Buitenland. Binnenland. Hooger Onderwijs De Oorlog liet schijnt dan Japan eindelijk te zijn gaan vervelen, dat getalm en gedraal van Rusland om toch met een definitief antwoord voor den dag te komen. Japan heeft de onderhandelingen af gebroken en zijn gezant uit Petersburg teruggeroepen, zoodat de ondragelijk wordende spanning in ieder geval voorbij is. In diplomatieke kringen wordt in het terugroepen van de Japansclic en Rus sische gezanten nog niet een feitelijke oorlogsverklaring gezien, maar in mili taire kringen meent men, dat Japan eenvoudig de onderhandelingen hoeft afgebroken ten einde Rusland niet langer tijd te geven om zich zoo goed mogelijk tot den oorlog uit te rusten. Hoe men in Rusland over den oorlog denkt wordt wellicht het best weerge geven in een artikel in de Nowojc iVrcmja, waaraan het volgende is ont leend: I trie maanden heeft de Russische diplomatic haar best gedaau om dc voor stellen van Japan op vredelievende wijze te onderzoeken en alle mogelijke conces sies te doeu. Rusland werd beschuldigd, dat het de ouderhandelingen rekte om tijd tc winnen voor zijn militaire toebe reidselen. Zonder zich door lage belas tering op oen dwaalspoor te laten brengen, vervulde Rusland nauwgezet zijn plicht in vertrouwen op de eerlijkheid van zijn tegenstander. Zooals nu blijkt was echter de gansche wisseling van nota's een comedic van Japan. Riet Rusland had het oogenblik af te wachten dat twee in Italië gekochte kruisers in de Chineosche wateren zouden zijn aangekomen. Zoodra de kruisers Singapore bereikt hadden, wierpen de Japanners het masker af. Zij wachtten niet eens Rusland's ant- woordsnota af, maar riepen hun gezant terug. Aziaten toonen zich Aziaten; zij konden niet eens het uiterlijk fatsoen bewaren. De geschiedenis kent geen ge val van een dergelijk gedrag. Wij zijn overtuigd, dat de openbare meening in Rusland de Japanners een passend ant woord zal geven. ,De afbreking der diplomatieke be trekkingen betcekcut intusschen nog niet per se oorlog. De geschiedenis kent voorbeelden van het afbreken dier be trekkingen voor jaren, zonder dat er een oorlog op gevolgd is. Maar zulke voor beelden vindt men zelden bij een nor malen gang van zakenzij wijzen óf op het begin van een oorlog óf op dc nood zakelijkheid van tusschenkomst vaneen derde mogendheid. Zoo staan wij vandaag voor drie oplossingen: Oorlog, bemiddc ling of een conflict, dat blijft slepen Het laatste is hot minst waarschijnlijk De belangen van beide staten zijn te intensief en staan te scherp tegenover elkaar dan dat dc mogelijkheid kan worden toegelaten om ze door werkelijke inbezitnemingen te verzoenen. Bemiddc ling zal waarschijnlijk niet voorkomen en dus blijft alleen over de ultima ratio van volken en staten. Het is in deze plicht ijdcle veronderstellingen na tc laten, Eén ding slechts schijnt boven twijfel verheven. Ra den stap, dien de Japanners gisteren gedaan hebben, zal geen eerlijk vreemdeling het mogelijk achten ons van een aanvallende houding te beschuldigen. Rusland staat aan het keerpunt van groote gebeurtenissen. Elk zoon van Rus land zonder mderscheid van overtuiging zal heden met volle bewustzijn zeggen De Japanners hebben het zclven gewild. Zoo zij het. God helpe ons!" Laatste Berichten. Zonder feitelijke oorlogsverklaring zijn dan de vijandelijkheden tusschen Rus land en Japan begonnen. De eerste telegrammen, hierover ont vangen, en die wij overnemen uit de R. R. C. luiden als volgt: Londen 9 Februari, De Daily Tele graph verneemt uit Ragasaki Toen de Russische vloot onlangs uit Port-Arthur vertrok, begeleidde zij sche pen, die een geheele divisie troepen vervoerden. Deze werden