Buitenland.
Binnenland.
Uit de Omgeving.
Stadsnieuws.
ijn geheel. Want van de 2 363 786 HA
gebruikten grond zijn slechts 865 676
HA. bouwland. Het voordeel zou dus
slechts komen aan ongeveeer der
boeren. De greidboeren zouden hun bo
ter en kaas geen cent duurder betaald
krijgen; de boom-, vruchten- en groen-
tenkweekers hun producten evenmin.
De veehouders zouden integendeel
schade lijden door den verhoogden prijs
van het voor veevoeder bestemde graan.
Wil men dus den bouwboer niet be-
voordeelen ten koste van den greidboer
dan zal men ook den laatste moeten
beschermen door toekenning van uit-
voer-preinies aan de zuivelbereiders;
welke premies weer moeten worden op
gebracht door de belastingplichtigen,
die tevens hun boter duurder zullen
moeten betalen.
Maar dan zullen ook de aardappel
bouwers, de aardappelmeelfabrikanten
en de daaraan verbonden schipperij be
scherming vragen. Zoo zouden de graan
rechten tot geleidelijke bescherming
moeten leiden van alle bij den landbouw
betrokken. En dan nog zou deze pro
tectie ten koste van 4"/j millioen ver
bruikers een bevoordeeling zijn van
slechts ruim 500 000 personen bij het
landbouwbedrijf betrokken, en niet eens
ten bate vau al die personen.
Gesteld al, zeiden wij zoocven, dat
niet de landeigenaren gingen strijken
met de buit. Doch dit zouden zij wèl.
De verhoogde prijzen van do producten
zouden eenvoudig leiden tot verhooging
van de pachtprijzenhet is niet de pacht
boer, maar de verpachtende grondeige
naar, die in zijn vuist zou lachen om
het geschenk, dat hem in den schoot
werd geworpen.
Wat de boeren betreft: alléén dege
nen, die tevens eigenaars zijn van den
door hen gebruikten grond, zouden er
voordeel van plukken: doch mede ten
koste van de huurboeren, die nagenoeg
de helft van de grondeu in gebruik heb
ben. De laatsten zouden hun voordeel
zien verdwijnen in den zak van den
grondeigenaar in den vorm van ver
hoogde pachtprijzen bij het vernieuwen
van de huur.
Landbouwbescherming betee-
kent dus voor een deel het be
lasten van de broodverbruikers
ten b.ate van de grondeigenaars,
en voor een ander deel een on
billijke bevoorrechting van den
een en boer boven den anderen.
Zij zou teven8 uitbreiding van
het landbouwbedrijf tegengaan,
ue noogere pacntprljzen zoiidon
worden verhinderd een plaats
te huren. Waar b 1 ijft de bewe
ring, dat protectie is een „na
tionale" politiek?
Niet de landbouw, maar de nijver
heid zal het eerst worden beschermd.
De regeering is gekomen met een „ge
matigd" voorstel. Juist hierin echter
schuilt grooter gevaar, dan in de volle
maat van het protectionisme. Vergif
wordt gemakkelijker druppelsgewijs toe
gediend dan in een groote hoeveelheid.
Een „gematigd" voorstel is het begin
maar liet moet voeren tot mèèr. Welke
zijn de gevolgen Bescherming van een
tijdelijk in min gunstige omstandigheden
verkeerende industrie zal voor andere
takken van bedrijf een niet-gerechtvaar-
digde ongelijkheid in de voorwaarden
van voortbrenging in het leven roepen.
Wordt de suiker-industrie beschermd,
dan zal de suiker stijgen in prijs, en
bescherming van de jam-fabrieken zoo
wel als van andere, die suiker als grond
stof gebruiken, zal met achterwege
kunnen blijven. De loonen in het be
schermde bedrijf zullen waarschijnlijk
stijgen, en die stijging zal haar invloed
doen gelden op de loonen in andere
bedrijven. Voor vele fabrieken zal door
de verhoogde productie-kosten de con
currentie onmogelijk worden, tenzij de
staat ook hen weer gaan steunen, hetzij
door invoerrechten op de door hen ge
fabriceerde goederen te heffen en zoo
de buitenlandsche concurrentie te weren,
hetzij door toekenning van uitvoer-pre-
mies om voor hen de concurrentie mo
gelijk te maken.
