Stadsnieuws.
Allerlei,
Integendeel, duidelijk staat het er:
Staatsdwang en ambti'naars-bemoeiïug
zijn eerst toelaatbaar, wanneer de wer
king van het vrije, zelfstandige initiatief
ontoereikend is en voldoejido vaststaat,
dat hetgeen ter behartiging van eeuig
algemeen belang tot stand moet komen.
van Staatswege eerder en beter kan worden
verricht dan door de vrije samenwerking
der belanghebbenden.
Natuurlijk, dit program gaat niet zoo
ver en is ten opzichte van sociale wet
geving niet zoo beslist, als de program
ma's van Liberale Unie of Vrijzinnig
democratischen Bond.
ITad iemand dat van één der onder
teekenaars verwacht
Doch men mist het recht te spreken
van „een conservatief" programma, con
servatief genomen in* den zin, die dit
woord in dc huidige economie heeft
verkregen.
Conservatief is het program in anderen
zin wel. Conservatief in dc etymologische
in taalkundige betcekenis van het woord.
Het wenscht te behouden, wat dreigt
verloren te gaan, het wenscht te con-
serveeren, wat de liberale partij heeft
verworven, waar het zegt:
Maatschappelijke vrijheid achten zij,
niet minder dan staatkundige, onmisbare
voorwaarde voor volkswelvaart en be
schaving.
en verder:
De grondwettelijke waarborgen voor
dc handhaving der van overheids
wege ingerichte volksschool, die aller
godsdienstige overtuiging eerbiedigt,
behooren onverzwakt te worden toege
past. Nauwere aansluiting van het lager
onderwijs aan hét practische leven ver
dient bevorderd te worden, niet daaren
tegen verscheidenheid van middelbare
en hoogere scholen naar richtingen des
geloots en allerminst begunstiging van
zoogenaamde „universiteiten" met leer
stellig gebonden personeel.
De denkbeelden neergelegd in dit
laatste citaat hebben onze volkomen
sympathie. In dit opzicht wenschen ook
wij conservatief te zijn.
"We wenschen thans niet dieper op de
schoolquaestie in te gaan, doch alleen
nog op te merken dat deze zeer zeker
een der zaken zal zijn, die hij den stem
busstrijd naar voren zal komen, ook dan
als dc onder wijs-novelle nog in dit
zittingsjaar tot wet wordt verheven.
(Slot volgt.)
Galante of liever vurige minnaars, die
hun Dulcinea trouw zweren, en niets
liever verklaren te doen dan met hun
aangebedene „naar liet einde der wereld"
vluchten, och, die zijn er al sinds eeuwen,
en zullen er nog wel lang blijven, vooral
als dc vliegmachines langzamerhand meer
populair beginnen te worden.
Minnende jongelingen, die inderdaad
probceren te vluchten, ze zijn er even
eens in grooten getale geweest en zullen
er wel blijven. Maar niet velen zullen
er zijn, die een dergelijk avontuur be
leven als een jonge Don Juan te Bi-
tonto.
Met zijn vriend had hij afgesproken
om op het vesper-uur een jonge dame
vurig door hem bemind, te ontvoeren.
Op het afgesproken uur verschenen wer
kelijk 2 dames dochter en moeder.
In hot vuur des gevechts grepen de
schakers de verkeerde en toen de \cr-
overde schat ontsluierd werd, keken deDon
Juans in dc onbeschrijfelijk vlammende
oogen van mama. Men begrijpt, dat
de ontvoerde onmiddellijk haar volle vrij
heid terug kreeg, ze „zagen er 1111 maar
van af", mama was hun wel wat oud.
En oude dames daar wil het schoone
geslacht zelfs mets van weten. Een tram
conducteur maakte van deze „abneigung"
een zeer handig gebruik. Er kwamen
ïi.l. op een stopplaats zooveel dames te
gelijk, die in w ilden stappen, dat er een
gevaarlijk gedrang ontstond. De con
ducteur die zijn „mannetjes" kende, zei
toen heel kalm: „Niet dringen, dames!
Laat de oudsten liet eerst plaats nemen!"
en plotseling was liet gedrang over.
Daar kan zelfs de Haagschc burge
meester met zijn nieuwe tram-instap-
regchng niet tegen aan.