bij de Jaloe geland, waarmede Korea bezet was. Toen was hot geduld van Japan uitgeput. Heden hebben de Japanners drie Rus sische koopvaardijschepen met een la ding steenkool en oorlogsbenoodigd- heden opgebracht. Dc schepen waren op weg naar Port Arthur. Zij boden geen weerstand. De schepen zijn op het oogenblik onder bewaking \an Japan ners. Men meldt, dat er nog twee an dere Russische schepen zijn gepakt en naar tëasebo opgebracht. Petersburg 9 Febr. De Regeerings- bode maakt het volgende telegram van Alexejef, den stadhouder, aan den Tsaar penbaar In den nacht van Haandag 8 op Dins dag 9 dezer, omstreeks 12 uur, deden Japansche torpedobooten plotseling een aanval met torpedo's op liet smaldeel dat op de buitenreede van Port Arthur lag. Daarbij zijn de linieschepen Re- tivisan en Tsesarewitsj en de kruiser 'allada beschadigd. Volgens de hedenmorgen in de och tendbladen voorkomende berichten zou de Tsaar gisterenmiddag om 3 urn- den oorlog verklaard hebben volgens een be richt uit de Keue Frcie Prosse. Een telegram uit Petersburg, voor komende in de „N. R. C." doet mede- deeling, dat heden een keizerlijk mani fest openbaar gemaakt zal worden, den oorlog aan Japan verklarende. Verder geven dc telegrammen uit New-York, Peking, Londen, Tientsin, enz. verschillende oorlogsberichten Port Arthur staat in brand, wordt uit New- \rork geseind; gedurende den aanval op deze stad zijn 11 Japansche oorlogs schepen en 1 Russisch gezonken; tele grammen uit Londen spreken dat bericht tegen. Uit Rew-York wordt 9 Februari geseind, dat de staatssecretaris Hay van Amerika aan de mogendheden een nota heeft gericht, vragende of zij bereid zijn mee te doen aan ecu kennisgeving, aan Rusland en Japan, behelzende dat ge durende de vijandelijkheden en daarna de onzijdigheid en onschendbaarheid van (Jhina eikend moet worden. zicht hadden tc vreezen, voor de con currentie, die de ongehuwde klooster krachten den onderwijzer zouden aan doen. De katholieke openbare onder wijzers in Limburg, schijnen er evenwel anders over te denken. Hoogst waar schijnlijk bemerken zij den invloed der vreemde kloosterscholen reeds, te oor- deelen althans naar de volgende motie, waarop dc Nieuwe Koerier de aandacht vestigt. rDe afdeeling Maastricht van den Roomsch-Katholieken Onderwijzersbond in Limburg", vergaderd te Eisden, is van meening dat de katholieke openbare on derwijzers in Limburg in treurige om standigheden ziülen geraken door liet oprichten van bijzondere scholen door vreemde kloosters, en geeft het hoofd bestuur van den „R. K. Onderwijzers bond*' in overweging, stappen te doen bij Z. D. LI. den bisschop van Roer mond, opdat Mgr. Drchmanns het op- ichteu van bijzondere scholen door vreemde kloosters moge verbieden, en tevens gelasten, de door hen reeds ge opende bijzondere scholen te doen sluiten." De Tijd is, dat spreekt van zelf, woe dend, en de geestelijke adviseur zal heel wat moeite hebben, om deze openbare onderwijzers zoo ver te krijgen, dat zij evenals Dc Tijd c. s. dc kloosterscho len een zegen voor het land zullen inden. Uit Baltimore is bericht ontvangen dat men den brand thans baas is. Honderd veertig acres zijn verwoest. Het verlies wordt verschillend geschat op tusschcn de 70 en 100 millioen dol lars. Vreemde maatschappijen zijn sterk betrokken in het verlies. Vijf en zeventig blokken, welke 2500 gebouwen omvatten zijn vernield. Het staat vast, dat echter niemand het leven verloren heelt. (N. C. JR.) Auti-semitismc bij de Ka tboliekeu. De Frausche momiikeu. Limburgsehe storm. had ze die lichte bedenking verbannen zij hief haar zacht blozend gezicht ge hoorzaam naar mij op en opende even tjes haar