No. 95.
Woensdag 28 November 1906.
3e Jaargang.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Suiker en Zetmeel.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Woensdags'en Zaterdags.
Bnrean
Hendrik van Viandenstraat 28.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advcrtentiëu
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Uit een belangrijke brochure, uitge
geven door den Anti-Suikeraccijns Bond,
door C. J. van Lookeren Campagne
copiëeren we het volgende:
Over genotmiddelen sprekende kreeg
de suiker eene afzonderlijke plaats, omdat
zij daartoe wel en zetmeel niet kan ge
rekend worden. De vraag is nu hoe
staat het met de voedingswaarde van de
groepen koolhydratenzetmeelachtige
stoften en auikei'6 in vergelijking met
elkaar.
Hoewel voor dezelfde functie van het
lichaam dienende, voornamelijk voor
vorming van een bron van kracht en
verder voor warmte-productic en even
tueel vetvorming, is de beteekenis van
zetmeel en suiker voor de voeding toch
niet geheel dezelfde. De suiker (riet
suiker, druivensuiker, vruchtensuiker,
melksuiker) wordt volkomen verteerd,
terwijl zetmeel niet volledig verteert.
Druivensuiker kan direct als zoodanig
in het bloed worden opgenomen, riet
suiker (uit suikerbiet of suikerriet) en
melksuiker (uit melk) na in maag en
darmkanaal door de verteringssappen
eerst in twee andere suikersoorten ge
splitst te zijn. Deze splitsing van de in
water oplosbare suiker eischt van het
lichaam minder arbeid dan de vertering
van het onopgeloste zetmeel. Het pasge
boren kind verteert gemakkelijk suiker
maar geen zetmeel.
De suiker gaat eerder in het bloed
over dan het zetmeel en dat zonder
hooge eischen te stellen aan het ver
teringsvermogen en zonder dat van de
krachtsontwikkeling waartoe de suiker
het lichaam in staat stelt een gedeelte
door het verteringsproces zelve verloren
gaat.
Als genotmiddel verhoogt suiker de
smaak van het er mede bereide voedsel
en komt zoo ook nog ten goede aan
de verteerbaarheid van het geheel.
Minachting is de een ige wraak der
groothartigende schuldigen rekenen hier
uil op.
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
92).
Om zijn wachter genoegen te doen
en ook om zelf een terugblik te hebben,
vertelde Carlo op eenvoudige wijze de
geschiedenis en Lionbruno luisterde aan
dachtig toe; deels wijl de gevangene
een goede raconteur was, deels voordat
hij zich bewust was, iets te hooien wat
hij niet kende en dat niet geleek op
iets wat hij reeds had ontmoet. Carlo
noemde niets op dan feiten, doch Lion
bruno was kunstenaar genoeg om erbij
te deuken wat gezwegen werd.
Zjjn eigen woorden Als dat waar
was, zou iedereen aan 't kruis willen
sterven; kwamen hem weer te binnen.
Hjj keek nu eens naar 't crucifix dan
weer naar 't gelaat van den spreker.
Tegenover de genoemde voordeelen
mag niet verzwegen worden dat eenzijdig
gebruik van suiker evengoed als
eenzijdig gebruik van zetmcelhoudende
spijzen gaat tegenstaan. Bij suiker zou
eerder dan bij zetmeel door de gemak
kelijke vertecrbiarheid en snelle opname
door het organisme tijdelijke overlading
van het bloed met suiker dit verschijnsel
in de hand kunnen werken. Wel is waar
is het de taak van de lever om een
dergelijke overmaat weg te nemen en
in veranderden toestand als z.g.n. „glyco
geen" als reserve in zich vast te leggen,
maar deze taak zou bij zeer grooten
aanvoer van suiker te zwaar kunnen
worden. Het zetmeel wordt in de ver
tel ingsorganen eerst langzamerhand om
gezet in suiker om vervolgens als zoo
danig in het bloed te worden opgenomen.
Overlading van het bloed zal dan minder
gemakkelijk kunnen plaats hebben.
Een tweede reden waarom zuivere
suiker onze meelspijzen niet geheel kan
vervangen, is de aanwezigheid van andere
voedende stoffen naast koolhydraten i
die spijzen, in de eerste plaats van
eiwitstoffen en zouten, die in zuivere
suiker ontbreken.
