No. 54.
Zaterdag 7 Juli 1906.
3e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
"Wees U i
t
Uit de mijnwereld.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Burean
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der udvcrtentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.03
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Terwijl wij dit schrijven, wordt in de
kleine stad Caldwell, in het territoriale
gebied Idaho, V. S. van N.-A., een
proccB gevoerd, waarvan de uitslag door
millioenen in de uiterste spanning wordt
verbeid en in de naaste toekomst van
groote beteekenis kan worden. Daarvan
toch zal afhangen of de Unie het too-
neel zal worden van een reusachtige
werkstaking, zich uitstrekkend van
oceaan tot oceaan en alle bedrijven
omvattend; een werkstaking waarvan de
duur en de gevolgen niet zijn te bere
kenen, doch die reeds vooruit verzekerd
is van de sympathie en den steun van
duizenden, die den werkstakers overigens
verre staan.
Dit proces is een episode uit den
strijd tusschen het grootkapitaal, de
trustB, en den georganiscerden arbeid en
zal, evenah de Chicagosche schandalen,
zijn invloed doen gevoelen op de nade
rende presidents-verkiezing.
De beschuldigden in dit rechtsgeding
zijn Moyer, Haywood en Pittibone,
voorzitter, secretaris en oud-bestuurslid
van de Westersche Federatie van Mijn
werkers, omvattend het geheele mijn-
gebied van Colorado en Idaho, benevens
een zekere Orchard, vroeger lid dei-
Federatie, die zich schuldig bekend heeft
aan 26 moordaanslagen, bedreven op
last van de drie b.g. bestuursleden, in
vereeniging met zekeren Adams,
die hem daarin behulpzaam was en
eveneens bekend heeft. Orchard heet
tot bekentenis te zijn gebracht door een
befaamden detectief van ongunstige
reputatie Mc. Pariand. De hoofdbe
schuldiging luidt dat Orchard op hun
last tegen betaling van 3800 dollars,
den voormaligen gouverneur van Idaho,
Frank Steunenberg, voor zijne woning
door een bom van het leven zou heb
ben beroofd.
De drie beschuldigden een vierde,
*-
De godsdienst verbiedt meer te geloovem dan
wat hij zelf leert.
Uit het Engolsch
van
EDNA LYALL.
51.)
En toch is hij een zoo groote held
als er ooit was en zonder twijfel een
heilige van de ware soort. Toch zou
ik hem voor vanmiddag wel een beetje
in eene puriteinscho stemming willen
zien, dat treft een eerwaardig oog nog
al spoedig en geeft iemand meer crediet
dan 't verdient. Als "Valentino er nu
zoo maar eens uitzag.
Ik denk dat 't wel gebeuren zou als
hij maar wat meer eigendunk had,
doch hij schijnt waarachtig nooit aan
zichzelven te denken."
Zij stapten uit aan een klein station
en na een steile heuvel beklommen te
hebben, kwamen zij op een uitgestrekte,
Simpkins houdt zich schuil ontken
nen beslist alle schnld en ook de
openbare meening, gesterkt door de pers
voorzoover deze niet in betrekking staat
tot de trusts houdt zich van hun on
schuld overtuigd. Reeds is een fonds
van éèn millioen doll, bijeengebracht, om
daaruit hun verdediging te bekosti
gen. Doch de wijze waarop hunne
arrestatie geschieddde doet vreezen, dat
de pogiDg der mijneigenaren, om in en
door de beschuldigden de mijnwerkers
organisatie te treffen, veel kans van
slagen heeft. In flagrantcn strijd toch
met de wet werden zij te Denver, in
Colorado, opgelicht en naar Idaho over
gebracht, ondanks het protest van den
procureur der Unie, die tevergeefs op
den grond der wet hunne onmiddelijke
invrijheidstelling eischte, en de ontvoe
ring een roof noemde. Yan de zijde
eener justitie, die zich dus het werktuig
toont van de mijnmagnaten, valt er op
recht niet veel te rekenen.
De meeuiug dat do beschuldiging van
moord en wellicht de moord, zelve een
troef zijn, uitgespeeld door de mijneige
naren, om de gehate en gevreesde
arbeidersorganisatie te treffen, vindt zijn
grond in vroegere gebeurtenissen.
