No. io. Wees U Zelf l Zaterdag 4 Februari 1905. 2e Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". ten Pages-streek- Onaannemelijk. J2-) DE EEMLANDER. Ver.cliijnt WoviiNtlagN en Xatcrilags. Itiiri'iiu Hendrik van Viandenstraat 28 Aboiiaciuciitsprijii Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs «Ier advertentie» Van 1 tot 5 regels 0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Het ingediend wetsontwerp tot her ziening der wet op het lager Onderwijs stelt allen, die belangstellen in den toe komst van ons volk, voor de noodzake lijkheid een beslissende keuze te doen. Voor hen die overtuigde voorstanders zijn, hetzij van het bijzonder, hetzij van het openbaar neutraal onderwijs, is die keuze niet moeilijk. Anderen evenwel, die voorliefde koesteren voor de open bare, neutrale school, doch daarnevens het goed recht van de bijzondere school erkennen, staan niet zoo terstond gereed met hunne keuze. Alvorens een oordeel uit te spreken en daarmee de beslissende keuze te doen, moeten zij zich rekenschap geven van de vermoedelijke uitkomsten der voorgestelde wijziging met betrekking tot het openbaar onderwijs en tevens met den meesten ernst overwegen, welk onderwijs, blijkens de ervaring hier te lande en elders opgedaan, bet naast bij komt aan het gekoesterde ideaal eener Volkschool, het meest beantwoordt aan de eischen in 't belang van het kind gesteld. Aan het slot zijner rede in de Tweede 'amer op 13 Üec. gehouden, zeide linister Kuyper o. m. „Laat er mij nu op wijzen, dat noch n Huitschland, noch in Engeland, noch ,ln Amerika er aan gedacht is of wordt m een Volksschool waaruit het gebed de Heilige Schrift is weggenomen, p te lichten". Vat Engeland en Duitsclüand betreft, is deze bewering ongetwijfeld juist; doch V it een ingesteld onderzoek leerde oin- Srent de resultaten van dat Christelijk onderwijs in beide landen, was waarlijk fliet van dien aard om dit ook voor ons jyolk als het meest begeerlijke te be- I Schouwen. En wat Amerika betreft, wij moeten feit onze verwondering constatceren, dat Minister zich ten eenenmale ver gist. In de Yereonigdc Staten wordt Sel degelijk gedacht aan het oprichten San volksscholen, „waaruit het gebed 'én de Heilige Schrift zijn weggenomen", ijuist het tegenovergestelde is het geval. Als men den spot drijft met iemand, die jin lief is, wordt het winter in lilt- hof. UIT OUDE PERKAMENTEN, jiar het Duitsch van N a t a 1 y v o n E s c h s t r u t h. j De baret van George was weder naar dén eigenaar teruggegooid, en deze stond ten tweede male tot een aanval op zijne tegenpartij Frans, gereed, die zich ver dekt had opgesteld tegen de wit en goud geschilderde deur rrr suist de vederhoed door de luchtMaar olwee! Tegelijkertijd wordt de deur géupend, Frans tuimelt achterover, en valt met een vreeselijken slag tegen madame la duchesse aan, die met toornig flikkerende oogen op den drempel 'staat, om haar evenwicht niet te verliezen, een oögenblik met beide armen in de lucht zwaait. Waar de volksschool wordt bezocht door gelijkgeloovige kinderen, worden liet gebed en het lezen uit de Schrift op verlangen toegelaten; doch zoodra kin deren van verschillende religie eenzelfde school bezoeken, zijn beide verboden en worden ook door de ouders niet geduld. In de "Vcreenigdc Staten, waarop de Minister zich vroeger en later zoo gaarne beroept ten bewijze van de gunstige werking de Calvinistische beginselen, is juist de neutrale school in eerc en wordt haar beginsel met alle kracht verdedigd tegenover de aanvallen van roomsch katholieke zijde daartegen geiicht. Reeds Benjamin Franklin had geijverd voor de vrijmaking der school; de kerkge nootschappen moesten volgens hem bij dragen tot de kosten van het onderwijs doch mochten daarop geen controle uit oefenen. Dat beginsel is steeds dieper doorgedrongen in het Amerikaausche leven, naarmate het geloofsverschil onder de bevolking grooter werd en thans wordt op de openbare volksschool geen inbreuk daarop geduld. En toch beroept de Minister zich in diezelfde rede op den eerbied voor den godsdienst, welke