Wilde men uitsluitend zuiver zetmeel,
bijvoorbeeld aardappelmeel, als voedsel
gebruiken om te voorzien in de behoefte
van het lichaam aan koolhydraten, dan
zou dit bezwaar ook voor het zetmeel
gelden. Nu men dit echter gebruikt als
hoofdbestanddeel van brood en andere
meelspijzen, aardappelen, rijst enz., pro-
dukten die allen ook zouten, eiwitstoffen
enz. bevatten, is dit voor zetmeel niét
het geval.
Door suiker gelijktijdig met deze spijzen
als voedsel te gebruiken en in geen
grootere hoeveelheid dan door smaak en
maag wordt aangegeven, vervallen beide
bezwaren en wordt een voedingsmcngsel
verkregen, dat smakelijk is (door de
suiker), het lichaam snel en zonder
inspanning der verteringsorganen restau
reert (door de suiker) en regelmatig
Toch bleek 't iets meer te zijn dan een
fabel, en een onaangenaam gevoel kwam
over hem, dat hij met moeite bestreed
Den geheelen volgenden dag was hij op
merkelijk beleefd jegens Carlo en bleef
zelfs beneden met hem alleen, in plaats
te gaan schertsen met de rest van den
troop zooals den dag te voren. Carlo
sprak weinig want hij was uitgeput door
smart en slapeloosheid, doch wat hij
zcide, was beleefd en aangenaam, en op
vrolijken toon. Hoe moer Lionbruno
ging denken aan wat 's avond moest
gebeuren, hoe meer afkeer hem dat
inboezemde en eindelijk 't niet meer uit
houdend, gaf hij zijne bewaking aan
iemand anders over en ging den hoofd
man opzoeken, die hij verzocht alleen
te mogen spreken.
Brancaleone ging met hem naar buiteu,
waar 't reeds schemerde en Lionbruno
ademde vrijer toen hij zich in de frissche
lucht bevond.
„Padie mio," begon hij vrijmoedig,
„als van avond de roode doek komt,
waarom zouden we den gevangene niet
in leven laten en geld uit hem slaan?
Hij heeft rijke vrienden, is een populair
zanger en duizenden stellen belang in
hem, zoodat we een enorme losprijs
kunnen vorderen."
„Is dat alles, wat ge te zeggen hebt?"
zeide Brancaleone toornig. „Heb ik ooit
mijn woord gebroken AJs Comerio
zich naar den afspraak gedraagt, denkt
blijft restaureeren (door het zetmeel).
Wil men gelijktijdig met de suiker
betrekkelijk veel zouten opnemen, dan
is suiker met ingedikt vruchtensap (jams
enz.) daarvoor zeer geschikt.
Het is duidelijk dat suiker eerder
zetmeel dan zetmeel suiker zou kunnen
vervangen. Bij volwassenen is intusschen
het eene evenmin gewenscht als hot
andere.
Zuigelingen gebruiken de voor het
lichaam noodige koolhydraten uitsluitend
als melksuiker. Maar reeds spoedig open
baart zich bij kinderen de gelijktijdige
behoefte aan do minder gemakkelijk
verteerbare zctmeelhoudende meelpro-
dukten. Het is of de ingewanden lang
zamerhand meer arbeid wenschen dan
de gemakkelijk verteerbare moedermelk
te verrichten geeft. De trek naar suiker
blijft echter bij het opgroeiende kind
bestaan. Deze trek te onderdrukken en
een iets ruimer gebruik van suiker tot
feestelijke gelegenheden te beperken is
niet verstandig, tenzij de spaarzaamheid
in verband met den hoogen prijs van de
suiker door den accijns het eischt.
Zoolang suiker alleen als genotmiddel
en niet tevens als belangrijk voedings
middel gold, was, afgezien van de kosten,
beperking van hot gebruik te begrijpen.
Thans is dit voor hen, die de kosten
geen bezwaar vinden, niet meer het
geval.
De beweerde schadelijke werking op
de tanden behoeft ook niet meer afte-
schrikken. Wel is waar kan de suiker
bij eene ontstoken kies door eene be
paalde prikkeling der zenuwen voorbij
gaand pijn veroorzaken, op dezelfde
wijze als koud water of heete spijzen dit
kunnen doen, maar bet is afdoende aan
getoond dat suiker niet de eigenschap
heoft een gezonden tand ziek te maken,
Spijzen, waarvan de resten niet zoo
gemakkelijk als de oplosbare suiker uit
den mond verdwijnen, zullen dit eerder
doen.
