DE EEMLANDER.
(BIJVOEGSEL).
s
„Ca Sioconda,
Inès Sandia,
- Tafelhonig -
rSTELLING,
Buitengewone Vergadering
Advertentiën.
in
sn
ng.
t
(er
eer
ALLERZIELEN.
Opera Italiana,
Maandag 20 Februari,
Succes. SUCCES, Succes.
SAME Dl 25 FEV-R1ER.
Tourné Schürmann
Mad" MARAGGI DILIGENT!.
per flacon 40 ct.
J. van Genderen,
Arnhenischestr. 35, Telepli. 104.
den van Kunstbeschouwingen
lag 18 en 19 Februari
Niet-leden f0,25.
Kiesvereeniging „ZEIST",
it «iemand schade zal ondervinden,
aarl laat men ons dan ook niet de
ibsidie misgunnen, die hebben we ook
Wat het jus promovendi aangaat, de
;er Gerhard heeft terecht opgemerkt,
itde aanwezigheid van het woord
&üf een verblijdend feit ie. Ue actie
ui dan het woord inhoud geven,
ker de opleiding moet goed zijn, maar
legd, ofschoon een van hen kreupel was,
twee van hen op klompen liepen en
de derde op schoenen zonder zolen. 1 let
doel wasde Martinitoren waarvan ze
zooveel hadden gehoord!
„Zie je, daar heb je nou de vruchten
van je moderne ouderwijs en een levende
illustratie van mijn stelling dat de aard
rijkskunde maar verkeerde begeerten
opwekt. De arme jongens zouden zich
rlr.rvrllrvrvr»ör» mOQP A m flio Vllfllt M.ïflr
toch droeg het schoont' drama „Lioba",
van Frederik van Eedcn, op cone zóó
beschaafde en wegslepende wijze voor,
dat een woord van hulde hier op zijn
plaats is. In ademlooze stilte werd zij
gevolgd en vooral wanneer zij de rol
van „Lioba", zoo groot en rein in hare
liefde, vertolkte, hing het audotorium
aan haar lippen. Wij vertrouwen dan
ook, dat het „tot weerziens!" haar
Hnm* den voorzitter nnn het, einde der
SPORT.
Zondag sloeg Hercules UI te Utrecht,
Quik 11 van hier met 53. De andere
wedstrijden gingen niet door, wegens
afkeuring van het terrein.
Woensdag 15 Februari 1005.
liedrijlNcoiiccntratic en
3Ii<l<lclstandsbcweg!iig.
Voor de Vereeniging „Handel en
N ij verheid1' werd Maandagavond een
lezing gehouden door den heer F i e-
d e 1 d y Dop uit Amsterdam over boven
staand onderwerp. Nadat de voorzitter,
de beer S. J. van Dninen de vergadering
geopend had, sprak de heer Fiedeldy
Dop ongeveer als volgt:
Het was in 1902 dat het leMidden-
staudscongres werd gehouden op Neder
landschen bodem. Toen bleek dat aan
dat congres deelnamen vertegenwoor
digers van verschillende vereeuigingen,
met meer dan 30.000 leden. Van toen
af vroeg men niet meer wat is inidden-
standsbeweging, want men wist het in
eens. De beweging is op natuurlijke wijze
ontstaan, is zoo maar niet in eens plot
seling geworden. Daarvoor zijn verschil
lende redenen. Het opsporen van die
redenen en de middelen tot verbetering
zijn aan de orde van den dag. De be
weging heeft verschillende phasen door-
loopen. Zoo'n congres doet. een idee
ontstaan van kracht door organisatie.
Dat is dc eerste phase. Meu loopt dan
enthousiast te hoop, maar stuit al spoedig
op beletselen en dan komt de tweede
phase, men ïoept jom staatshulp, men
vraagt aan de regeering helpt ons toch
dat onrecht of dat vermeend onrecht te
verwijderen. Gelukkig is er niet licht
een regeering te vinden, die op zoo'n
eersten roep hulp verleent en dan komt
de 3e phase, men keert tot zich zelf,
om kracht te zoeken in eigen organisatie.
