No. 60. Woensdag 27 Juli 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". XOees VZelf! t Buitenland. Vrijzinnige actie in Amersfoort. FEUILLETON. DE SLAG BIJ WATERLOO. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bureau Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per 'post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der adrertentlën Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Vóór en na de verkiezingen voor de Provinciale Staten hebben wij in l)c Eemlander er meermalen opgewezen, dat het voor ons Vrijzinnigen zoo goed zou zijn als we eens bij onze tegen standers, meer in 't bijzonder bij de anti-revolutionairen, in de leer gingen wat betreft organisatie. De bladen van kerkelijke richting ver kondigen immer, dat ons volk af w:l van den „liberalistischen" weg en dat het wil, dat meer zal worden gelet op de Christelijke grondslagen van ons volks bestaan, daarmede zich aanmatigend, dat alleen de zoogenaamd „Christelijke" partijen daarvoor kunnen zorgen. En dat is dan eigenlijk de eenige ware oor zaak, waardoor de „Christelijke" partijen de overwinning bij de stembus in 1901 en 1904 hebben behaald. Wij voor ons gelooven hier nu maar hitter weinig van, in dat opzicht zijn we erg ongeloovig. Veeleer zijn we van oordeel, dat naast de valsche en bedriegelijke leuzen, waar mede de propagandisten voor „hel voort bouwen op de christelijke grondslagen van ons volksbestaan" ons volk hebben verblind, de oorzaak der overwinning moet worden gezocht in de hechte organi satie der anti-revolutionairen. De weerga- looze ijver der kerkelijke propagandisten, gevoegd bij de weinige kieskeurigheid in de middelen tot bestrijding der tegen standers, ziedaar'de voornaamste factoren voor de stembusoverwinningen.' Dit zijn de ani-revolutionairen volkomen met ons eens, al zijn ze niet zoo eerlijk het openlijk te erkennen. Haar toen in 1901 bij de Kamerverkiezingen de Sociaal-demokra- ten ongeveer 40.000 stemmen-op zich vereenigden, toen waren de kerkelijke bladen er dadelijk bij 0:11 de geloovigen gerust te Stellen. Dat groot aantal stem men beteekeude niet het snelle door werken van hot socialistisch beginsel, maar het rustelooze werken van de sociaal-demokraten was daarvan de oor zaak. Een dergelijk oordeel onderschrij ven ook wij, inaar we vinden dit evenzeer van toepassing op de anti-revolutionaire partij. En daar wij voor ons nog de vaste overtuiging hebben, dat ons volk meer voelt voor de vrijzinnige denk beelden, dat ons volk niet van een maaksel is, dat zich het puriteinsche keurslijf zonder erustigen tegenstand laat Dikwijls moet de deugd der vrouw wel groot rijn, omdat zij voldoende moet zijn voor twee. door 2) ALEXANDER L. KIELLAND. Terwijl zij aldus op een behoorlijken afstand achter elkander door de straten gingen, nu eens op hetzelfde, dan op verschillend trotoir, had Hans tijd om bij zichzelven te overleggen. Wat de liefde zelf betrof, in dat opzicht was al les in het reine; de voorteekens waren voorhanden, en hij wist dat hij gevan gen was, gevangen in het net der echte, waarachtige liefde, en hij was er ge lukkig door. Ja Hans was was zoo ge lukkig, dat hij, dien men anders niette na moest komen, met een stil, stil lachje duwen en stompen, kleine vloeken en al die onaangenaamheden verdroeg, die noodzakelijk dengene moeten treffen, welke star op het voorhoofd voor zich blikkende, zeer snel door drukke stra ten loopt. aantrekken, staat het bij ons vast, dat zoo de vrijzinnige partijen de rustige rust verlaten en zich scharen in het leger der ijverig werkzame propagandis ten, dat dan de heerschappij, haast zon den we zeggen de dwingelandij, der kerkelijke partijen uit is. Daarom hebben we steeds aangedrongen op krachtige degelijke organisatie, daarom hebben we zoo aanhoudend opgewekt tot meerdere activiteit en tot grootere werkzaamheid. En dat we niet tevergeefs zoo herhaal delijk op dat aanbeeld hebben gehamerd, daarvoor zijn gelukkig de bewijzen, niet in de stad Amersfoort alleen maar ook in andere plaatsen van het Kamerdistrict Amersfoort. Enkele wakkere mannen, meer speciaal eenige bestuursleden