Juist die industrieën, die den mecsten
invloed kunnen doen gelden, zulleu het
krachtigst worden beschermd en het
meest van de voordeden gemeten: de
zwaksten trekken ook hier weer aan
het kortste eind. En heeft men eenmaal
de bescherming ingehaald, dan raakt
men haar niet meer kwijt. De ervaring,
in het buitenland opgedaan, toont met
hoeveel moeite en ellende zulks gepaard
gaat.
Ongel ij khoid voor de onder
nemers door onbillijke bevoor
rechting van den een boven en
ten koste van den ander; een
indirecte belasting op de ver
bruikers, neerkomend op ver
krachting van het beginsel, dat
geen belasting verschuldigd is
behalve aan den staat; een be
lasting, die voor de arbeiders
vr ij w e 1 g e 1 ij k staat met wille-
kelurige loonsverlaging; exploita
tie van allen ten bate van weini
gen; klasse -wetgeving van de
minste soortziedaar wat het
onrechtvaardig gevolg zou zijn
van protectie.
Staatkundig Looping the loop.
Minister Nasi inoge vlekkeloos van den
socialistischen en clericalen smaad uit
het onderzoek van wege de Italiaansche
Kamer te voorschijn komen wat
nog niet heel zeker is het tegen
woordig zoowel als het nageslacht zal
hem nageven dat hij er een dure manier
van huishouden op na hield. In twee
jaar maakte deze dienaar van de natie
niet minder dan 73.022 lire op in ijverige
samenwerking met zijn particulieren
secretaris.
We laten hieronder tot stichting van
alle ministers in spé het lijstje volgen.
Aan reiskosten 44.175 lire; en aan
representatiekosten op de reis 7865
lire; aan liefdegiften gedurende de reis
14000 lire, aan voorschotten aan onder
geschikten 6617 lire. De correspondentie
verslond in de beide jaren van Nasi's
ministerschap 28.243 lire; voor toevallige
uitgaven was niet minder noodig dan
2500 lire; de particuliere secretaris over
trof in dat opzicht zijn principaal nog
en had 4000 lire noodig.
In de landsdrukkerij liet Nasi zijn
redevoeringen in een oplaag van 34000
exemplaren drukken, wat 10.827 lire
kostte. Visitekaartjes voor de beide man
nen werden ten getale van 67.900 voor
1000 lire verbruikt. De koninklijke
koperstekerij leverde voor 6712 lire,
waarvoor is niet gebleken. Aan boeken
kocht Zijn Excellentie voor 2404 lire.
Door middel van circulaires aan de
hoogescholen ontving hij naar schatting
4500 deelen, die op staatskosten voor
15053 lire werden gebonden en alle zoo
wat verdwenen zijn. Kunstvoorwerpen,
phothografiën, wetenschappelijke appara
ten werden voor 6275 lire aangeschaft,
deels zijn ze weggegeven, deels is het
spoor ervan niet meer te vinden.
Eindelijk hebben minister en secretaris
door staatswerklui meubels voor zich
laten maken, 7 koffers doen leveren en
171 kisten voor een waarde van 5000
lire; bovendien kostte de expeditie van
allerlei geschenken aan de kiezers van
Nasi den staat 1979 lire.
Om onder zulke bedrijven door een
iseen künsfstükje, dat de" No'ord-Euro-
peaan maar liever aan zijn Zuidelijken
broeder overlaat. Hij zou er toch niets
van terechtbrengen.
De manoeuvre wordt echter een dubbele
tour de force, als we weten dat de „ver
kwistingen" van Nasi met het opgesomde
ten einde zijn en geleidelijk overgaan
tot wat. men, als het burgermenschen
betreft, fraude noemt. Met kwistige hand
werd o. a. ondersteuning verleend aan
vereenigingen, wier doel is de bevorde-
dering van het openbaar onderwijs.
Toevallig zetelt het grootste gedeelte
van die vereenigingen in het district
van Nasi, Trapani. Subsidies tot aan
moediging vau de kunst droegen verder
vaak het karakter van aankoop van
kunstvoorwerpen, die niet behoorlijk
verantwoord zijn. De uitgaven tot onder
steuning van behoeftige onderwijzers
bedroegen in de Nasi jaren 354.144,
waarvan slechts een achtste gedeelte
langs regelmatigen weg werd uitgekeerd
terwijl de rest onverantwoord bleef.