Alvorens de Federatie was opgericht,
kenschetste zich de strijd tusschen de
eigenaren der mijnen en hunne werk
nemers door een schier onafgebroken
reeks van gewelddaden, welke herin
nerden aan de duivelsche bedrijven van
de Molly Maguires in de mijnstreken van
Pennsylvanie. De mijneigenaars speel
den de slechtste elementen onder de
mijnwerkers uit, om iedere organisatie
te beletten en de anderen tot onder
werping te dwingen, moord en doodslag
waren bij elke werkstaking aan de
orde.
In 1893 gelukte het evenwel de
Federatie te stichten en van toen af
werd door haar de orde onder hare
leden streng gehandhaafd. Werkstakin
gen in 1894 en 1896 georganiseerd
verlaten uitziende vlakte, waar hier en
daar een koe of paard graasde en waar
heide en den elkaar afwisselden.
Hoe schoon is dit!" riep Carlo uit.
„Ik heb nooit te voren zoo iets gezien."
Sardoni schepte behagen ir. zijne
bewondering.
„Ge ziet dat we nog wel iels anders
hebben in Engeland dan schoorsteenen,"
zeide hij lachend. „Kijk maar eens",
en hij wees naar de begroeide, eenigs-
zins woest uitziende heuvels op den
achtergrond. Deze echter waren minder
naar Carlo's smaak dan de lachende
vlakte met zijne schoonheid en zijn
glans van rijke, warme kleuren. Hij
keek er dan ook niet veel naar, doch
de smalle, slingerende laan, waardoor
zij liepen, bekoorde hem en hij scheen
behagen te scheppen in de hooge heg
gen van braamstruiken.
Zoo'n heg is bepaald iets nieuws voor
mij" zeide hij. „Wij hebben niets van
dien aard. Zijt ge bekend in deze
streek?"
„Ik ken eiken duim gronds," zeide
Sardoni. „Daar ginds, rechts, is 't
dorp, kijk, hier kunt ge juist den toren,
door 't stiuikgewas heen zien."
Hij staarde over 't veld naar 't
kleine landelijke plaatsje met een zach-
teren blik in zijn oogen, wat Carlo
dadelijk opmerkte.
„Dit is Sardoni'8 geboorteplaats,"
dacht hij bij zichzelven, doch hij zeide
eindigden met de overwinning dei-
werklieden, die den 8 urigen arbeids
dag met een minimum-loon van 3 doll,
per dag wisten te verkrijgen. Herhaal
delijk evenwel beproefden de mijneige
naars inbreuk te maken op de gesloten
overeenkomst, wat in 1899 een gewes
telijke staking te Coeur d'Alenc in
Idaho tengevolge had. Hoewel door de
leiders wederom krachtig de orde onder
de leden werd gehandhaafd, vielen er
op verschillende plaatsen ongeregeldheden
voor en de mijneigenaren vonden daarin
aanleiding don gouverneur van Idaho,
Steunenberg, om steun te vragen,
eigenlijk met het doel om ouder be
scherming der troepen lieden van elders
aan te voeren ter vervanging dei-
stakers. De Gouverneur voldeed aan
dit verzoek op een wijze welke groote
verbittering veroorzaakte. Hij liet o.a,
de leiders en S00 leden der Federatie
gevangen nemen en schonk ze niet eer
de vrijheid voor de overigen op de
voorwaarden der eigenaren aan 't werk
waren getogen.
Bij een werkstaking in 1904 vielen
opnieuw ernstige ongereldheden voor,
wat President Roosevelt aanleiding gaf
het bekende hoofd van het Bureau van
Arbeid, Carroll D. Wright, naar Colo
rado te zenden, om een onderzoek in
te stellen.
In het officieele rapport, daarover
door Wright uitgebracht, werden krasse
beschuldigingen geuit tegen de eigena
ren, die door hunne huurlingen, agents
provocateur van de laagste soort, moor
den en andere gewelddaden lieten uit
voeren, oin er de georganiseerde arbeiders
voor aansprakelijk te stellen, welk doel
evenwel meestal werd verijdeld, doordien
de leiders oen taktiek van vastberaden
kalmte volgden, openlijk alle geweld
daden streng afkeurden, en de arbeiders
voor de provocaties der huurlingen van
de eigenaren waarschuwden.