Van de tram naar de automobiel is
de afstand niet zoo groot, of ik durf den
sprong wel te wagen, 't Nieuwste op het
gebied der automobielensport is wel het
te vondeling leggen per tuf-tuf.
Op den weg van Soisy-sous-Etiolles
en Goi heil hield dezer dagen n.l. een
automobiel stil; een dame en lieer stegen
uit en legden een pak aan den wég,'
waarna men haastig weer instapte en
vlug wegreed. Een wegwerker, die liet
pak opende, vond daarin een levend
kind in diepen slaap. Frs. 5000 aan
bankpapier waren bij de vondeling en
tevens een verzoek om liet kind goed
te verzorgen, waarbij de belofte, dat in
dat geval verder geld zoude gezonden
worden.
't Is tc hopen, dat het in goede handen
komt, want dat is helaas vaak met eigen
kinderen niet eens liet geval. Zoo infor
meerde ecne commissie tot wering van
schoolverzuim in de gemeente Schotci-
land naar de redenen voor het geregeld
verzuim van een 12-jarig meisje en kreeg
ten antwoord: „dat het meisje als
huishoudster diende."
Nee, dan gelukkig de N.-Hollandsche
gemeente, waar, volgens de Standaard,
een ambtenaar ter secretarie aan liet
hoofd der openbare lagere school, tevens
secretaris van de commissie tot wering
van schoolverzuim aldaar, het verzoek
richtte, om alsnog ten spoedigste in te
zenden liet jaarlijksch verslag van hare
werkzaamheden aan den gemeenteraad,
aangezien zulks reeds in Januari had
moeten plaats hebben.
Als antwoord op deze uitnoodiging
ontving hij het volgende bericht:
Geachte Heer!
Met 't opmaken van bovengenoemd
verslag zou ik zeer kort kunnen zijn:
1. Onze voorzitter is reeds meer dan
11/2 jaar geleden gestorven;
2. er is nog nooit een ander in zijn
plaats benoemd;
3. de commissie hoeft nog nooit ver
gaderd
4. het notulenboek van den secretaris
is nog in blanco;
5. wc hebben nog nimmer eenige ver
volging in zake leerplicht behoeven in
te stellen en rekenen er op dat nimmer
te behoeven, aangezien wij hier te doen
hebben met zeer volgzame schaapjes,
die bij eene enkele aanmaning van hei
hoofd der school direct al hunne kwade
neigingen bctoomen.
Het verslag dat ik dus aan den Ka ad
zou indienen, zou alleen deze woorden
bevatten: Uitgevoerd: „Niets".
Achtend,
B. J.
Bij do godsdienstoefening in dc Rcnion-
strantsche Kerk treedt Zondagmorgen
te lO'/j uur op professor T. Canne-
gieter uit Utrecht.
Het Bestuur der Tramweg-maatschappij
alhier heeft besloten persoonlijke jaars
abonnementen geldig van 1 Januari tot
1 Januari ten dienste der trampassagiers
uit te geven op schriftelijke aanvraag
bij den Administrateur verkrijgbaar tegen
rleiVielïl'"\av.?" opWreïWcn1 "fttnate
maand aanvangen en zal dan een over
eenkomstig gedeelte van dien jaarprijs
in rekening worden gebracht. Verder
brengt zij ter kennis dat de reclame
in en op dc tramrijtuigen werd uitbe
steed aan den heer D. Barendse hier,
aan wien men zich in deze aangelegen
heid heeft te richten.
Daar de Burgemeester geen bezwaar
had tegen de opvoering van „Allerzielen"
het stuk van Heyermans waarvoor de katho
lieken zoo veel reclame hebben gemaakt,
door hun geschetter tegen dat stuk, zal het
ook hier ter stede ten tooncele worden
gebracht en wel Maandag (5 Maart.
Maandagavond te half negen houdt
de Yerceniging „Dc Ambachtschool voor
Amersfoort en omstreken" een algemccne
vergadering in „de Arend".
We herinneren er aan, dat Maandag
27 Februari van 1 tot uur in de Mu
ziekschool gelegenheid bestaat tot inschrij
ving van leerlingen.
Donderdag 3 Maart,'s voormiddags ie
elf uur zal ten raadhuizc worden aan
besteed, de levering van tachtigduizend
Waalstraatklinkers.
