No. 16. Zaterdag 25 Februari 1905. 2e Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Wees 11 Zelf! t Een nieuwe Organisatie van Vrijzinnigen. FEUILLETON. Piet van Teenen's huwelijksreis. Vcrüoliijnt Woeiisdag* eiu Zaterdags. Iturcau Hendrik van Viandenstraat 28. Abonneiucutsi])ri)i Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 I'rijs der adrerteutlën Van 1 tot 5 regels 0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Herhaaldelijk wor- «lera nota's, kwltani- ttën enz. voor „l>e Eemlandcr", aangeboden ten huize van onzen penningmees ter. Om misverstand te voor komen gelieve men er goed nota van te nemen, dat alles, betreffende ons blad MOKT gezonden worden aun ons bureau, Hendrik van Viauden- straat 1IS daar anders geen betaling zal vrorden gedaan. In de Eemlander van Woen s- d ag 22 F ebr. j.l. namen wij het manifest op van de liberalen, die met den heer Tydcman aan het hoofd een nieuwe prganisatie gesticht hebben. Het principieele verschil tusschen het programma van deze groep liberalen en liet „strijdprogram" der Liberale Unie en van den V r ijz i n n i g D e m o- cratischcn Bond zit hem in hoofd zaak in liet niet erkennen van de urgentie van de kiesrechtkwestie. Afgaande op dc namen dor ondortco kenaars kunnen wij er bij voegen, dat het de beginselverklaring bevat van de rochts-liberalen. Daartoe worden toch zekor in de eerste plaats mannen gerekend als de hoeren Karnebeek, Roel, en Mees om slechts enkele namen te noemen. In strijd met wat een deel der vrij zinnige pers van deze organisatie zegt, meenen wij reden te hebben haar van harte welkom te heeten. Niet en dit zij nadrukkelijk gezegd omdat wij het volkomen eens zijn met liet programma. Niet ook, omdat we ons in het gezel schap van de heeren Van Houten, Yersluys enz. zoo bijzonder op ons plaats gevoelen. Neen, velen dezer ondertee kenaars zijn ons te conservatief; we schromen niet ronduit te erkennen, dat wij persoonlijk de meesten hunner niet licht als onze politieke leidslieden zouden kiezen. Niettemin juichen wij het ontstaan dezer organisatie ten zeerste toe. Waarom Wie inet aandacht de uiteenzetting Een groot ongeluk verleent zekere groot heid, zelfs aan een onbeduidend wezen. Een tragi-komische geschiedenis uit Transvaal. 4.) (Slot.) Piet zag om zich heen. Overal men- schen, die iemand aankeken, nergens een plaatsje, waar men ongestoord kon zijn. Hij zuchtte: „nu niet, misschien later." En zij zuchtte: „Ja, ja, het gaat niet. Maar later ging het ook niet. Op de bekrompen ruimte aan boord waren zij nooit ongestoord. Ook kwamen er nog dagelijks nieuwe menschen bij, en steeds voller werd het. Acht dagen duurde het, eer eindelijk de boot met zijn negenhonderd personen aan boord zee in ging. Op een morgen woei de blauwe Peter, de witte vlag met een blauwe rechthoek in het midden, die als 't signaal van van ons standpunt in de vorige jaargang van de Eemlander heeft gevolgd, zal daarin grootendeels het antwoord op die vraag vinden. Alleen reeds, omdat de r echt s-1 i b e- r a 1 e n zich organiseeren, omdat dus Ook van die zijde met meer kracht dan vroeger tegen dc huidige regeeringspartij zal geageerd worden, reeds daarom juichen wij het toe, dat ook deze vrij zinnigen zich vereenigen. Want óók de meest vooruitstrevende liberalen, zelfs de vrijzinnig-democraten erkennen thans, ze mogen dan iets in hun baard brommen daarbij van „negatieve politiek", dat de verderfelijke staatkunde van den tegen- woordigen Premier allen te zamen drijft, die niet clericaal zijn, en Liberale Unie en Vrijzinnig Democratische Bond mogen het thans eens geworden zijn over het bekende „blanco-artikel", wij zijn overtuigd, dat de giondtoon van liuunc samenwerking toch ook is „anti-clericalisme". We bedoelen daarmee geen gering schatting van de beteekenis van het z.g. blanco-artikel, als iets, dat feitelijk zonder waarde is. De kleinp pers der anti-revo lutionairen kan z°'o smalend spréken over dat woord blanco, doch wie onbe vooroordeeld de zaak bekijkt, moet tot do OVOl'lnigmg; kvman, -l.