No. 50.
Woensdag 22 Juni 1904.
ie Jaargang
Buitenland.
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
De Zegepraal der Kerkelijke
Partijen.
FEUILLETON.
Een Stormachtige Nacht
DE EEMLANDER.
VerschijntI Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
Woensdags en Zaterdags.!
■tiircan
Hendrik vmi Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
l'rijs der advertentiëu
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Zij, die zicli nu ahonnceren
ontvangen de tot 1 Juli ver
schijnende nummers gratis.
De vrijzinnigen hebben in Zuid-Holland
geducht klop gehad. De Kerkelijke Par
tijen hebben eene glansrijke overwinning
behaald. Dr. Ivuyper heeft het thaus in
zijn hand, om de Eerste Kamer, indien
deze onwillig blijkt, om met de Hooger-
Onderwijswet genoegen te nemen, naar
huis te zonden en te doun^wwangen
door een volgzame SenatfL
En zoo ooit, dan zullen de "Vrijzinni
gen in de Eerste Kamer o. i. verplicht
zijn, om die wet af «te stemmen. Hun
zetel moeten ze opofferen aan hunne
overtuiging.
In de politiek zijn we altijd verras
singen te wachten, zoodat het gewaagd
is te voorspellen, hoe de politieke con
stellatie in 1905 zal zijn,
We kunnen er evenwel zeker van zijn.
dat de Kerkelijken waakzaajn yzullen
blijven. Alle krachten hebben ie moeten
inspannen, om het verkregen Jsucces te
behalen, een succes, dat ze s$ker voqf-
een groot deel te danken hébben aan
hunne uitmuntende organisatij, voor een
ander deel aan de grootc handigheid
van hunne propagandisten, die zich niet
ontzien hebben, de goê-gejheente voor
de keuze te plaatsen: Christus of
Troelstra".
We betreuren dien uitslag zonder twij
fel. We zijn jaloersch op de kracht, die
'de Kerkelijke Partijen bij deze verkie
zingen ontwikkeld hebben, een kracht,
die slechts geevenaard wrordt door die
der Sociaal-DemocratischeArbeiderspartij,
die niettegenstaande al, wat er in het
begin van liet vorige jaar gebeurd is,
hun stemincn-aantal weer hebben zien
toenemen.
Er is op enkele lichtpunten te wijzen.
Friesland heeft, zich kranig gehouden, in
Gelderland zijn een paar zetels veroverd,
zeker, doch dit zal geen invloed hebben
op de samenstelling van de nieuwe
Niet hartstochtelijk te kunnen lief-
hebben, noch vurig te kunnen halen
is het kenmerk van een middelmatig
mensch.
Eerste Kamer, die naar wij vermoeden
binnen niet al te langen tijd te verwach
ten is.
De Kerkelijken zullen waakzaam blijven
Ze weten te goed, dat de mogelijkheid
van zich staande te houden afhankelijk
is van de uiterste krachtsinspanning, dan
dat ze zich over zullen geven aan den
roes der overwinning.
De Kerkelijken blijven waakzaam en
de Vrijzinnigen'? Zullen die het worden?
TFanf ze zijn dit niet geweest.
Duizenden en tienduizenden zijn thuis
gebleven.
En clcricalen waren dit niet!
Aan ons de plicht, die slapenden wak
ker te schudden.
Zijn er onder hen nog liberalen, dan
moeten wij ze trachten duidelijk te
maken, dat de tijd van rusten voorbij is.
Elke anti-revolutionair 1$ een propa
gandist in verkiezingstijd. Ze zijn niet
.alleen contribueerende, docli ze zijn
f'ook werkende leden van hunne
kiesvereeniging. Moeten we den zin, dien
we neerschreven pasklaar maken voor
de vrijzinnigen, in 't bijzonder vocjr Onze
partijgenooten in dit district, dan moeten
we er enkele wyiigiiigeu7' in brtmgen,
Dan moet het luidenf
Enkele vrijzinnigen zijn propagan
disten' in verkiezingstijd. De meeste zijn
allce^i contribueercjude, doch weinigen
'zijn /werkende leden van hunne kies-
vereé'nigirig.
