Filiaalhouder
Soepgroenten,
DE THEE
JAPONSTOFFEN
ROYALE
WORCESTER
Advertentiën.
J- van Gsnderen,
GEZ. VAN GOOR,
G. OUDRAAD,
btgaren - Tabak - Koffie - Thee,
Een geheelen inboedel.
Gedroogde
Brillen en Pince-nez
Vraag:
van OTTO ROELOFS Zn.,
J. van Genderen,
G. H. VAN DAM,
American Corsets.
kwam niet, ofschoon gelukkig het aantal
bezoldigde personen werd gebracht van
11 op 2S.
Ook werd gezorgd voor betere oplei
ding, terwijl de kweekelingen werden
afgeschaft, althans in zooverre dat ze niet
meer als zelfstandige leerkracht in de
school werden gebezigd.
Daarna begon de vereeniging te ver
slappen. Men achtte het beginsel van
bet openbaar onderwijs gewaarborgd.
Maar reeds in 1880 kwam de strijd er
tegen. Door dien strijd voor verbeterd
schooltoezicht heeft men wel eens de
meening verkondigd dat .Volksonder
wijs" vijandig stond tegenover het school
toezicht. Dat dit volstrekt niet waar was
blijkt zeker wel uit het feit, dat tal van
van leden het schooltoezicht behoorden
tol de ijverigste leden onzer vereeniging.
Het hoofddoel van „Volksonderwijs"
is belangstelling voor dat ouderwijs te
wekken bij het groote publiek. Dat dat
dringend .noodig is bewijzen zoovaak de
courantenberichten, die ons met schaamte
moeten vervullen. Lezen we niet bijv.
hoe iiirVenlo vele kinderen geen school
konden bezoeken omdat het gemeente
bestuur er op rekende, dat er wel een
bijzondere school zoo komen.
En zeg nu niet, dat isjn het donkere
Zuiden, In Rotterdam immers was voor
3000 kinderen geen plaats te vinden op
de schalen.
Eu lozen we niet hoe in Naaiden en
elders oen schoolgeld vastgesteld wordt,
ondoordacht of misschien al -te goed
doordacht, waardoor ouders niet in de
gelegenheid zijn hun kinderen onderwijs
te doen. genieten.
Onderwijzers i komen dagelijks in 't
gedrang en. oud.erwijzersvereenigiugen
doen alles om daar tegen op te komen
maai' zou het niet veel beter zijn als
een corporatie van ouders daartegen
opkwam?.
Zoo is pr veel te doen voor onze
vereeniging als we maar overal onze
vertakkingen hebben.
Ee.n andere oorzaak voor achteruit
gang was hot paniculiérisme. Afdeelingen
scheidden zich of omdat ze meenden af
zonderlijk beter voor hun belangen te
xunnen opkomen. Dat is een verkeerd
beginnet Juist door steun onderling gaat
er veel kracht uit van de vereeniging.
Bij de. wet van '78 was heel wat be
reikt maar veel was er onbereikt.
Bewaarschool- en voorbereidend onder
wijs, voortgezet onderwijs, vakonderwijs,
er wordt niet van gerept. Belangen van
abnormale kinderen werden voorbij ge-
zién. Ge leest in de wet wel, abnormale
kinderen vallpii er buiten, maar van bij
zondere zorg is geep sprake.
Een ander punt dat voorbij werd ge
zien was liet ontbreken van leerplicht
in de wet Kappeyne. Alles liet men weer
aankomen óp zedelijke middelen.
Een gyoot voordeel was het kleiner
maken der klassen en het afschaffen
van kweekelingen als leerkracht maar
riiéh zag voorbij dat daardoor ook een
verbetering had moeten volgen van de
positie van den onderwijzer. Alleen de
naam hulponderwijzer werd veranderd
in onderwijzer. Er bleef dus nog veel
werk voor de vereeniging en gelukkig
bleven er van de 12000 leden nog een
2000 over. Men bleef ageeren voor leer
plicht en men mag aannemen dat bet
ontwerp leerplichtwet uitgewerkt door
een commissie van drie bekwame man
nen, in den tijd dat mr. Goeman Bor-
gesius voorzitter was van „Volksonder
wijs" zeer veel1 stof heeft geleverd voor
de latere leerplichtwet.