lippen. Och mijn vriend, had zij het maar niet zoo erg gehoorzaam gedaan 1 Op dat oogenblik haar hand te kussen „wat even bij mij opkwam, zou al heel gek geweest zijnhet zou een doodelijke bclecdiging hebben ge schenen. En dus boog ik mij naar dit allerliefste meisjesgelaatmijn lippen raakten dc hare aan. Meer niet, want het mocht geen kus der liefde wezen, niet meer dan een belooning maar mij dunkt tocheen hoogcre wijsheid dan dc onze heeft een kus tusschen jon geling en maagd voor de liefde bestemd." Wordt vervolgd). Het mag een gelukkig verschijnsel worden genoemd, dat het verfociclijke hoogst betreurenswaardige anti-scmitismc in ons land vrij wel nog onbekend is gebleven. Toch doen zich voornaamlijk in de clcricale pers, zoo nu en dan symptomen van dit kwaad voor, die reeds een hoogst bedenkelijk karakter dragen. Een ergelijk staaltje daarvan komt nu weer voor in „de Boerenstand officieel orgaan van den Christelijken Boeren bond, een organisatie voornaamlijk uit katholieken bestaande. Het is voor dat blad een ergenis, dat Israëlieten op Zon- en feestdagen vee opkoopen en deelt daarvan cenige staaltjes mee uit den Achterhoek. Zoo moet te Zevenaar het geschreeuw der varkens in de jood- sche slagerijen „de plechtige stilte van den heiligen kerstnacht ontwijd hebben," terwijl te Didam „'s Zondagsmorgens de joden al aan de kerk staan om de menschcn op te passen, ten einde „maz- zlematten" te kunnen maken." In plaats, dat het blad nu eens duch tig zijn geloofsgenooten onderhanden neemt, door ze er op tc wijzen, dat het toch niet aangaat om, zoo uit de kerk komende, te knielen voor den Mammon, want het zal toch zeker ook bij de Katholieke broeders te doen zijn oui zooveel mogelijk win.it op hun var kens te maken, gaat het blad vreeeselijk te keer tegen de Israëlieten en besluit met deze kenteekenende tirade 't Is don jood, uw bittersten vijand, alleen te doen om uw godsdienst tebe- potten. En dat wil toch zeker niemand van u. Welnu danblijft standvastig weigeren, op Zondag iets te verkoopen en spoedig zullen dc zonen Israels op die dagen voor goed wegblijven." Dc heer Schook, hoofd eener school te Amsterdam, heeft in het Ricuwe Schoolblad herhaaldelijk op het gevaar wezen, dat er in Limburg en Brabant dreigde voor de Katholieke onderwij zers, door de vestiging van een groot aantal uit Frankrijk geweken monniken en nonnen. Natuurlijk vond de katlio lieke pers dat vreeselijk, en het was vooral Dc Tijd, die de katholieke on derwijzers in 't donkere Zuiden trachtte wijs te maken, dat ze in geen enkel op- Minister Harte schijnt pleizier te zul len beleven vuu het koninklijk besluit van 6 Jan(StbNo. 3), strekkende om fraude te kceren in dc gemeenten Yenlo en Maastricht, Het misnoegen over dozen maatregel uit zich in strooi biljetten, courantenartikelen en zelis worden er protestvergaderingeu belegd De toon die daarbij wordt aangesla gen blijkt uit hetgeen de Limburger Koerier over de zaak zegt. liet Kon. besluit van (i Januari wordt berucht" genoemd. Dc handelwijze der regeering wordt gezegd „een armzaligen kijk" te geven op dc staatsmans kunde van den betrokken minister. Deze minister verklaart de meest draconische maatregelen voor onvermijdelijk, als een gevolg van eigen onverzettelijkheid en eigen „Chiueezen-wijshcid," De beneden Moerdijkers worden door hun broederen aan gene zijde van het llollandsch Diep veelal nog „als een soort bevriende Kaf ferstam', beschouwd. In deze ongemo tiveerde maar tevens onloochenbare ap preciatie ligt goeddeels de verklaring van alle draconische maatregelen, die do „binnenlanden" in den loop der tijden troffen. In deze depreciatie ligt ook thaus