No. 30.
Zaterdag 14 April 1906.
3e Jaargang.
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Anti-Semietisme.
Zou het helpen?
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
Varia.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
WMntdagi en Zaterdags.
Bnreau
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentlën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Het ernstig ongeval, dat vorige week
Zaterdag op zoo droevige wijze een einde
maakte aan een veelbelovend jong leven,
heeft al heel wat tongen en pennen in
beweging gebracht. Dat is zoo gewoonte.
Na een ernstig ongeluk wordt er steeds
nagepleit, worden oorzaken opgespoord
en wegen ter verbetering aangegeven.
Daar is niets tegen te zeggen, integen
deel wij gelooven, dat in dat napleiten
een kern van veel goeds zit. Het getuigt
toch van het goede in den mensch, dat
aanstonds meevoelt en meespreekt bij
ernstige ongevallen. Maar, dat daarbij
ook wel eens totaal verkeerde rede
neeringen gevolgd worden, wie zal het
durven ontkennen? Zoo wezen we o.a.
in ons "Woensdagnummer al op het
ingezonden stuk van luitenant Doorman.
Hoewel natuurlijk ten volle de goede
bedoelingen apprecieerende, kunnen we
toch niet anders dan glimlachen bij het
lezen van den volgenden zin:
„Is nu de tijd niet gokomeu èu voor
.de ouders èn vooral voor onderwijzers,
„om te trachten aan dit misbruik een
„einde te maken? Wijzen op het ge-
„vaarvolle zal dunkt mij wel voldoende
szÜn-"
Wij weten hoe meermalen gewaar
schuwd wordt tegen het gevaarlijke van
6ommige bij de jeugd geliefkoosde
aardigheden(?). Ja, wij kunnen ons
zelf geen onderwijzer denken, die niet
steeds er op uit is, zijn leerlingen in te
prenten zich nimmer als straatjongens
te gedragen. Maar niet hoeveel aan
dacht die wijze lessen ook worden aan
gehoord, buiten gekomen, gaan ze vaak
weer even spoedig verloren als ze het
kinderlijk gemoed in kwamen. Heusch
het is naïviteit in deze zoo'n grooten
invloed aan den onderwijzer toe te
schrijven.
Ook de Oude Amersfoortsche
Courant van Dinsdag 10 April toont
Ge loof en buig of verwerp en sta recht op.
MüI.TATULI.
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
28.
TWAALFDE HOOFDSTUK.
Francesca had zich dien Pinkster
maandag tijdens het langdurige middag
maal goed gehouden, om Carlo's stil
zwijgen niet te doen opmerken had zij
een beetje meer dan gewoonlijk gepraat
maar 't was haar heel moeielijke geval
len en zij zuchtte van verlichting toen
't diner was afgeloopen en zij vrij
heid had heen te gaan. Carlo stond
op om de deur voor haar te openen,
en in 't voorbij gaan keek zij hem
glimlachend aan, doch toen zij in de
rustige zitkamer gekomen was, kwamen
erg optimistisch te zijn. We lezen daarin
o. a. het volgende:
„Zou er nu niets aan te doen zijn,
dien jongens eens aan 't verstand te
„brengen, dat zij een zóo gevaarlijk
spel hebben na te laten.
„De ouders zijn niet te bereiken; die
„kunnen hen dus niet wijzen op hun
roekelooze daad, die zóo in treurige
„gevolgen had.
„Maar zouden wellicht de onderwijzers
hier iets ten goede kunnen doen? Indien
„zij hun leerlingen de meisjes zijn
„werkelijk niet braver dan de jongens
„eens voorhouden, dat Zaterdag de dood
van een mensch is veroorzaakt door
een zoo roekelooze „aardigheid" dan
is, dunkt ons, reeds heel veel gewonnen
en zal herhaling wel uitblijven.
't Zal nu toch wel voldoende zijn."
„Was dat maar zoo," dachten wij na
lezing hier van. Gerust, dan zouden
heel wat ongelukken worden voorkomen,
en heel wat ruiters zouden zich met
een geruster hart door Amersfoort's
straten kunnen begeven. Maar dat is
niet zoo. De macht van school en
onderwijzer wordt in het door ons aan
gehaalde, schromelijk overdreven. De
tijd is voorbij, dat op school enkel en
alleen zorg wordt gedragen om den
kinderen een zekere dosis kennis in te
pompen. Ook aan de zedelijke op
voeding is gelukkig een belangrijke
plaats ingeruimd. Maar niettemin moeten
we ernstig waarschuwen tegen al te
hoog gespannen verwachtingen; de on
dervinding leert maar al te vaak, dat
de onderwijzer slechts kan pogen het
goede in zijn leerlingen aan te wakkeren.