De smaak van kinderen voor zoete
ge dan dat ik valsch zal doen."
„Ik heb ten minste 't recht voor hem
te spreken, want ik heb hem gevangen
genomen," zeide Lionbruno eenigszins
toornig.
„Hoegenaamd geen recht," zeide de
hoofdman koeltjes, „ge zijt slechts één
van mijne werktuigen, 't is je plicht te
gehoorzamen, niet te denken."
„Ik zeg U," zeide Lionbruno met een
booze stem, „als ge hom doodt, zal U
dat berouwen. Het is niet iemand, die
zoo gemakkelijk uit den weg wordt
geruimd."
„Wat weet je dan van hem?" vroeg
de hoofdman, tergend.
„Ik weet dat hij de eenige ware man
is, die ik ooit het gezien en dat wij
beesten zijn erger dan beesten," zeide
Lionbruno met drift.
Brancaleone keerde zich om en hem
bij de schouder grijpend, zcide bij op
onderdrukken, doch woedenden toon.
„Nog één woord en jij zelf zult hem de
keel afsnijden."
Met een zwaar hart volgde Lionbruno
bem naar binnen, de plagerijen vau de
anderen met een vloek beantwoordend.
„Breng de gevangene dadelijk naar
hier," zeide de hoofdman, zijn zoon
wantrouwend aanziende.
Lionbruno ging Nicolo aflossen en
zich over Carlo heenbuigend, fluisterde
hij: „Ik heb getracht u te redden,
signor, doch te vergeefs. Toen ik u
spijzen is dus in overeenstemming met
de behoefteu van het lichaam aan die
spijzen, en men behoordo daaraan toe
te geven, mits slechts voor overmaat,
om de boven aangegeven redenen wordt
gewaakt.
Terwijl een volwassene ook do eiwit
stoffen van vleesch, erwten of boonen
als bron van kracht kan gebruiken en
aardappelen en andere zctmeelhoudende
producten goed verteert, geschiedt dit
uict in dezelfde mate door het nog niet
tot volle ontwikkeling gekomen orga
nisme van het kind. Tusschen het alleen
suiker opnemend organisme van het kind
in de eerste maanden na de geboorte
en hot alle zetmeelhoudend voedsel goed
opnemend organisme van den de kinder
schoenen ontwassen mensch bestaat een
min of meer geleidelijke overgang.
In het groeiende lichaam hebben de
eiwitstoffen van het voedsel in de eerste
plaats in de toename van de vleezige
deelen van het lichaam te voorzien.
Tegelijkertijd heeft ook een verbruik van
die deelen als noodzakelijk gevolg der
levensfuncties plaats, waarin dus ook
moet voorzien worden. Om nu het eene
zoowel als het andere te bereiken is
gewenscht, dat het kind zooveel zetmeel
en suiker In het voedsel opneemt, dat,
afgezien nog van de geringere kosten
der koolhydraten, deze en niet de eiwit
stoffen als bron van kracht gebruikt
worden, waarbij dan door de gemakke
lijke verteerbaarheid en den aangenamen
smaak de suiker op gelukkige wijze als
aanvulling dient van het zetmnel.
Van bijzondere waarde is suiker, ook
in vergelijking met zetmeel, bij het ver
richten van sterken spierarbeid, bijvoor
beeld bij sport, hot maken van ver
moeiende marschen, fietsrijden, bergbe
stijgingen enz.
Wanneer de spieren door het verrich
ten van veel arbeid vermoeid zijn, zal
het bloed arm aan suiker geworden zijn.
De in den vorm van „glycogeen" in de
spieren en de lever aanvankelijk aan
gevangen nam, wist ik niet, wat ik nu
weet. Wilt ge mij vergeven?"
Carlo greep zijn hand.
„Broek met dit leven," zeide hij, „en
begin een nieuw. Wilt ge wat voor
mij doen?"
„Kijk eens, terwijl ge sliep, heb ik
deze brief geschreven; ge moogt hem
lezen, er staat niets in dat u kan ver
raden. Beloof mij hem na mijn dood
te verzenden."
Lionbruno keek naar 't adres en zag
dat hij aan Miss Britton was gericht.
Zonder verder vragen, stak bij hem in
den zak.
„Brancaleone heeft bevel gegeven,
dat ge binnen moet worden gebracht,"
zeide hij schor. „Zijt ge gereed, signor?"
„Zeker," zeide Carlo opstaande en
zoo kalm alsof niets hem wachtte.