Is^laFtc sterk? Van ganscher harte
hopen we hierin pessimistisch geweest
te zijn.
Pessimisme licht echter niet in onze
natuur. Integendeel. We zullen telkens
en telkens .op de fouten wijzen, omdat
we de overtuiging hebben, dat er ver
betering moet komen, maar ook, dat
er verbetering zal komen.
Laat het zijn:
We hebben de noderlaag geleden,
Doch tevens het strijden geleerd.
Naar het Dnitseh van
ERNST ECKSTEIN.
4.
Gij zijt mijn vriend, ja, sedert wij
ons weder gevonden hebben, mijn beste
vriend. Gij zult mij, niettegenstaande
liet nachtelijk uur, willen aanhooren.
Misschien doet zich nimmer zulk een
1 goede gelegenheid weder voor.'
„Gij doet mij schrikken", zeide ik,
zijne hand nog steeds vasthoudende.
„Wat kunt gij te vertellen hebben?'
„Veel, zeer veel, ten minste het be-
teckent zeer veel. Wilt gij mij in deze
donkere, stormachtige nacht een unr
van uwe rust offeren?"
„Indien bier van een offer sprake kan
zijn, dan gaarne."
Eenige keeren ging hij met voorover
gebogen hoofd en met |de handen op
zijn rug gevouwen, de kamer op en
neer, als zocht hij naar de rechte woor
den. Daarna nam hij op de sofa plaats
Herhaaldelijk hebben we in de Ecm
lander aangetoond, hoe de verkiezings
strijd door de anti-liberalen of tenminste
door vele kerkelijken op onwaardige wijze
is gevoerd.
Het is ergerlijk, in onze oogen, in
strijd mot elk godsdienstig en zedelijk
gevoel liet den kiezers voor te stellen,
alsof liet gaat: „Om de Eer# Gods"
„voor of tegen Christus" enz.
en verzocht mij naast hem te gaan zitten
.Zoo," fluisterde hij bevend, want
het was kil in de kamer, het vuur in
den jhaard was reeds geheel uit. .Kom
nog wat dichter bij mij, want hetgeen
ik u to vertelleD heb, mag nooit door
een ander oor opgevangen worden, wil
ik mij en mijne geheele familie niet
ongelukkig maken, ik wenscli mijn ge
heim in uwe borst te begraven, en ver
lang een eed, dat gij het heilig zult
bewaren, zoolang ik of mijne vrouw
leven. Wilt gij zweren?"
„Wanneer hiervoor een eed noodza
kelijk is„
„Gij hebt gelijk," viel hij mij in de
rede, „uwe belofte is mij genoeg. Een
man van eer voelt zich door zijn woord
gebonden en een trouwlooze deinst voor
een meineed niet terug."
„Ik beloof u, dat ik uw geheim heilig
zal bewaren."
„Niet zoo luid spreken," zei Erich
bedaard. „Het zou zeer pijnlijk voor
mij zijn, als iemand bemerkte, dat ik
in 'tgëheim voor nachtwandelaar speel.
Ik vrees wel niet voor ontdekking,
geen menschelijke ziel heelt eenig ver
moeden van hetgeen ik u zal raeêdee-
len; het is ook geen alledaagsch
egoïsme, dat mij tot voorzichtigheid aan
spoort, want kwam nu ook alles aan
het licht, mijne vrijheid zoude geen
gevaar meer loopen. Ik vrees alleen,
dat mijne vrouw en kinderen niet de
Dergelijke tactiek kan niet scherp
genoeg afgekeurd worden en tal van
getuigenissen van kerkelijke partijorganen
staan ons ten dienste 0111 het onware
van dergelijke leuzen in het licht te
stellen; talrijke gunstige oordeelvel
lingen over den arbeid van het vorig
ministerie bijvoorbeeld. We zijn het vol
komen eens met de Koo, waar hij scherp
hekelt de wijze, waarop dr. Kuvper
„politiek drijft".