Maar verder gaan kan hij niet, het
slagen ligt niet in zijn macht.
Trouwens en hier ligt misschien
wel de fout met die zedelijke op
voeding heeft ook zijn intree gedaan
een soort ziekelijke verweeking, die niet
direct ten goede is gekomen aan het kind.
Wij zouden niet gaarne den tijd van de plak
terugwenschen, maar iets van dat ouderwet.
haar de tranen in de ooger.. Yeel zou
zij er voor hebben gegeven, als zij in
haar eigen kamer eens had kunnen uit
huilen, doch daarvan was geen sprake,
daar zij geen hoofdpijn kon voorwenden
zonder Carlo's avondgroet te missen.
Het geluid vau de opengaande deur der
eetzaal maakte dat zij zich snel in de
schaduw terugtrok, terwijl zij deed alsof
zij uit 't venster keek, en haastig hare
oogen afdroogde, waut voor niets ter
wereld wenschte zij huilende te worden
gevonden. Mr. Britton kwam in de
kamer en haar slank figuurtje ziende,
naderde hij haar.
„Mijn lieve Fran", zeide hij „al noemt
ge mij de luiste oude oom ter wereld,
toch kom ik je goeden nacht zeggen.
Hier is een pakje brieven, die ik in
mijn eigen kamer beter kan doorwors
telen."
„Moet ge die bepaald nu beantwoor
den?" zeide zij. „Wel als 't werk u
zoo vervolgt, dan is 't niet half een
vrijen dag."
Er was iets in haar stem, dat maakte
dat bij haar oplettender aankeek. Hij
zag, dat zij verdriet had, herinnerde zich
dat Carlo bijna niet gesproken had aan
't diner en dacht toen dadelijk, dat zij
beiden twist hadden gehad.
„Ik heb een lange brief van Kate,
dien ge misschien wel lezen wilt," zeide
hij. „Zij en Clare amuseeren zich
prachtig aan de Noordkaap. Van je
sche zou toch in de hedendaagschejopvoe-
ding niet misplaatst zijn. Er wordt veel
te veel gccoquetteerd door theoretische
paedagogen met do heiligheid en on
wetendheid van het kind. En waar die
theoretici, helaas, bij veel menschen als
autoriteiten gelden, is er in onze huidige
opvoedingsleer een element geslopen,
dat den praktischen opvoeder de verzuch
ting vaak doet slaken: och hadden we den
tijd van vroeger nog maar. En juist
daarom schreven wij ook in ons Woens-
dagnummer meer te voelen voor de
straf, die majoor Klerk de Reus noemde,
de karwats.
En nu begrijpe men on9 goed, wij
zijn volstrekt geen voorstanders van
ransel er maar op, maar een gevoelige
6traf, die ook qcuoeld wordt, achten
wij in vele gevallen, het eenig, afdoende
middel tot verbetering.
Maar dat gaat zeer moeilijk, vooral op
straat en daarom zal het misschien aan
beveling verdiener, hier meer steun te
zoeken bij de politie. Wanneer de
kindoren dan vrij uit moeten loopen,
laat men dan de ouders op de een of
andere wijze aansprakelijk stellen. Dat
zal resultaat afwerpen, want van hen
moet de verbetering uitgaan. De on
derwijzers, ze kunnen medewerken, maar
ten slotte zullen toch de ouders den
meesten invloed moeien uitoefenen. En
dat zij niet te bereiken zijn wil er bij
ons niet in. Evengoed als men strooi
biljetten kan laten drukken om te waar
schuwen voor het vertrappen van
ineikevertjes en ander onschuldige
diertjes, evengoed kan men den ouders
per gedrukt schrijven attent maken op
het gevaarvolle spel hunner kinderen,
opdat zij maatregelen kunnen nemen
tor verbetering en ter verkoeling.
verloving weten ze niets af. Mag ik
hnn het nieuws schrijven, als >k ant
woord."
„Ik zal 't hun liever zelf melden,"
zeide zjj met een weinig verhoogde
kleur. „Als ik mag zal ik er een regeltje
bijvoegen."
