fo. 71.
Woensdag 5 September 1906.
3e Jaargang.
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
r
'Clericaal en - - -
- - anti-clericaal.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
Een volgeling van Christus.
DE EEMLANDER.
Verschijnt A
Ikrtenadagi en'Zaterdags.
Bureau
iHeudrik van Viandenstraat 28.'
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertcntiën
Van 1 tot 5 regels 0.40
voor icderen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Br wordt tegenwoordig veel gespro-
ten over de vorming van nieuwe staat-
I kundige partijen en wel de zoodanige,
die, alle mogelijke godsdienstige vraag
stukken ter zijde latende, zich uitsluitend
zullen richten naar de staatkundige
richting van hen, die zich daarbij aan
sluiten.
We zullen dan krijgen vooruitstrc-
venden, stilstaandcu en achteruitduwers,
voor zooveel men zich den laatsten naam
in den tegenwoordigen tijd van alge-
meencn vooruitgang zou willen laten
aanleunen.
Natuurlijk komt van zoo'n partijvor
ming in de eerste jaren niets.
De godsdienstige vraagstukken be-
heerschen bij ons alle andere, ol beter
gezegd: vele geestelijken, die tegen
woordig iu ons land, dank zij de tactiek
van dr. Kuyper, een groot woord voeren)
hebben den godsdienst door de politiek
gemengd en onder den naam van gods
dienst hebben zij zich een staatkundige
partij weten te vormen, die niet rede
neert, maar die luistert en stemt, zooals
de hecren het verlangon.
Zeer velen, die mooie nanren hebben
en graag een beetje worden vooruit-
geduwd, die als 't er op aan komt ook
wat over hebben voor zoogenaamde
godsdienstige zaken, hebben zich bij die
partijen aangesloten of liever hebben
zich onder de hoede van de hoeren
gesteld, die de zoogenaamde godsdien
stige machine iu beweging moeten bren
gen om er hem bovenop te helpen.
Die partij heeft maar één beginsel:
uitbreiding van de macht van de geeste
lijkheid, en om dat doel te bereiken
ook maar één voorschrift: volstrekte
gehoorzaamheid.
Als hij maar gehoorzaam is, kan
iedereen vooruitgeduwd worden mits
hij zich zonder eenige aarzeling laat
Omwentelingen zijn tijden, waarin de
arme niet zeker ie van zijn eerlijkheid, de
rijke niet van zijn vermogen, en de on-
zehuldige niet van zijn leven.
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
68.)
„'t Zou kunnen gebeuren, dat wij
niet meer alleen waren," zeide Carlo
hem 't gelaat toekeerend. „Als er
soms iets met mij gebeurd, wilt ge mij
dan beloven haar dit te zenden," en hij
wees op de verlovingsring aan zijn vin
ger, „en haar zeggen, hoe goed iedereen
Toor mij was?"
Mr. Britton gevoelde een verstikkend
gevoel in zijn keel, doch hij beloofde
het en dan, deelB om de onaangename
stilte te verbreken, vertelde hij, dat hij
dien morgen een brief uit Casa Bella
ontvangen had.
„Zijn zij welvarend? vroeg Carlo.
gebruiken als dienaar van dominee en
pastoor.
Deze partij is uit den aard der zaak
niets anders dan een gewillig werktuig
in de handen van den protestantscheu
en den katholieken clerus en derhalve
een clericale partij.
Zij komt onder het mom van gods
dienst tot u, maar de godsdienst is voor
haar slechts een leuze, 't geen ten duide
lijkste daaruit blijkt dat do leiders van
beide fractiën, maar de Calvinistische
bovenal, dat samengaan trachten te ver
dedigen door een christendom boven
geloofsverdeeldheid, dat zij bij de be
strijding der openbare school zoo her
haaldelijk hebben afgekeurd.
We hooren nog Sybrandi voor een
gehoor waarvan de helft uit katholieken
bestond, onder welken zes of zeven
geestelijken, de geloofsartikelen van
Nicaea aanhalen als een bewijs voor de
eenheid van grondslag, al had dan de
Paus het protestantisme een pest en de
Heidelbergschc catechismus de mis een
afgoderij genoemd.