Het bestek is ter gemeente-secretarie
op franco aanvraag verkrijgbaar a f 0.10.
met franco toezending 2' cent meer.
Inlichtingen op bet bureau van den
Gemeente-architect, allo werkdagen van
10 tot 12 uur.
Den len Maart a.s. zal te Arhem het
examen aanvangen voor den rang van
militie 2e-luitenant, ten overstaan van
eone commissie bestaande uit: luit.-kol.
Ij. W. van Hoek en kapt. J. Suermondt
van het 8e; le luit.-adj. H. Roosebooin
van het le; le-luit. J. Kooiman van het
5e, en le-luit. J. M. v. d. Made van
het 9e rcg. Aan dit examen zullen 20
adspiranten deelnemen, allen behoorende
tot "de 2e div. inf
Dc kapitein J. van Toorenenbergen,
van het 7e reg. inf. gedot. tc 's llage
tot het volgen van den tactischcn cursus
voor kapiteins, keert 15 Maart ïaar het
garnizoen Amsterdam terug.
De dames G. J. Boerhof, M. H. Ge
ling, en M. E. van Hamersvcld, zijn te
Utrecht geslaagd voor het examen Nut
tige Handwerken.
Men verzoekt ons, nogmaals in her
innering te willen brengen, dat de ver
bintenis voor adspirant militie-offi eieren
moet worden gesloten tusschen 1 en 10
Maart e.k. en dat het daarvoor ver-
cisehte examen zoo noodig zal worden
afgenomen tusschen 5 en 10 Maart.
Zij die voor ecne diergelijke verbinte
nis in aanmerking wenschen tc komen,
zullen zich dus al worden zij eerst
op een latereu datum ingedeeld tijdig
ten bureele van .den Commandant van
liet 5e Regiment Infanterie tot het aan
gaan der hierboven bedoelde verbintenis
moeten aanmelden.
Morgenavond geeft liet symphonie-
orkest „Jubal" een volksuitvpering in
Amicitia.
1 'e lieer D. P. Hamers is gekozen als
bestuurslid (voor de provincie Utrecht)
van den Algemccnen Bond van R. K.
kiesvereenigingen in Nederland.
Donderdag stond te Utrecht terecht
Elizabeth F., oud 20 jaar, beschuldigd
van het schrijven van anonieme brieven
en briefkaarten aan en over Ds. Meiners
alhier. In deze zaak, die het grootste
gedeelte der openbare terechtzitting van
Donderdag in beslag nam, waren twaalf
getuigen gedagvaard, terwijl de verde
diger, mr. dr. W. A. van Zijst, drie ge
tuigen a décharge bad doen dagvaarden.
De beklaagde ontkende het haar ten
laste gelegde.
De Ofticier van Justitie, mr. A. A.
baron van der Feltz, noemde de feiten
hoogst ernstig en meende daarom ook
een strenge straf te moeten eischen,
waarom hij requireerde 0 maanden ge
vangenisstraf. 1)0 verdediger achtte liet
wettig en overtuigend bew ijs niet geleverd
en concludeerde dan ook tot vrijspraak
van beklaagde, wegens gebrek aan
bewijs.
Na re- en dupliek werd dc uitspraak
bepaald op Maandag G Maart a.s.
De uitvoering van „Jubal" bad gis
terenavond weer veel publiek getrokken
naar Amicitia. Waar „Jubal" reeds zoo
menigmaal toonde iets goeds ten gehoore
te brengen, behoeft dat zeker geen ver
wondering te baren. Ook thans werd
het programma weer keurig uitgevoerd,
zeer ten genocge van het publiek. Ouder
de energieke leiding van den lieer Bik
kers gaat dit orkest uitstekend vooruit
en mag liet met eere genoemd worden.
vv oensuagavond was de zaai van
Amicitia vrij goed bezet, zoodat liet doel,
waarvoor Marijke van Scheveningen werd
gegeven, zeker wel bereikt zal zijn.
Wat liet spel aangaat, het publiek
amuseerde zich uitstekend cu toonde
zich herhaaldelijk zeer voldaan. Wel
klonk een stem zoo nu en dau wat
schril door dc zaal, maar andere zang-
sters en zangers maakten dra weer alles
goed.