van de plaatselijke kiesvereeniging „Amers foort", hebben trots de weinige mede werking die zij aanvankelijk mochten ondervinden, onvermoeid aan de ver betering der organisatie in het district Amersfoort gewerkt. En gedachtig aan het spreekwoord: De aanhouderiwint, hebben zy zich niet laten afschrikken door teleurstellingen, maar zijn zij door gegaan met het eens begonnen werk en zij hebben gewonnqn. Het eerstèi en grootste succes was wel de vorming vnn de Centrale Kies vereeniging'„Amersfoort". Wil men resultaat zien v4n zijn werken bij komende verkiezingen, dan dient men in de aller eerste plaats te hebben een organisatie, die -niet alleen zijn werkkrachten vindt dp hoofdplaats, maar zijn vertakkingen heeft door het geheele district. Dan toch kan men den arbeid op meer doelmatige wijze verdoelen en heeft men de gele enheid om in contact te komen met alle kiezers zoodat daarvan niet slechts een deel wordt bereikt, zooals voorheen het geval was. Zooals de lezers uit het Reglement der Centrale, dat we in dit nummer afdrukken, zien zullen neemt de vereeni ging een algemeen liberaal standpunt in. Dit komt ons zeer juist voor. Vooral is dit noodig in een district als Amers foort, dat op politiek gebied nog al achterlijk is, zoodat een verdeeling in groepjes naar de onderscheide schakee ringen in de liberale partij, in geen enkel opzicht bevorderlijk zou kunnen zijn aan de algemeene vrijzinnige actie. Integen deel, de kleurlooze middenstof, die in ons kamerdistrict een groot aantal der kiezers omvat, zal dan niet warm te Ja het was de liefde, daaraan viel niet te twijfelen. Ondertusschen zocht hij nu het aardsche leven en de om geving der geliefde, der hemelsche, uit te vinden. En dat viel hfern ook nog al gemakkelijk: zij had metharenouden vader gewandeld, ontdekte toen eens klaps, dat het reeds over twaalven was en zeide inaller haast: „adieu, tot straks", om te huis naar het eten te gaan zien. Zij was zonder twijfel zeer huiselijk, dat liefelijke wezen, en had zeker geene moeder meer. Deze laatste overtuiging was wellicht een gevolg der schrik, die men volgens goede schrijvers voor schoonmoeders moet hebben, maar daarom was zij niet minder zeker. E11 nu bleven neef Hans nog drie zaken te ontdekken over: ten eerste, waar zij woonde; ten tweede, wie zij was; ten derde hoe hij kennis zou maken. Hare woning zou hij spoedig weten, want zij ging immers naar huis; wie zij was, kon hij van de buren wel te weten komen, en kennis met haar maken wel lieve hemel, ware liefde schrikt voor wat moeite niet terug. Maar juist toen de jacht in vollen gang was, verdween liet beeld in een deur en dat was inderdaad hoog tijd, want om de waarheid te zeggen was de jager min of meer uitgeput. Het een gevoel van verlichting las hij op de deur No. 34, ging daarna een krijgen zijn voor den vrijzinnigen can- didaat omdat zij dan, zonder zich wel is waar rekenschap te geven van het waarom, er dan absoluut geen nut in zien van het kiesrecht gebruik te maken. Op zeer veel kiezers in het district Amersfoort is voor zeker van toepassing, wat iu De Eemlander wou 14 Juni schre ven. Ter herinnering halen we het vol gende daaruit aan: „Bij elke stembus heeft men lien, die zich aan het verkiezingswerk bijzonder laten gelegen liggen, hooren klagen over onverschilligheid, over traagheid, over onaandoenlijkheid bij een deel der kiezers. Alleen in dagen van groote spanning, als door liuitengewone om standigheden het politiek bewustzijn meer dan anders opgewekt en verle vendigd is, kost het iets meer moeite om die kieaers," die tot de kleurlooze middenstof h'ehooren anders gezegd dip. buiten de politieke partijen staan tot het vervullen van hun burger plicht te bewegen. Maar onder gewone omstandigheden zijn er niet zelden dommekrachten noodig, 0111 deze kies gerechtigden in beweging te brengen. Al leven wij reeds meer dan eene halve eeuw onder een politiek stelsel, hetwelk van de burgerij belangstellende medewerking cischt bij do regeling van 's lands zaken, deze ontbreekt onder de massa nog al te veel. Het denkbeeld der mannen van 1848, dat men door aan de