Voor Rome vond men uitgetrokken een
bedrag van 211A2-41 lire. Daar er echter in
die stad maar 130 onderwijzers in aan
merking kwamen, is het duidelijk dat heel
wat aan de maat en de strijkstok bleef
hangen! Onder de quitanties zijn er vele
die met een zeer onbedreven hand zijn
onderteckend, waaruit voldoende blijkt
dat ook anderen dan onderwijzers wer
den begiftigd. Uit een tweede fonds van
116000 lire zijn slechts 80000 lire vol
gens voorschrift besteed. Over de rest
beschikte de particuliere secretaris van
Nasi met volkomen willekeur...
Met dit embroglio van onregelmatig
heden en knoeierijen rein als een duifje
te voorschijn te koinen, is als gezegd,
het kunststuk dat de wereld van Nasi
verwacht. Hoewel zelfs de ineest hart
stochtelijke bewonderaars van den mi
nister de maffiamenschen, de Laza-
roni en Carbonari in angst en vreeze
het hoofd schudden, schijnt er toch een
partij in Italië te zijn, die op het wel
slagen van dit parlementair looping
the loop rekenen.
De vergelijking vlood ons gedachte
loos uit de pen. Ze geeft onverwacht
gelegenheid ook tot deze bemerking:
waar de kermiskunstenaars stoutmoedi
ger worden in hun verrichtingen, gaan
de staatslui niet minder snel vooruit in
hun duizelingwekkende prestaties! Wat
is een Bismarck, een Gladstone en
Thorbeeke in vergelijking met een parter
re-kunstenaar als deze Italiaansche Nasi.
Een belangrijke vergadering.
Een hoogst belangrijke vergadering
is te Arnhem gehouden door de Arn-
hemsehe vereeniging voor Handel en
Nijverheid, waarin de oud-wethouder
van Amsterdam, de heer C. V. Gerritsen
sprak over: Gemeentebedrijven,
mede in verband met de voorge
stelde wijziging der Gem eentewet.
Spreker zal zijn rede in drieën ver-
deelen, 1". zal hij de gemeente-bedrijven
in het algemeen beschouwen, voor zoo
ver deze kwestie van invloed is op onze
denkbeelden, 2°. zal hij met enkele
woorden de practijk behandelen en 3°.
de gemeente-exploitatie beschouwen in
verband met de voorgestelde wetswijziging.
Hij begint met er op te wijzen, dat
er ten opzichte van de rol, welke de
staat in ons maatschappelijk leven speelt,
twee groote stroomingen zijn, in de eerste
plaats die der staatsonthouding, de oude
economische leer, die evenwel steeds
theorie is gebleven, want de practijk
leidde er reeds in de dagen van Adam
Smith toe om verschillende bedrijven als
niet geëigend te beschouwen voor par
ticuliere exploitatie: kanalen b. v.; ha
venwerken enz. De aanhangers van die
oude economische leer waren er voor,
dat die bedrijven waaraan groot risico
verbonden was, door de gemeenschap
zouden ter hand worden genomen, en
merkwaardig, is het, dat in den tegen-
woordigen tijd juist het tegenovergestelde
gelccraard wordt: de tegenstanders gron
den hun tegenstand vooral op het groote
risico voor de gemeenschap.
Tegenover die oude school van de
vrijheid staat lijnrecht die andere sterke
strooming, de sociaal-democratie, welke
zegl, dat juist door de vrijheid er twee
klassen ontstaan zijn: een, die het ka
pitaal heeft, en een, die de arbeidskracht
bezit.
Het spreekt van zelf, dat het doorge
voerde systeem van de vrijheid aan de
gelijkheid afbreuk moet doen, maar om
gekeerd door toepassing van het stolsel
der sociaal-democratie, welke gelijkheid
vooral op het oog heeft, de vrijheid
schade moet lijden.
