TX)ees U Zelf!
No. 36.
Zaterdag 6 Mei 1905.
2e Jaargang
Het zoekende Licht.
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Lage belasting
FEUILLETON.
Welwillendheid van stemming.
DE EEMLANDER.
1
Vcrwhijnti Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Woensdags en Zatcrdugs.j j Hendrik van Viandenstruut 28]
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der adverteutiëu
Van 1 tot 5 regels0.40
voot iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
in tie Courant en in de Raadszaal.
Toen wij dezer dagen het Nieuws
van den Dag in handen kregen, viel
onze aandacht op cone advertentie van
de Vereeniging voor Vreemdelingen
verkeer te Baarn, waarin dit fraaie en
gunstig gelegen dorp als woonplaats
wordt aanbevolen. Na eene opsomming
van al het schoone en aantrekkelijke,
dat Baarn als zomer en winterverblijf
heeft, volgen de meer negatieve voor-
deelenH. B. S. en Gymnasium te
Amersfoort, 10 minuten sporen. Dage
lijks pl. m. 20 treinen van en naar
Amsterdam, Utrecht en Amersfoort, om
te eindigen met „het slot dat pakt:"
Zeer lage belasting.
Men betaalt aan belasting te Am
sterdam
Inkomsten 5'/2
Opcenten personeel 127
HILVERSUM.
Inkomsten 1,9
Opcenten personeel 58
BUSSUM.
Inkomsten l'/s
Opcenten personeel 57 0.
BAARN.
Inkomsten 0,6 °'c.
Opcenten personeel 27 °/0.
Onwillekeurig kwam ons na lezing
dezer reclame in de gedachte het be
toog ''oor ecu onzer gemeentelijke zuinig
heids-apostels, den heer Klebcr, gehou
den in de raadszitting van 10 April j.l.
waarin hij de redenen ontvouwt, waarom
hij zal stemmen voor het voorstel
Hamers (renvooi naar de afdeelingen
van de subsidie aanvrage der Huishoud
en Industrieschool).
Na den betrokken wethouder ver
weten te hebben, dat deze te luchthartig
over den financieelen toestand der
gemeente is hecngeloopen en daaraan
toegevoegd te hebben, dat het geheele
ontwerp-besluit met de meeste lucht
hartigheid in elkaar is gezet, geeft hij
cenige cijfers, om aantetooncn, dat de
fiuancieele toestand van Amersfoort in-
treurig is. Als voorbeeld, wat men
in andere plaatsen voor het onderwijs
doet, haalt hij Utrecht aan, waar men
slechts f 1500 subsidie aan de Huis
houdschool geeft. Het beroep op wat
Slechts hei ijzer dat in het vuur gehard
is wordt tol staal.
Chiueesche wijsheid.
Uit het Duitsch
van
ERNST VAN WILDENBRUCH.
20).
„Je hebt geen achting voor mij,"
ging zij voort. „Je denkt, nu gij mij
al dat moois geschonken hebt, dat ik je
toebehoor en dat je met mij kunt doen
wat je wilt! En daarom ga je op zulk
een wijze met mij om en behandelt
mij als als
Zij was op het punt, opnieuw in
tranen uit te barsten, doch kwam daar
toe niet. Terwijl zij den baron die
laatste woorden naar het hoofd wierp,
zag zij, dat hij een schok kreeg, alsof
hij in het hart getroffen was.
„Anna bracht hij met moeite
uit, „kun je dat van mij denken?"
andere gemeenten doen, gaat dus niet
op, zegt hij. Ik wil daartegenover een
ander voorbeeld stollen: „In Baarn
worden huizen te huur en te koop ge
presenteerd en tot aanbeveling wordt
gezegd, dat in de gemeente slechts
0,6 percent belasting wordt ge
lieven en dat er te Amersfoort
uitstekende gelegenheid is, om de
kinderen naar de school te sturen.
Commentaar overbodig."
Du haut de sa grandeur zegt de heer
ICleber: „commentaar overbodig." Wat
meent hij daarmede? Al is het verband
tusschen het slot zijner rede en het
daaraan voorafgaande wat verloren ge
gaan, het is niettemin duidelijk, dat hij
door de tegenstelling wil doen uitkomen
te Baarn is het botertje tot den boóui,
maar met Amersfoort is het maar treurig
gesteld.
De hoofdpunten worden door den heer
Kleber zeer juist tegenover elkaar ge
plaatst: te Baarn 0,6 °/o gemeentebe
lasting, te Amersfoort uitstekende ge
legenheid tot onderwijs.
Men heeft dus te kiezen tusschen
zijn beurs of uitstekende gelegenheid tot
onderwijs.
In verband met hetgeen hij wilde
bewijzen, kunnen we uit de uitdrukking
„commentaar overbodig" niet anders
opmaken, dan dat de heer Kleber het
de natuurlijkste zaak van de wereld
vindt, dat men zijn beurs 't liefst heeft.
