DE EEMLANDER.
No. 92.
Zaterdag 17 November 1906.
3e Jaargang.
Liberaal Orgaan
voor Amersfoort en
Omstreken
BIJVOEGSEL van Woensdag
14 November 1906.
Stadsnieuws.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
lVAona<1«i»a am
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28.
ii
Prijs der ndverteiitlëii
ederen reeel meer0.08
3ij abonnement aanmerkelijke korting.)
Dc Openbare vergadering belegd door
het Voorloopig Comité ter verkiijging
eencr R. II. B. S. met 5-jaiïgen cursus
te Harderwijk, werd j.l. Dinsdagavond
aldaar bezocht door een talrijk, uitge
lezen en belangstellend publick. Tal
van autoriteiten uit Harderwijk en Om
streken hadden aan dc roepstem gehoor
gegeven.
De Voorzitter Dr. H. J. van Rhijn
riep den aanwezigen het welkom toe en
lichtte het ontstaan van het Voorloopig
Comité kort toe. De Sccr. de heer Perk
deed daarna mededceling van een bc
langrijk schrijven van den II. E. G. heer
F. graaf van Bijland, waarin volle mede
werking aan dc zaak werd toegezegd.
Tot zijn leedwezen was de heer v. B.
wegens het bijeenkomen der Tweede
Kamer persoonlijk verhinderd dc Ver
gadering bij te wonen. Z. II. E. G.
juicht het streven toe en hoopt dat het
met goed gevolg bekroond wordt. Ook
de II. E. G. hccren K. Rcijtic, dr. M.
A. Brant9 on mr. \V. Dolk deden schrif
telijk van hunne belangstelling voor het
plan blijken.
Daarna verkreeg de II. E. G. heer
mr. II. Smccngc het woord die op wel
willende wijze zich bereid had verklaard
in het belang van het grootc doel te
spreken. Z. H. E. G. begon echter ook
met er op te wijzen, dat slechts de
eenmaal vastgestelde datum hem nood
zaakte een dag aan de zitting der Tweede
Kamer te onttrekken; sympathie voor
het streven van het Voorloopig Comité
had hem dc uitnoodiging doen aannemen
«Ie zaak te komen steunen, niet om het
belang er van te betoogen voor de aan
wezigen, maar om meer kracht te kun
nen geven aan de actie, ook buiten het
gewest. Niemand twijfelde toch meer
aan dc waarheid dat kennis macht was,
ook voor het platteland; bijzondere ge
leerdheid was niet noodig, wel ontwik
keling. Daarom verdienden alle pogingen,
die aangewend werden om op afgesloten
centra kennis aan te brengen steun en
toejuiching, vooral hier op een plaats
waar hoogcr onderwijs eertijds hoogtij
vierde. Spreker wees op hetgeen door
het Voorloopig Comité al was gedaan
en kwam toen tot dc vraag, waarom
kennis nu meer nog dan vroeger ver-
cischt werd. Spreker achtte dit een
gevolg van den grootcn invloed van
stoom en elcctricitcit op onze maatschappij
en van dc nieuwste toestanden, die daar
van het gevolg waren, waardoor andere
landen en werclddcclcn hun invloed
deden gevoelen op ons bestaan. Spr.
had meer boeren onder zijn gehoor ver
wacht. omdat ook voor hen kennis van
zooveel gewicht is.
Dc wegen van Vader en Grootvader
hadden uitgediend. Thans was het zaak
om met zoo weinig mogelijk productie
kosten dc grootst mogelijke opbrengst
te krijgen. Zoowel voorden landbouwer,
als voor den veehouder is wetenschap
pelijke kennis onmisbaar, wil hij uit
eigen oogen loeren kijken voor de bc
langen van zijn bedrijf. De ambachts
man, dc koopman, de arbeider, de
ambtenaar, allen vragen 0:11 inrichting
van onderwijs, waardoor het mogelijk
wordt den strijd om het bestaan
vol te houden tegen dc concurrentie, hun
arbeid beter te verrichten, zich voor
de waarneming van ambten, ook in de
eenvoudigste betrekkingen, beter te be
kwamen.
"Welke inrichtingen dient men daar
voor te hebben? In dc eerste plaats
goed Lager Onderwijs, dan Ilerhalings-
onderwijs Landbouwonderwijs. Particu
liere zorg kan voor het laatste veel doen.