Tusschen die beide stroomingen be
vindt zich een nieuwe, welke de sociale
politiek voorstaat, de politiek der sociale
rechtvaardigheid die de beide kanten,
van vrijheid en van gelijkheid, tot el
kaar wil brengen door van beide con
cessies te eischen. Deze strooming neemt
met den dag in omvang toe en zege-
Voor hen, die deze politiek aanhangen,
is het overtuiging, dat alle bedrijven,
welke een monopolistisch karakter dra
gen, moeten geëxploiteerd worden van
staats- of gemeentewege. Groote verwar
ring heerscht er over de taak der ge
meente ten opzichte van de bedrijven,
door haar te exploiteeren.
Het eerste wat men altijd hoort, zoodra
men over een mcuwe gemeenteexploitatie
spreekt, is: dat is dooding van het par
ticuliere initatief. Spreker ra-aagt even
wel, wat is dit particulier initiatief? Ieder
onzer is onderworpen in zijn bedrijf aan
vrije mededinging, maar de concessiona
rissen spreker erkent gaarne, dat hij
weinig voor deze personen gevoelt
vragen een bevoorrechte positie door
uitsluiting van mededingers. Moet men
nu eerbied hebben voor het particulier
initiatief vau zulke menschen, die belo
ven heel wat moois te leveren, als men
maar elke mededinging uitsluit?
Een ander argument, dat men wel
eens hoort, is, dat gemeentebedrijven
mede oorzaak zijn van verarming van
gemeenten, de nood van de gemeente
Amsterdam is zelfs in verband gebracht
met de door haar geëxploiteerde be
drijven. Spreker ontkent evenwel ten
eenenniale het verband: do praktijk heeft
geleerd, dat eigen exploitatie groote voor-
deelen bezorgt aan de gemeentekas, aan
de ingezetenen en aan het personeel dier
bedrijven.
Het voornaamste argument voor de
exploitatie van gemeentewege ligt even
wel hierin, dat de gemeente heel andere
belangen heeft dan concessionarissen,
die alleen maar geld willen verdienen.
Het beginsel alleen behoeft nog niet
te leiden tot gemeente-exploitatie, op
practische gronden komt men er reeds
toe, en hiermede bereikt spreker het
tweede gedeelte zijner rede.
In Amsterdam en waarschijnlijk ook
wel in andere gemeenten is men om
practische redenen gekomen tot gemeen
tebedrijven. In 1895 bij de verkiezin
gen werd do theoretische zijde op den
voorgrond gesteld. Uit zijn verklaring,
toen aan Burgerplicht gedaan geeft spre
ker nu een overzicht van de practische
gronden voor gemeente-exploitatie van
monopolistische bedrijven.
Toen was de raad nog lang niet voor
gemeente-exploitatie, maar de gebreken
van concessies kwamen langzamerhand
aan den dag. Men begon met de tele
foon; toen eenmaal besloten was tot
eigen exploitatie hiervan, volgden ande
re bedrijven, totdat ten slotte ook be
sloten werd tot een eigen electrische
centrale.
Uitvoerig gaat hij nu na de bedrijven,
welke de gemeente Amsterdam in eigen
beheer heeft. Resumeerende zegt hij, dat
gemeente-exploitatie van monopolistische
bedrijven te prefereeren is, omdat de
gemeente daardoor de bedrijven dienst
baar maakt aan maatschappelijke belan
gen; omdat de arbeidstoestanden voor
duizenden verbeterd worden (arbeiders-
trams, trams naar buitenwijken), de
hygiënische toestanden verbeterd worden;
omdat alle ingezetenen over één kam
gesehoren worden bij het gebruikmaken
van de diensten van het bedrijf; omdat
door centralisatie van de bedrijven goed-
kooper geleverd kan worden men
denke slechts aan de levering van elec-
trischen stroom voor verschillende doel
einden omdat, aangezien de consessie
niet afloopt, steeds de nieuwste verbete
ringen kunnen aangebracht worden, enz.
Nadeelen zijn o. a. het gemakkelijk
opvatten hunner betrekkingen door de
lagere ambtenaren en het gemis van den
prikkel van het eigen belang bij de
lioogere, het langzaam werken van het
bedrijf, doordat vele zaken, vooral ah
het commerieele dingen betreft, over te
veel schijven gaan.
