No. 88.
Woensdag 2 November 1904.
ie Jaargang
I Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Wees U Zelf!
NUMMER 24.
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Vrij scherpe bewoordingen.
FEUILLETON.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zutcrdngs.
Hiircati
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentiën
Van 1 tot 5 regels 0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
„In vrij scherpe bewoordingen lieten
sommigen zich hierover (de reorganisatie
van den consulairen dienst) uit en verwe
ten zij den Minister, ,'dat hij door in deze
te blijven talmen, aan onzen handel en
onze nijverheid veel nadeel berokkent".
Deze woorden leest men inhetVoor-
loopig verslag omtrent het afdeelings-
onderzoek betreffende de begrooting van
Buitenlandsche Zaken.
Ongetwijfeld „vrij scherpe bewoordin
gen; die evenwel slechts weergeven den
geest, welke het geheelc Verslag ademt
en, opmerkelijk genoeg, door niemand
wordt weerlegd.
„Van meer dan ééne zijde werden op
beleid des Ministers aanmerkingen ge
maakt en word opgemerkt, dat deze
bewindsman weinig energie betoont en
met weinig voortvarendheid zijn Depar
tement bestuurt", zoo luidt het in den
aanhef, zonder dat iemand een woord
van vergoelijking of verdediging doet
hooren.
„De lezing van dezen staat had hij
verscheidene leden den indruk versterkt,
dat van 's Minister's beleid niet te roemen
valt"
„Vrij algemeen was men van gevoelen,
dat de gang van zaken met betrekking
tot den houw van het Vredepaleis een
zeer bedroevenden indruk maakt. De
wijze, waarop in deze aangelegenheid is
te werk gegaan, noemde men treurig
Hoewel men toejuichte, dat de zaak
thans uit de handen des Ministers is
geraakt"
„Ook wenschten deze loden hunne
verbazing niet te verhelen, dat de Minis
ter, die twee jaar geleden aan de Kamer
verklaard heeft, dat de Britschc Regee
ring bereid was schadevergoeding te
geven, in al dien tijd nog niets heeft
kunnen verkrijgen wat op eene schade
vergoeding geleek."
„In den ovcrgelegden staat wordt
medegedeeld, dat de tentoonstellingen
te Osaka, St. Louis en Luik de aandacht
en werkzaamheid des Ministers vergden.
Sommige leden zouden deze mededeeling
gaarne nader zien toegelicht en waren
vooral belangstellend te vernemen, welke
op de tentoonstelling te St. Louis be
trekking hebbende werkzaamheden door
den Minister zijn verricht".
De worsteling met de buitenwereld verdub
belt de veerkracht van uw wczeilde wor
steling met uzelven breekt haar.
7.)
Ter gelijker tijd nam hij Bigarreau
van top tot teen op, die van zijn kant
dit onderzoek moedigdoorstond. Ofschoon
het reeds vrij donker was, konBigarreau
toch gewaar worden, dat de nader bij
getredene een in één gedrongen jonge
man was, met listige bewegingen, looze
valsche oogen, en een zeer ongunstige
uitdrukking om den mond. Een dunne,
ongelijk geplante baard versierde zijn
kin, hij had glimmende wangen, en twee
roode strepen hoven zijn oogen, moes
ten wenkbrauwen verbeelden.
„Dit is Claude Pinson, de leerling
over wien ik je gesproken heb," zeide
de klompenmaker, als antwoord op de
stomme vraag van zijn medgezel....
„Claude mijn jongen ziehierde Charn-
penois, hij zal nu je. opleiding voortzet-
De pointe dezer opmerking schuilt iu
hot feit dat de. Minister die tentoonstel
ling geheel heeft geïgnoreerd.
„De boven weergegeven klacht, dat
de Minister weinig energie betoont en
do hij zijn Departement aanhangige
aangelegenheden slepende houdt, staaf
den vele leden met te wijzen op het
gebrek aan voortvarendheid, dat den
Minister ten aanzien van de gewichtige
aangelegenheid der reorganisatie van
den consulairen dienst kan worden ten
laste gelegd.