Niet echter bij het universeel middel om
tot kennis te komen, bij het Middelbaar
Onderwijs. Gelukkig is hier ecne andere
richting merkbaar en de gebleken syin
pathie zou voor den hier geuitcn wensch
een belangrijke factorzijn,die niet meerkan
worden genegeerd, een factor van enorme
waarde ook voor de mannen die over
deze gewichtige zaak de beslis.-ing
zouden hebben, te meer omdat de
Ovcr-Vcluwc zeer misdeeld was. Een
dracht zou ook hier macht maken voor
het welslagen cener stichting voor dc
35.900 bewoners der Over-Vcluwc, wel
een eerbied waard'g getal. Wie zijn die
35.900? Zeker bijna allen van be
scheiden finantiëele draagkracht, velen
wien het nu aan dc middelen ontbreekt
0111 voor hunne kinderen dc opleiding te
bekostigen, die zij op andere plaatsen
wel konden hebben. Velen die om ge
zondheidsredenen dc stad moeten verlaten
of goedkooper buiten woonden. Spreker
wees ook op de moeite die dc leerlingen
hebben door het reizen in den vroegen
morgen en den invloed op de opvoeding
indien de kinderen uit huis zijn ter wille
van het Onderwijs, ook op dc mogelijk
heid van het kosteloos toelaten van
leerlingen, dat nu totaal buitengesloten
was, terwijl toch in die kringen, krach
ten kunnen sluimeren waarop Nederland
eens trotsch zou kunnen zijn.
Leerlingen zouden er volgens het
onderzoek van het Voorl. Comité vol
doende zijn, het minimum was nu reeds
67. Dc R. II. B. S. was ook daarmede
begonnen en telde nu 129 leerlingen.
Wel zouden er bezwaren zijn om het
plan ten uitvoer te brengen, maar degrootc
sympathie der aanwezigen was hem borg,
dat ook hier eendracht macht was.
Wcnschelijk was een algemeen poti-
lionncmcnt aan dc Regeering 1111 de be
hoefte aan Middelbaar Onderwijs voor
dc Ovcr-Veluwc ook reeds ter sprake
gebracht was in het afdeelingsonderzock
der staatsbegrooting.
Het warm en krachtig pleidooi werd
herhaaldelijk door applaus onderbroken
en aan het slot langdurig toegejuicht.
Dc Voorzitter dankte den IIeer|Ömcenge
voor zijn welsprekende worden in liet
belang der zaak. Dc Secretaris deed
hierna niededceling van gevoerde corres
pondentie met dc heeren F. J. B.
's Jacob van Staverden en Mr. Elïos van
Zaandam; verder van ingekomen blieven
van den lieer Gangcl, Arr.-schoolopzie-
ner, Ds. Spijkerboer van Harderwijk
en den Hoer Koppel Ifcssclink van
Ermelo, allen van sympathie met het
plan getuigende benevens van een
officieel schrijven der Vereeniging ^Har
derwijk Vooruit".
Met volkomen eenstemmigheid werd
door de aanwezigen goedgevonden liet
Voorloopig Comité permanent te ver
klaren en besloten tot liet teekenen van
adressen aan Z. E. den Minister van
Binneul. Zaken en aan den gemeente
raad van Harderwijk ter betuiging van
sympathie niet het streven aldaar ecne
R. H. B. S. met 5-jarigcn cursus te ver
krijgen. Verder wcrl dc wensch geuit
dat alle vcreenigingen en gemeenten
door adressen van adhacsie het plan
zouden steunen.
Zonder cenigen twijfel is deze Verga
dering van 6 Nov. '06 ecne zeer goed
geslaagde en belangi ijke inleiding tot het
verkrijgen cener inrichting van Onderwijs,
van onberekenbaar nut voor dc geheele
Over-Veluwe, dc tradition dor aloude
Gcldcrschc Academie stad waardig.
Do algemcciie vergadering der Maat
schappij tot opvoeding van Weezen en
andere Minderjarigen in liet Huisgezin
„Zandbergen" op Woensdag 24 No
vember a.s., 's namiddags te twee uur,
in bet hotel Keichmann, wordt belegd
voor een verkiezing van bestuursleden.
Door bet bestuur worden aanbevolen
Mej. E. M. Anient te Laren (N.-IT.);
mevr. II. BoddacrtScliuurbequc Boeije,
te 's Gravenhagen; mevr. Van der
LeeBirnic tc Apeldoorn; mevr. D.
