou niet gemak
kelijk zijn te bepalen hoe oud zij was,
want het is alsof de tand des tijds geen
vat heeft op zulke kleine, gebogen, ver
schrompelde gestalten als de hare. Zij
had een scherp, door wind en weer ge
bruind gelaat, met roode wangen en een
spitsen rooden neus van onder de zwarte
muts kwam het vlasgele haar te voor
schijn, dat geheel glad gestreken, op
haar voorhoofd vastgeplakt scheen.
Zij droeg een grove hoornen bril met
groote glazen, had klompen aan de voe
ten en was gekleed in een groen ka
toenen rok met een rood geruit boeze
laar, terwijl de korte mouwen aan het
donkerblauwe lijf haar magere, bruine
armen bloot lieten, aan de ellebogen in
eengeschrompeld als een uitgedroogde
citroen.
beschermde minderheid van
het volk. Zoo kost in Duitschland,
waarop door voorstanders der protectie
zoo gaarne wordt gewezen, te Gronau
een pond roggebrood 1 cent en witte
brood 2 cent méér dan te Enschedé
zout, boonen, erwten en tarwemeel 1
cent per pond méérgruttenmeel 3 cent,
spek zelfs 7 cent, varkensvlecsch 10 cent
méér. Ook zijn rijst, vet, melk, koffie,
sigaren, tabak, turf, dus bijna alle dagelijk-
sche levensbenoodigdheden, in Duitsch-
land duurder. Hetzelfde zien wij in
Frankrijk. Voor ongeveer veertig arti
kelen van dagelijksch gebruik zijn de
prijzen te Parijs omstreeks 30 pet. hoo-
ger dan in Londen. Zoo kost een pond
scliapenvleeksch te Londen 50 cent, te
Parijs 75; kalfsvleesch 40 cent in Lon
den, te Parijs 80 cent; de prijs van
boter in die twee steden is 35 cent en
f 1.50, van suiker 10 cent en 29 cent.
Veel duurder zijn voorts te Parijs steen
kolen, hout, petroleum, olie, lucifers,
peper, zout en kleeren.
De verbruikers Derhalve wor
den geëxploiteerd, om de zak<
ken te vullen van de mannen
der trusts. Het grootste deel
der bevolking in de bescher
mende landen heeft nadeel van
de proteetie.
Onjuist is het dan ook to beweren
dat beschermende maatregelen de oor
zaak zijn van den bloei in het buiten
land. Voor Duitschland zal do reden
gezocht moet worden in den invloed,
dien de vestiging der eenheid in 1870
heeft geoefend, in het daardoor gewekte
gevoel van kracht en zelfvertrouwen,
in de energie der kooplieden, in den
ondernemingsgeest der fabrikanten, ont
wikkeld door uitstekend vakonderwijs.
Voor Amerika is de uitbreiding dei-
nijverheid te danken aan de rijke hulp
bronnen in dit groote land, tusschen
welks staten onderling geen invoer
rechten den handel en het verkeer be-
Zooals zij daar aankwam, klein en
schraal, geel en verschrompeld, had zij
er uitgezien zoo lang men zich harer
herinneren kon.
Haar vader was ook rietdekker ge
weest en had een lapje grond bij het
huisje, waarin zij nog woonde, in pacht
gehad.
Eens, toen Sidse zoo heette zij
veel, veel jonger was, maar voor het
overige even schraal, geel en verschrom
peld als nu, hadden zij een reizend
handwerksgezel bij zich aan huis ge
kregen, die er een week gewoond had
en toen verder getrokken was. Ze had
den nooit meer van hem gehoord, maar
Sidse had een aandenken aan hem be
houden, een aandenken voor het loven
een zoon.
Het was een lcelijke jongen met een
groot hoofd en een paar groote, ver
wonderde, bruine oogen, waarmede hij
rondkeek alsof het hem bevreemdde dat
hij ter wereld gekomen was, iets waar
over zijn moeder zich trouwens minder
verbaasde.
Zij had hem gekregen omdat zij zich
zelve een oogenblik vergeten had, en
hechtte al zeer weinig waarde aan dit
aandenken \au den gezel. Was deze
lommeren. Het feit, dat sinds het jaar
1892, toen Duitschland overging tot
een verlaging der tarieven, de Duitsche
uitvoer-industrie zich weer ging ont
wikkelen, wijst er op, dat de vooruit
gang nóg grooter zou zijn geweest,
indien het steeds het vrijhandelstelsel
had toegepast. Frankrijk daarentegen
ging voort zijn tarieven te verscherpen,
en zag dan ook den uitvoer steeds
inkrimpen.
Welke gevolgen beeft de be
scherming in bet buitenland
voor Nederland
Brengt dus het buitenland door pro
tectie zichzelf nadeel toe, dit nadeel
wordt nog vergroot door enkele voor
deden die het somtijds te zijnon koste
aan andere landen verschaft.
Ten einde de prijzen op eigen markt
hoog te houden, worden artikelen in
Nederland goedkooper aangeboden. Zoo
koopt men hier het ijzer ongeveer 30
pet. goedkooper dan in Duitschland, ten
gevolge waarvan de scheepsbouw van
ijzeren schepen hier te lande zich kon
ontwikkelen. De Nederlandscbe industrie
kreeg dus door de goedkoopere grond
stoffen een voorsprong boven den bui
tenlandschen concurrent. De uitbreiding
onzer textiel-nijverheid (spinnerijen en
weverijen) is mede hiervan het bewijs;
terwijl in Duitschland de crisis aantoont,
dat deze tak van industrie daar zijn
lioogstcn bloei heeft bereikt.