-fc wn Llwaoo kieswetartikel in de grondwet, een zeer groote stap in de richting van algemeen kiesrecht zou zijn en den weg er toe veel gemakkelijker zon maken. Bovendien zou de propaganda er voor niet heel wat minder moeielijkheden te kampen hebben, omdat de kans op verwezen lijking van algemeen kiesrecht er veel en veel grooter door zou worden. Hoewel wij dus ons volkomen goed kunnen voorstellen, dat voorstanders van algemeen kiesrecht op grond van dit blanco-artikel tot gemeenschappelijk over leg komen, toch zou de toenadering tusschen vrijzinnig-democraten en unie liberalen niet zijn tot stand gekomen, wanneer niet Dr. Kuyper en de anti revolutionaire pers ze met de beruchte „anti-these" tot samenwerking had ge drongen. Daarin vinden we dus in beide organisaties de groote overeenkomst en daarin ligt ook de basis van samenwer king tusschen alle liberalen van links en van rechts. „Dat is dus" hooren we velen onzer tegenstanders in navolging van de „Christelijk" Ds. Talma, „de haat afvaart gold, van den voormast, en cenige uren daarna begonnen de schroeven te werken. Men voer af. De kust van Oost- Londen verdween langzamerhand, en de Ilawarden C'astle bereikte volle zee. Men wist eigenlijk niet goed, waarheen de reis zou gaan, slechts dat was zeker, dat men eerst naar Simonstown moest, dc oorlogshaven van Kaapstad, om kolen te laden. Anderhalve dag deed men er over naar Simonshaven en daar bleef men weer drie dagen liggen. Zoodra het schip in de vaart was, werd Stientje zeeziek. Zij had volstrekt geen talent voor zeereizen en verademde als men weer een paar dagen voor anker lag. Maar deze drie dagen voor Simons town waren nu juist niet aangenaam. Dag en nacht bleven namcnlijk de luiken gesloten wegens de kolenstof. Piet en Stientje, die op het achterdek, dat den passagiers voor deze dagen opengesteld was, waudelden, zagen er spoedig door het allesdoordri ugende kolenstof als kolen branders uit. Daar hielp geen wasschen aan, want enkele minuten daarna zag men weer even zwart als tevoren. Het was verschrikkelijk! Voorbij Stientjes hut, die boven een kolenbcrgplaats was, liep den heelen dag oen kolenwagen. Van slapen was natuurlijk geen sprake. Was het bij Stientje al erg, bij Piet was het nog erger. Zijn hangmat hing juist daar, waar boven op het dek de tegen Dr. Kuyper, die samenbindt?" Deze „propagandistische" handigheid moge de predikant voor zijn eigen ge weten verantwoorden. We gevoelen geeu haat tegen onze politieke tegenstanders en wat wij juist tegen hun stelsel hebben, dat is dit, dat het de vrèedzaaine ontwikkeling der staatkundige en economische partijen verhindert, door een element in den politicken strijd te brengen, dat er niet in thuis behoort en wel„den godsdienst", of, beter, want vele vrijzinnigen ergeren zich aan het gebruik van het woord „godsdienst" in deze beteekenis, „liet kerkelijk dogma". Niet dc „godsdienst" doch de geloofs haat wordt bevorderd door de politiek van dit Ministerie en als er dan iets door ons gehaat wordt, dan leert de historie van ons vaderland ons, dat we recht en reden hebben, de geloofshaat, die we jaren geleden alleen maar aan wezig dachten bij enkele bekrompen zielen, met alle oprechtheid te mogen en te moeten haten-, Zoolajig wordt voort gegaan met de meenin'g te colporteeren, dat de strijd der vrijzinnigen gaat tegen „den Christus", zoolang is er reden voor alle vrijzinnigen, om zich gemeenschappe lijk te verzetten teiren dergelijke valsche leuze, die in hare gevolgen, grond- zuuen van de volkseenheid aantast. Want men vergeto niet, hoe mooi en hoe keurig gcstyleerd onze Eerste Minister o. a. in de Memorie van Beant woording op het voorloopig verslag van de Eerste Kamer weet uiteen te zetten, dat eigenlijk de verdraagzaamheid groo