Den 30 Dec. jl. evenwel werd de
gewezen gouverneur van Idaho door
slechts: „Het is juist zoo'n Engclsch
dorp als die waarvan ik heb gelezen.
Ik ben blij, dat ge mij hier heb ge
bracht."
„Wij zullen 't veldoversteken", zeide
Sardoni niet juist op zijn gewonen toon.
„Ik wil niet door 't dorp gaan, want
ik ben er zeker van, dat de een of
ander mij zal herkennen. Ik placht hier
vroeger te wonen, weet ge."
„En ge gaat nu naar huis?"
Sardoni knikte. Al had 't hem 't
leven gekost, hij had geen woord kun
nen spreken.
Carlo zweeg ook, doch uit zijn
zwijgen, sprak volmaakte sympathie. De
Engelsehmau verbrak de stilte 't eerst.
„Het is uw schnld, oude jongen," zeide
hij eenigszins stotterend. „Ik zou er
nooit toe gekomen zijn als ik jou niet
luid ontmoet!"
Hij legde 't niet verder uit en Carlo
vroeg hem niets, doch keek blij en
verwonderd, en zich in Sardoni's toe
stand verplaatsend, zeide hij:
„Laat ik hier op je wachten, 't is
beter dat ge alleen gaat."
„Neen," zeide Sardoni met een ge
dwongen lach. „Alleen zou ik niet
weten, wat ik doen moest, ik moet jou,
Valentino, bij mij hebben, oiu mij staande
te houden.
Ik verzeker je, dat er niets in komt
van 't slachten van 't gemeste kalf.
Voor hen ben ik slechts een schandvlek
een bom gedood. De dader bleef on
bekend, doch de mijneigenaren wierpen
door middel van de door hen bozoldigde
pers de schuld op de leiders der Fede
ratie en vonden in Orchard het werktuig
noodig om de schuld te bewijzen. Naast
de moord op Gouverneur Steunenberg,
verklaarde hij zich schuldig aan de
moord op 19 ongeorganisoerde mijn
werkers; op die van verschillende mijn-
opzichters, eigenaren enz. en aan moord
aanslagen op rechters en andere
personen, welke door omstandigheden
mislukten. Alles geschiedde volgens hem
op last en met voorkennis van de be
schuldigden.
Hier rijst onwillekeurig de vraag waar
om dan Moyer en Hayton, bekend als
zeer intelligente mannen en die zich dus
volkomen bewust moesten zijn van het
gevaar dat hen steeds bedreigde zoolang
Orchard en zijn mede plichtige Adams
in leven waren, geen enkele poging zou
den hebben gedaan 0111 zich van deze ge
vaarlijke getuigen te ontdoen, waartoe
zij volop tijd en gelegenheid hadden?
Indien de moorden werkelijk op last van
het hoofdbestuur der federatie werden
bedreven, moest het gemakkelijk vallen
in eigen kring de personen te vinden,
bereid om door het terdood brengen van
Orchard en Adams, het gevaar te be
zweren dat der Yerceniging bedreigde,
zoo lang deze iieden in leven bleven.
Dat er onder de mijnwerkers vele ge
vonden worden, bereid op bloedige wijze
wraak te nemen op de hooggeplaatste
personen, die hun macht misbruikten om
de mijneigenaren terwille te zijn, valt
niet te betwijfelen. Eveneens valt niet
te ontkennen dat in Amerika de strijd
tusschen het groot-kapitaal en de geor
ganiseerde arbeiders,- tengevolge van het
ontbreken van alle Staatszorg, dikwijls
het karakter aanneemt van een burger
oorlog. Doch waar, ook van de zijde
hunner tegenstanders, wordt erkend dat
de beschuldigden, als leiders der Federatie
steeds gewaarschuwd hebben tegen ge
en dit is 't mocielijkste dagwerk,
„dat ik nog ooit to voren heb gehad."