De tranen kwamen haar weer in de
oogen, doch zij wendde zich af en vroeg
zijne aandacht voor de Vesuvius met
zijn vuurroode vlam, terwijl het weer
licht den hemel op den achtergrond
verlichtte. Maar Mr. Britton hield te
veel van haar om zich zoo maar te
laten afwijzen; hij werd bepaald beangst
voor haar toekomst.
„Lief nichtje", zeide hij ernstig, „ge
moet aau uwen ouden oom zijn angst
vergeven, maar zijt ge wel geheel ge
lukkig met je verloving? Zijt ge er
beslist zeker van, dat ge het gelukkigste
leven gekozen hebt?
„Ik ben er zeker van dat ik den
eenigen man gokozen heb, dien ik ooit
zou kunnen beminnen," zeide zij zich
herstellend en hem aanziende met zoo'n
zacht, schoon en door liefde verhelderd
gelaat, dat hij slechts innerlijk kon
protesteeren, dat geen man ter wereld
harer waardig was.
„Toch is er iets van avond, dat je
bedroeft," zeide hij ernstig.
„Ja," zeide zij met bevende lippen,
er is iets, dat Carlo verdriet berokkent;
hij zal er met vader over spreken, en
Reeds meermalen wezen we er in
ons blad op, dat we, wat ons land aan
gaat, gelukkig nog verschoond blijven
van het anti-semietisme.
Toch duikt zoo nu en dan in de
clericale pers, want in die partijen tiert
deze woekerplant bij voorkeur, een arti
keltje op, waaruit blijkt dat men ook
in onze „gekerstende partijen" niet geheel
vrij is van Jodenhaat. Zoo o.a. de Sticht
sche Courant, het blad dat ook in Amers
foort, de voorlichster is der „mannen
broeders." We lezen daarin o.a. het
volgende
„Wij herinneren ons levendig het mis
baar der liberale bladen en liberale pro
pagandistcn over de drankwetmisère.
Toen moest de toenmalige minister het
ontgelden Dr. Kuyper was de hoofd
schuldige van het treurig tooneel in de
Tweede Kamer. Natuurlijk kon een
theoloog ook geen wetten maken. Het
wetgevend talent van Dr. Kuyper was
zeer gering. Hij viel echter tegen. Daar
bij kwam dat de voorzitter van de com
missie van rapporteurs ook al een theoloog
was. Twee theologen moesten natuurlijk
de zaak in de war sturen.
„En wat ziet men nu?
„Nu zit achter de regeeringstafel een
jurist, een advocaat die een veeljarige
praktijk achter zich heeft, een bekwaam
rechtsgeleerde, een Joodsch man, die 0111
zijne scherpzinnigheid terecht een goeden
naam in den lande heeft.
„Voorzitter van de commissie van
rapporteurs is een ander rechtsgeleerde,
een hoogst bekwaam, schrander en helder
jurist, zelf de samensteller van het ont
werp arbeidscontract.
„Beiden worden bijgestaan door een
derden Jood, het Kamerlid mr. Limburg,
eveneens een man van groote talenten.
„Nu zou men zoo denken, dat het
zaakje liep van een leien dakje
Waarom bij de namen de afkomst
wordt vermeld is niet moeilijk te raden.
Al hebben we hier met een soort ver
dekt anti-semietisme te doen, toch achten
we het noodig er even de aandacht op
te vestigen. Zoo driest als in Duitschland
en Frankrijk steekt deze giftplant in ons
ik ben er niet zeker van, hoe vader
het zal opnemen."
Mr. Britton keek ernstig.
„Lief kind," zeide hij, ge kunt van
één ding verzekerd zijn, uw vader heeft
steeds uw geluk op 'toog."
Die woorden kwamen maar te zeer
overeen met haar eigen voorgevoel.
„Och waarom moet men altijd daar
aan denken?" riep zij uit. „Wat is
geluk voor mij, als Carlo ter sprake
komt? Oom!" zij zag hem smeekend
aan „beloof mij dat, wat er ook
gebeurt, ge nooit iets verkeerds van hem
zult denken; er zijn zaken waarover een
vreemde niet kan oordeelen. Beloof
mij, dat ge steeds zijn vriend zult zijn."
„Wel, 't moet een hardvochtig mensch
zijn, die een verzoek door zulke lippen
gedaan, kun weigeren," zeide hij, zich
buigende om haar te kussen. „Wees
maar niet ongelukkig, lieve, kleine Fran,
er was nog nooit een verloving, met
alleen zonneschijn. Wacht maar, die
wolken zullen wel afdrijven. Negen uur
al! Kom! ik moet voor den lessenaar."