Nadoelen zijn ook nog de coalitie van
de gemeentewerklieden, welke Amster
dam in het vorig jaar bedreigd heeft, en
ten slotte, dat de voordeden van de
bedrijven soms dienstbaar gemaakt wor
den aan een financieele politiek, die zeer
gevaarlijk is. Liever verhoogt men geen
belasting, en daarom is men lichtelijk
geneigd de geraamde winsten der be
drijven dienst te laten doen als sluitposten
der begrooting.
Komende tot liet derde onderdeel zijner
rede, zegt spreker, dat, als de minister zich
bepaald had tot wat de considerans van
het wetsontwerp zegt: regeling van de
gemeentebedrijven en het comptabel be
heer, men dan tevens tevreden kon zijn.
Maar de minister zei wel, dat het daar
om te doen w as, maar het blijkt al heel
gauw, dat hij heel andere voornemens
heeft. Hij zegt, dat de vraag zich op
dringt of het wel geraden is, dat de
gemeente op elk gebied als ondernemer
optreedt. Maar spreker vraagt, is er
dan ooit wat gebeurd, waardoor deze
vraag op den voorgrond gedrongen
wordt? De minister zegt het uiet en
spreker ontkent het. Als de minister
zegt, dat de gemeente geen bedrijf mag
aanvangen, indien daarmee aan het vrije
bedrijf concurentie wordt aangedaan, dan
uogv uus ziuiixo uuk nog nooit
gedaan is. Tot nog toe hebben de ge
meenten alleen monopolistische bedrij
ven in eigen exploitatie genomen en,
voor zoover hem bekend is, nooit vrije
mededinging uitgesloten. Betoogd wordt
nu, dat de meening van den minister,
dat de wet de grenzen behoort aan te
wijzen, binnen welke het de gemeente
veroorloofd is als explotatie op te treden,
in strijd is met art. 144 der Grondwet.
De vrijheid van zelfbestuur in de ge
meente is zoo doorgedrongen in ons na
tionaal gevoel, dat de wetgevers er bijna
nooit aan hebben willen raken. Het anti
nationale voorstel van den minister is
dan ook een aanslag op de vrijheid van
eigen bestuur in eigen kring, waarte
gen, naar spreker hoopt, ook antire-re-
volutionairen, hun traditie getrouw, zul
len opkomen.
Spreker gaat daarna de belangrijkste
artikelen van het ontwerp na en noemt
de moeilijkheden, welke van een der
gelijke slecht geformuleerde en in vele
opzichten verlammende wet het gevolg
zullen zijn. Zijn slotsom is, dat het ont
werp eigenlijk onaannemelijk is voor elk
rechtgeaard Nederlander.
Geuieug«le BerH-liteu.
Geruchten.
In de Haagsche correspondentie van
de N. O. C. werden d. d. onrustbaren
de geruchten vermeld over de toekomst
van het ministerie. In de ministerieele
bureau's werd zoo heette het
reeds 't een en ander waargenomen
dat op een naderend afscheid wees: het
leek wel of de ministers reeds aanstal
ten gingen maken om op te pakken."
De Standaard steekt met bedoelde
geruchten den draak door eraan toe te
voegen, dat „naar men zegt, de Tweede
Kamer volkomen bereid is, een votum
van vertrouwen voor een kabinet-Druc-
kerBorgesiusTroelstra, met groote
meerderheid, aan te nemen.
Intusschen troffen wij een opmerke
lijke uiting aan in de anti-rev. Hollan
der van heden. In een artikel over de
naderende Statenverkiezingen herinnert
het blad er aan hoe het altijd gezegd
heeft, dat eerst in 1904 zou blijken of
het christelijk ministerie werkelijk op
de Staten van Zuid-Holland (en als ge
volg daarvan op een meerderheid in de
Eerste Kamer) zou kunnen rekenen.
„Ontviel die steun, dan werd de positie
van het Kabinet uitermate verzwakt en
wel in die mate dat het zou moeten^
aftreden."
Het blad meent, dat de toestand, wat
de kans op het behoud der anti-bberale
meerderheid in de Staten van Zuid-
Holland betreft, „niet zeer hoopvol" is.