En het nastukje „Dc lastige schoon
papa"? Geheel de zaal schudde van 't
lachen, zeker wel het beste bewijs dat
het er goed in sloeg. Wat ons bijzonder
trof, was de uitstekende grime der
spelers, de heer van Eimeren verdient
daarvoor zeker een woord van hulde.
De muziek werd, jammer genoeg te
veel als bijzaak beschouwd. Dat hinderde
ons bepaald, en vooral bij dc fraaie
uitvoering van de fantaisie „Tann-
hauser" ergerden wij ons over het
hclsche lawaai dat voortdurend gemaakt
werd. Laat liet publiek toch bedenken
dat er ook nieuscheu zijn die daarvan
willen en kunnen genieten. De lieer
A. M. Kollcwijn bracht aan ieder die
medegewerkt had tot liet welslagen een
woord van dank en waardeering, dat
zeker ten volle verdiend was.
liet batig saldo voor Liefdadigheid
bedraagt ongeveer 125 gulden.
Naar wij vernemen zal de uitvoering
van Ons Huis in begin Maart opgeluisterd
worden door de leden van het O. G. A.
orchcst.
We leven in den tijd van vergade
ringen. Donderdag 2 Maart, zooals we
reeds meldden vergadering van liet
Groene Kruis; "Vrijdag daaropvolgende
vergadering van het Nutsdepartement
tot bespreking van de beschrijvingsbrief,
en verkiezing van afgevaardigden.
Naar liet Vaderland verneemt, luidt
de dienstorder, waarbij liet fooienverbod
bij de post en telegrafie is gewijzigd,
als volgt:
„De Minister heeft liet verlangen te
kennen gegeven, dat de door zijn ambts
voorgangers uitgevaardigde verbodsbepa
lingen togen het zoogenaamde Kerniis-
en Nieuwjaarwenschen door beambten der
posterijen en telegrafie, niet langer zul
len worden gehandhaafd.
„Dientengevolge worden alle bepalin
gen op dit stuk ingetrokken, doch zal
voortaan niettemin verboden blijven liet
lastig, dringend of afpersend vragen van
fooien tor gelegenheid van Nieuwjaar'
Kermis, zomer of dergelijke.
J„ Worden te dezer zake door het
publiek gegronde klachten ingebracht,
gelijk de aanleiding was tot de dienst
order van den 4n Maart 1904 no 4275,
of blijkt, dat het niet geven van fooien
met minder gedienstige bestelling of
dienstverrichting door de beambten wordt
beantwoord, dan zal dit gestreng gestraft
worden.
ILet wenschen of vragen van fooien
gedurende dc bestellingen of andere
dienstverrichtingen blijft eveneens ver
boden."
De aanleiding tot dezen maatregel is,
naar ons werd medegedeeld, de onbil
lijkheden waartoe de oude, te algemeen
gestelde fooiencirculaire welke reeds van
jaren lier dateert, aanleiding heeft ge
geven.
Op grond hiervan heeft de directeur-
generaal dan ook besloten, de straffen,
die reeds ingevolge dc oude dienstorder
opgelegd waren, ongedaan tc maken.
Al erkennen wij nu dc wenschelijk-
hcid van het intrekken eener onbillijke
dienstorder, toch betreuren wij, dat thans
weer het algemeene verbod van fooicu
vragen niet kon worden gehandhaafd.
Wij hadden het beter gevonden, iudien
dc directeur-generaal een regeling had
weten te treffen, waarbij liet fooienstelsel
geheel werd afgeschaft en de beambten,
die hierdoor schade leden, een vergoo
ding kregen in hun vast loon. Het gaat
toch werkelijk niet aan, dat flinke be
schaafde mannen, die in Staatsdienst zijn,
met Nieuwjaar en liet voorjaar huis aan
huis om liuu kwartje of gulden komen
vragen. Dat moest de Staat en dat moes
ten zij zelf niet willen.
In een openbare vergadering van de
Yrijz. Prop. Club trad gisterenavond in
Dc Keizerskroon als spreker op de
beer C. A. Zeivelder met het onderwerp:
D c v r ij z i n n i g e n b ij de aan
staande verkiezingen.