In een der laatste nummers van „De
Groene" lezen wij:
„Hij, de vrome, diep-ernstige minister,
„steeds met een gebed op de lippen om
„de natie don Heere nader te mogen
„brengen, beeft in zijn binnenkamer
„aldus geredeneerd in de Tweede Kamer
„heb ik de mjj-iren in voldoende getale
„om den eftictwi cioims er door Ie halen
„en door de Eerdte Kamer kan dat
„kleinobd mij i|Jct onthouden worden
„omclat zij daiTTOgelijkortijd de herziening
„van het Technisch-Hooger onderwijs
v«ou moeten verwerpeniets wat een deel
r ,der Jiberalen niet zal durven!
l' Jit
kH!
Gelukkig voor den goeden naam van
den Eersten Minister behoeft hij tot der
gelijke middelen, die geen getuigenis
van „Grootc Kracht" afleggen zijn toe
vlucht niet te nemen. Thans heeft hij
het in zijn hand, onze senaat tot een
gedwee werktuig van zijn wil te hervor
men. Niemand zal er hem het recht toe
ontzeggen.
We zullen voortgaan met critiek te
oefenen op do daden van de Kerkelijken
en de onoprechtheid van hunne leuzen
in het licht stellen, zoo vaak we dit
noodig achten.
Maar onze waardeering zullen wc
niét achterhouden, waar onze tegenstan
ders die naar onze meening werkelijk
verdienen.
En in één opzicht verdienen ze dit
zeker. Ze hebben en ze hadden steeds
den moed hunner overtuiging.
We behoeven maar om ons heen te
zien in onze eigen omgeving, in de stad
onzer inwoning. Welke anti-revolutionair
zal zijn overtuiging verbergen, uit vrees
voor nadeel in zijn zaken?
Welk Roomscli-Katholiek zal achter
blijven om zijn partij te dienen, uit vrees
voor het verliezen van klanten? Zéér
zéér weinigen.
En dat is flink van hen.
geestkracht zullen bezitten eene ramp
te dragen, die doch oordeel zelf."
Hij zweeg. De storm loeide buiten
met verdubbelde woede. Ik dacht een
oogenblik, dat ik droomde, zoo plotse
ling was alles gegaan.
„Gij houdt mij en de mijnen voor
gelukkig", begon Erich na eene korte
poos, „en gij hebt gelijk mijn beste
vriend. Ik heb eene lieve vrouw, gezonde,
mooie kinderen, die ons niets dan ge
noegen geven en een huiselijk leven,
zoo innig en tevreden, als het misschien
nergens gevonden wordt. Ook de roem
werpt hier zelf af en toe eenig lichtstra
len. Gij hebt mij zelf verzekerd, dat
Edwin eene schitterende toekomst wacht,
en ik twijfel hieraan geen oogenblik.
Mijne oudste dochter, Alida, wacht met
haar toekomstigen echtgenoot het ge
lukkigste levenslot. De jonge man heeft
haar hartelijk lief en bezit daarbij ge
noeg karakter om deze liefde niet te
doen verflauwen. Ook Erna zal wel
gelukkig worden. Zoo vroolijk en wel
gemoed als dit kind dagelijks voortleeft,
zoo trouw en oprecht is haar hart; en
als ik mij niet bedrieg, dan zal o«k
haar huiselijk geluk ten deel vallen, in
één woord, mijn levenspad is zonnig,
maar eene ijskoude rilling overvalt mij
als ik bedenk, hoe ongelukkig deze
zelfde familie zoude zijn, indien ik het
niet anders beschikt had."
Hij bedekte zijne oogen met beide
Ze. weten ook wel, dat ze het kunnen
doen, want geen fatsoenlijk man, van
welke partij dan ook mag hun dit ten
kwade duiden.