„Dan zal ik uw koffie bovenzenden.
Gouden nacht!" zeide Francesca, zich
wat getroost gevoelend nu zij oom
George voor Carlo's zaak had gewonnen.
Zij ging bij de lamp zitten en ont
vouwde de brief van haar nichtje, ter
wijl zij haar best deed om eenig belang
te stellen in 't reisverhaal, de midder
nachtzon en de avonturen, die altijd
land nog niet den kop op, maar de be
ginselen zijn er al wel, hetgeen ook weer
uit het bovenstaande blijkt. Daartegen
te waarschuwen ih plicht; mogelijk helpt
men dan mede, een beginsel in zijn kie
men te dooden, dat verderfelijk is voor
geheel het openbare leven.
De bevolking der aarde bedraagt vol
gens Alex Sapan in Petermanns Mittei-
lungen 1,503,300,000 zielen, die te zumen
144,110,600 vierk. kilometer bewonen,
zoodat ongeveer 10 menschen op 1
vierk. K. M. komen. De dichtheid van
de bevolking is echter in de verschil
lende wereldde'elen zeer uiteenloopend.
Europa is verreweg het dichtst bevolkte
met 40 bewoners op de vierk. IC. M.;
dan volgen Azië met 18, Afrika en
Noord-Amerika met 5; Zuid-Amerika
heeft slechts 2 inwoners op de vierk.
K. M., Australië en l'olynesië nog
minder: 0.7, en op de 12,873,000 vierk.
K. M. van de Poollanden leven niet
meer dan 91,000 menschen.
In 't geheel draagt Europa op 9,723,600
vierk. K.M. 392,264,000 bewoners; voor
Azië zijn deze cijfers 44,179,400 en
819,556,000; voor Afrika 29,820,200
en 140,701,000; voor Noord-Amerika
20,817,700 en 105,714,000. In Zuid-
Amerika leven 38,482,000 menschen
verdeeld over 17,744,000 vierk. K.M.,
terwijl Australië en Polynesië een ruimte
van 8,951,800 vierk. K.M. biedt voor
6,483,000 menschen.
Nieuwe Zuidpool-expcditie.
Dr. Charcot te Parijs, die eerst onlangs
van zijn expeditie naar de Zuidpool is
teruggekeerd, heeft alweer een nieuw
plan voor een expeditie gereed; hij wil
daarbij gebruik maken van de nieuwste
uitvindingen en pogen met schip, lucht
ballon en motorsleden de Pool te be
reiken.
Charcot zal ditmaal vergezeld worden
door den bekenden luchtreiziger graaf
De la Vaulx, en hoopt, neen, is vast
overtuigd, dat hij ditmaal slagen zal.
Van Wellmann's voorgenomen reis
naar de Noordpool stelt Charcot zich
niet veel voor. Hij achtte het twijfel
achtig, dat met een bestuurbaren lucht
ballon de reis naar de Noordpool heen
en terug kan worden volbracht; en zelfs
iemand, die met Clare reisde, schenen
te moeten overkomen. Maar 't ging
niet, de woorden hadden geen beteeke-
nis voor haar, zij kon niets doen dan
luisteren naar de naderende voetstappen
daar de langdurige pauze haar verze
kerde, dat Carlo zijn besluit aan haar
vader vertelde.
Eindelijk, na zeer langen tijd, hoorde
zij de deur van de eetkamer snel open
en dicht doen, en snelle voetstappen in
de vestibule. Zij luisterde ademloos en
sprong onwillekeurig op, maar 't volgende
oogenblik zonk zij weer neer alsof
iemand haar geslagen had, want zij
hoorde de voordeur openen en sluiten,
en toen wist zij, dat haar vader Carlo
verboden moest hebben, afscheid van
haar te nemen.
Toen gevoelde zij geen neiging meer
tot schreien, alleen een gevoel van koude
en ellende een stomme, pijnlijke
ellende. Zij leunde op de sofa, nog
met Kate's brief in de hand. Het sloeg
tien uur en de bel uit de studeerkamer
klonk. Even later kwam Dino aan de
deur van 't salon.
„Kapitein Britton heeft 'tzeer druk,
en wil van avond niet meer worden ge
stoord. De signora zou hem verplichten
als zij de gebeden wilde lezen," zeide
de oude knecht, i
De goede oude had er niet 't minste
denkbeeld van, hoeveel hij door die
eenvoudige vraag van zijne jonge