No. 55.
Zaterdag 9 Juli 1904.
ie Jaargang
Wees U Zelf!
I Liberaal Orgaan roor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
KUYPER's POKKENWETJE.
FEUILLETON.
Kluchtspel.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meerJ 0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting
Even warm als de anti-revolutionairen
tegen, wat zij noemen, den vaccinedwang
zijn, even warm is men van Roomsch-
katholieke zijde vóór de vaccinatie ge
zind. Men kan zicli dan ook wel voor
stellen, dat het heel wat moeite zal hebben
gekost het pokkenwetje ter wereld te
brengen.
Reeds in het najaar van 1901 was het,
volgens de verklaring der regeering bij
de schriftelijke gedachtenwisseling over
de staatsbegrooting voor 1902, in bewer
king. En bij de daarop gevolgde open
bare beraadslaging over zijne begrootipg
verklaarde de minister van binnenlaudsche
zaken, dat het voornemen was binnen
kort de behandeling dor vaccinequaestie
bij de Staten Generaal aan de orde te
stellen. Dat was in December 1901.
Eu eerst in Maartt 1903 is het wets
ontwerp ingediend. Als wc nu in aanmer
king nemen, dat het gehcole wetje in een
paar uur tijds in elkaar kan zijn gezet dan
mag men eeu incubatietijd van bijna
11 jaar zeker wonderlijk lang noemen.
De verklaring hiervan behoeft niet ver
gezocht te worden, want zooals wij reeds
zeiden de Coalitievrienden staan, wat
betreft het vraagstuk der vacciuatie niet
aan Kuyper's zijde en er zal dus wol
langdurige overleggingen onderhandeling
noodig zijn geweest, eer heb ontwerp,
van den stempel van het coalitiekabinet
voorzien, de wereld kon ingaan.
Door dit regeeringsvoorstcl wordt
ondertusschen een eerste schrede gezet
op een verkeerden weg, waarop de logica
de voorstanders zal dwingen veel verder
te gaan. Het beginsel zal doorwerken.
Thans geldt het nog alleen het „los-
rafelen" van .bandjes", zooals minister
Kuyper het bij de behandeling zijner
begrooting voor 1902 uitdrukte. .De
principieele beslissing in zake den indi-
rcclen vaccinedwang zal eerst kunnen
genomen worden bij eene algemeene
herziening van de wet op de besmette
lijke ziekten", zoo heette het in de
Memorie van Antwoord op het Yoorloopig
Verslag der Tweede Kamer over diezelfde
begrooting. Dan zal er van losrafelon
van bandjes geen sprake meer zijn: alle
band zal ruwweg worden doorgesneden.
In zijn Memorie van Toelichting bij
het ingediende wetsontwerp stelt de
minister ten aanzien van die princi-
Wut men hoopt, stelt iemand steeds
in 't gelijk.
Hij vroeg of het niet beter zou zijn
dat ze het billetten geven zou staken,
maar Pauline zei stellig: .Je behoeft
niet bang te zijn; ik ben je vrouw en
bewaar ons beider eer niemand zou met
zijn praatjes te ver durven gaan. Maak
ik schandaal, dan verneemt heel Parijs
het, en wijst je met den vinger na.
Dank je wel!"
Eens toen Gorgeon weer boos was,
ontviel hem in tegenwoordigheid zijner
medeacteurs een gezegde waaruit zij be
grepen dat hij en zijn vrouw over die
zaak oneens waren. Men plaagde hem
en noemde hem Gorgeon den Tijger.
Hij kreeg zijn bedaardheid terug, deed
een tijdlang alsof hij niets zag, en was
vriendelijk jegens dengenen die hem de
meeste ergernis gaven. Toen beklaagden
zijn vrienden hem, ze vonden hem een
sul en noemdem hom Gorgeon Dandin.
pieele beslissing twee mogelijkheden.