Verder1 heeft de Vereeniging steun
gegeven''tón de schipperskinderen en is
ceil begin gemaakt door vele afdeelingen
'met de oprichting van vacantia koloniën,
Ik wil nu verder het program nagaan
en Hél' en daar kantteekeningen maken.
De Vereeniging „Volksonderwijs",
gevestigd te Amsterdam, stelt zich ten
doet:'"'
a.' de algemeene volksontwikkeling
te bevorderen en' in liet bijzonder de
belangstelling in het volksonderwijs te
wekken en levendig te houden.
Dit tracht de vereeniging te bereiken
doori'het uitgeven van een orgaan, dat
vroeger eens per week verscheen, maar
thans óp ongeregelde tijden uitkomt, en
verder door 't uitgeven van andere ge
schriften op onderwijsgebied.
b. toe te zien, en, waar noodig, te
bewerken dat werkelijk overal in het
llijk van overheidswege voldoend open
baar lager en herhalingsondcrwijs ge
geven worde,voor alle kinderen toe
gankelijk.
Zoo heeft de Vereeniging in combi
natie met' de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen een commissie gevormd voor
het herkalingsonderwijs. In vele plaatsen
hetft die gemengde commissie aanwij-
zigingen gegeven voor de inrichting van
het herhallugsonderwijs.
c. de overtuiging te versterken dat
goed lager en herhalings- of voortgezet
onderwijs voor ieder noodig is;
d. op nauwgezette uitvoering van de
Wet op het Lager Onderwijs en van
de Leerplichtwet toe te zien, en, waar
bij hare toepassing leemten of gebreken
zich openbaren, die ter kennis te bren
gen van de bevoegde macht en zoo
noodig op aanvulling of verbetering aan
te dringen;
e. de openbare meening te winnen
voor eene uitbreiding der Leerplichtwet
in den zin van:
1". leerplicht tot het 14de jaar;
2". regeling van den betaalden kinder
arbeid in overeenstemming met den
leerplichtigen leeftijd;
3°. verplicht hcrhalingsonderwijs tot
ten minste het 16de jaar.
4°. verplichting der overheid tot liet
verstrekken of doen verstrekken van
klccding en voedsel aan schoolgaande
kinderen, die daaraan behoefte hebben
en voorzoover daarin niet voldoende op
andere wijze wordt voorzien;
door haren invloed het opvoedend
karakter der school te handhaven en
samenwerking van huisgezin en school
aan te kweeken.
Vooral dat laatste, samenwerking tus-
sclien [school en huis is nergers beter
te bereiken dan in Volksonderwijs. In
onze afdeelingen komen de ouders met.
de onderwijzers samen en zeker zullen
tal vaii onderwijzers genegen zijn om
zaken van onderwijskundigen aard te
bespreken.
g. te ijveren voor eene behoorlijke
bezoldiging en betere opleiding van het
onderwijzend personeel, voor invloed van
den klasse-onderwijzer op de regeling
en inrichting van het onderwijs en voor
pensioneering van weduwen en vveezen
van onderwijzers;
h. te ijveren voor eene inrichting der
scholen welke aau de billijke eischen
van paedagogiek en hygiëne beantwoordt.
Dc Friesche vereeniging heeft van
liet begin o( aan in haar vaandel ge
schreven: verheffing van den onderwij
zers-stand. Al is daar al een 25 jaar
over heen toch staan de onderwijzers
nog lang niet op dat peil, waarop zij
krachtens liun ontwikkeling recht hebben
Tal van andere personen: ambtenaren
bij de belastingen, bij de posterijen, of
ficieren enz. zijn financieel in veel betere
conditie terwijl de gevraagde kennis toch
vrij wel gelijk is. Men eisekt van den
onderwijzer veel, zijn werk is hoogst
belangrijk en liet moet geschieden door
een [man met blijheid van geest. Dat
kan niet de man die gekweld wordt door
dagelijksche zorgen. Armoede is geen
schande, maar de fatsoenlijke armoede,
waaronder nog tal van onderwijzers in
Nederlandgebuktgaan is wel eenschande,
niet vooi hen, maar wel voor Nederland.