Er zijn verschillende bewijzen voor,
dat dc middenstandsbeweging in die 3e
phase is gekomen. Men houdt geen ver
gaderingen om staatshulp meer maar
om middelen var. eigen verweer in 't
leYen te roepen. In die phase past ook
het onderwerp van hedenavond.
De concentratie van de bedrijven da
teert uit de 18c eeuw, toen de invoering
va.i de machine een ommekeer bracht
in dc industrie. Wanneer nu verbetering
wordt gebracht in de verkeerswegen en
in het bankwezen dan bloeit die industrie
nog meer op, dan krijgt men een industrie
die zijn handen kan uitslaan over geheel
dc wereld. Men kreeg, dat een aantal
voorwerpen die met de hand moesten
worden gemaakt, machinaal konden wor
den vervaardigd en daardoor veel minder
duur werden. Uit statistische opgaven
blijkt, dat dc fabriekmatig gemaakte
producten Yeel goedkooper zijn, zoodat
ze de handwerk producten moesten over
vleugelen. De fabrieken hebben over
wonnen, de strijd tusschen die twee
vormen van industrie is gestreden.
Wanneer de fabrieken nu dc concur
rentie met het handwerk hebben gewon
nen, dan zien we dat dezelfde conse
quentie waarom ze het handwerk heb
ben kunnen neerslaan een strijd doet
ontstaan tusschen de fabrieken onderling.
De fabrieken met het grootste productie
vermogen staan in de gunstigste conditiën.
Waar nu die fabrieken zich meer en
meer moeten uitbreiden, daar wordt zoo
zoetjes aan een industrie behecrscht door
enkele fabrieken. Dan is de concentratie
rijp voor kartel, syndicaat of tru t. Dat
die concentraties-geen hallucinaties zijn
bewijst Amerika met zijn talrijke trusts,
waarin men niets anders heeft dan de
grootste concentratie in dc industrie. Die
concentratie is van groot belang op de
industrie in Amerika, waar steeds nieuwe
combinaties worden gevormd met steeds
grootèr kapitalen.
In een Amerikaansch Dagblad schreef
men vorig jaar dat de trusts zoo'n in
vloed kregen, dat het geheele leven er
door behecrscht werd. Men kon niets
meer gebruiken of men betaalde schat
ting aan de een of andere trust. Op het
gewone leven heeft daar de trustvorming
een grootcn invloed. Zoover is hot in
ons land nog niet.
Men mag in onze middenstandsbewe
ging wel onder de oogen zien, wat te
doen als de winkeliers komen te staan
tegenover zoo'n groote trust, die zich
niet bepaald tot exploiteering van dc
voortbrenging maar ook de vcrdeelende
functies naar haar hand zet. In dat ver
band mag men wel bedenken of er ver
schil is, dat zoo'n trust tegenover zich
vindt den alleenstaanden winkelier of
een sterke organisatie van den gehcelen
middenstand. Den enkelen middenstan
der kan ze gemakkelijk naar haar hand
zetten, maar geheel anders wordt het
wanneer zoo'n industrieele organisatie
tegenover zich heeft een sterke phalanx
van winkeliers.
Wat doet men tegen zulke machtige
trusts? In het Sociaal Weekblad van 8
Febr. 1905 lees ik op die vraag een
antwoord. Daarin wordt medegedeeld,
dat in Denemarken door de verbruiks-
vereeniging een strijd is gevoerd tegen
de Standard Oil Company. Men heeft
daar de ervaring opgedaan, dat de co
öperatie veel vermag tegen de trusts.
Hierin ligt een vingerwijzing, (lat een
c operatie van winkeliers ook in ons
land veel tegen zoo'n trusi kan
doen.
We gaan nu weer terug tot de con
centratie van het bedrijf. De massa pro
ductie doet zijn invloed voelen op den
handel. En wanneer we terug gaan tot
het midden van de vorige eeuw, dan ziet
men een nieuwen vorm Van verdeeling.
Men krijgt groote magazijnen, vooral
bij manufacturen, het eerste onder Na
poleon I en later onder Louis Philips,
die echter ook weer spoedig zijn ver
dwenen.