Toch deinsde hij wel terug voor 't
schrikkelijk lot, dat hem wachtte en
langzaam volgde hij zijn gids. Brancaleone
zat bedaard bij 'tvuur te rooken, alsof
er niets moest gebeuren en de andere
mannen speelden kaart en twistten onder
elkaar. De hoofdman richtte zijn koude
blik op den gevangene.
„Mijn bode kan elk oogenblik terug
komen en daarom moet ge gereed zijn,
wat u ook wacht. Mochten we verraden
zijn en hulp voor u opdagen, dan wordt
ge op staanden voet doodgeschoten,
wuift hij met een witten zakdoek, dan
zijt ge vrij, is 't een roode, dan zult ge
wezige voorraad koolhydraten is lang
zamerhand uitgeput en een algemeen
gevoel van vermoeidheid is ontstaan.
De verteringsorganen zelven ondervinden
daarvan ook de gevolgen en zijn niet
moer zóó werkzaam als vóórdat die staat
van vermoeidheid was ingetreden. Het
gevolg is, dat, niettegenstaande de be
hoefte aan voeding groot is geworden,
do eetlust te wenschen overlaat; men
is zoogenaamd onvermoeid. Men drinkt
gaarne, maar het eten smaakt minder
in plaats van beter. In dit geval kan
de zoo gemakkelijke verteerbare suiker
in den vorm van tabletten of suiker
houdende dranken uitstekende diensten
bewijzen. Deze zal in veel kortoren
tijd dan liet zetmeel van brood en aard
appelen en zonder hooge eischen te
stellen aan de spijsverteringsorganen bot
lichaam weêr helpen herstellen.
Gelijktijdig gebruik van eene niet te
groote hoeveelheid gemakkelijk verteer
baar eiwit (eieren, melk enz.) met een
weinig brood, beschuit of ander gebak
ter aanvulling van bet rantsoen en een
opwekkende drank als koffie, thee of
limonade bewijst daarbij goede diensten,
hoowel suiker alleen of met een weinig
citroensap er op gedruppeld reeds een
gunstige werkiug heeft. Alkoholischo
dranken zijn in zulke gevallen minder
gewenscht. Do alcohol kan de ver
moeidheid wel korten tijd minder voel
baar maken, maar nadat de eerste wer
king van de alcohol voorbij is keert de
vermoeienis in nog sterker mate terug.
Behalve in de genoemde gevallen en
in al do bijzondere gevallen, dat zct
meelhoudende voedingsstoffen door zwak
te of ziekte minder goed verdragen
worden, zal suiker echter de meelspijzen
niet belmoren te vervangen, maar slechts
aan te vullen. Suikerhoudende dranken
(koffie, thee, chocolade, limonade enz.),
met suiker bereide meelspijzen, maar
vooral de met suiker bereide jams en
stropen komen voor dit doel in aanmer
king mits de prijs tengevolge van den
de scherpte van dit mes gevoelen."
Carlo antwoordde slechts door eene
beweging.
Zijne waardigheid trof Brancaleone,
die hem nieuwsgierig aankeek, daar hij
zoo'n gevangene nog nooit had gehad.
Lionbruno knikte toestemmend.
„Rocco! Maso! Op je plaats!" riep
hij gebiedend.
Twee mannen wierpen dadelijk hunne
kaarten neer en Carlo werd naar't verste
deel van den cel gevoerd en tusschen
de twee schurken in geplaatst, die hem
met een geladen pistool bewaakten; op
een paar passen afstands was de hoofd
man bezig kalm zijn mes te slijpen.
Iemand met de sterkste zenuwen moest
aangedaan worden door dit tooneel en
't was een marteling voor Carlo en slechts
zijn groote zelfbeheersching hield hem
staande. Met moeite dwong hij zich
aan iets anders te denken. Met smart
dacht hij er aan, dat hij van Gigi geen
afscheid had genomen en vele onafge
dane zaken gingen hem door 't hoofd,
tot bij door 't glinsteren van Brancalcoue's
mes in 't toortslicht tot de werkelijkheid
werd teruggeroepen. Toen vestigde hij
de oogen strak op 't kruisbeeld van
Lionbruno en weer dwaalde hij van de
werkelijkheid af.
Nu en dan kwamen er visioenen van
de toekomst. Hij dacht er aan, hoe
't kwade vernietigd zou zijn en Anita
voor altijd bevrijd zou zijn van Comcrio'a