ingezetenen kiesrecht te geven hen persoonlijk nauw verbindt aan het algemeen belang, is, wat tal van kiezers betreft, nog altijd eene illusie gebleven". En die massa in beweging te bren gen; het zal een zwaar en vaak wellicht ondankbaar werk, maarongetwijfeld een vruchtdragend werk zijn, Als dat de Centrale ook maar ten deele gelukt en we hebben er goeden moed op, dan zien we voor 1905 de stembusactie in het district Amersfoort met vertrouwen te gemoet. Aan de Centrale zijn nu in het district Amersfoort aangesloten de locale kiesver- eenigingen te Amersfoort, Zeist en Baam en een afdeeling Leusden-Stoutenburg terwijl bovendien reeds ijverig gewerkt wordt 0111 in meerdere plaatsen van het district afdeelingen of locale kiesvereeni- gingen te vormen. Hulp in den strijd kan de Centrale ongetwijfeld verwachten van de onlangs hier ter stede opgerichte Vrijzinnige paar schreden verder om iederen mo gelijken spion om den tuin te leiden, bleef toen bij een lantaarnpaal staan en haalde diep adem. Zooals men reeds weet, was het een warme dag, die, gepaard aan de hevige gemoedsbeweging, Hans aan het trans- pireeren had gebracht. Bovendien was zijn toilet door den grooten ijver, waarmede hij de jacht be gonnen was, in de war geraakt. Hij moest over zichzelven lachen, ter wij hij daar stond en zijn gezicht en hals afveegde, zijn halsdoek recht trok en naar zijn staand boordje voelde, dat aan de zonzijde gesmolten was. Doch het was een zalig lachen. Hij bevond zich in die stemming, waarin men van de buitenwereld niets ziet of hoort, en zeide halfluid tot zichzelven: „De liefde verdraagt alles." „En brengt aan 't transpireeren," zeide een kleine corpulente heer, wiens wit vest eensklaps binnen den gezichtskring van Hans viel. „O, zijt u het oom?" zeide hij een weing bedarend. „Ja, dezelfde", antwoordde oom Fre- derik, ik heb de schaduwzijde alleen verlaten om u van het gevaar te red den een zonnesteek op te loopen. Volg mij." Met deze woorden trok hij zijn neef met zich, maar deze zeide; „Weet u ook, oom, wie in numero 34 woont?' propagandaclub. Ook deze kiest geen partij tusschcn de verschillende fracties, waarin de Vrijzinnige partij is verdeeld, maar zij streeft evenals de Centrale naar concentratie. De club heeft ten doel: a. Het bestudeeren en het versprei den der vrijzinnige beginselen. b. Het bevorderen van de verkiezing der vrijzinnigen candidaten voor de Lands- Provinciale- en Gemeentelijke vertegenwoordiger. Zij tracht dit doel onder meer te bereiken: a. door het houden van onderlinge bijeenkomsten en openbare vergade ringen. b. door liet kennis nemen van alle openbare vergaderingen welke van de zijde der tegenpartij worden belegd. c. het voeren of doen voeren van debat op die vergaderingen. d. door het verspreiden van vrijzin nige geschriften op politiek gebied. e. door zooveel mogelijk het gaan op huisbezoek te bevorderen en de kiezers te detormineeren naai' hun politieke gezindheid. f. dooi- bij verkiezingen samen te werken met de organisatie „de kiesver eeniging Amersfoort". g. Door het werven van leden voor de kiesvereeniging Amersfoort. Dit alles wijst op een oplevende ge zonde actie voor de vrijzinnige beginse len. Een woord van hulde komt zeker toe aan de mannen, die het lijdelijk toezien moede, de handen hebben ineen geslagen en den vaak moeilijken en ondaukbaren arbeid hebben begonnen. Het gaat nu evenwel niet aan dat anderen zeggen: Ziezoo het werk wordt wel gedaan, wij kunnen volstaan met, zoo liet noodig is, te gaan stemmen. Wij wezen er reeds herhaaldelijk op: de arbeid is zwaar, maar vele handen maken het werk licht. Vrijzinnigen in liet district Amersfoort, bedenkt dat. Wan neer in 1905 de stembusoverwinningen weer mochten zijn aan de zijde van het clericalisme, zorgt er dan in ieder geval voor, dat gij u niets te verwijten hebt. „Neen, dat weet ik niet; maar maak dat we weder in de schaduw komen," zeide 00111 Froderik; waut er waren twee dingen, die hij niet verdragen kou warmte en lachen; het eerste niet we gens zijne corpulentie en het tweede 0111 hetgeen hij zelf zijn apoplectische neigingen noemde. „Anders," ging