Staalman zegt in zijn Christen-
Democraat over de lectuur van zijn vorige
partijgenooten het volgende:
„Zij begeeren een niet-christelijk
blad, opgevuld met allerlei wereldschc
berichten en annonces, verslagen van
voor hen verboden vergaderingen en
voorstellingen en bovenal wat schuine
lectuur iu vieze, vaak onzedelijke
romans als feuilleton.
„Zoo is de toestand. Eu anders
niet.
W'aarom dat te verbloemen?
„Stel een onderzoek in bij al de
gezinnen, die u bij den verkiezings
strijd verketteren, wanneer ge 't
wagen druft niet te stemmen voor
den „christelijken" candidaat, men-
schen die trouw ter kerk gaan en
hun „Zondagsplichten" waarnemen
en zie eens wat ze lezen, zij zelf of
hun kinderen.
„En dan zijn wij voor ons over-
„Heel wel, Francesca komt in Juni
naar Engeland."
Het volgende oogenblik had hij spijt
van zijne woorden, want zij schenen de
kroon te plaatsen op Carlo's lijden. Hij
wendde zich snel af en hoewel zijn ge
laat verborgen was, kou Mr. Britton
zien dat hij zijn best deed om zijne
heftige ontroering te bedwingen. Zoo
weinig begrijpt men elkaar dikwijls dat
de Engelschman, ondanks zijne vrien
delijkheid, er nooit over had gedacht,
wat 't lijden moet zijn van een minnaar
die weet dat zijne geliefde dichtbij is en
het hem zelfs niet wordt toegestaan haar
te zien.
Maar die zwijgende, bittere strijd deed
hem zeer aan en deed hem weer naar
middelen zoeken om die ware liefde te
helpen.
Voor er iets anders gebeurde kwam
de jongen hem roepen en Mr. Britton
wist niet wat er zou geschieden. Hij
moest nog leeren dat Italiaansche stor
men kort doch hevig zijn, en dat
Italiaansche naturen, al hebben zij
heftige hartstochten, ook een wonderlijke
zelfbeheersching hebben, waarop zij in
geval van nood kunnen bouwen. Carlo
rees vlug op, bracht zijn kostuum en
zijn haar weer in orde en vreezend dat
Mr. Britton spijt mocht hebben van de
woorden die hem ontvallen waren, zeide
hij op een toon, die iedereen zijn vriend
maakte. „Wilt ge met mij tusschen de
tuigd, dat de groote, grootc meer
derheid al die vieze lectunr uit de
neutrale couranten, zoo zeer behaagt,
dat ze er niet weer buiten kan.
„Ze is deze menschen een levens
behoefte geworden."
Met andere woorden zegt hij onge
veer 't zelfde wat wij zeiden, n.l. dit,
dat het politieke christendom al bijzon
der weinig te maken heeft met het
godsdienstig christendom.
Het politieke christendom, de grond
slag van den bond tusschcn Rome en
Calvijn, is niets anders dan een vorm
van behoud en achteruitgang; conser
vatisme en reactionnarismc.
Wanneer nu de dominees-en pastoors
partij een clericale partij is, dan volgt
daaruit, dat allen, die de incening zijn
toegedaan, dat deze heeren zich alleen
hebben te moeien met den godsdienst
en de handen vol hebben met te waken
voor de godsdienstige belangen hunner
kudde, dat die allen zich eendrachtig
moeten verzetten tegen de aanmatiging
der leiders, die onder den schijn van
godsdienst trachten het hoogste woord
te voeren in den staat en in bet maatschap
pelijk leven; dat zij dus, hoe groot het
verschil moge zijn in dc opvatting van
enkele matschappelijke vraagstukken, in
de eerste plaats zullen zijn anti-clericaal.
De leus dor Belgische liberalen: de
burgemeester op het stadhuis, de pastoor
iu do kerk, dat is hun leus.
Eerst dan, wanneer de clericale par
tijen zoover in dc minderheid zijn ge
bracht, dat men haar invloed niet langer
behoeft te duchten, eerst dan zal er een
gezonde partijformatie mogelijk zijn;
eerst dan zal er kunnen gedacht worden
aan de oplossing van zoo menig maat
schappelijk vraagstuk, dat dringend op
lossing eischt.