„Sommige leden aarzelden niet te
verklaren, dat zij iu dit alles iets zagen,
dat den schijn draagt van opzettelijk
talmen".
„Andere leden wilden den Minister
maar liever niet meer vragen naar zijne
plannen ten aanzien van de reorganisatie
van het consulaatwezen".
Spreken deze staaltjes reeds voldoende
van de ontevredenheid, welker er bestaat
over het beleid, of liever over het gemis
aan beleid van het hoofd van het Depar
tement van Buitenlandsche .Zaken, de
afwezigheid van alles wat naar eene
verdediging van den Minister zweemt,
doet die ontevredenheid nog te sterker
uitkomen. Geen „vele", „verscheidene",
„sommige" of zelfs „enkele" leden voel
den zich geroepen, voor den aaugevallen
Minister in de bres te springen; zelfs
het „een enkel lid" zwijgt.
Een dergelijke eenstemmige veroor
deeling en afkeuring sluiten gemeenlijk
het politieke doodvonnis van den be
trokken Minister in zich. Dat er echter
ook ditmaal een executie zal volgen,
wagen wij te betwijfelen. Voorgangers
van mr. Melvil baron Van Lynden hebben
voor nog hcctpr vuren gestaan, zonder
dat de wonden door „scherpe bewoor
dingen" veroorzaakt, politiek-levensge-
vaarlijk bleken. En voor 't geval-Van
Lynden kunnen verzachtende omstandig
heden worden bepleit.
Ondanks Vredesconferentie en Vredes
paleis, is de taak van een Nederlandschen
Minister van Buitenlandsche Zaken geen
aangename. Niet kunnende steunen op
het prestige door een groot leger en
een sterke vloot geschonken, mist hij
de middelen welke iu onze 20-eeuwsche,
beschaafde maatschappij onmisbaar zijn
gebleken om gedaan te krijgen wat men
wil. De natie, door hare vertegenwoor
digers in de Staten-Generaal, eischtdaar-
egeu van hem de verdediging en ver
ten, gij moet hem even gehoorzaam zijn,
als aan mij. Daar gij nu kennis ge
maakt hebt, zullen wij maar gaan zitten
eten."
Norino had intusschen, de witen brui
nen aarden schotels gebracht, het brood
gesneden en de soep opgeschept.
Li het eerst hoorde men niets dan het
gerammel van lepels, en het smakken
der lippen, maar toen de eerste honger
gestild was, wendde Vader Vincart zich
tot de Champenois.
„Is er geen nieuws, bij je thuis?"
vroeg hij.
„Neen, thuis niets.... maar terugkee-
rende ben ik te Auberive geweest, en
daar was het een drukte! een van die
bengels, die daar aan de nieuwe gevan-
nis bezig zijn, is ontsnapt en dat heeft
de gehecle streek in oproer gebracht."
Bigarreau sprong, bij het hooren van
deze tijding, van schrik van zijn boom
stam, en Norine kneep liem gevoelig,
om hem tot voorzichtigheid aan te ma
nen. Het was gelukkig al te donker,
om zijne veranderde trekken waar te
nemen, maar iu zijne ontroering liet hij
zijn aardenschotol vallen, die op een steen
aan stukken viel.
„Foei, hoe lomp, en onhandig," riep
Vader Vincart uit, „gaat gij zoo met
mijn vaatwerk om?"
„Laat ons hopen," roegde grijnzend
de Champenois er bij, „dat hij handiger
is, als hij een werktuig in zijn handen
zorging barer belangen in het buitenland;
doch zij vraagt niet, of hij over voldoende
middelen beschikt om aan die eischen
te voldoen. Hij kan vertoogen indienen,
onderhandelingen beproeven; maar wan
neer men weigert naar dat alles te luis
teren, staat hij machteloos. En daar
niemand, zelfs niet een Nederlandsche
Minister van Buitenlandsche Z., gaarne
wil erkennen dat hij cigeidijk niet mee
telt, moet hij die bittere waarheid wel
trachten te bedekken onder schijn-werk-
zaamheid.