Nadat de voorzitter de vergadering
geopend had sprak de heer Zelvelder on
geveer als volgt:
Dat we thans veelbewogen dagen be
leven wordt wel bewezen door de trouwe
opkomst, die men overal aantreft. Dau
merkt men wel dat er belangstelling is,
meer nog wanneer men spreekt over don
stouten aanslag op ons lager onderwijs.
Dat is een verblijdend teeken, dat men
overal te hoop loopt waar liet geldt:
liet kind. Maar die belangstelling voor
liet onderwijs is een voorbode van een
andere belangstelling nl. in ae a.s. Ko
mende verkiezingen.
We leven in een tijd van reactie op
allerlei gebied. Reactie, waar is ze dui
delijker getcekeud dan waar Kuyper
ons volk verdeelde in Christenen en Pa-
gamsten, toen Kuyper in den econonii-
sclien en politieken strijd den godsdienst
wierp Paganisten waren al diegenen,
die niet precies dachten als Kuyper. Die
reactie is een zeer eenvoudig gevolg
van een even ecnvoudigen toestand van
vroeger. Nederland van voor 1789 was in
merg en been Calvinistisch. De Calvi
nistische kerk was overheersehend in
Nederland. En lug hot niet in den aard
der zaak, dat na de Fransche revolutie
een nieuwere wereldbeschouwing baan
brak en lag liet niet in den aard der
zaak tevens, dat het Calvinisme zich
daarentegen verzette. En vooral toen
men zag, dat het volk zich meer en
meer ontworstelde aan dc klem van de
kerk, is liet niet duidelijk dat men zich
daar meer en meer tegen verzette. Vtin
die reactie beleven wc thans den hoog
tijd. Voor de verkiezingen van 1901
zei de voorzitter van de Dcputatenver-
gadering dat de strijd ging tegen het
revolutiebeginsel eu tegen al de wortels
en stengels, die daaruit voortsproten,
in diezelfde rede schetste bij de ver
houding van de a.r. partij, die God
voortaan in onze maatschappij zou voe
ren, tegenover de andere partijen. Hij
sprak ook over de Roomsche coalitie
vrienden en wees er met nadruk op,
dat men aan die zijde nimmer moest
rekenen op den steun dor Protestanten
om Roomsche gebruiken in het open
baar toe tc laten, en dat men zich steeds
zou verzetten om van ons land een klein
Spanje te maken. Maar, en daar kwam
de draai, zoolang de Rooiusclicn maar
in de minderheid bleven zouden zeniet
gevaarlijk worden. Dat was in 1901.
Nauwelijks waren de verkiezingen
bekend, en had dc rechterzijde een
meerderheid gekregen, of die ongevaar
lijke Rooinschen en die Christclijk-Hi-
storischen, die een godsdienstoorlog in
het leven zouden roepen, als ze hun
zin kregen werden de beste vrienden.
En de man van die Deputatenvergade-
ring, die in 1894 zoo democratisch was,
en optrad niet de vrijzinnigen om te
strijden om het kicsrcchtTak te verove
ren, trok dadelijk dat demokratisch
jasje uit. En toen men licni daaraan
herinnerde, toen maakte hij er zich af,
met de gemakkelijke phrase: dat be
hoort tot de oude plunje.
En toen Dr. Kuyper een ovatie werd
gebracht inet den uitslag der v rkiezin-
gen toen dankte hij God alleen, en
hoopte hij dat God een voorname plaats
zou krijgen in het Nederlandsche staats
leven. Wat verstaat men daaronder?
De een verstaat er heel iets anders onder
dan de ander. De tegenwoordige regee
ring wil de leerstellingen der gerefor
meerde kerk in ons staatsrecht en ver
wart God niet het kerkelijke dogma.
In de openbaring zou voortaan de Ne
derlandsche regeering de leiddraad vin
den voor de talrijke economische vraag
stukken, die zich in ons leven voordoen.
Niet allen waren dat met den Premier
eens. Zoo a.o. dc Savornin Lobman, die
in 1894 door Dr. Kuyper in dc bekende
vergadering tc Gouda werd uitgeworpen
als een van de mannen niet twee namen
de man die uit de Vrije Universiteit
werd geworpen. Die man erkende wel
den grooten invloed van liet Calvinisme
maar wees er op dat liet nimmer een
staatkundig stelsel had voortgebracht.