ter is dan ooit te voren, dat de „anti these" niet door het huidige Kabinet is geschapen, maar reeds lang bestond enz., men vergete niet, dat het volk voor die wijsgeerigo redoneerdcrij niets voelt en dat de clericale propagandisten huh minder ontwikkeld publiek wel duidelijk weten té maken, dat men thans den strijd moet aanbinden tot verdediging vau don Christelijke Godsdienst alsof iemand die bedreigde -en dat, hoe mooi de heeren in de Eerste Kamer er ook over moge praten, zoodoende het godsdienst-fanatisme wordt ontketend. En dan? Dan kon hot de heeren w el eens gaan als meer demagogen. Het volk heeft geen fijn onderscheidingsvermogen en zijn de volkshartstochten eenmaal in voldoende mate ontketend, dan neemt beide windassen stonden. Deze werkten den heelen nacht door. En daar ging het eerst langzaam bij den eenen: ra tata, ratata de zakken worden omhoog gebracht. Dan zette de tweede sneller inratata, ratata de zakken wer den aan boord geheschen, en dan prestis- sisomo: ratata, ratata boem! Men liet de zakken neer en het lieele dek sidderde er van. Daar viel dus ook niet te slapen. Eindelijk! eindelijk! Het kolenladen was voorbij en de Ilawarden Castle stoomde de Kaap de Goede Hoop om, den Atlautischen oceaan in. In den avond- zonneschijn zagen zijn og den Tafelberg langzaam uit den vloed stijgen. Toen Stientje den volgenden morgen op dok kwam, zag ze niets dan lucht en water. Nog was Piet er niet in geslaagd zijn vrouwtje een kus te geven. Hoezeer beiden er ook naar smachten het was tevergeefs. Steeds werden zij gadcslagen, en zelfs, toen het bekend werd dat zij een jong paar waren, maakte men er in zekere mate een sport van, onze beide huwelijksreizigers steeds te storen. Piet vloekte in zijn hangmat, Stientje weende iu haar hut maar er hielp niets aan. Eens was hij vroeg opgestaan en vond tot zijn vreugde Stientje alleen op het dek. Hij ijlde op haar toe, reeds wilde hij haar omarmen en kussen, toen er achter hem gebruld werd: „Pas op!" Een straal koud water maakte beiden het de leiding in handen en de leiders worden voortgedreven, en, op straffe van hun plaats in de eerste rijen te verliezen, gedwongen veel verder te gaan, dan ze zelf bedoelden. Men deuke aan de spoorwegstaking. En daarom niet uit haat tegen per sonen maar uit liefde voor wat wij ach ten het waarachtig belang van ons vader land te zijn, daarom hebben wij, gedach tig aan het frappez frappez toujours, er steeds op aangedrongen, dat vrijzinnigen van allerlei gading zich zouden verecni- gen, onder de gemeenschappelijke leuze: tegen het clericalismc. Uitvoerig hebben we dit uiteengezet in ons hoofdartikel van Zaterdag 28 Januari „Dc hoofdzaak". Up grond van vorenstaande beschou wingen meenen we reden te hebben het ontstaan van een nieuwe organisatie dei- vrijzinnigen toe te juichen. Is dit negatieve politiek? Dan is liet blusschen van een brand óók een negatieve handeling. Zeker, we wenschcn nieuwe gebouwen te stichten, doch tevens die oude, die op hechte grondzuilen rusten te behouden. Doch er is meer, waarom wij meenen &\,R8ei0K f&'lultaiJlT-'iCfi WeiPMi.MÏ het ons voorkomt, dat in het program van beginselen, dat liet in ons vorig nummer afgedrukte manifest bevat, veel opgenomen is waarmee alle vrijzinnigen zicli kunnen verecnigcn en tevens, dat uit dit manifest een conciliante houding spreekt tegenover de links-liberalen. Hierbij dient op den voorgrond ge steld te worden, wat vermeld staat in den aanhef van het advies. Tegen de hoofdbeginselen, welke de coalitie der thans de meerderheid in de Staten-Generaal \^>rmende partijen aan hot Staatsbeleid ten grondslag legt, blij ven zij gekant. Zij meenen, dat de ver menging van godsdienst en politiek, welke van de toepassing dier beginselen het onvermijdelijk gevolg is, slechts kan strekken tot ontwijding van den gods dienst, tot schaden aan waarheid in wetgeving en bestuur en tot verkorting