En wat do scholen betreft, die zijn
nog lang niet altijd, zoonis ze moeten
zijn. In 't buitenland voldoen dc gebou
wen aan veel hoogere eischen dan in
ons land. Om slechts een ding te noemen,
bijna nooit treffen wc voldoende speel
plaatsen aan, waarvoor in liet buitenland
steeds goed gezorgd wordt. Eu terwijl
in Amsterdam bijv. proeven worden ge
nomen met speelplaatsen op de daken,
is dit iets wat in liet buitenland al lang
bestaat.
Verder geeft het program nog aan:
i. bevordering eener wettelijke rege
ling van het voorbereidend onderwijs;
behartiging van bet onderwijs aan
achterlijke kinderen;
k. bevordering van het voortgezet
onderwijs [in de richting van vakonder
wijs in dc herhalingsscholen, door land
bouw en umbachtsonderwijs, door in
dustrie en handelsscholen en door kook-
cn huishoudscholen, benevens zeevaart
kundig onderwijs;
l. bevordering van een betere aan
sluiting van gymnasiaal en middelbaar
aan lager onderwijs.
Ik wil U thans nog iets meedeelen
over het werk dat een afdccling al zoo
kan doen. Onder de ijverigste afdeelingen
van den laatsten tijd behoort Amsterdam.
Om de belangstelling levendig te houden
is het noodig veel werk aan te pakken
en dat doen we in Amsterdam ook.
Dc atdeeling Amsterdam heeft een
rapport uitgegeven over het voorberei
dend onderwijs. Dat lijvige rapport is
een aanklacht tegen de maatschappij
die nog tal van kinderen verwaarloost.
Dat rapport heeft succes gehad. Welis
niet alles bereikt maar de schoolcom
missie heeft tocli een subcommissie be
noemd voor het bewaarschoolondenvijs.
Verder heeft zij een gids uitgegeven
voor ouders wier kinderen de school
verlaten.
De afdeeling bracht gelden bijeen o:n
kinderen die wegens ziekte de school
niet kunnen bezoeken, thuis les te laten
geven. In dat opzicht is veel goeds ge
daan. Een kind kreeg een sportkar, een
ander komt bij den onderwijzer. Een
meisje was er van tien jaar, dat niet ge
vaccineerd was omdat de dokter het
kind daarvoor te zwak vond, en ont
vangt nu thuis met succes onderwijs.
De oproep om steun daarvoor onder
vindt veel steun zelfs van R. K. zijde.
Voor richtige uitvoering der leerplicht
wet geeft de afdeeling aanwijzingen aan
de ouders. Het Rapport over spraakge-
der raadsleden B. on IV. verzocht heeft
die zaak beter te regelen dan thans het
geval is bij het instituut Kingma. Ein
delijk zond ze tal van adressen aan den
Raad in zaken van onderwijskundigen
aard.
In don laatsten tijd is de vereeniging
zeer vooruitgegaan. In Mei 1904waren
er 2100 leden en ook de financiën ston
den zeer slecht. Er werd toen besloten
propaganda te maken. Het aantal leden
is gestegen tot 7000 en het aantal af
deelingen van 39 tot 70.
Op don duur kan de vereeniging echter
alleen werken wanneer het aantal leden,
zeer groot is. De contributie is niet
hoog. In dc meeste nfd. van f 1 tot f 2.
Ook kunnen leden van arbeirlcrs-ver-
ecnigingen tegen lagere contributie lid
worden.
Verhooging van contributie willen we
niet', daar de vereeniging alle klassen
moet omvatten. We moeten dan ook
minstens het cijfer bereiken van wat we
vroeger hadden.
Nu de toekomst. Ik wijs op de nog
niet afgeloopen actie tegen de onder-
wijsnovelle. Zoolang de beslissing niet
is gevallen moot die actie blijvon voort
duren.
Aan den vooravond van de eindstem
ming zal in vereeniging met verschillende
onderwijzersorganisaties een vergadering
worden gehouden om nog eens op de
gevolgen van de wet te wijzen.