Handhaving van het beginsel der
tegenwoordige regeling schijnt hij niet
denkbaar te achten. Algemeene gedwon
gen vaccinatie en revaceinatie zou de
eene oplossing zijn; isoleering van den
lijder aan besmettelijke ziekte, natuurlijk
niet loslatiug der verplichte vaccinatie
van schoolkinderen, de andere.
Welke van deze twee oplossingen
minister Kuyper aan zijn principieele
herziening ten grondslag zal leggen, be
hoeft men niet te betwijfelen.
Het wetje, dat dan slechts zal dienen
tot het „losrafelen" van .bandjes" geeft
een eigenaardige kijk op Kuyper's wet
gevend talent. Wij wezen er reeds op
dat de coalitie-tang moest aangewend
worden om het wicht ter wereld te bren
gen, vandaar dan zeker ook dat het niet
al te gaaf is te voorschijn gekomen,
llet is in alle opzichten een modderend
wetje.
Toen de heer De Savornin Lohman
als minister een wetsontwerp op (leze
materie indiende, vatte hij de kaak
althans consequent aan. Dit moet erkend
worden, al verlangen wij naar die con-
sequontie r.iet. Alle kinderen, wier ouders
of voogden verklaarden bezwaar te heb
ben tegen de toepassing der koepok
inenting, hetzij die kinderen een open
bare of een bijzondere school bezochten,
worden van den eisch van ingeënt te
moeten zijn, vrijgesteld. En ook de
onderwijzers deelden in die vrijstelling.
Consequentie is evenwel voor minister
Kuyper .oude plunje" en het wetje door
hem ingediend zal dan ook slechts gelden
voor de leerlingen der bijzondere scholen.
In de Memorie van Toelichting wordt
dit aldus gemotiveerd:
„Een vader, op straffe van de paedago-
gische verwaarloozing van zijn kind, te
willen dwingen zijn gezond kind in strijd
met zijne overtuiging een smetstof in
het bloed te laten inbrengen, is met elk
gezond beprip van burgervrijheid in
strijd. liet is niet het medische standpunt,
dat hier het geding uitwijst, maar in
geding is hier een verkorting van de
persoonlijke vrijheid en van het onder
recht door Staatsdwang".
Zich plaatsende op dit standpunt, zou
men van den minister moeten verwach
ten dat hij niet minder maar meer gaf
dan het wetsontwerp-Lohman, maar de
coalitievriendenzijucr ook nog, denktKuy-
per. En hij moet dus met minder volstaan.
Niet in zijn gezicht, dat durfden zij niet.
Maar „Dandin, Dandin",dieverwenschte
naam zat in de lucht, üp het oogen-
blik dat hij zou spelen hoorde hij het
fluisteren, keek om, zag niemand,wilde
terug, kon niet, anders kwam hij te laat.
Och! het was zoo erg niet geweest!
Maar Pauline was en bleef een kind,
en er zijn altijd wel tooneelspelers die
in zoo'n plagerijtje behagen scheppen.
.Dandin," die bijnaam bracht Gor
geon erg uit zijn humeur, en de huise
lijke vrede was gestoord. Hij zocht twist,
zij, in 't gevoel van haar onschuld, hield
vol dat ze gelijk had en zei: „Je zult
niet den baas over mij spelen," waarop
hij antwoordde: „Ik verkies niet mij be
lachelijk te maken."
Hun wederzijdsche vrienden gaven
hom ongelijk. „Waarom heb jq- iemand
van het tooneel genomen, als je zoo
achterdochtig bent!" redeerden zij. „Ilad
maar een onbeduidend burgeresje ge
trouwd, van zoo iemand zou geen inensch
werk hebben gemaakt."
Zij waren een jaar getrouwd. Eerst
's avonds kwam het hun in de gedachte.
Ze zeiden niets. George dacht: „Zóo
weinig houdt ze van mij!" En Pauline:
„'t Spijt hem zeker dat hij mij genomen
heeft!"