Zoo verheugd als Carlo was over 't
besluit van zijn vriend, even treurig
verbaasd was hij over den rol die hij
zelf er in moest spelen. Natuurlijk ge
noeg gevoelde hij, dat hij te veel zou
zijn bij de familieverzoening, en hij kon
niet begrijpen hoe Sardoni de tegenwoor
digheid kon wcnschen van iemand, die
betrekkelijk een vreemdeling was. Hij
was echter te onbaatzuchtig 0111 tegen
werpingen te maken en wijs genoeg om
Sardoni vrij te laten in zijne handelin
gen. Zij staken 't veld over, wandel
den door een klein boschje, traden in
een zonnige tuin en wandelden op de
pastorie aan, een aardig grijs, oud huis
met vele vensters en een met mos
begroeid, rood dak.
Carlo kon zich de ontroering van
zijnen vriend voorstellen, toen hij met
verhoogde kleur de oprijlaan opwandelde,
maar Sardoni sprak geen woord voor
zij op de stoep stonden en de bel in
t stille huis hoorden weerklinken.
Toen wendde hij zich tot zijn medge-
zel en met een lichte zweem in zijn stem
van zijn gewone scherts, zeide hij:
„Eindelijk komt de aap uit de
mouw mijn naam blijft niet langer
geheim".
Tijrwijl hij sprak, hoorde men bin
nen schreden en door 't glas in de deur
kon men een zindelijk gokleedc dienst-
wcld en alle gewelddaden streng afkeur
den; wanneer men dan voorts rekening
houdt met den inhoud van het rapport
van een onpartijdigen onderzoeker als
Carroll Wright, die de mijneigenaren
beschuldigde geweidaden en moorden te
doen plegen, om daarvoor de georgani
seerde arbeiders aansprakelijk te kunnen
stellen, daar zal de vraag of niet in de
plaats der thans aangeklaagden, de mijn
eigenaars op de bank der beschuldigen
behoorden te zitten, door velen bevesti
gend beantwoord worden.
Dit geschiedt althans in Amerika. Het
„New-York Evening Journal", orgaan
van den demoeratischen leider Nearst,
een der meest invloedrijke bladen, trekt
krachtig partij voor de beschuldigden,
„terwille van de nationale gerechtigheid,
die bedreigd wordt door een poging van
misdadig georganiseerd kapitaal om twee
of drie mannen op te hangen onder den
dekmantel eener geprostitueerde wet, len
einde de georganiseerde arbeiders door
schrik uit de mijn-districten te drijven."
Zooals wij boven schreven, hebben de
arbeidersvereenigingen reeds een bedrag
van één millioen doll, bijeengebracht,
voor de verdediging, welk is opgedragen
aan Clarence S. Darrow, een bekende
advocaat uit Chicago, die wordt bijge
staan door een staf van rechtsgeleerden.
Mocht evenwel het schuldig worden
uitgesproken, dan, zoo schrijft een blad,
„laat iedere werkman die een hart bezit
een machtige eed zweren, dat in dit land
van oceaan tot oceaan geen rad zal
draaien, alvorens dat vonnis vernietigd
is en de beschuldigden in vrijheid zijn
gesteld."
En bij de stemming welke er in alle
deelen van de Republiek hecrscht, heeft
deze oproep alle kans gehoord te worden.
bode zien, die door de gang liep. Sar
doni was verlicht, toen hij een vreemd
gelaat zag, het zou te vernederend ge
weest zijn om door de meid te worden
herkend.
„Is mr. Postlethwaijte thuis?" vroeg
hij op zijn luide besliste toon.
Een trek van verbazing kwam op 't
gelaat van de meid.
„Neen mijnheer, er woont hier nie
mand, die zoo heet." antwoordde zij.
„Wat, is hij dan heengegaan?" riep
Sardoni vcrblcekend. „De predikant
Wie is er nu predikant?"
„Mr. Stanley is nu predikant," zeide
de meld. „Wilt ge binnen komen en
mijnheer spreken, sir? Mij kan u wel
licht zeggen, wat ge wenscht te weten!
Kijk sir, ik ben nog maar een paar dagen
in deze betrekking, zoodat ik de namen
niet zoo ken."
„Dank u neon ik zal niet
binnenkomen," zeide Sardoni, en hij
keerde zich om en wandelde zonder te
spreken terug.
„Amico mio!" zeide Carlo, toen hij
't eindelijk waagde de stilte te verbre
ken, „wat kan ik voor je doen? Wil
ik inlichtingen in 't dorp gaan inwin
nen?"
{Wordt vervolgd),