Heel veel succes zullen we niet heb
ben, maar de nu aangebrachte wijzi
gingen zullen toch wel een gevolg zijn
van die actie.
De wet wordt vrij zeker aangenomen.
En dan komt een tijd van krachtige
actie vooi* ons. Evenals onze tegenstan
dcis na '78 moeten we zonder ophouden
gaan werken om ons dool te bereiken.
In dc praktijk zal een gevolg van de
wet zijn het verdwijnen van de Open
bare school in veel plaatsen. En dan
komt een tijdperk van arbeid voor onze
vereeniging. NVe moeten die ouders
steunen die geen gelegenheid hebben
hun kinderen te zenden naar de school
die zij verlangen.
Er is meer. De betere aansluiting
tusschen verschillende takken valt
onderwijs. Er bestaat een ineenschake-
lings commissie die met gewichtige voor
stellen zal komen en dan moet der ver
eeniging mee kunnen spreken. Ons ideaal
is: Goed volksonderwijs voor allen.
Wij moeten alle sluimerende talenten
tot hun rechten trachten te doen komen.
De tijd van de 17e eeuw, toen men
van scheepjongen tot admiraal opklom
is voorbij, maar toch moet de regeering
het pad effenen, dat ieder zich kan ont
wikkelen naar zijn talenten.
Vanwege het rijk moet gezorgd worden
dat overal in geschikte middelpunten
scholen ook vakscholen ontstaan die
bezocht kunnen worden door alle om
woners der steden.
Dat heel veel illusiën waarvan jeug
dige eerzucht droomde niet verwezenlijkt
zullen worden spreekt van zelf maar
de algemeene ontwikkeling, de volks
ontwikkeling zal er bij winnen.
In het buitenland acht men ons om
hetgeen we vroeger zijn geweest maar
niet om het tegenwoordige. In Londen
zag ik op een leerplan vele talen maar
Nederlandsch ontbrak; zoo ook in New-
York.
Een voornaam punt is de verbeterde
zorg voor misdeclden. Op dit gebied
is voor onze vereeniging veel te doen.
In verschillende landen zijn reeds scholen
voor die kinderen, die met de beste
resultaten werken. Waarom dat Lier
ook niet? vraagt men. In ons land be
staat vrijstelling voor blinden en doof
stommen van leei'pliclit in Engeland juist
2 jaar langer. Ook bij de kinderwetten
is voor Volksonderwijs een taak en de
lijst van onderwerpen is daarmede vol
strekt niet uitgeput want steeds zullen
er nieuwe vraagstukken telkens en tel
kens weer oprijzen.
Laat ons dan klaarstaan om met een
koel verstand en een warm hart te
doen wat we tedoen vinden. Wij levenineen
democratie, maarivieijyertvooruitbreiding
van kiesrecht wie telkens meer wil geven
aan het volk speelt een gevaarlijk spel,
wanneer hij niet tevens strijdt voor beter
onderwijs. Strijdt niet alleen, maar strijd
met ons samen, alleen gezamelijk kun
nen we wat groots bereiken.
Volkskracht gaat uit van volksont
wikkeling en volkskracht is een voor
waarde voor onze onafhankelijkheid in
de toekomst.
Nadat Ds. Busch Keiser den spreker
een woord van dank had gebracht deelde
hij mede, dat het in de bedoeling lag
aanstonds een afdeeling op te richten.
Staande de vergadering traden een 30
tal dames en heeren toe, zoodat de
afdeeling Amersfoort vau „Volksonder
wijs" is opgericht.
Voorloopig zal als secretaris fungeeren
de heer W. C. Oostevman, van Asclr
van Wijckstraat 17, bij wicn men zich
als lid der afdeeling kan aanmelden.
Burgerlijke Stand.
van 8 lot li Maart 1905.
Geboren: Elisabeth Johanna, d.
van 1'. M. Chr. van Beek en J. 11.