Ongelukkig kwam er een armband
van den Markies; want wie zich ook
terugtrok, hij hield vol. Gorgeon wilde
het geschenk terugbrengen; „ikzal hem
En als we nu nagaan wat wordt voor
gesteld dan zien we dat de vrijstelling
zich, volgens het wetsontwerp, zal be
palen tot de bijzondere school. Maar
ook daar zal het niet van de ouders
afhangen, of hun kinderen van de vac
cinatie zullen vrijgesteld worden. Zij
kunnen die wel aanvragen, maar als het
bestuur der school, of indien dit ont
breekt, het hoofd der school er tegen
is, wordt die aanvrage niet eens aan den
minister van binnenlandsche zaken, die
ontheffing kan verleenen, overgebracht,
en kan er van die ontheffing geen sprake
zijn. Aan bestuur of schoolhoofd wordt
dus de bevoegdheid gegeven al of niet
„verkorting van de persoonlijke vrijheid
en van het ouderrecht door .Staatsdwang"
te doen plaats hebben en den vader te
dwingen tot iets, dat „met elk gezond
begrip van burgervrijheid in strijd is".
Als de aanvrage om ontheffing de school
met verlies van leerlingen zou bedreigen,
dan acht de minister dit, blijkens zijn
toelichting, al voldoende om het door
hem in zoo krasse bewoordingen voor
opgesteld ouderrecht te schenden.
En op de openbare school zal geen
kind vrijstelling van de vaccinatie kun
nen krijgen, al zijn zijn ouders er nog
zoo tegen gekant, en al is er-geen bij
zondere school, waarheen zij hun kin
dereu zouden kunnen'en willen zenden,
waar zij die vrijstelling zouden kunnen
erlangen. „Elk gezond begrip van
burgerrecht" mag daar geweld worden
aangedaan; tegen „verkorting van de
persoonlijke vrijheid en van het ouder
recht door Staatsdwang" wordt daar in
het geheel niet gewaakt.
Het principieele standpunt, dat de
regeering bij deze voordracht heet in
te nemen, moge men al niet erg prin
cipieel vinden, Kuyperachtig is het in
ieder geval wel.
Hoe is nu de houding tegenover de
ouders, voorstanders van koepokenting,
aan wie, door de vrijstelling van vac
cinatie aau kinderen, naast wie hun
kroost op de schoolbanken moet plaats
nemen, zooals het in de Momorie van
Toelichting heet „hinder voor hun eigen
kinderen" wordt „aangedaan".
Wel, zegt de Memorie, zoo zij hun
kinderen niet met niet-gevaccineerde
kinderen willen doen schoolgaan, kunnen
zij ze van de school, op verzoek van
welks bestuur eenigc ontheffiug verleend
is, aftlemen. Maar als er dan geen andere
eens zeggen waar hot op staat," sprak
hij. Maar zijn vrouw verkoos het sie
raad te behouden en zei: „Jou is het
niet ingevallen mij wat te geven, daar
om kun je niet velen dat mijn vrienden
mij de minste attentie bewijzen."
„Jij hebt zulke rare vrienden! Maar
ik zal het ze wel afloeren!"
„Je zoudt beter doen op je zelf toe
te zien. Ik heb altijd gedacht dat er
twee soorten van mannen wareu, ver
boven alle anderen verheven, echte hee-
ren en kunstenaars, maar over de kun-
tenaars denk ik nil heel anders."
Denk wat je will," zei Gorgeon en
nam zijn hoed. „Ik zal je geen aanlei
ding tot vergelijkingen meer geven."
„Ga je gang!" sprak zij onverschillig.
„Ik ga weg," zei haar echtgenoot stellig.
„Waarheen?" vroeg Pauline heel
nieuwsgierig.
„Dat zul je wel hooren." Het klonk
dreigend.
„Je komt toch terug?" klonk het
ongerust.
„Nooit!" donderde het, theatraal maar
ernstig.
Vier maanden gingen voorbij zonder
dat Pauline iets van haar man hoorde.