in Amerika de grondtoon is van het Staatsleven en die zich zelfs zoover uitstrekt, dat hij als Keverend" voor halfgeld reisde! De minister leverde dus hiermede het bewijs dat eerbied voor den gods dienst, het doordringen van het Staats- en maatschappelijk leven met Christelijke beginselen, gepaard kan gaan met de neutrale openbare school Wie evenwel een ernstige, onpartijdige studie maakt van het Amerikaausche onderwijs, leert meer; hij ontdekt al spoedig dat het hooge peil, waarop het onderwijs aldaar staat, de uitnemende resultaten er van, bovenal van prak- tischeii aard, ten nauwste verband houden met het neutrale karakter der school, welke haar stempelt tot een Volksschool in den echten zin des woords; tot een instelling waartoe ieder gaarne bijdraagt, omdat allen er de vruchten van plukken; waar de zoon van den President der Unie, gezeten naust dien van den werk man, het leven intreedt en hetzelfde kosteloos onderwijs geniet als de een voudigste zijner schoolmakkers waar het raadsel wordt opgelost van het ont staan eener volkseenheid uit dc afstam melingen van een mengelmoes van na tiën. 'Alle voorspellingen omtrent het „Gamins, que vous êtes!"-schreeuwt ze, en kletsvliegt de fluweelen baret van George tegen haar hoogen haardos aan, zoodat de poeder in 't rond stuift. Het onheil was gebeurd! Als een door den wind scheefgewaai- den berg van rozen zat de doorluchtige toupet op het linkeroog, en buiten zich zelve van woede vliegt madame la duchesse over den gevallen Frans heen op den misdadiger los, om al de heet- bloedighcid van het Fransche tempera ment in de handvlakte te concentrec- ren Had het eerst tegen haar hoofd ge kletst, nu vond die wanklank een echo op de wangen van George, en wel in de gedaante eener uiterst krachtige oorvijg. „Dat is voor je impertinence, gij Duitsche vlegel, gij lompe, onbeschaamde polisson!" bijt zij hem nijdig toe; ik zal aunoncer zulke infamie, en die allotria bij monseigneur, fi done! Quelle mauvaise education, que vous avez reQU, fi done!" en madame la duchesse liet nog een verpletterenden blik uit haar schitterend zwarte oogen over de diepgebogen hoofden der pages gaan, en ruischte de zaal uit naar haar kamer terug. Evenals een dreigend onweer zich langzaam aan den hemel samenpakt, zoo sluipen de jonge heertjes naar het mid- uiteenvallen van den republikeinschen kolossus zijn ijdel gebleken en zullen zulks blijven, dank zij den invloed dier Volksschool, welke haren leerlingen eer bied, liefde, geestdrift inboezemt voor het gemeenschappelijk vaderland; zoolang die school blijft bestaan, behoeft geen vrees gekoesterd te worden voor de toekomstige eenheid van liet grootc Ge- nieencbest. Dit is de les welke Amerika ons heeft geicerd en wij hebben den diepen zin begrepen van de woorden door eender leden van de Mosely Commission geuit „Gelukkig Amerika, dat geen godsdien stigen schoolstrijd kent!" Dien schoolstrijd, wij kennen dien daarentegen in al zijn scherpte en bit terheid; hij heeft zijn stempel gedrukt op heel ons maatschappelijk en god; dienstig leven der laatste vijftig jaren en ons staatkundig leven behcerscht. In welken geest die strijd werd ge streden, bewijzen de volgende woorden door dr. Kuyper gesproken op dc 8ste Algem. Verg. der Vereenig. van Chris telijke Onderwijzers, in 1869 te Utrecht. Zij lecren ons tevens wat met het inge diend wetsontwerp wordt beoogd: Wij hebben te doen met een Regee ring gededuceerd uit een staatstheorie, die onchristelijk-is, omdat zij strijdt met de eeuwige eischen en wetten des levens Tegenover die staatstheorie staat de Christelijke idee. „De tegenwoordig overheersehende staatsidee is bulaniseh, is principieel valsch, kan niet bekeerd, maar moet vernietigd worden „In de gegeven omstandigheden moet al ons streven zijn dat den staat hei geven van onderwijs onmogelijk worde gemaakt het staatsonderwijs moet af brokkelen Minister Kuyper beriep zich ter ver dediging van de Christelijke school, op het buitenland. Zijn beroep op Amerika houdt geen steek e.i de aldaar bestaande onderwijs toestanden