Een ander voorbeeld: door de pro
tectionistische suikerwetgeving in Frank
rijk leverde dit land de suiker aan
Engeland zelfs beneden den kostenden
prijs, en betaalde daardoor een gedeelte
van het iuvoerrecht, dat in 1901 door
Engeland op de suiker werd gelegd.
De bescherming had dus ten gevolge,
dat door de Franschc belastingplichtigen
gedeeltelijk werd bijgedragen in de
kosten van den oorlog tegen de Boeren
Nog een voordeel aan ons land bracht
te vinden geweest, dan zou zij natuurlijk
haar toorn over hem hebben laten uit
gaan, maar nu moest de zoon het voor
den vader ontgelden, en de kleine Mads
kreeg al slaag, lang vóór hij tanden
kreeg.
Het was omstreeks dezen tijd dat
Sidse zich den kleinen kruiwagen aan
schafte, die haar geheel volgend leven
onafscheidelijk van haar was. Tenein
de haar deel in de kosten van het huis
houden te helpen dragon, was zij be
gonnen met- op de omringende boeren
plaatsen te gaan wasschen en schoon
maken, waarbij zij haar kind wel moest
medenemenwant haar moeder was
juist gestorven, en haar vader was over
dag aan het werk, zoodat er niemand
was om op liet kind te passen.
Het huis werd dus van buiten geslo
ten, de kleine Mads werd op den krui
wagen gezet en zoo vervoerd naar de
plaats, waar zijn moeder dien dag wer
ken moest.
Daar zat hij dan ergens in een hoek
te knabbelen aan een korst brood en
met zijn verwonderde, bruine oogen om
zich heen te kijken, totdat de tijd hem
lang begon te vallen en hij het op een
schreeuwen zette. Dan liep Sidse van
de bescherming in het buitenland. De
voortdurende prikkel, om de concur
rentie te kunnen volhouden, verhindert
onze fabrikanten in te slapen; hij maakt
hen bedacht op betere inrichting van
him bedrijf, door betere machines aan
te schaffen, en houdt hun ondernemings
geest wakker; wat ten goodc komt nan
handel en nijverheid. De Twentsoho
katoen-nijverheid strekt ten voorbeeld:
niettegenstaande vele landen door hun
protectie haar afzetgebied verkleinden,
heeft zij nieuwe markten weten te vinden.
lilt iis.sclioii, de enkele voor-
deelen wegen niet op tegen de
schalie, die door de protectie
ln het buitenland nan ons
land wordt toegebracht. De uit
voer immers wordt noodzakelijk beperkt
door de hooge invoerrechten aan do
buitenland6che grenzen. 'Verschillende
industrieën worden door die beperking
van haar debiet in het nauw gebracht.
Het zoeken van andere afzet-gebiedon
gelukt natuurlijk niet altijd, en brengt
in allen gevalle nieuwe kosten mee.
Dat de bescherming in het buitonland
voor ons nadeel oplevert, daarvan kun
nen ook onze boeren meepraten, die
door sluiting der grenzen hun vee niet
meer kunnen verkoopen op de Bel
gische markten, en de ,,Belsen" niot
meer zien verschijnen op hun plaatsen.
De vraag naar hun vee nam af, en do
Belgische boer werd gedwongen magere
beestjes te koopen voor veel geld. Geon
wonder, dat er aan de grenzen een
levendige smokkelhandel ontstaan is.
Het groote prijsverschil op de Belgische
en Ilollandsche veemarkten brengt de
menschen tot pogingen om de wet te
ontduiken. Soms melden de couranten
van bloedige botsingen tusschen hand
havers der wet en handlangers der
smokkelaars, die gehuurd worden om
bij nacht en bij ontij het vee over de
grenzen te brengen. Zoo roept protectie
den sluikhandel in het leven en schept
de waschtobbe weg om hem een paar
maal op zijn hoofd te bonken, waarna
hij, opgefrischt door deze kleine afwis
seling, verder een poosje rustig bleef.
Zoo groeide hij op; hij kreeg slaag
op school en hij kreeg slaag te huis,
werd aangenomen, en begon langzamer
hand zijn grootvader een handje te hel
pen bij het werk.
Zijn grootvader stierf, en Mads zette
de zaken van den overledene voort.
De jaren vloden voorbij en alles ging
zijn regelmatigen gang. Mads was nu
hier, dan daar aan het werk, en zijn
moeder trok even als vroeger van plaats
tot plaats, het eenige verschil was dat
Mads niet langer op haar kruiwagen zat.
Nu had zij er wel eens wat gras voor
de koe, een pakje meel van den molen,
of eenig vuil waschgoed op, wanneer zij
naar huis terugkeerde.
Mads was nu ruim twintig jaar, en
een lang opgeschoten kerel, zoo lang
dat zijn moeder niet meer bij hem komen
kon, om hem op het hoofd te bonken,
zonder op een stoof te klimmen, of haar
toevlucht te nemen tot een stuk talhout,
een bezem, of wat haar maar het eerst
voor de hand kwam.
Sidse noemde hem altijd haar leelijken