Men zocht overal naar hem, zelfs in de
Seine. Zijn verdwijning speet het publiek
maar do rollen werden aan anderen
gegeven. Zijn vrouw treurde oprecht;
haar liefde was eigenlijk nooit verzwakt.
school of geen andere geschikte school
voor de kinderen dezer ouders aanwezig
is? Dan zal hun dus deze „hinder voor
hun eigen kinderen" maar moeten wor
den „aangedaan". Dan zullen zij dus
maar, „op straffe van de paedagogische
verwaarloozing" van hun kinderen, ge
dwongen worden gevaar te loopen „hun
gezonde kindoren „smetstof (en hier nu
wel de echte, gevaarlijke, virulente) in
het bloed te laten brengen" door aan-
laking met de nie(-gevaccincerde kinde
ren; want de vaccinatie, hoe machtig
middel ook tot voorkoming der pokziekte,
is niet voor allen onder alle omstandig
heden een voorbehoedmiddel.
In tijden van pokkenepidemie, wanneer
er dus direct gevaar te duchten valt,
laat de regeering haar principieele stand
punt varen. In die tijden zijn gemoeds
bezwaren ook in regeeringsk ringen
contrabande, want van den dag af vol
gende op dien, waarop de burgemeester
ingevolge het wettelijk voorschrift bij
openbare aankondiging heeft bekend
gemaakt, dat de pokken in de gemeente
epidemisch voorkomen, tot en met den
dag, waarop de epidemische verspreiding
dier ziekte in de gemeente is geëindigd
verklaard, zal de werking van een ver
leende ontheffing van de verplichte
vaccinatie zijn opgeschort. Dit wordt in
de Memorie van Toelichting verdedigd
op dezen grond: „Het medische vraag
stuk, of de besmetting, die hier in aan
merking komt, reeds in het incubatie-
tijdperk, of eerst na het uitbreken der
pokken plaats grijpt, is nog niet tot
afdoende beslissing gebracht. Ware dit
reeds het geval, en bleek in het incubatie-
tijdperk geen besmetting voor te komen,
zoo zou deze opschorting redelijken grond
missen. Nu dit nog niet genoegzaam
vaststaat, scheen ze raadzaam".
Bij de beraadslaging over de begroo
ting van binnenlandsche zaken voor 1902
zeide de minister: „dat de ervaring heeft
geleerd, dat aan het uitbreken der pok
ziekte een zekere incubatieperiode voor
afgaat. In die incubatieperiode kan men
niet zien of iemand de pokken heeft, ja
dan neen, zoodat dan geen sprake kan
zijn van isolement en besmetting der
halve niet is uitgesloten".
Deze woorden laten aan stelligheid
niets te wensehen over en toch heet
het in de Memorie van Toelichting:
„Het medische vraagstuk, of de besmet
ting, die hier in aanmerking komt, reeds
Zij ontving niemand, zond met een ge
voel van afkeer den armband aan den
Markies terug, en was wanhopig dat ze
zoo koket was geweest. „Ik heb mijn
armen man vermoord," dacht zij.
Tegen het eind van September ver
breidde zich het gerucht dat Gorgeon
niet dood was; iets later, dat hij in Rus
land als acteur veel opgang maakte.
„Zou het waar zijn? zou mijn dwaze
man nog leven?" dacht Pauline. Als hij
gezond en wel is en mij hier laat treu
ren, zonder dat hij er reden voor heeft,
zal ik het hem betaald zetten. Mij zulk
groot leed aan te doen!" maar de smart
was te hevig, en ze schreidde nog har
der dan te voren.
Een week later zond een ongenoemd
vriend, en die niemand anders was dan
de Markies, haar het volgende artikel
uit de Petersburgsche Courant:
„Den 26sten September is, in tegen
woordigheid van het Keizerlijk Hof en
een schitterend publiek, in den Schouw
burg Michel opgetreden de beroemde
Gorgeon in: La Soeur de Jocrisse. Hij
heeft veel succes gehad; de jouge over-
looper van Palais-Royal werd luid toe
gejuicht en ontving een massa bloemen
en geschenken. Nog een paar keer zulk
een aanwinst en ons tooneel, thans reeds
goed bezet, zal het voornaamste in heel
Europa zijn. Gorgeon krijgt jaarlijks
40 roebels, buiten zijn beneficie. De
boete voor de verbreking van zijn con-
in het incubatie-tijdperk of eerst na het
uitbreken der pokken plaats grijpt, is
nog niet tot afdoende beslissing gebracht".