wellicht de oorzaak van „de beruchte ukase van 6 Januari". Ten slotte wekt de redactie krachtig op tot een talrijk bezoek van de protestvergadering, die lieden te Maastricht zal gehouden wor den. En dan eindigt zij aldus: „Laat de Ilaagsche heeren voelen en tasten dat de tijd der generaliteitslanden onher roepelijk voorbij is, dat wij zijn vrije burgers in een vrijen staat en geen wil- looze lijfcigeneu taillablcs et corvcables a la mercy der heeren kommiezen en belastingambtenaren. Maastrichtsche bur gers, het woord is aan U1" De volgelingen van Harte zijn toch nog niet zoo gedwee als die van Kuyper. Ingenomen met dit wet: ontwerp is de ondergeteekende zell' niet. Minister Kuyper. Minister ja meer nog Kuyper is een groot map hij is een .bergtvan weten schap", zei de heer Oosterbaan, met alle bescheidenheid, den politieken christenen in den tegenwoordigen tijd, nu hun van God gegeven leider liet roer van den Staat hanteert, eigen. Wij willen dj) Dr. Kuyper's groote bekwaamheid mets afdingen, maar wel een enkele kantteekening bij maken, Hij is ongetwijfeld een hoogst bekwaam theoloog, eên goed litterator, maar als staatsman, als wettenmaker zijn de groote hoedanigheden, die hij, volgens zijn ver eerders heet te bezitten, ten oenen male nog niet gebleken, tenzij men woorden praal en bloemrijkheid van taal, als cri tcrium beschouwt voor een goede wet Want daarin zoekt en vindt minister Kuyper zijn kracht. Ecnige holle niets zeggende maar schoonklinkende phrasen en vernuftig gevonden vergelijkingen, die bij nadere ontleding, vaak eer uitingen van valscli vernuft, dan wel van juist inzicht blijken te zijn, verschaffen hem de, in zijn partij nu wel gemakkelijk te verwerven, triomf. Zoo ook weer bij het wetsontwerp over Hooger Onderwijs. Wat er aan degelijkheid ontbreekt, moet worden aan gevuld met boeiende lectuur, die in een litterair tijdschrift, waarlijk nog niet zoo'n kwaad figuur zou maken. Wanneer men het evenwel van het begin tot het einde doorleest en de con clusion samenvat, kan de indruk niet anders dan onbevredigend zijn. Yan een hervorming is in de aller eerste plaats geen sprake, de zooge naamde vrijmaking is totaal op den achtergrond gedrongen en het volle licht alt op liet voornaamste doel: de bevor dering van liet bijzonder ten koste an liet openbaar hooger onderwijs. De bevoegdheid een bijzondere uni- ersiteit te hebben bij koninklijk besluit, den Raad van .State gehoord, zal kunncu orden verleend aan elke instelling, stichting of rechtspersoonlijkheid bezit tende vereeniging, die bewijst, dat zij ten behoeve van haar universiteit een ij en onbezwaard kapitaal bezit van 1ÜU.00U en overlegt dc statuten, dc acte of het reglement betreffende de oprichting van de universiteit. waaruit lijkt, dat. aan de iu de wet omschreven eischcnis voldaan. De voornaamste dezer eischen zijn, dat de universiteit ten minste drie van de vijf faculteiten der rijks universiteiten bevat; dat in elke faculteit alle vakken, waarin tot verkrijging an den doctoralen graad geëxamineerd ordt, onderwijs wordt gegeven; dat de examens tot verkrijging van den docto ralen graad gelijk zullen zijn aan die der rijks-universiteiten; dat de uuivcrsi it staat onder toezicht van een college an drie of vijf curatoren. Wie zullen aan deze universiteiten onderwijs kunnen geven en wie zal hen benoemen? De bestiucu der instellingen, stichtingen of ereeuigingen zullen de hoogleeraren en andere docenten benoemen en om be noemd te worden zal worden vereisebt het bezit van een doctoralen graad in de rculteit, waarin de benoemde onderwijs al geven. Bij gemis daarvan zal de aanstelling bij koninklijk besluit moeten worden bekrachtigd. 