Gelukkig zijn er nog velen, die er
anders over denken en voor hen willen
wij nog eenig commentaar geven op het
hiervoren aangehaalde. Wie zich niet
laat verblinden door reclame geschetter,
maar de zaak op den keper beschouwt,
moet tot de conclusie komen, dat er
voor de meeste lieden (enkele zeer ge
fortuneerde uitgezonderd) geen voordeel
in is gelegen 0,6 gemeente belasting
te betalen, wanneer zij hunne kinderen
naar een II B. S. of Gymnasium elders
moeten zenden. Stel de heer A. te
Baarn, met f 3000 inkomen, heeft 3 kinde
ren, waarvan hij er een naar de H. B. S
te Amerfoort moet zenden. Hij betaalt
te Baarn 0,6 van f 3000f 500
f 15 gemeentebelasting en zou te Amers
foort moeten betalen 3 van f 3000
f500 f75; een verschil dus van f 60.
Nu vragen wij: Wie verstaat de kunst
om voor f 60 een kind van Baarn naar
Amersfoort te laten reizen en daar te
laten koffiedrinken? Voor het koffie-
Hij was langzaam op de knieën ge
zonken, zijne oogen waren vlak voor
de hare, en terwijl zij een naamloos leed
in zijne oogen ontwaarde, gevoelde zij,
dat zij dien man door zulke slechte ge
dachten veel onrecht had aangedaan.
„Neen, Eberhard," zeide zij. Wat
ik daar gezegd heb, was niet goed van
mij; ik gevoel het, dat was lcelijk; en
ik vraag je vergiffenis."
Nu legde bij de armen om haar heen,
doch zóó voorzichtig, als vreesde hij ze
te zullen breken, en haar hoofdje lag
weder aan zijn hals.
„Maar, zie je," vervolgde zij aarzelend,
„als je zoo bent als daar straks, zoo
wild, zoo ik weet eigenlijk niet
hoe ik het noemen zal, dan begrijp
ik je niet, en dan zie je dan
moet ik wel bang voor je zijn."
De laatste woorden had zij hem heel
zacht, al9 een biecht, in het oor ge
fluisterd, en als zoodanig nam hij het
ook op. Maar, niet hare schuld was het,
die zij hem biechtte; het was de zijne,
zijne schuld, daar hij geen acht had
geslagen op het schaamtegevoel, op den
angst van dat lieve, vertrouwende
schepsel, en daar hij er na aan toe
was geweest, het wezen, dat voor hem
leven en zaligheid beteekende, in zijne
onbesuisde urmen te verbrijzelen, als
een knaap, die een kostbaar stuk met
baldadige handen vernielt.
Van dat alles had hij niets gevoeld
drinken bij particulieren wordt alléén
al f 100 's jaars betaald. Bij dit reken
sommetje wordt verwaarloosd het on
aangename, dat er in is gelegen, zijn
kinderen naar elders te moeten zenden.
Maar dan het enorme verschil in op
centen op de personoele belasting: in
Baarn maar 2 9 (in de advertentie staat
foutief 27) en te Amersfoort 5 9. Nemen
wij aan dat A. woont in een huis van
f400 met 4 haardsteden en f1200
mobilair, dan zou zijn aanslag zijn te
BAARN. AMERSFOORT,
huurwaarde 28,20 27,20
haardsteden 6,6,
mobilair 16,50 16,50
50,70 49,70
kinderaftrek
3X2 - 3,04 3 X 4 ji,966
hoofdsom 47,66 43,735
opcent. (29) 13,82 opcenten (59) 25,806
totaal 21,48 totaal f 69,54
Doordat Baarn voor de personeelc
belasting in eene andère klasse is ge
rangschikt en dientengevolge, bij gelijke
huurwaarde, minder aftrek, ook voor
kinderen, wordt verleend, blijkt het
verschd van de totalen der aanslagen
slechts gering te zijn.
Om vreemdelingen te lokken, moge
de aanbeveling „lage gemeentebelasting"
uitstekend dienst doen, een raadslid had
het fond van de zaak wol eens beter
mogen bekijken en niet zoo luchthartig
een citaat uit een dergelijke advertentie
moeten gebruiken, om den financieelen
toestand zijner gemeente donker te
schilderen. Wij verheugen ons over den
inhoud dier advertentie. „Amersfoort 10
minuten sporen. Uitstekende gelegenheid
voor onderwijs
Schooner reclame kan voor onze stad
bezwaarlijk gemaakt worden.
Wij hopen, dat zij dezen goeden naam
steeds hoog zal weten te houden.