Het oordeel van mannen als prof. Rosen-
stein e. a. die het onomwonden uitspre
ken dat juist in het incubatie-tijdperk
de pokken het incest besmettelijk zijn
is zeker voor Dr. Kuyper van geen
waarde.
Het is duidelijk, dat de door de
regeering voorgestelde verwijdering van
de school van niet gevaccineerde kinde
ren, den dag nadat officieel is bekend
gemaakt, dat de pokken epidemisch
voorkomen, het gevaar van besmetting
volstreekt niet wegneemt. Op het oogen-
lilik dier officicele epidemisch verklaring
kunnen er reeds gcruimen tijd pokken
geweest zijn, en het is dus zeer goed
mogelijk, dat vóór dat tijdstip school
gaande niet-gevaccineerde kinderen be
smet zijn geworden, de ziekte „onder
de leden" hebben, en de besmetting
overdragen op andere mede niet-gevac-
cineerden of zelfs op gcvaccinecrden,
met wie zij op de schoolbanken zitten.
Op die wijze kan de school een brand
punt van besmetting worden.
En zelfs in tijden, dat er wel pokken
voorkomen, maar van een eigenlijke
epidemie geen sprake is, omdat daarvoor
het aantal voorkomende pokkengevallen
te gering is, kunnen de ongevaccineerde
kinderen, die dan niet van de school
geweerd worden, de pokken op de school
overbrengen.
In het wetsontwerp wordt den burge
meester voorgeschreven openbare aan
kondiging te doen van het feit, dat op
een school niet-gevaccineerde kinderen
worden toegelaten. Deze maatregel is
niet overbodig, wanneer de voorgestelde
bepalingen wet machten worden.
Het standpunt door de regeering bij
dit wetsontwerp ingenomen is vrij slap
te noemen, maar hoe slap liet ook is,
de plicht van allen die ongeschokt zijn
in hun oordeel over de zegeningen, die
Jenner's groote ontdekking ons ge
bracht heeft, is liet, front te maken
tegen deze stap op een slechten weg,
tegen dit afbreuk doen aan het groote
belang der volksgezondheid. Ten volle
onderschrijven wij Thorbecke's woord:
„Geen greep in ieders zorg voor eigen
lijf en gezin, dan voor zoover, bij aan
raking mot anderen, uit zijn doen of
laten gevaar voor dezen kan ontstaan".
tract te Parijs wordt uit de kas der Kei
zerlijke Schouwburgen betaald".
Pauline weende niet langer; het mooie
weeuwtje wist dat zij werkelijk tot de
verlaten vrouwen behoorde. De gehcele
Parijsche tooneelwereld was het erover
eens dat de man slecht had gehandeld
en dat de vrouw te beklagen was. Na
een jaar reeds een allerliefste vrouw,
een jong ding; ze was pas 18 jaar!
dat zich niets te verwijten had, zoo maar
voor een dwaze gril te verlaten! Wat
kon hij tot verontschuldigingaanvoeren?
Dat hij jaloersch was? Pauline was een
voorbeeldige vrouw; alle mogelijke ver
leiding had zij rechts en links afgeschud;
al haar vederen waren blank gebleven.
Om het pathetische beeld te voltooien,
haastte men zich erbij te voegen; „Hul
peloos, zonder middelen van bestaan
heeft Gorgeon zijn vrouw achtergelaten."
Alsof zij niet elke maand 500 francs
verdiende. Bovendien had haarman haar
al het zilver en de fraaie meubelen laten
behouden. Van de laatste verkocht ze
een gedeelte en ging in een eenvou
diger wijk op een 4de verdieping wonen.
De Markies en de lieeren van het
orkest hadden verbazend medelijden met
haar, maar ook hun verlakte schoenen
werden niet in haar woning gestoken.
Wordt vervolgd).