Het wekt zijn geestverwanten op alle
klachten in te spamien, want „ontzag
gelijk veel staat hier op het spel". En
het schrijft:
„Is de uitslag voor ons ongunstig
dan, dat spreekt van zelf, dén zalhet
ministerie Kuyper wel onmiddel
lijk zijn ontslag aanvragen" (do
spatieering is van De Hollander.)
Is deze voorstelling alleen bestemd
om op den ijver der anti-liberale Staten-
kiezers te werken of berust zij op ste
viger grondslag?
Weet De Standaard dienaangaande
ook iets mede te deelen? N.C
- Een verschil «lat «le iuoeite -
------ waar«lis. ------
Hilversum. Alhier werd
aanbesteed het bouwen van eene open
bare school met onderwijzers- en con
ciërgewoning. Hoogste inschrijver Ver
steeg te Utrecht voor f74.150; laagste
de liaan van Amsterdam, voor f 45.938.
Zeist. Aan den heer A. Roodvoets
Jr., grondeigenaar te Utrecht, is door
den gemeenteraad vergunniug verleend
om op een terrein van pl. m. 50.000
vierk. M., gelogen tusschen den Utrecht-
schen Straatweg en den Kroostweg
waarop hij een villapark wil stichten
wegen, rioleeringeu en een vijver aan
te leggen. Ook voor de gasverlichting
zal door den grondeigenaar zelf moeten
worden gezorgd.
Het villapark, dat op dit terrein zal
worden gesticht, zal Emmapark genoemd
worden.
Vecnendaal.
Het aantal aangegeven leerlingen
voor den nieuwen cursus aan de open
bare lagere school te Geldersch-Vee-
nendaal, ruim een honderdtal, overtreft
wederom verre het aantal beschikbare
plaatsen. Het is te hopen, dat het ge
meentebestuur van Ede, maatregelen
treffe, waardoor de vele ouders, die op
het onderwijs aan bovengenoemde school
prijs stellen, niet genoodzaakt zullen
zijn hunne kinderen elders te plaatsen
(J 4-lxxiio to houden.
Vrijdagavond (Goeden Vrijdag) zal
in de Remonstrantsche kerk een gods-
diensoefening zonder avondmaal worden
gehouden ten 7 */a uur.
De uitreiking der getuigschriften aan
de leerlingen, die voor liet eerst de
Ambachtsschool alhier met goed gevolg
doorliepen, zal geschieden op Donderdag
31 Maart 's namiddags 2 uur, in het
schoolgebouw, waarna de opening zal
plaats hebben der tentoonstelling van
de werkstukken en teekeningen, door
leerlingen der school vervaardigd, welke
tentoonstelling verder gehouden zal
worden 1, 2, 4, 5 en 6 April a. 8. tel
kens van 10 tot 4 uren.
De uitvoeringen, gegeven door de
leerlingen der Muziekschool trekken
gewoonlijk een groot aantal belangstel
lenden, maar zelden was het er zoovol
als gisteravond; de zaal was geheel
gevuld en bleef ondanks de tropische
hitte, dieerheersclite (kan ditniet anders?),
tot het eind toe geruild.
Het eigenaardige van dergerlijke uit
voeringen is, dat men er niet heen gaat
met het plan om eens terdege kritiek
uit te oefenen over hetgeen er gcpraestcerd
wordt, maar zijn ooren slechts open zet
om te luisteren naar de vorderingen, die
de leerlingen gemaakt hebben onder de
leiding hunner leermeesters.
Men zal dan ook vau ons geen kritiek
verwachten en geen beschouwing over
de verschillende nummers, die ten ge-
hoore werden gebracht. Wij willen slechts
onzen eindindruk weergeven, en deze
kan niet anders zijn dan een hoogst
gunstige: de school heeft haar goeden
naam weer hoog gehouden en het is
op nieuw gebleken, dat het onderwijs in
de muziek hier in Amersfoort aan uit
stekende handen is toevertrouwd.
Maandagavond werd in „Ons Huis"
op de Korte Gracht alhier, de zevende
Algemeene Ledenvergadering gehouden
van de Amersfoortsche Toynbee-vereeni-
ging-
De voorzitter, de heer D. Gerritsen,
heette de aanwezige Dames en Heeron
welkom en gaf na de opening het woord
aan den Secretaris tot voorlezing van
de notulen der vorige Algemeene Ver
gadering, welke zonder bemerkingen