der vrijheid van denken en spreken. Zij zien met zorg een Ministerie aan het bewind, dat de verdeeldheid op grond dc schoenen nat. Zij stoven uit elkaar, en achter hen stond de gansche inatro- zenschaar, die het dek moesten schoon maken, en het uitschaterden van het lachen, zoodat beiden rood werden en van elkaar vaudaan liepen. Nog eens bood zich de gelegenheid aan. Piet zat op het dek onder dc kom- mandobrug, en er was niemand in de nabijheid. Stientje kwam uit haar hut op hein toe. Juist toen zij elkaar om hel/en wilden, nadat zij zorgvuldig om gekeken hadden, kraste van boven een stem: „een mooie morgen, niet waar?" Op de kommandobrug stond de eerste stuurman, en lachte hartelijk. Al weer niet! Toen gaven ze alle po gingen maar geheel op. Maar het duurde nog lang tot Ylissingcn, waar zij aan land zouden gaan. Aan de Kaapvcrdische eilanden werden weer kolen geladen, en langzaam, zeer langzaam naderde men het doel. Dc Golf van Biskaye en het Kanaal betoonden zich grootmoedig. Zij waren spiegelglad. Eindelijk kwam hij, de dag. Den 22en was het. Allen waren tijdig op dek, arm in arm stonden Piet en Stientje en keken op 'dc vuilgrauwe zee en op de in zee zich uitstrekkende dammen, waarachter hier en daar een dorpje met een spits kerktorentje boven uitstak. De huwelijksreis liep ten einde. De „Prins Hendrik", een van de postbooten van verschil in godsdienstige overtuiging* verscherpt. Verschillende maatregelen in het thans bijna verstreken regeeringstijdperk tot stand gebracht ol' voorbereid, hebben hen in deze zienswijze bevestigd. De uitoefening der bestuursmacht was in menig geval niet overeenkomstig het geen naar hun moening, door 's lands belang getMscht wordt. Op wetgevend gebied duchten zij met name van de onderwijs-politiek gevaar. Flink zoo! Niet hartstochtelijk, doch kalm, maar ook beslistzóó, dat het niet mogelijk is daaraan een andere uitleg te geven, wordt hier front gemaakt tegen het clericale bewind. De regeeringspers heeft dit ook wel begrepen, dat blijkt genoeg uit de uitingen zoowel van dc Stan d a a r d, als van de T ij d. En dit is voor ons het beste en meest aantrekkelijke van hetgeheele program. Vooral, wanneer we dit in ver band brengen, met een andere clausule nl. Naar hun oordeel gedoogt \s lands be- laug derhalve niet besteudigiug van de tegenwoordige regeeringsmeorderheid zij achten zich verplicht tegenover haar front te maken, zoowel zelfstandig als door het verleenon van steun aan vrijzinnige candidaten der linkerzijde, eandidaten, die niet tot hun naaste geestverwanten behooren. Dit is hetzelfde standpunt, ook steeds ingenomen door de „Eemlander". Geen prijsgeven van beginselen van links noch van rechts, maar waar men met een kandidaat van de eigen fractie niet kan slagen, daar de vrijzinnige can didaten gesteunddie niet tot de naaste geestverwanten behooren. Heeft men het recht te spreken van een „conservatief" program? Neen en ja. Niet in de gewone beteekenis van het woord. Niet het systeem van het: laissez aller, laissez passer. Niet een angstvallig „blijven zitten" op de schatkist, om tegen te houden elke penning, die men er uit zou willen nemen tot verbetering van den toestand van de economisch zwakkeren. QnoensboroughVlissingen. stoomde de „Hawarden Castle" voorbij. Driemaal ging zijn vlag voor zijn landslieden op en neer, en een drievoudig hoera! klonk van beide kanten. Nu was men in dc Schelde en daar lag Vlissingen. De boot werd aan de kade vastgemeerd en na zeven weken betraden Piet en Stientje weer voor 't eerst moeder Aarde. Men was nu in het va derland! Van de kade loopt een straat naai de binnenstad, en rechts daarvan gaat er een laan, die steeds smaller en dichter wordt. Daar gingen Piet en Stientje heen. Geen mensch was er te zien. „Piet!" „Stientje!" En eindelijk lagen zij in eikaars EINDE.--

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1905 | | pagina 1