Nu blijft alles broddelwork. 'Is een
voortdurend „geven en nemen" om een
dragelijke meerderheid voor een wets
ontwerp bij elkaar te krijgen.
schermen gaan? Het stelt mij zoo ge
rust, u daar te weten."
En voor de Engelschman van zijne
verwondering over die zelfbeheersching
bekomen was, zag hij Figaro op 't too
peel voor vredestichter spelen, beter dan
hij te voren had gedaan.
Mr. Britton kon 't nauwelijks geloo-
ven dat die kleine, vlugge figuur, die
nu hier dan daar op 't tooneel was,
dezelfde man was, die even te voren
bewusteloos was geweest van lichame
lijke en geestelijke smart en toen hij
met Sardoni in een volgende pauze hem
weer buiten kennis hadden, kon hij
zijne verwondering niet langer voor zich
houden.
Waarvan kan onze vriend toch wel
gemaakt zijn?" riep hij uit. „Nooit had
ik kunnen denken, dat iemand met zijn
gestel zulke moeielijkheden zou kun
nen verdragen."
„Ik geloof dat flinkheid en goedheid
altijd samen gaan," zeide Sardoni, „en
hoewel gij Donati's vriend zijt, is er
toch niemand, buiten den troep, die
weet, wat hij werkelijk is. Hij is op
en top de beste kerel, dien ik ooit heb
ontmoet."
„Hij schijnt zeer gezien bij den
troep."
„Ja en met recht. Zij spreken over
hem met een van die karakteristieke
Italiaansche spreekwoorden Zoo goed
als een stuk brood, een gezegde,
Wil men waarlijk het heil van land
en volk, dan moet de strijd aangegord
worden tegen het clericalisme niet
tegen den godsdienst. En om dien strijd
met goed gevolg te kunnen voeren moet
men don volke duidelijk maken, dat
clericalisme niets te maken heeft met
godsdienst en nog evenals in de dagen
van den Zaligmaker de geslagen vijand
is van hot christendom.
Z. c.
Zoo toch kan men met volle recht
noemen den man, die een tijd geleden
op ruim 60-jarigen leeftijd te Londen
is overleden.
Wat één mensch vermag zonder mid
delen, doch bezield door heiligen geest
drift voor oen edele zaak, door waarachtige
christelijke liefde, dat heeft dr. Barnardo
bewezen, de „vader van niemands kin
deren", zooals hij betiteld werd. Stead
getuigde van hem, dat niemand ter wereld
meer kindertranen gedroogd, meer kin
derleed verzacht, meer kinderen gered
heeft en een Engelsch blad schrijft
thans, dat vijftigduizend menschen over
het geheele Britsche rijk verspreid, in
hem het verlies van den man beweenen,
die voor hen vader en moeder beide was
Wie de Engelsche illustraties gere
geld doorloopt, kent den naam van dr.
Barnardo; telken jare toch worden af
beeldingen opgenomen van de maaltijden
door hem aan honderde verwaarloosde
kinderen verstrekt; van voorstellingen
on concerten ten hunnen genoege gege
ven, ofwel van de inrichtingen door hein
in alle wijken van Londen en elders
opgericht.
Hoe hij er toe kwam om zich het
lot van verlaten en verwaarloosde kin
deren aan te trekken, worde nog eens
meegedeeld:
Een veertigtal jaren geleden studeerde
de jonge Barnardo in de medicijnen
aan het Lnndensche hospitaal van AVliite-
dat op ons anderen niet van toepas
sing is."
„Hij komt bij," zeide Mr. Britton en
't werd stil in do kamer, eindelijk ver
broken door Carlo's stem.
„Hoeveel nog, Jack?" vroeg hij fluis
terend.
„In 't tweede bedrijf, nog drie too-
ncelen," zeide Sardoni.
Hij sloot de oogen weer en zij be
merkten, dat hoe later 't werd, hij
minder geneigd was om te praten.
De opera, die aan alle zangers ein
deloos voorkwam, was eindelijk uit, en
Carlo's krachten waren uitgeput.
Meer dood dan levend werd hij naar
Mr. Britton's koets gebracht en 't aan
den vriendelijken Engelschman over
latend hein thuis te brengen, spoedde
Sardoni zich naar een dokter.