hij voort, toen zij de koele zijde bereikt hadden en hij zijn neef onder den arm had, „anders weet ik zeer goed wie in no. 34 woont het is de oude overste Schrappo." Kent u hem?" vroeg Hans met ge spannen verwachting. „Ja, eenigszins, zooveel als de halve stad hem van den wal kent, waar hij iederen dag wandelt.' „Ja, juist, daar heb ik hem ook ge zien," zeide de neef, „wat een interes sant oud man! ik zou werkelijk gaarne kennis met hem willen maken." „Die wenscli kan zondereenige moeite vervuld worden," antwoordde 00111 Fre- derik, „gij behoeft slechts ergens op de wallen op eene bank te gaan zitten en strepen in het zand te trekken, dan komt hij." „Komt hij dan?" vroeg neef Hans. „Ja, en dan spreekt hij u aan. Maar ge moet voorzichtig zijn, want hij is gevaarlijk". „Ach!" zeide neef Hans. „Hij was eens op het punt mij het leven te benemen!" Door de Belgische klompenmakers, «lie heel veel klompen naar Nederland verzenden, wordt een adresbeweging op touw gezet, 01x1 tot de Belgische rogee- riiig het verzoek te richten in Den Haag te zullen protesteeren tegen het ingediende wetsontwerp betreffende een invoerrecht op klompen, die uit België naar Nederland zullen verzonden w orden. Zoo dit adres niet het gowenschte ge volg heeft, zullen ongetwijfeld repre saille maatregelen niet uitblijven. Het parket viln Antwerpen onder zoekt op 't oogenblik een vreemd zaakje. Vrouw Xvan Berchem, had aan kleine burgertjes, de echtelieden T., wijs gemaakt, dat zij hun spaarpenningen, tot een bedrag van 12,030 fres., die zij op de Bank hadden uitgezet, zouden terugnemen omdat wegens den oorlog in 't (losten alle huizen, waar geld be waard werd, geplunderd zouden worden. liet verhaal sloeg bij de verschrikte oudjes in; zij namen hun geld uit de Bank en vertrouwden het toe aan vrouw X...., die onmiddellijk met den buit aan den haal is gegaan. Men houdt het er voor dat zij in Engeland zit. Tal van democraten van aanzien in de Vereenigde Staten hebben huil samenwerking met de democratische partij opgezegd; o. a. ook Strauss, onder Cleveland gezant te Konstantinopel. Hij verklaarde dat de loslating van 't eeu- inaal aangenomen standpunt in de inunt- quacstie bewijst dat de democraten on geschikt Zijn 0111 de Regeering iu handen te nemen. Ondanks de aanwezigheid der Europeesche consuls gaan de Turksche soldaten en de Koerden voort in den omtrek van Musch te plunderen en te moorden. Een zestal kleine plaatsen zijn als 't ware geheel vernield en te Ovez- guuk zijn 19, te Tergcrang 9 enteGhe- gathene 8 personen gedood. Verschei dene lijken liggen op straat; vrouwen, meisjes begaan zelfmoord om geweld dadige aanrandingen te ontgaan. En de consuls staan daar machteloos tegenover; het is den Armeniërs verboden zich niet hen I11 verbinding te stellen. De Turk sche politie begaat gruwelijke hande lingen, alles onder den schijn van Ar menische oproerlingen op te spol'en. „Och!" „Door zijn gepraat begrijpt ge?" „Hij kout namelijk twee verhalen", voer oom Flits voort, „de eene geschie denis duurt ongeveer een half uur en handelt over een veld-manoeuvre in Schonen; de andere daarentegen, de slag van Waterloo, duurt van ander half tot twee uur; die heb ik driemaal gehoord." En oom Frederik zuchtte diep. „Maar zijn die verhalen dan zoo ver velend?" vroeg neef Hans. „Och, eenmaal kan het er nog mee door," autwoordee de oom, „011 trak teert de overste er u op, zoo donk dan wel aan liet volgende: begint hij met de korte geschiedenis, dat is die te Scho nen speelt, zoo hebt gij niets anders te doen dan te knikken en met het hoofd te schudden. Op het operatie-veld zelf kunt ge wel weer den weg vinden.' „Operatie-veld?" „Ja, want ge moet weten, dat hij het geheele manoeuvre in het zand voor u teekeut, maar het is gemakkelijk te be grijpen, als ge slechts let op A. en B. Slechts op éeu punt moet ge oppassen; „u niet te verpraten." „Hordt hij dan nog ongeduldig als men hem niet begrijpt?" „Neen integendeel, maar als hij merkt, dat ge hem niet begrijpt of niet volgt, dan begint hij weer van voren af! Het

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1