II. McursingKirchnor, te Amersfoort;
mevr. M. de MoenMonzel, te Arnhem
mevr. A. StoelWijn, to Bergen op
Zoom; de hoeren ds. A. J. Adriani,
pred. te Warmcrihuizcn; Y. van Erp,
fabrikant to Venlo; mr. A. J. Fokker,
advocaat te Leiden, mr. L. l'eerbolte,
referendaris a. h. dep. van li in. zaken
te 's Gravenhage; B. Stoggerda, direc
teur Ambachtsschool, Eindhoven.
Door mevr. vt d. WoerdVan Ger-
revink te 's Gravenhage, en door mej.
W. P. Hollcnbach tc Khencn:
do boeren D. Hcndrikus Idsinga, F.
Kcnninck, T. Sanders, A. L. Til. van
der 4en, G. Dijkstra_R.llz., P. Glerum,
P. II. Majoor en mevr. A. M. G'.
BlokDuijvis.
Verder nog: De heer J. N. de Jong,
fabrikant tc Wostzaan, mej. Anna Polak
te Groningen cn de heer J. J. C. van
Dijk, te Breda.
Van dc zich niet beschikbaar stel
lende leden van hot tegenwoordig be
stuur wenscht de heer Sanders uitdruk
kelijk te verklaren, dat bij voor een
plaats in liet nieuwe bestuur niet in
aanmerking nil kouten.
ook wij diep Dit laatste schijnt ditmaal alles goed
lo algemeene
ist, om er veel
gewoon zijn,
maandelijks
i wel wat wij
jiden voorviel,
i vestigen wij
m hadden be
en een gccst-
'an der Vlugt
ke te voorzien
in. Door een
genade vond
ig-democraten,
er een Achilles
trad uit zijn
aote fout.
waren veel
tonde een be
Slimheid is
't geheim van
geen moed
kelijke partijen
Al was hij
lag zou eervol
ij met dit hun
len bewijst, dat
men gewaagt
en zij ook niet
Zij lieten dan
tn 1905 rustig
werd ook niet
eld, want ook
a kans.
nanncn, die in
mogen zeggen,
en te belezen,
liet veelhoofdig
Hij had iets,
n antircvolutio-
te, en dat was
ministerie-De
rmden was hij
want hij is lid
•ionbruno was
a zag dadelijk
hij had aangc-
man en terwijl
eerbiedig docli
ïcm sprekend,
euis.
hij een repro-
n.
trotschcn blik
oeg hij.
Douati," ant-
hier gebracht?
n zoo arm als
een goeden prijs moeten betalen voor
zijn liefje, doch hij heeft ons geen lira
te veel betaald voor dit zaakje het
was zeer gewaagd op klaarlichten dag.
Sacramento, hij komt tot bewustzijn."
De naam Comerio had alles weer aan
Carlo te binnen gebracht en 't geen
volgde vervulde hem met zoo'n angst,
dat hij zijn lichamelijke pijnen niet
voelde. Hij sprong op en wilde zich
loswringen doch sterke handen drukten
hem neder.
„Wees zoo goed en gebruik uw ver
stand, signorl" zeide de jeugdige stem
later zeer zou hebben berouwd. Eindelijk
hield 't rijtuig stil en werd Carlo eruit
gesleurd. De ruwe behandeling deed hem
trillen en hij bood uit alle macht weer
stand, want hij wist, dat hij nu op eer.
weg was, waar mogelijkheid bestond,
dat men hen zou opmerken en hij wist
niet waarheen deze roovers hem voeren
zouden.
„'t Geeft niets, siguor!" zeidedestein
naast hem.
„We zijn vier tegen één, en gij maakt
't slechts erger voor u zeiven."
Er was iets iu den toon van den
pen op den groep bij hem.
Zes slordig gekleede ruwe mannen
stonden bij een steenen bank, waarop
de hoofdman was gezeten, en een blik
op diens gelaat deed hij Carlo alle hoop
verdwijnen.
Brancaleone was geen type van roo-
verhoofdman, zooals hij zich die in zijn
jeugd had voorgesteld, hij geleek meer
op een officier, doch zijn steenen gelaat
liet 't aanzien, dat van hem geen genade
mocht worden verwacht.