Omstreeks 1850 is het echter gehikt
met dc Au bon marché. In dien tijd
was het de gewoonte om het dubbele
te vragen, van waarvoor men ten slotte
de waar verkocht. Au bon marché be
gon nu in eens met vaste prijzen. De
zaak in 18.52 met een omzet van 400000
francs ziet men in 1863 terug met een
omzet van 7 millioen. En die omzet
werd gestadig grooter zoodat die in
1903 was 150 millioen.
Ue weduwe van den oprichter, Bou-
cicaut heeft van die zaak gemaakt een
zaak op aandcelen met een kapitaal van
20 mill, franc. Dat is zoo góéd als niets.
De employés konden aandeelen krijgen
van f 50.000 francs en in 1893 een jaar
na de oprichting was de winst 18000
francs En op de beurs waren de aan
deelen spoedig genoteerd op 320.000
franc.
De bon marché is de baanbreker ge
weest, maar dc navolgers zijn van \eel
minder gehalte. De Louvre met 150
mill, omzet komt lipt dichtst nabij. Deze
groote magazijnen zijn het gevolg van
het op de markt brengen van massa
artikelen der productie. Yelc winkels
zijn door dergelijke magazijnen ver
drongen. En als men nu eens nagaat
liet geschrei van de winkeliers die zich
door Bon marché, Louvre c. a. bena
deeld achtten, dan zou men denken dat
de winkeliers het bijltje er bij wel neer
kunnen leggen, wanneer zoo'n magazijn
wordt opgericht.
Dat is echter niet waar. Zeer zeker,
in een wijk waar zoo'n groot magazijn
komt, wordt schade geleden. Maar een
feit is het ook dat na eenigen tijd toch
weer winkels verrij?en, die ook blijven
bestaan en absoluut niet hun bestaans
recht hebben verloren. Zoowel voor
groote magazijnen als voor kleine win
kels is in onze maatschappij plaats, liet
grootmagazijn is nog niet die bijdrijfs-
vonn die de winkels overbodig zou
maken.
Nu wil ik een woord zoggen over de
coöperatieve verbruiksvereeniging die
zich ook beweegt op het gebied van
den kleinhandel. Robert Owen heeft
in 1824 de eerste coöperatie opgericht
en in 1832 waren er reeds 450.
Die instellingen wilden geen politiek
in de zaak, wat Owen wel wilde. Van
daar dat er een breuk onstond, zoodat
cr in 1834 geen enkele, meer bestond.
In 1844 werd door de wevers van
Rochdale een coöperatie opgericht,
waar de verbruikers de eigenaars van
den winkel waren. Op die leest is ook
geschoeid de Vooruit te Gent. Dc
coöperatieve verbruiksvereenigingen bob
ben ongeveer dezelfde voor- en nadoelen
als dc groote magazijnen. Bovcndicii is
er nog het bezwaar, dat de bestuurs
leden niet der zaken kundig zijn en
dat ze dus uitsluitend moeten afgaan op
het advies der directie.
Er is echter ook nog een voordeel
dat dc middenstand mist. Door dc con
centratie kan men grootorc kwanta ge
lijk inkoopen en daarbij voordceliger
voorwaarden bedingen. Als de midden
stand nu vraagt hoe kunnen wij daaraan,
liet hoofd bieden, dan is het antwoord dooi
de concentratie m te voeren op liet ge-
jar
tic
ii.
Sell ohm burg (YKIK'IIT.
nigilig
luit van
Opgericht 1 September 1893.
1905:
Ncderlamlsche Toonoelveree
van Amsterdam.
(Goedgekeurd bij Koninklijk bes
24 Mei 1895).
l>oift<lcr<lag 11» Febi'iia
41ste Opvoering van:
Een zinnebeeldig spel in 3 bedrijven van
HERM. 11 El.IERM AXS Jr.
In dit stuk treden op de dames VAN
DER HORST- Van der Lugt Meisert,
DE BOER van Rijk. TERNOOIJ
ABÉLHaspels en KIEHL en de heeren
ALEX POST (Faassea), VAN DER
HORST, HOLKERS, MUSCIT, VAN
DER DOES en HIS8IXK.
Aanvang 7 nul'.