spreken juist ten gunste van het neutraal openbaar onderwijs. Ditzelfde is op niet minder overtuigende wijze het geval in Japan, welks soldaten in hun strijd tegeii Busland de wereld verbazen door hunne uit vaderlandsliefde gesproten dapperheid. Men telt in Japan niet minder dan 30.000 openbare volks scholen, w'aarVan het karakter het best den der zaal, en dringen zich inet on heilspellende gezichten oin hun zwaar- beleedigde makker heen. Met vlammende oogen staat George in hun midden en knarsetandt van uiach- telooze woede. „Hoe heeft die geblankette Fransche Xantippe mij zoo schandelijk durven uitscholdenroept hij met gebalde vuisten uit, „en een Duitschcn vlegel? een polisson? ze heeft het zelfs gewaagd mij ecu oorvijg te geven, mij, den zoou van een Duitschen dragoudcrofficier en edelman?!... pas op jou goudgele oran jeappel!" en George deed een stap naai de deur toe, als wilde hij de schoone hofdame die zich in schitterend gele zijde gekleed had, achterna vliegen, „wraak zweer ik je, wraak! kom maar aan het diner! Je zult nog van den „Duitschen vlegel" liooren!" Een dof gemompel ging door de rijen der pages; zij hieven met plechtigen ernst dc hand tegen de deur van ma dame la duchesse op, en zwoeren in stilte een verschrikkelijken eed. Zachte, juichende en smeltende inelo- diën zweefden als rozengeur door de weelderige eetzaal, waar Jerome Napo leon, de lachende Apol met den krans in de lokken, aan tafel gezeten was. Aan zijne zijde troonde madame la duchesse de M., de alleenhcerscheressc aan het hof, wier lachje dc zon over blijkt uit dc volgende aanhalingen uit een artikel van Prof. Djinzo Narocsc, voorkomend in het werk van Stcad, „Japan door Japanners." Deze laat zich als volgt, uit: „Ik ben sterk gekant tegen de methode van opvoeding door godsdienstige lieden ge volgd, die een bepaalden godsdienst aan dc leerlingen van hunne school trachten in te prenten. Zulk een han delwijze zal eer kwaad dan goed doen, zoowel aan de zaak van het ouderwijs als aan die van den godsdienst. Onder wijs en godsdienst be. hoor en nimmer r er ward te worden. Ik kan echter even min goedkeuren dc methode van ongods dienstig onderwijs, waarin ongodsdien stige menschen heil zoeken, die aan het gemoed der leerlingen de beginselen van het atheïsme trachten op te dringen. Het o n d e r w ij s heeft geen recht godsdienstige stelsels aan te vallen... Een geest van verdraag- z a a in beid en s y m p a t h i e jegens alle godsdiensten moet het onder wijs behcerschen. Dit is dc houding, die overal en in alle tijden aangenomen moet worden door hen, die zich aan het heilige werk van het onderwijs w ijden." Prof. Naroese schreeft dit, nadat hij gedurende drie jaren de Amerikaansche onderwijstoestanden had bestudeerd. Er wordt herhaaldelijk beweerd, dat een dergelijk onderwijs zou leiden tol dooding van de vaderlandsliefde. Dc hou ding van de Japanschc natie gedurende den thans gevoerden oorlog bewijst vol doende het tegendeel. Men kent den boom aan de vrucht: Amerika en Japan leveren ons sterk sprekende voorbeelden van de vruchten doorde neutrale Volksschool afgeworpen. Nederland geeft ons sifids een vier tal jaren de vruchten te aanschouwen van het bijzonder christelijk onderwijs; wij kunnen daaruit besluiten tot hetgeen ons te wachten staat, als, naar den eisch van Minister Kuyper, niet langer '/3 der natie, maar de volle drie derden voor dat onderwijs zijn gewonnen. Welke die vruchten zijn, is in de Tweede Kamer bij het jongste be- grootingsdébat door tal van sprekers, doch hec meest door clen Minister van Binnenl. Z., in het licht gesteld. Onder de Regeering der voorstanders van het bijzonder christelijk onderwijs is ccn godsdienstrijd ontbrand, welke men Cassel deed opgaan, en wier fronsen van de wenkbrauwen liet deden sid deren; de schoone, coquette, grillige vrouw, aan wier voeten Monseigneur de rozen, paarlen en edelgesteenten neer legde, welke hij der wcenende Ger- inania van botst en hals losgew ouden had En waarlijk, zelden werd er kleiner, bekoorlijker voetje gehuldigd, dan 'dat dor Duchesse! Dc grootte barer schoen tjes was een mirakel, cn dejaanblik dei- in den dans daar heenzwevende voetjes het bevalligste wonder van Wilhelms- höhe. Daar ijdelheid echter paal noch perk kent, voldeed het natuurlijke miniatuur formaat dier voetjes de Fraiu.