„Mijn eerste stukje is goed gelukt,
zooals ge ziet, padre mio!" zeide de
1de niet, maar
doorzoeken. Zij
on gav„n de inhoud van
Carlo's zakken aan den ehel, die er een
gouden horloge met ketting uitnam en
't aan Lionbruuo gaf.
„Dit is uw deel mijn zoon, ge hebt
't goed gedaan," merkte hij op.
De overige zaken schoof hij aan de
mannen toe, die er zich haastig op wier
pen en bromden omdat de beurs zoo
slecht gevuld was.
Intusschen stond Carlo onbewegelijk.
Het kwam hem soms voor alsof alles
een droom was. Waren zijn zinnen
soms in de war door 't werken en de
overspanning van de laatste maanden.
te hebben gemaakt; geen roomsche, geen
doleerende; maar ecu hervormde!
Wij kunnen ons die verbliuding niet
verklaren. Op dit oogenblik is het om
het even of dr. Ivuyper of dr. De Vis
ser gekozen wordt.
Op een vergadering van roomschen
heeft baron Van Wijngaarden den God
ingeroepen van „den Vader des Vader
lands." Wanneer men nu weet, hoe
door de roomsch-katliolieken in den
laatsteu tijd die naam Vader des Vader
lands is gewraakt, en hoe Willem do
Zwijger om 't leven is gebracht, dan
wordt het ons bij het hooien van den
roomschen volksvertegenwoordiger zon
derling te moede.
Wanneer wij lezen, met hoe veel
handigheid en gevatheid do predikanten
Rudolph, Talma en De Visser zicli ver
weerden tegen politieke tegenstanders;
wanneer men heel dat door en-door
wercldsche en politieke manoeuvreeren
en bewerken van 't publiek gadeslaat,
en dan bij den aanvang van zoo'n
worstelpartij hoort bidden; dan
krijgt men een gevoel, dat wij liever
niet kwalificeeren.
Wanneer men te Leiden in de zaal
van 't Noordcinde dr. De Visser als trium-
pliator ziet binnentreden op de maat der
muziek van een roomscli muziekcorps,
en dan hoort aanheffen: „Dat 's Ilceren
zegen op u daal," dan ijlt men naar
buiten en zegt: in die omgeving kan ik
niet ademen.
Wanneer op den dag der verkiezing
te Rotterdam in een roomsche vergade
ring waarin de Jezuiet Erniann zal op
treden, aan 't publiek wordt bekend ge
maakt, dat dr. De Visser is gekozen,
en daarop volgt een daverend applaus,
dan behoeft men niet te vragen, wie de
meeste vruchten van deze verkiezing en
haar uitslag plukken zullen.
Naar men vertelt, zal dr. De Visser
nu zijn ambt als predikant neerleggen.
Wij waren tegenwoordig bij zijn bevesti-
Hij was vreeselijk duizelig, waarschijnlijk
't gevolg van den klap, doch hij her
stelde zich en wendde zich weer tot 't
hoofd mot de vraag:
„Waarom hebt ge mij hierheen ge
voerd?"
„Ge draagt een naam, signor, waar
voor ik eens eerbied had, cu daarom
wil ik u antwoorden, hoewel ik niet
gewoon ben mij door de gevangenen te
doen ondervragen. Ge zijt hier om mijn
beurs te vullen. Er zijn lieden, die de
taak van mijn zoon duur willen betalen
en ge zult hier verblijf houdeu zonder
dat het u iets kost."
„Als ge mij loslaat zal ik de som
verdubbeien," zeide Carlo.
Maar de hoofdman schudde het hoofd.
„Ik breek nooit mijn eensgegeven
woord, signor. Rocco, haast je wat met
do ijzers."
Weer kwam die duizeligheid over
Carlo en wat er met hem gebeurde, kon
hij zich niet herinneren. Toen hij bij
kwam bevond hij zich in een ruwe cel
met Lionbruno als wacht. Hij bemerkte
dat hij niet langer gebonden was, doch
dat hij een ijzeren ring om zijn middel
had waaraan een arm en een been
bevestigd waren door een zwaren ijzeren
ketting, zoodat hij zich nauwelijks kon
bewegen. Hij herinnerde zich dat
Pocrio zoo ook was geketend geweest
en weer kwam dat droomcrigc gevoel
over hem. Hij kon zich niet voorstellen