En hoe is het met vole zich noemende
Vrijzinnigen?
Zeker ook daar zijn tal van mannen,
die onafhankelijk zijn, omdat ze zich
onafhankelijk gevoelen, doch onder
de mannen van zaken zijn er velen, die
zelfs als de stembus staat geopend te
worden, de voorzichtigheid tot het uiterste
drijven met het oog op him zaken. Is
Ons oordcel te hard?
We willen gaarne heel gaarne onge
lijk hebben, en we wekken allen op, die
zich nog niet aangesloten hebben bij de
Liberale Kiesvereeniging bijvoorbeeld,
te toonen, dat ze ons willen logenstraf
fen door zich zoo spoedig mogelijk aan
te melden als lid bij den secretaris, den
heer J. v. d. Eist. De last valt licht te
dragen, waar velen helpen torsen.
Het moet een van zelf-sprckeud iets wor
den, dat elk vrijzinnige ij v ert voor zijn partij
evenzeer als wij en ieder met ons het
de natuurlijkste zaak van de wereld vindt,
dat een anti-revolutionair propaganda
maakt voor zijne beginselen. Het is
onze plicht.
Dowie, de profeet van liet Amc-
rikaansch Zionisme, die uit Engeland
was gevlucht, is Zaterdag via Boulogne
teruggekeerd en heeft dcnzelfden dag
van Liverpool de terugreis naar Amerika
aanvaard. De verslaggevers ontdekten
hem spoedig te London en volgden hem
naar- Liverpool. Dowie doorstond dit
alles met profefengeduld en zweeg maar
steeds, totdat hij op het punt van ver
trekken stond. Toen keerde hij zich
grimmig om, balde zijn vuist en voegde
hun toe: „Gij allen zidt .weggevaagd
worden, evenals al de|auderegoddelooze
bewoners van deze eilanden, met welke
ik niets meer te maken wil hebben."
liét Hbl. van Antw. schrijft:
Al de volksvertegenwoordigers, die
gedurende het geschil te Antwerpen
bemiddelend zijn opgetreden, hebben
aan den Minister van Justitie een smeek
schrift gezonden, genade vragend voor
Jef Groesser.
Enfin'; daal' alles nu'tóch in dor minne
geregeld is7"zal iedereen het goedkeu
handen, alsof hij bang was voor het
beeld, dat voor zijne verbeelding oprees.
Daarna streek hij haastig zijne grijs
achtige lokken terug en zag mij dro'evjg
lachend aan.
„Thans wil ik het verledenc herden
ken", zeide hij met nadruk. „Ik heb
het reeds lang genoeg in ihijn binnenste
begraven. Vóór eenige weken begon
weder de twijfel in mij op te komen,
of ik wel göed gehandpld had en onop
houdelijk vervolgt mij weder hét idee,
zoude ik misschien een misdaad
begaan hebben, toen ik dacht eene wel
daad te doen? Ik kan niet langer
mijn eigen rechter zijn; gij zult tlianè
over rug beslissen. Gij moet uitmaken,
of ik eene misdaad te boeten heb, of
dat ik eene daad beging, die met de
hoogste zedewetin overeenstemming kan
gebracht worden."
Slechts met moeite werd ik mijne
onrust meester. Ik vermoedde niet, welke
daad deze schijnbaar rustige en onver
schillige mari begaan had, die zoo ge
wichtig kon zijn. Dat het hier eene
levensvraag gold van buitengewoon be
lang, hieraan twijfelde ik niet meer,
want Erich von Lorm was niet de man,
om eene eenvoudige zaak zoo diepzin
nig te behandelen.
De baron vermoedde wat in mijne
ziel omging, want geruststellend legde
hij zijne hand op mijn schouder en
begon met zachte stem:
ren dat het gerecht de vod vage over
de straf van Groesser en dezen onge
hinderd uit Holland late terugkeeren.