Carlo had gemeend, dat als hij maar
door de opera heen was, hij volmaakt
gelukkig zou zijn, doch toen zijn taak
voorbij was, leed hij zoo hevig, dat hij
nog aan Anita noch aan de toekomst
denken kon, Te zwak om te spreken,
liet hij zich door Mr. Britton naar zijn
kamer brengen er zich niet om bekom
merend welken indruk no. 62 op de
scheepsbouwmeester zou maken. De
ellendige plaats was voor hem een haven
van rust en gaf hem eene grooten steun
dat hij daar tenminste rustig kon lijden,
dat geen jongen aan zijn deur zou
komen kloppen om hem te roepen en
chapel. Hij zou zendeling in China
worden en bekwaamde zich daartoe in
de geneeskunde.
Tijdens de cholera-epidemie van 1866
bezocht hij vrijwillig dc woningen dei-
arme lijders. Daardoor leerde hij van
naderbij de vreeselijke ellende van het
East-end keunen. Na dc epidemie opende
hij in een verlaten ezelstal een soort
tehuis, waar hij zijn Zondag te midden
van haveloozc knapen doorbracht.
Op oen avond ging Barnardo's school
uit. Dc kinderen liepen been, maar oen
jongen bleef bij een kachel zitten. Bar
nardo vroeg waarom hij niet naar huis
ging. Ik heb geen huis, zei de jongen.
Maar je vader en je moeder? Ik heb
geen vader en moeder, zei de jongen.
Zijn er meer zoo als jij? vroeg Barnardo.
O hoopen! zei de jongen. Barnardo nam
hem mee naar ziju kamer en om zich
te overtuigen van het feit dat er hoopen
jongens waren als hij, liet Barnardo
zich door Jim, den knaap, zijn eersten
geredde, een middernacht leiden en toen
vond hij op het dak van oen bouwvallig
gebouw elf knapen in de kou bijcen-
gehurkt, alleen door hunne lompen go-
dekt.
Toen ging hij voortaan er 's avonds
op uit en vond zulke kinderen op straat,
bij hoopen. Mocht hij in China heidenen
gaan bekeeren, waar hij zulke ellende
naast de deur zag? Hij vond van niet,
en bleef. Hij zou zich die ongelukkige
wezens aantrekken.
Deze ontmoeting deelde dr. Barnardo
enkele weken later mede op een diner,
waaraan lord Shaftesbury en een aantal
bekende philantropen deelnamen. Dc
partij besloot dadelijk op onderzoek uit
te gaan, Hansoms werden genomen en
naar de vischmarkt van Billingsgate ge
reden. Maar zij wandelen eeuigen tijd
rond tusschcn dc massa tonnen, kisten
en handkarreu, zonder een enkelen
knaap te vinden. Dr. Barnardo dacht
reeds zijne vrienden te hebben misleid,
toen een politie agent kwam opdagen.
dat de afschuwelijke noodzakelijkheid
om te spelen en te zingen voor een
critiseerend publick voorbij was. Maar
voor Mr. Britton was dit ellendige hok
het toppunt van den avond.
Het gebrek aan comfort drukte hem
ter neer en toen hij den patient aan de
zorgen van den dokter en Sardoni had
overgelaten, zwoer hij, dat deze den
volgenden dag dadelijk naar Mcrlebank
zou worden vervoerd.
ZEVENENTWINTIGSTE
HOOFDSTUK.
Geheel gefaald.
Clare was zeer ontsteld toen zij het
slechte nieuws van Mr. Britton en Harry
vernam.
„Hebt ge niet gewacht om te hooren
wat de dokter gezegd heeft?" vroeg zij
toen zij een en ander had gehoord.
„Neen, 't was al zoo laat en ik vreesde
in den weg te zijn, maar er is geen
twijfel aan, of 't is pleuris, vrees ik."
„Aan 't eind was 't verschrikkelijk
0111 te zien," zeide Harry. „Geleund
tegen een balustrade als hij op 't
tooneel was en niet behoefde te zingen
en als hij zingen moest, sloeg hij soms
dc armen over elkaar als om een on
dragelijke pijn te bedwingen."
Zoudt ge denkeu Miss Claremont, dat
we hem hier konden verplegen met een
St.-Jansauster tot hulp?" vroeg Mr. Britton