Een krachtige persoonlijkheid zou ook
in de gegeven omstandigheden de ge
legenheid weten te vinden, zich te doen
gelden. Maar baron Van Lynden is geen
krachtige persoonlijkheid; anders zou hij
geen zitting hebben in ditjj Kabinet,
onder pardon! naast een Premier,
die in zijn vrije uren ook in de buiten
landsche politiek liefhebbert en hem het
werk uit de handen neemt.
De taak van Mr. Melvil is te zijn,
een representeerend man, die „mooi
doet" op receptie of bal, in galakleeding,
en niemand zal durven beweren, dat
deze rol door hem niet volkomen naar
eisch wordt vervuldt. Meer van hem te
verlangen is onbillijk.
Doch wijl niet ieder lust en geschikt
heid bezit voor 't vervullen van een
dergelijke rol, zullen ook de „vrij
scherpe bewoordingen" van het verslag
en de nog scherpere woorden bij de
behandeling der begrooting in de Kamer,
geen ander gevolg hebben dan dat de heer
Van Lynden, die Maandag als Minister uit
Tirol huiswaarts keert, het volgende jaar
weder als Minister daarheen terugkeert,
met deze ervaring rijker: dat scherpe
bewoordingen der Kamerleden al even
weinig uitwerken als zijne diplomatieke
vertoogen.
Maakt front voor «1c openbare
school.
Vereenvoudigde spelling.
Wij willen in dit artikel zeer in 't
kort nagaan, in welk opzicht het open
bare, neutrale onderwijs de voorkeur
verdient boven 't biezondere kerkelike.
Gewoonlik wordt aan de overzijde veel
werk gemaakt van een bestrijding der
openbare school wegens 't optreden van
sommigen onzer huiten hun werk-
Uit: De Bode, orgaan van den B. v. N. O.
heeft. Ja, baas, één van hun gevange
nen is ontsnapt, maar ze zullen hem
wel weer krijgen.... Ze hebben overal
zijn signalement aangeplakt, en de po
litic is hem op het spoor, hoorde ik."
V.
„Wees voorzichtig," fluisterde den vol
genden dag Norine, toen Bigarreau met
eeti kruiwagen vol hout voorbij haar
kwam. „Toen gij gisteren avond {dat
bord liet vallen, dacht ik dat ik dooi
den grond zonk. Als gij zoo snel de
kluts kwijt raakt, zal de Champenois,
die sluw is als een vos, gauw je geheim
geraden hebben, en dan maakt hij er
bepaald een slecht gebruik van."
„Die man bevalt mij niets, ik haat
hem nu reeds," zeide Bigarreau.
„Daar is op het oogenblik niets aan
te doen, hij moet hier blijven, tracht
dus goede vrienden met hem te worden....
Het is beter hem tot vriend, dan tot
vijand te hebben."
Bigarreau beloofde voorzichtjgertezijn,
en deed zelfs zijn best om het de Cham
penois naar den zin te maken. Hij slaagde
hierin echter niet; het was alsof de Cham
penois voor den leerling gewaarschuwd
was, hij zocht voortdurend hem er in
te. laten loopen, want ofschoon hij heel
goed wist, dat Bigarreau pas de eerste
beginselen geleerd had, gaf hij hem
steeds het moeilijkste werk te verrioh-
ten, en als de ongelukkige dan een stuk
kring. Maar ieder begrijpt wel, dat de
hoofdzaak toch iets anders is: zij kan
en mag geen andere zijn, dan de vraag,
of 't. onderwijs op de openbare school
al of niet minderwaardig is vergeleken
met dat op de biezondere.