1 wee faculteiten worden dus buiten gesloten en wel de medische- en wis en natuurkundige faculteit. En waarom juist deze twee? Wegens dc hooge kos ten zegt het verslag. Maar zeer terecht de opmerking gemaakt, dat wellicht een andere verzwegen reilen zich doet gelden; de strijd tusschen geloof en we tenschap zal denkelijk aan deze uitslui ting niet vreemd zijn. In de ideale hoogeschool van den mi nister zullen dus vertegenwoordigd zijn: rechten, letteren en theologie, ja bovenal theologie, want dat is natuurlijk het oornaamstc, en de beperkende bepalin gen der beide andere faculteiten gel den niet voor haar, zoodat zij er dan ook weldra oppermachtig zal lieerschen, Zulk een hoogeschool zal dan vrij zijn van den Staat, maar of de wetenschap er even vrij zal zijn_ en zal kunnen zijn daaraan mag zeker getwijfeld worden Uitlatingen van den minister en van voorstanders dezer zoogenaamd vrije uni versitéiten stemmen tot ernstig nadenken. Zoo worden van regeeringswege te genover elkaar gesteld een wetenschap, die geen bijzondere goddelijke openba ring aanneemt op haar gebied, die aan le rijksuniversiteiten beoefend en geleer aard wordt, maar waarvan dc meerder heii van het Ncdcrlandsche volk afkec- rig is,') en een wetenschap, die in alle vertakkingen ook voor zich een bijzon dere goddelijke openbaring tot grondslag en uitgangspunt neemt, en die door de meerderheid der bevolking verlangd wordt.') Zoo zal dus het volk, zoo zul len de leden der vereeniging, die de universiteit heeft opgericht, beslissen over den grondslag, de beginselen en de strekking an net daar te geven onderwijs, en daarover toezicht houden. Riet van boven maar van onderen op komen leiding en toezicht, en doet het gezag zich gelden. De geschiedenis leert ons, waar we met een dergelijke regeling terechtko men. Wc denken bijv. aan de uitdrij ving van Jhr. uir. A. F. de Savornin Lokman uit de Vrije Universiteit te Am sterdam een universiteit zóó vrij, dat er voor dezen hoogleeraar, die „het ge bonden zijn aan Gods Woord voor den geloovige even weinig een belemmering (achtte) van de vrijheid, als voor den natuur onderzoeker het gebonden zijn aan de verschijnselen van Gods schep ping". geen plaats was. Want hij oor deelde „volkomen vrijheid van onderzoek voor elke Hoogeschool onmisbaar" en .zich bij zijn onderzoek en de bepa ling zijner uitkomsten te regelen naar de verlangens en inzichten van zijn brood heer ware onderwerping aan een plu tocratie in bedekten, doch juist daardoor te gevaarlijker en verfoeielijker vorm." Hieraan iets toe te voegen, lijkt ons overbodig. In geen enkel opzicht zal dit ont werp strekken tot verhooging van het peil van het hooger onderwijs. Enkele wenschen van Dr. Kuyper worden er door verwezenlijkt, maar de wetenschap pclijkheid van dat onderwijs zul dooi de aanneming ervan niet worden be vorderd. Het wetsontwerp kan slechts aan alle voorstanders van het openbaar onderwijs teleurstelling op leveren. Riet omdat zij tegen het bijzonder onderwijs zijn en dat iu eenig opzicht willen belemmeren, maar omdat zij slechts het openbaar ouderwijs de onmisbare waarborgen vinden voor de breede ont wikkeling, waarin staatsburgers moeten worden opgevoed, voor de onafhanke lijkheid van het oordeel, voor het los- ïakeu van een bindend dogma. Wars an twisten op godsdienstig of politiek ebied laten zij een ieder de vrijheid, om zich in den levensstrijd te richten naar zijn bijzonder ideaal en zich daar bij tc bedienen van de wapenen, die hem ziju toevertrouwd. Zij laten zich niet iudeelen naar een geloofsartikel of politieke partij, maar waardeeren ook iu den tegenstander zijn weiger