Prijzen der plaatsen: Balcon f2.25.
Stalles en le Amph. f2.le Zijloge
f 1.75. Baignoires en 2c Amph. f 1.50.
Parterre fl.3e Amph. f 0.80. .2e
Zijloge f 0.75. 4e Amph. f 0.50. Gaanderij
f 0.30.
Plaatsbespreking voor aandeelhouders
Dinsdag van 1012 uur, voor het
publiek denzelfden dag (na loting) van
1 3 uur. Verder Woensdag en Donderdag
van 1012 en van l3 uur.
Schouwburg UTRECHT.
D i r e 11 o r c CAV. M. DE RONDT.
aanvang 7"/o uur.
Weg© ïi s li t e n r ui
groote Opera in 4 akten, van Ponchiclli.
Optreden van de voornaamste artisten.
(ironl Ballet.
In het le bedrijf: Lu Flll'laiia.
In het 3e bedrijf: La Danzadella Ora.
I>e uiorgeiimIwimI - ,1e dag - de
avond - de iiaelit.
Tlifsitre d'l'teeelit.
Keprlseutatiou ,1e gala
et la troupe parisienne
Piece en 4 actes de JOS. SCIlüRMANN.
VICTOR RE YELEXT RA( )ULRALP11.
Aanbevelend,
It S I O O K T.
MIICI IOI
Ik heb een onderwijzer gekend, die
nj ziju onderwijs zich vooral toelegde
'P 't aanbrengen van vaardigheid in
ïzen, schrijven en rekenen De andere
akken kwamen er niet zoo op aan.
öoral het onderwijs in de aardrijks-
:uüde vond hij vrij wel overbodig, ja
elfs verkeerd, want, zoo zei hij, hoe
neer je ze van de wereld leert, des te
ninder kun je ze thuis houden, en dat
J tegenwoordig toch al zoo'n toer.
"Wat zou die man wel zeggen, als hij
t volgende berichtje had gelezen uit de
jfwGron. Ct.
„Drie jongentjes kwamen, gisteren te
h'oningen aan van Leeuwarden. Loo
iende hadden ze den langen, weg afge-
den Nutsleden te wachten. Mej. Sjouk
Tigler Wybrandi zal dan voor dc leden
en hunne dames in Amicitia optreden
met een zeer rijk programma. Genoemde
déclamatrice heeft zich in het noorden
een gtooten naam gemaakt, zooals blij
ken kan uit enkele recensies, die wij hier
laten volgen:
Het Dagblad van den Helder zegt
van haar (24 Jan. 1905):
Jl. Vrijdagavond trad in eene buiten
gewone vergadering van het departement
Helder der Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen als spreekster op mej. Sjouk
Tigler Wybrandi, van Leeuwarden. Is
liet de gewoonte niet, van deze verga
deringen verslag te geven, we meenden
in d^t geval eene uitzondering op den
regel te moeten maken. De spreekster
Burgerlijke Stand.
van 11 tot 15 I'cbr. 1905.
GEBOREN: Heintje, d. van A Jan
sen en C. W. ten Hoven. Bertha,
<1. van L. C. Smit en C. W. Blankwa
ter. Franciscus Lambertus, z. van
L. Muyzert en P. van 't Wel.
OVERLEDENMaria ter Beek, ontl
31 jaren, echtgenoote van A. Hulst.
Geertruida Kiers, oud 75 jaar, wed. van
IJ. van de Veer. Petronella Alida
van Oers, oud 18 jaar, ongehuwd.
Gerrit Wilhelm Jekel, oud 6 nmd.
Elisabeth Catharina Roelfsema, oud 2
mud. Sophia Hurwitz, oud 32 j.
ongeil.
van tic porteicuuie met aquarellen en etsen van BUFFA EN ZONEN
te Amsterdam, in AMICITIA van IO tot 4 uur.
VAN DE
op 17 Februari a.s., 's avonds S uur in de groote zaal van de Nieuwe
Soeieteit te /,eist.
Spreker: Jhr. J. II. KAM. Oud-kapitein.
ONDERWERP: VOLKSLEGER.
Vrije Toegang.
Met lel,at.
HET BESTL'LR.