-aise nog lang niet, en zij legde zich vrijwillig de foltering der „Spaansche schoentjes" op. En wijl het haar nu meestal ging a s den ijdelen jongen man in veel te nauw schoeisel, die wanhopig uitroept: „Ik begon al te vertwijfelen, en ik dacht: ik verdraag lt niet", had madame een middel bedacht, dat reeds geruiuien tijd bewezen had uiterst doelmatig te ziju. Zoo gauw de plechtighedcu der re ceptie voorbij waren, dc hertogin aan de zijde van Zijne Doorluchtigheid plaats genomen had, en de met bloemen en zilver versierde tafel hare voeten aan aller blikken onttrok, bevrijdde zij zich heel zachtjes en geheimzinnig van de nauwre zijden schoentjes, om zich een enkele jaren geleden niet mogelijk had gedacht. De hoogste verantwoordelijke dienaar der Kroon heeft zich niet ont zien, in het openbaar een scheidslijn te trekken, de natie verdeeleml ingcloovi- gen cn heidenen, dc eersten aanvurend tot clen kamp tegen de laatstcn, en de taal zijner volgelingen en bondgenooten is in overeenstemming met den geest, die van hem uitgaat. Wij zijn de laasten om den overtuig den belijder het strijden voor zijn be ginsel euvel te duiden; maar wel hebben wij het recht, dcu plicht zelfs, er op te wijzen, welke gevaren ons land cn volk bedreigen, als eens de meerderheid dei- natie, op de bijzondere christelijke school gevormd tot geestdriftig volgeling van den dweepzieken leider, voor een reeks van jaren beslist over het wel en wee van het gehcelc volk. Men herinnerc zich zijn woord in 1-S09 gesprokén en ondanks den sterken aan drang van Prof. Nicolaas Beets niet teruggenomen„de tegenwoordig over- heerschendo Staatsidee is satanisch, kan niet bekeerd, maar moet vernie tigd worden." Die Staatsidee, in baai- uitvloeisel niet beter weer te geven, dan uiet de woorden van den Japanschcn professor: „Een geest van verdraagzaam heid en sympathie jegensallego d s- diensten moet het onderwijs beheer- schen", die Staatsidee nu moet ver nietigd worden! Niet beproefd langs den weg van overreding den tegenstan der te bekceren; maar strijd, strijd tot liet bittere einde tegen den modernen geest op elk gebied. Dat is de toekomst welke ons land wacht en de bijzondere christelijke school is het instrument waarmee de zege i s en verder moet worden bevochten. Het ingediend wetsontwerp is bedoeld als de wig, die het gebouw van het staatsonderwijs moet doen vallen; eener- ?ijds door krachtiger financiëclen steun van het bijzonder christelijk onderwijs uil de staatskas, anderzijds door de po sitie van de openbare school te onder mijnen. - Men heeft tevergeefs beproefd dit te loochenen. Wij zullen thans niet het voorstel uitvoerig bespreken en herhalen wat er in verschillenden zin over ge schreven cn gesproken is. Doch de strek king van het ontwerp is duidelijk ge nocg voor wie de toestanden kent. tijd lang de pijn te besparen. Een toeval had George dit geheim doen ontdekken, toen hij tijdens ecu diner den kleinen schoothond der her togin, die hel servet van Jeróme naar beneden ge trok ken had, onder de tafel vervolgde. Hij had verder gezien, hoe de schoone dame na lt opstaan van tafel slechts los in haar schoentjes stapte, en daarna ongemerkt in een bijzaal ver dween, waar haar kamenier wachtte, om de voetjes weer in hun engen kerker op tc sluiten. Op deze wetenschap bouwde George zijn wraakplan. Hij had hel iu overleg niet zijne ka meraden zóo weten iu te richten, dat hij dicht bij de hertogiu achter den stoel van Fraülein von Taubenau paradeerde, en niemand lette er op, hoe hij den wenk van een lakei verkeerd begrijpend, haastig een schaal met vruchten van de tafel nam en gedienstig den gegalon neerd^ tegemoet liep, om hem die aan te reiken, maar niet verder dan tot bij dc stoel der hertogin. Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1905 | | pagina 1