estigde overtuiging. Slechts zij zijn waarlijk vrij, die volgens het bekende woord van don dichter, dagelijks voor die vrijheid strijden. Moge nu door wetsontwerpen als de hier besprokene die vrijheid worden verduisterd en misvormd tot een niette herkennen beeld, die verduistering kan naar onze vaste overtuiging slechts tij delijk zijn. Het Ncderlandschc volk heeft te veel strijd gevoerd voor de vrijheid op elk gebied, voor de onafhankelijkheid van zijn bestaan, om zich op den duur tc laten slaan in banden, die zijn vrije ontwikkeling belemmeren. 1) Cursiveering van ons. Red. Gemengde Berichten. Een vermakelijke soiieé is te Arnhem ehouden. Aangekondigd was eene „Groote, Wetcnschapelijke, Experimen tele Soiree op het gebied der waaksug- gestie, met prooven op personen uit het publiek door den welbekenden Suggestor E. Mielkc. Ilerr Miclke treedt op, in rok met witte das en handschoenen, houdt een speech in 't Duitsch en noodigt eenige heeren uit, om op 't tooneel te komen. Tien heeren voldoen daaraan, Hcrr Miclke ontdoet zich van zijn witte handschoenen, werpt het „Publikuin" een zegevierenden blik toe, noemt een leeuwenpose aan en werpt zich op zijn slachtoffers, die stuk voor stuk, met het hoofd achterover ge bogen, aan dc suggestie van zijn woest starende oogen en zijn brullende stem worden onderworpen. Zijn handen strij ken en wriemelen over dc gezichten, terwijl hij aldoor brult: nu ben je moe, nu voel je groote vermoeidheid; nu kim je de oogen niet meer openhouden!" Het bewerkte hoofd, rijst, losgelaten, omhoog ende oogen kijken den suggestor lachend aan. Eindelijk werd een drietal sujetten uit gekozen. Beurtelings werden ze aange schreeuwd, geschmcichclll, toegcbul- derd maar de heeren verpoften het en deden al maar door precies het om gekeerde van wat bevolen werd. Enfin nerr Miclke kon niet op streek komen; het eenige resultaat, dat hij had, was, dat hij cenige Arnhemsche guldens ge suggereerd had in ziju kas te verdwijnen, doch de Arnhciusche dames en heeren bleken bestand tegen alle Saxen-Alten- burgsche suggestie. UIT I)E PERS. De lezers zullen zich herinneren de uitzetting uit Frankrijk van den pastoor Delsor en de daarop gevolgde interpel latie van Corrard des Essarts. in ons No. van 27 Januari namen wij een en ander over uit het verweer van Combes tegen het verwijt der Clericalen, dat Delsor alleen uitgezet werd omdat hij een priester was. Nadat Combes de feiten en den persoon van Delsor met stukken en citaten voor oogen had gesteld kon hij volkomen terecht vragen: En dezen man wil men verdedigen of wegmoffelen uit het debat, moeten wij niet denken, dat men dit wil doen omdat hij een priester is. De Eunbodc geeft nu in zijn nummer van 6 Februari de volgende lezing van het feit: Het (Frankrijk) wordt thans beheerseht door mannen, die zelfs het patriotismc onder geschikt maken aan hun verwoed anti-derf- calisme- Dat moest ook de Elsasser abbé Delsor ondervinden, toen hij dezer dagen in zijn moederland iu eene vergadering als spreker met een geheel neutraal onderwerp wildo optreden; zonder eenigen vorm van proces werd hij over de grenzen gezet, en dat al leen omdat hij zoo als Combes bij een interpellatie in de Fransche Kamer heeft bekend een priester was, een clericaal. En 295 reptielen der loge juichten bij deze bewering als bezetenen en gaven Combes bij stemming over die eerlooze daad eenpa rig gelijk. Welk een lagen dunk moet dat blad blad toch wel van zijn lezers hebben, dat het ze zoo iets durft laten slikken. En op welk zedelijk peil staat toch een redactie die voor zulk geschrijf niet terugdeinst!

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 2