Men leere beter waardeeren het heer
lijke voorrecht, dat men zijn kinderen
niet van huis behoeft te zenden, om
elders onderwijs te ontvangen! Dan zal
er geen sprake van zijn, dat men uit
misplaatste zuinigheid, uit vrees voor een
half of drie. kwart percent verhooging
van gemeentebelasting maatregelen zal
willen tegenhouden, die bedoelen den
bloei en de uitbreiding der „uitstekende
gelegenheid" voor ouderwijs te bevor
deren.
eerst nu kwam hij tot dat bewustzijn.
Een pijnlijke trek kwam op zijn
gelaat. Met zachte hand schoof hij
Anna van zich weg.
„Arme engel!" sprak hij dof en
somber.
Toen stond hij op, deed een paar
schreden en bleef midden in de kamer,
het hoofd naar den grond gericht, pein
zend staan.
Er volgde een pijnlijke stilte, en toen
Anna zich naar hem omwendde, zag zij
hem nog steeds, in diep gepeins ver
zonken, op dezelfde plaats. Een schaduw
lag op zijn gezicht; het was hem aan
te zien, dat hij een inwendigen strijd
voerde met de sombere macht, die tel
kens dreigde zich van hem meester te
maken.
„Eberhard," riep zij hem toe, „waarom
ga je van mij weg?"
Het was, alsof hij door deze woorden
tot de werkelijkheid werd teruggeroepen.
Hij schoof een stoel naast den hare en
ging zitten, doch bleef andermaal, met
neergeslagen oogen, zwijgen. Eindelijk
kwam hij iets dichter bij haar, doch
zonder op te zien, zonder haar aan te
raken.
„Anna," zeide hij, „ik moet je iets
toevertrouwen."
Weder stokte hij; de bekentenis viel
hem zwaar. Hij nam hare hand in de
zijne.
„Anna ik had tot nu toe nog
Te elfder ure tracht de lieer Mr. P.
J. M. Aalberse in zijne Politieke Studiën,
aanvangende met eene beschouwing over
Christelijke Politiek, welwillendheid van
stemming te wekken voor de eertijds
schuchtere mannen van Christelijkeu
huize, die „'t in de onderlinge verdraag
zaamheid reeds zoover gebracht hebben,
dat drie partijen op politiek gebied
blijkbaar broederlijk samengaan, en
elkander door dat samenwerken steeds
ernstiger en oprechter hebben leeren
verstaan, en daardoor waardeeren drie
partijen, wier leden in vroegere jaren en
eeuwen, juist om godsdienstige redenen,
zoo scherp tegenover elkander hebben
gestaan.
Ter zijde gelaten de vraag, of liet ook
juist om godsdienstige redenen was, dat
de leden dier drie partijen tot elkander
kwamen, gelooven wij toch, dat die wel
willendheid van stemming van zelf ware
gekomen, wanneer na afloop van deze
vierjarige periode van wetgeving het
geheele volk met voldoening op hun
arbeid kon terugzien.
Maar zelfs bij sommige coalitie-vrien
den, die dus schijnbaar broederlijk
samengingen, is er niets van te bespeuren.
Of getuigen soms de woorden van den
heer Staalman, Woensdag 26 April te
Amsterdam gebezigd, waarin hij de
Christelijke regeering van halfheid, na
latigheid en roekeloosheid beschuldigde,
van die welwillendheid van stemming,
welke de heer Aalberse van zijne tegen
standers op politiek gebied vraagt?
Wanneer volgens den schrijver „de
moreele en economische reactie tegen
de valscho vrijheidsidee van het libe
ralisme de groote uitwendige aanleiding
was van het zich nauwer aaneensluiten
van de Christelijke partijen in ons vader
land", dan had men van deze regeering
in 't bijzonder mogen verwachten, dat
zij, op welke wijze dan ook, een dam
op zou werpen tegen de beweerde, ver
gevorderde ontaarding en ontzedelijking
van ons volk, dat zij krachtig paal en
perk zou stellen aan de uitbuiting van
den arbeider, de schending van de Zon
dagsrust, de exploitatie van vrouwen en
kinderen, de verwoesting van het familie
leven, alle ongerechtigheden, die „de
staat, onder den invloed en drang der
vrijzinnige beginselen jaren en jaren lang
nooit eene vrouw aangeraaktn u was
het voor de eerste maal en gij zijt
do eerste geweest, die ik gekust heb."
Zij drukte zacht zijne hand.
„Maar je hadt mij toch reeds vroeger
gekust."
„Ja," antwoordde hij, en een donkere
blos kleurde zijn gezicht, „maar het
was mij nog nooit zoo te moede geweest
als nu. Toen, zie je, was het nog ver
van ons huwelijk, en nu staat het gauw
voor de deur, dat we trouwen. En
daarom, zie je, toen ik daar straks bij
je binnenkwam, scheen het mij op dat
oogenblik toe, alsof het reeds zoover
ware en als waren we reeds man en
vrouw. En toen ik je zoo zag staan,
zie je, toen overkwam mij zoo iets
Hij zweeg; zijn bovenlijf boog naar
voren, alsof er een ccntenaarslast op
zijn rug lag; langzaam gloed hij van
zijn stoel aan hare voeten en volgens
zijne gewoonte, drukte hij zijn gezicht
in haren schoot.