Gnocclii. Johannes Marines, z. van
A. A. Montaubau en J. de Weijer.
Maitinus Leendert, z. van J. Boshuizen
en A. G. II. Kwast. Arendje Evertje,
d. van A. Adeina en J. Arisscn. -
Cornelia Jacolia, d. van J. Hartman en
J. Fontein. Cornelis, z. van G. van
de Bult en F. II. Bauer. Thoodorus,
z, van C. Bonzei en R. K. van den
Bijtel. Hendrik Dora Johanna, d.
van II. Schuurman en J. vau Gelder.
Ondertrouwd: O. V. Gerritsen
en C'. II. Teengs.
Gehuwd: E. J. Ruitenberg en J.
W. van Gelder.
O v e 11 e d e n Alijda van Straten,
oud 7 maanden. Jacobus Gerardus
dc Waal, oud 4 maanden. Hendrik
de Kruid, oud 31 jaar, echtgenoot van
A. van Dijk. - Adriana van Mourik,
oud 21 jaar ongeil. Hendrik van
Bokkum, oud 84 jaar, weduwnaar van
11. Hoppemeis. Johannes Cornelis
Luugen, oud 76 jaar.
Ondertrouwd
C. V. GERRITSEN
en
C. II. TEENGS.
Volstrekt eenige an algemeene kennis
geving.
Wegens familieomstandigheden kunnen
geen bezoeken worden afgewacht.
Amersfoort, 9 Maart 1905.
Allen die iets te schilderen ofte
behangen hebben, worden herinnerd aan
het zich beleefd aanbevelend adres van
f., VAIV WIJNGAARDEN, Arn-
hemsche weg 41.
Deugdelijk werk bij billijke
prijzen.
Gevraagd
voor de Hofstede OL'D-BUSSUM.
Hygiënische melkerij.
Brieven franco Oud Bussum Explt.
No. 117 Naurdon.
ZIllDSIKUBL «4.
Op nader te bepalen datum in de maand
April zal dooi Notaris A. N. .1. VOS,
tc Amersfoort in hot koffiehuis M«lc
Arend", aan de© Arnhemschem wogtc
Amersfoort in het openhaar wor
de u verkocht
(ioedcren kunnen worden bijgebracht
mits zicli aanmeldende bij don Y e n-
dumeester J. J). LAMMERTSYAX
BLERJ'jN, Langestraat, Amersfoort.
per ons l?i' ceut.
Verkrijgbaar bij
Arnhemschestraat R~>. Telephoon 104.
in Goud, Double, Zilver, Nikkel
en Staal.
Reparatie- on Slijpiiiricliling
voor Itrillrii.
BRILLEN op voorschrift van li.li.
Doctoren bij
U F. A. UKOEKIIIUKFA'.
Instrumentmaker Langestraat 4 2.
Schouwburg Itrcclil
11 o 11 n n il s c li Blijspel-Ensemble.
Directie: A. SAALBOKX.
Zondag 12 Maart 11I05:
INKWARTIERING
of
Overal soldaten.
Militaire Blijspel in 5 bedrijven van G.-
VON MOSER enF. Van SOIIöNTIlAN.
Vertaling JAC. DE VOS.
Regie: A. SAALBORN.
Orkest onder leiding van den lieer
H. K PIJPERS.
Aanvang hall' acht ure.
Holle ver anelers.
Monsters verkrijgbaar bij
Arnheiiiscliesti'aat 35.
Telephoon 104.
in zw art en gekleurd in zeer groote versclieidenheid.
Atelier tot vervaardiging aller DAMKS CONFECT1E
onder zeer bekwame leiding.
DAGHEMDEN
NACII1 HEMDEN
PANTALONS
LIJFJES
in ongeëvenaarde keuze,
keurige modellen en prach
tige afwerking. Men onder
zoeke en vergelijke de prijzen!
Verder groote keuze in alles wat tot liet witgoedvak behoort, als
Tafellakens, Servetten, Handdoeken, alle soorten keuken
doeken, Sloopen, Lakens, enz. enz.
AANBEVELEND,
LANGESTRAAT
Roval Worccst
American
Cprsete
Oudcrgctcckcndeu berichten de
ONTVANGST valt alle modellen
vau liet
DitC'orset voldoet aan allecisclicu
aau een goed corset gesteld. Daar
door is het model geschikt voor
ieder figuur.
Aanbevelend,
GANGES T RAAT 75.