Maar ook hij vormt een deel van de
thans bestaande coalitie, ofschoon hij
daar de rol vervult van het „enfant
terrible", hij gooit altijd roet in liet
eten.
In ons staatsrecht zon de openbaring
het eerste en laatste woord hebben. En
we hebben er proefjes van gehad, dat
de mannen van de openbaring het over
die openbaring maar heel niet eens
konden worden, zoo o. a. bij de Ge
meentewet, bij liet debat over de eed
tusschen de Savornin Lobman, Kuyper
en Roessingh.
Wanneer men zegt te willen leven
iu en door de openbaring, maar men
laat toe, dut die openbaring wordt uit
gelegd door U en U en U, dan wordt
het een nienschelijke openbaring en
geen Goddelijke. Men ziet dan ook dat
geen andere openbaring heeft gere
geerd dan die zooals die, door de meer
derheid wordr uitgelegd.
Wat werd er in 1901 niet voorge
spiegeld. Zoo Ds. Rudolph, die haakte
naar het oogenblik, dat het schavot weer
zou worden opgericht en hij met eigen
hand zelfs liet hoofd van den romp zou
scheiden van een misdadiger. Wel zei
l)r. Kuyper, dat de dominee het zou
gezegd hebben in liet vuur zijner rede.
En toen mr. Lucasse vroeg: waar blijft
nu de doodstraf, zei minister Loeff, die
hebt ge van mij of mijn vrienden niet
te verwachten.
En de vaccinae. Hoe heeft men daar
niel mee geschermd. Als God ons volk
v. il ncgonca met pokken dan mogen we
daar niets tegen doen. En toon men
om het vaccinewetje riep, kwam er een,
waarbij men op de openbare school geen,
op de bijzondere school wel pokken
mocht voortkweeken. De katholieke bla
den sputterden er tegen, eu het wetje
verdween.
De loterij moest laugzaam worden
afgeschaft maar onze katholieke gc-
coaliseerden, die wagen nog wel eens
een kansje en sinds de wet is ingediend
is ze weer vergeten.
De Zondagsrust was iets christelijks.
Die moest er komen. Maar de wet is
er niet, want de katholieken willen er
niets van weten. Meu houdt er in het
Zuiden van om op Zondag eens uitspan
ning te nemen.
Zoo zijn er tal van zaken waarmee
het eenvoudige volk werd gepaaid voor
dn verkiezingen van 1901. In dc Troon
rede van 1901 hoorden we, dat vooral
het zedelijk gehalte op den voorgrond
zou worden gesteld. Maar op velerlei
gebied is gebleken, dat van de sclioono
beloften werkelijk weinig tot stand kwam.
Dat kon niet anders, daar men een
grondwet die 18 eeuwen geleden ge
schreven is, niet kan toepassen op onze
tijden.
Maar al kwam er niet veel, men hoopte,
dat er nog veel zou komen. Veel tijd
werd er in beslag genomen door het
uitvoeren van wetten van het vorig mi
nisterie. Maar toen kon men beginnen
aan dc sociale wetgeving voor de men-
sclicn, die in 1S91 al geen dag en geen
nacht meer konden wachten. Eu men
wacht al 4 X 365 dagen en nog is er
niets, tenzij men het Speetwetje daar
onder wil rekenen, waardoor de vrouw
ook des nachts uit haar huisgezin ge
haald werd.
Snelvuurkanonnen, is dat een tweede
bewijs voor dc christelijkheid. Waar
blijft de bezuiniging op militaire uitgaven,
waar blijft het volksleger. Dat rust bij
kiesrecht en demokratie in een hoek op
den zolder bij de oude plunje. En toen
men Kuyper aan zijn volksleger herin
nerde, maakte hij de uitvlucht, dat hij
van Kol had hooren zeggen, dat wanneer
het volk gewapend werd de sociaal-
demokraten er wel gebruik van konden
maken, en nu was hij er tegen.
En de Hooger-Onderwijswet. Die is
christelijk, als tenminste Kuyper's mee-
ning de christelijke is. Ook de Lager
Onderwijswet, die is ingediend. Maar
zoo zegt men van a.-r. zijde, wat zijt
gij, haastig, het vierde jaar is nog niet