„Ik kan je eigenlijk niet beschrijven,
wat liet was," ging hij zacht voort, „en
ik kan je slechts smeeken, dat je mij
vergeeft; en zoo je nu den voet op
loeft en mij traptet, zou mij slechts
recht geschieden. Maar, zie je, ik kon
niet anders, en het was iets zoo ver
rukkelijks
Hij had beide armen om haar knieën
geslagen en drukte deze tegen elkaar,
alsof hij ze wilde verbrijzelen.
niet gekruiste armen aanzag".
In plaats daarvan is de democratie
onder stoelen en banken gestoken en
zijn conservatisme en reactie gediend;
zijn valsche, dus onchristelijke leuzen
op den voorgrond geplaatst, scheiding
makend tusschen de zonen van eenzelfde
land; is de volksschool, na voorafgaande,
dikwerf lasterlijke, bestrijding over de ge
heele christelijke linie, in de onderwijs-
novelle, de volkswelvaart in de tarievenwet.
bedreigd en is ten slotte „de quasi-Chris-
tclijke politiek allereerst aan de Katho
lieke geestelijkheid ten goede gekomen."
Dat is ongeveer de oogst van de jaren
1901 tot 1905, die prof. Bavinck en
zijne deputaten op de jongste vergadering
tot tevredenheid kon stemmen, maar bij
de vrijzinnigen zeker niet die welwillend
heid van stemming heeft gewekt voor
deze proeve van christelijke politiek.
Ook den heer Staalman werd het te
machtig en hij is met de zijnen tot afzonder
lijke partijformecring overgegaan.
Eigenaardig is het zeker wel den
schrijver te zien wijzen op het groote
gevaar, dat in het voeren van principioele
politiek schuilt. Niet is hij bevreesd, dat
men persoonlijk scherp tegenover elkan
der komt te staan, maar wel, dat de
fouten van hen, die hun politiek gronden
op het christendom minder den per
sonen dan wel den beginselen aange
rekend worden.
De daaruit voortvloeiende groote ver
antwoordelijkheid van hen, die wisten,
dat „die valsche redeneering van de
daken zou verkondigd worden", is door
regeering en regeeringsmeerderheid dan
wel zeer licht bevonden.
Onder de vrijzinnigen links, met nadi uk
dient het nog eens gezegd, zijn evenals
onder de christelijkeu rechts, mannen te
vinden, die de hooge en heilige begin
selen van het christendom eerbiedigen
en belijden, ma ir die niet, zooals de
heer Aalberse heeft trachten duidelijk
te maken, noodzakelijk het nauw verband
tusschen politiek en godsdient erkennen,
doch langs anderen weg dan het chris
telijk geloof tot de werkzaamheid van
den organischen staat komen.
Wanneer men dus van links de chris
telijke politiek, zooals wij die nu hebben
leeren kennen, aanvalt, dan mag men
dit niet voorstellen als een aanval op
het christendom, waarachter de coalitie
zich verschuilt,, want dit wekt geen
welwillendheid van stemming.
„Blijf kalm," fluisterde Anna.
Zij bemerkte, dat de verterende gloed
weder in hem opsteeg. Een wonderlijke
mengeling van vrees en minnegloed
kwam in haar hart op, terwijl zij zwijgend
op hem neerzag, op den sterken man,
die daar gebroken aan hare voeten lag.
Geene vrouw had hij nog aangeraakt
zij was de eerste, en zij was de
fakkel, die hem in brand zette en ver
teerde. "Verstand en geweten zeiden
haar, dat zij moest opstaan, hem wekken
uit zijne phantasie; doch sterker dan
verstand en geweten was op dat oogen
blik in haar de vrouw, die met heime
lijke, bijna wellustige nieuwsgierigheid
verlangde te ervaren, welken indruk zij
op dien man had vermogen te maken.
Zou zij altijd slechts zijne dokteres
zijn? Of zijn bewaakster? Was zij
ook niet vrouw, vrouw van vleesch en
bloed? Stond ook zij niet voor de
eerste maal voor den donkeren, geheim-
zinnigen stroom, waarin alle schepselen
der aarde, hetzij om te leven, hetzij om
te verdrinken, zich dompelen moeten,
den stroom, die men de liefde noemt?
W as niet de warme golf van het groote
water ook tot haar gerold er. had deze
niet den zoom van haar kleed en hare
naakte voeten bevochtigd, zacht wenkend
en roepend: „Kom bier kom naar
omlaag!"
Wordt vervolgd.