Onder 't hoofd: Maakt front voor de
openbare schoott hebben wij enige stuk
ken geschreven, die tans in brochure
vorm verschenen zijn. Deze brochure is
in bijna 40000 eksemplaren over ons
land verspreid en lioogstwaarschijnlik
zult gij hem van oen van do openbare
onderwijzers in de buurt kunnen krijgen;
als dit niet 't geval is en gij stelt er
belang in, wat wij van harte hopen,
zendt ons dan een briefkaart en wij
zullen u hem onmiddellik kosteloos stu
ren.
Deze brochure, die 51 bladzijden telt,
is'een pleidooi voor 't onderwijs, zoals
't gegeven wordt inde openbare school;
wij hebben daarin geen kwaad gespro
ken van deze of gene kristelike onder
wijzer, die misschien dit of dat gedaan
heeft; wij hebben gelukkig dergelijke
middelen niet nodig om onze zaak te
verdedigen; wij hebben daarin niets an
ders gedaan, dan trachten aan te tonen,
waarom 't openbaar onderwijs beter is,
veel heter, dan 't biezonder onderwijs.
Vindt gij 't ook niet een beetje
raar, dat deze brochure door geen van
uw kristelike organen bestreden is, of
schoon wij zo daartoe toch dringend uit
genoodigd hebben? Vindt gij 'tookniet
een beetje raar, dat de organen, die dik-
wels kolommen vullen met allerlei flau-
wigheden overeen openbare onderwijzer,
nu niet voldaan hebben aan ons verzoek
om beginsel tegenover beginsel te stel
len?
Wij hebben in die brochure 't open
baar onderwijs verdedigd op de volgende
gronden
a. Als de geesteliken, onverschillig van
welke gezindte, 't ouderwijs in handen
hebben, moet dit daaronder lijden. Wij
hebben dit aangetoond met 'nuitvoerige
uiteenzetting van de toettand van 't on
derwijs in België.
b. De openbare school kweekt ver
draagzaamheid; de biezondere verwekt
godsdiensthaat.
Voor we dit punt hier kort toe
lichten, moeten we 't volgende zeggen.
Wij houden u voor iemand, die hoog
genoeg staat om verdraagzaam te zijn
op 't stuk van godsdienst. Wij kennen
hout bedorven had, door met zijn dissel
eene verkeerde snede te geven, riep hij
dadelijk baas Vincart en betoogde, met
de bedorven stukken, in de hand, dat
die leerling steeds een onhandig werk
man blijven zou.
Norine trachtte van haar kant, door
minder stuursch te zijn, de Champenois
in een beter humeur te brengen, en be
antwoordde zijne lompe beleefdheden
met minder bijtende en verachtelijke
afwijzingen. Maar ook dit was niet ten
voordeelc van haar beschermeling, want
toen de Champenois deze veranderde
houding waarnam, dacht hij, dat Noriue
hem beter dan vroeger mocht lijden, en
werden zijne liefdesbetuigingen zoo drin
gend, dat ze niet te verdragen waren.
Norine kon nooit meer alleen mot hem
zijn, of zij was blootgesteld aan zeer on
aangename liefkoozingen, zoodat zij ein
delijk haar geduld verloor, hom flink
op zijn plaats zette, en even afgemeten
werd als voorheen. Dit maakte den slu-
wen medearbeider woedend, en deed
zijn ingesluimerde vermoedens weer ont
waken.
De jalousie maakt haar slachtoffers
zeer helder ziende, zij verfijnt hun ver
stand, en geeft aan hun gezicht en gehoor
een buitengewone ontwikkeling.
De Champenois bespeurde een soort
liefdesatmospheer in de werkplaats van
vader Vincart, hij bespiedde de tweejon-
gelieden, en ontdekte voor dat zij er
u natuurlik niet, maar als ge katoliek
zijt en in icderprotestant of jood een vijand
zietomdat hij nict-katoliek is, of ge zijt pro
testant of jood en gc noudt ieder katoliek
voor uw vijand oiuriat hij katoliek is,
dan verzoeken wij u ons artikel terzij
de te leggen, voor u schreven we dan
niet. Maar als ge iemand zijt, die on
danks uw geloofsovertuiging in anders
denkenden ook mensen ziet, dan vragen
we uwe aandacht.