Men rekenc dan maar dat Dartels voor
beiden geboet hebbe.
Men meldt dat Groesser, nu de werk
staking |te Amsterdam is afgcloopen,
naar Antworpcn zal terugkeeren, om
zich in de gevangenis aan te bieden.
Ter tentoonstelling te Dussoldorf
is thans een afzonderlijke tentoonstelling
geopend, die tot vandaag duurt, van
kersen, aardbeziën en vruchten uit dc
bakken. Aan deze bijzondere tentoon
stellingen doen fruitkweekei's uit bijna
alle streken van Duitschland, uit Frank
rijk en uit Nederland mee. Leider is
baron v. Solcmachter-Namedy.
Den 25n dezer wordt de groote rozen-
tentoonstelling geopend. Die rozen zijn
al op liet terrein begonnen te bloeien.
Op deze laatste tentoonstelling zullen te
zamen 70.000 rozenstokken en-stammen
bloeien.
In het Fngelsche kiesdistrict Har-
borough is Philip Sta n hope tot
parlementslid gekozen met 7843 stem
men (meerderheid 1733). Sedert 1900.
is ric liberale meerderheid met 410 stem
men toegenomen.
Het nieuwe lid heeft Burnlqy' [ver
tegenwoordigd van 18931900, maar
in den tijd van de khaki-koorts ihad hij
zijn zetel, wegens zijne Pro-Boer-iieigin--
gen verloren.
Te Warschau zijn weer botsingen
voorgevallen tusschen, arbeiders en ko
zakken. De laatsten vuurden twee salvo's
af. Een'arbeider is dood, drie zijn zwaai
en eenige licht gewond. Van dc politie
zijn tien agenten door steenen 'gewond.
Er zijn 10 arbeiders in hechtenis geno
men. -
liet li'ól te BoedapeU heeft de
leiders van de spoorwegstaking vrijge
sproken. liet vonnis overwoog dal de
spoorwegbeambten geen staatsbeambten,
maar cpkcl beambten bij een staatsbe
drijf zijn. En slechts 'staatsambtenaren
kunnen zich, paay liet oqrdcel van het
lioi, schuïijig mjken aan misbruikniakjng
van de ajiibtelijke maèht, welke de lei
ders ten laste was gelegd.
Het vonnis werd luide toegejuicht.
Het O. M. heeft er hooger beroep tegen
aangéte'ékend.
„.Hoor mij aan! Toen wij nog in Hei
delberg waren, was ik reeds met Natalie
verloofd. Mijne yiiddelen veroorloofden
mij wel om onmiddellijk te huwen en
mij in Oenc groote stad te vestigen,
maar gij weet, dat ik eerst mijne aca
demische loopbaan ten einde wilde bren
gen. Steeds heb ik de overtuiging ge
koesterd, dat iemand, die zijne reuten
verteert zonder te werken, voorde maat
schappij niet veel meer dan een lecg-
loopcr is. Ik wilde werken en mijn geld
dienstbaar maken aan nuttige onderne
mingen; ik moest dus door studie eerst
een vasten grondslag daarvoor leggen.
Lang werd ik door familicquaesties
daarvan teruggehouden, .maar eindelijk
was ik vrij en draalde niet meer om
met allen ijver aan het werk te
gaan.
„Drie, maanden na mijn examen vier
den wij in ditzelfde slot onze bruiloft,-
Gij hebt mijne vrouw gezien en u kun
nen overtuigen, dat een tijdsverloop van
drie en dertig jaren niet in staat was,
om onze hartelijke liefde te doen ver
koelen. Wat zal ik u dus' meer van ons
huwelijksgeluk vertéllen? Al onze wen-
schen schenen vervuld, toen Natalie in
het najaar mij bekende, dat zij moeder
moest worden. Eiken avond brachten
wij toen als kinderen door met liet
bouwen van luchtkasteelcn. Met een
bang doch zoet verlangen verwachtten
wij het uur, dat ons bij al den aanwe-