En dan zult ge moeten erkennen, dat
alleen de openbare school, waar voor
ieder plaats is, verenigt, terwijl de bie
zondere verdeelt. Vindt gc 't niet be-
spottelik, dat ge uw kinderen tuis leert
andersdenkenden als mensen te beschou
wen, terwijl men ze op do biezondere
school 't tegendeel leert. En dat gebeurt!
Wij hebben 't in onze brochure aange
toond. Wij hebben boeken, hoofdstuk
ken en bladzijden aangewezen, waardoor
't roomse kind opgezet moet. worden
tegen 't protestantse en omgekeerd. Als
toch uw kind op de kristelike school
loert natuurlik met de noodige toe
lichting dat de moordenaar van Wil
lem van Oranje door dc roomse kerk
zalig werd verklaard'), of uw kind leert
op de katolieke school dat uw gods
dienst dc protestantse n.l. een
boze dwaling is en dat Luther niet veel
meer was dan een slecht sujet ge
looft ge dan niet met ons, dat van 't
kweken van verdraagzaamheid geen sprake
meer is of kan zijn?
e. Het onderwijs kan op de openbaro
school alzijdig zijn. Men behoeft zich
niet angstig af te vrageu of men soms
in botsing kan komen met {een voor
geschreven leerstuk.
De openbare school brengt in prak
tijk, wat wij lazen in Dc S1aii«laar«l
't bekende blad van «Ir. Knypei-
„l)e wetensehap moet vrij
zijn, vrijheid der gedachte,
vrijheid van 't tvoord, zonder
haar geen wetenschappelijke
ontwikkcliug."
d. Op de openbare school is voor allen
van iedere richting plaats. Zowel voor-
leerling als onderwijzer biedt hij ruimte
welke richting zij ook toegedaan mogen
zijn. De biezondere school van iedere
IJ Men zie Geschiedenis van 't Vaderland
door J. de Jong-, b!*z. 150.
2) Zie Schels der Vadert. Geschiedenis. Uit
gegeven te Tilburg ter drukkerij van 't R
K Weeshuis.
zelf van bewust waren, dat zij door de
liefde tot elkaar getrokken werden. Van
af dat. oogenblik deed gekwetste ijdel-
heid, en het gevoel van onvoldanen harts
tocht hem Bigarreau haten, en vast besloten
hem liet leven zoo onaangenaam moge
lijk te maken, spaarde hij hem in niets
en behandelde hem zoo slecht mogelijk.
Bigarreau, sedert lang gewoon aan
de tucht iu de gevangenis, en aan de
plagerijen van de bewaarders, verdroeg
met wijsgeerige kalmte die slechte, on
rechtvaardige behandeling. Toch vloog
hem soms het bloed naar het hoofd, en
had hij veel moeite zijn toorn te be
dwingen; hij begreep echter dat zoo'n
uitbarsting ten zijnen nadeele zou zijn
en hij groot gevaar zou loopen, dooi
den klompenmaker te worden wegge-
Ik kan het niet langer uithouden,"
zeide hij op een morgen tot Norine,
toen zij samen kreeften vischten in de
beek van Fontenelle," als de Champe
nois niet verandert, vlieg ik hem nog
eens naar zijn keel, en wurg ik hem."
„Wees maar geduldig, arme Claude,"
antwoordde het jonge meisje, terwijl zij
haar natte armen uit het water trok, en
de haren uit de oogen streek," denk
maar dat het een onweersbui is, die
voorbij trekt.... De Champenois blijft
niet altijd bij ons.... Ik zal wel trachten
te maken, dat hij ruzie met vader krijgt,
eu daardoor weggezonden wordt.... Al-
