Woensdag 6 Februari 1907.
4e Jaargang.
Wees U Zelf l
No. ii.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
f
i
Tentoonstelling van Oost- en West-
Indische Kunstnijverheid in
„AMICITIA".
FEUILLETON.
„De Verworpeling",
Wat ze ons te eten
en te drinken geven.
DE
LANDER.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28,
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentiëu
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting
A.s. Zaterdag en Zondag zal de Ver
eeniging tot het houden van Kunstbe
schouwingen alhier eene tentoonstelling
houden van voorwerpen van Indische
Kunstnijverheid, haar door de Haagsche
firma Boeatan verstrekt.
Het is voorzeker een gelukkig idee
van onze kunstvereeniging ons publiek
eens op de hoogte te brengen van wat
de bevolking onzer koloniën op genoemd
gebied al niet weet te presteeren.
Kunst en kunstnijverheid, wie had die
op Java en de omliggende eilanden ooit
kunnen vermoeden? Wie had er ooit
aan gedacht, dat die bruine wezens
daar in het verre land over de zee
kunstenaars konden zijn? Wie had er
ook maar een flauw vermoeden van, dat
deze nog zoo oorspronkelijke mcnschen,
ons misschien nog wel het best bekend
door hun opiumschuiven en amok maken,
behoefte hebben om zich te omringen
met schoone dingen en schoonheid
wenschen in hun huisraad, hun wapens,
hun kleeding en hun woning?
Eu toch is zulks zoo en dwingen zij
ons, Europeanen, in menig opzicht eer
bied af. Hunne kunstnijverheid staat in
tal van zaken hooger dan de onze. En
dat kan ons ook niet verwoudcren, wan
neer wij bedenken, dat de handarbeid,
de huisvlijt, die wij nog in enkele deelen
van Europa bijv. in Scandinavië aantref
fen, het in fijnheid en teerheid wel eens
wint van de machine en de fabricatie
in het groot, waar soms onwillekeurig een
zekere ruwheid en grofheid mee gepaard
gaat.
Sedert enkele jaren doet Boeatan alles
wat zij kan om ons met die Indische
Kunstnijverheid bekend te maken. Ten
toonstellingen, in de laatste jaren door
haar gearrangeerd i» Zutphen, Amster
dam, Hilversum enz. hebben overal het
Het geluk onzer vrienden is gemakke
lijker te dragen dan hun succes.
OF
De geschiedenis eener schilderij,
DOOR
KOMA WHITE.
2)
Eene kleine verwelkte vrouw kwam
zenuwachtig binnen.
„Jack vertelde uiij, dat hij je als model
dienen zal, William," zeide zij.
„Ja. Nu wat zou dat?"
„Ik... ik wilde je nu iets vragen. Hij...
hij vindt het goed, dat ik 't doe. Geef
hem niets te drinken, zoolang hij bij je
is!" Smeekend keek zij hem aan. Air.
Ffarringdon gaf geen antwoord en zijn
schoonzuster hervatte haastig: „Ilij heeft
mij beloofd plechtig beloofd geen
drank meer aan te raken. Wij hebben het
geld zoo noodig en als hij maar even
grootste succes. Zij hebben aan tallooze be
zoekers deoogen geopend en hen met artisti-
sclie schoonheden bekend gemaakt, waar
van dezen tot dusverre niets afwisten.
Kunstschatten van batikwerk uit de
Vorstenlanden en de meer eenvoudige van
Madoera, de Preanger en andere deelen van
Java, afgewisseld door typisch versierde
geklopte boombast van Nieuw-Guinea en
Celebes, en de met veel smaak en
groote bedrevenheid gevlochten matten
uit verschillende deelen van onzen archi
pel. Daartusschen fijn bewerkte wapens
uit Atjeh en van Borneo. Tallooze voor
werpen van huiselijk gebruik. Alles
sprekend vau een fijn gevoel voor lijn
en kleur, dat benijdenswaardig is.
Eene tentoonstelling dus, die zal uit
munten in artistisehe waarde, die ons
ook een blik zal doen werpen op de
inborst en de ontwikkeling der bewo
ners onzer koloniën, waarvan wij veel
te weinig weten; die ons tevens een
voorstelling zal geven van hun werken
en scheppen; reden te over om een
druk en belangstellend bezoek te ver
wachten.
We hebben al meermalen over dit
onderwerp het een eu ander medege
deeld, maar we achten het hoog noodig
daarop van tijd tot tijd terug te komen,
omdat het bedrog, hot vervalscheu zoo
langzamerhand de spuigaten begint uit
te loopen en er vau Begeeringswege
nog zoo weinig wordt gedaan, om aan
al het geknoei een eiude te maken.
In de Handelingen van de Tweede
Kamer van 24 December 1906 blad
zijden 1373 en 1379. gij merkt
lezers, dat er een fatsoenlijk aantal
bladzijden sedert September 1.1. zijn
volgepraat heeft de lieer Schaper
een boekje opengedaan over enkele
knoeierijen, die niet genoog algemeen
bekend gemaakt kunnen worden en
iets proeft is 't mis. Wil je hem helpen
om zijn woord te houden?"
„Natuurlijk, ik beloof 't je, Kitty. Ik
zal Jack's zwak niet aanmoedigen."
„Dank je," zeide zij huiverend hem
haar koude, klamme liaud toestekend.
„Arme Kitty!" zeide hij zacht, toen
zij hem verlaten had. „Yroeger zag zij
er wel aardig uit!"
Hij stond op en keek in den spiegel,
toen nam hij zijn hoed en jas en verliet
het huis; hij sloeg de kraag van zijn jas
op; het was koud buiten en riep een
voorbijrijdende hansom aan: „Salisbury
Gardens. Kensington, maar een beetje
vlug."
De man lag de zweep er op en reed
zoo snel hij kon in do richting van High
street.
„Als ik succes heb, zooals ik geloof,
dat ik hebben zal, zal ik 't wel klaar
spelen met dat trotsche persoontje gin
der" mompelde Ffarringdon zelfverge-
noegd.
Hij rijtuig hield stil en Ffarringdon
sprong er uit, den koetsier zijn geld toe
werpend. Na eenige oogenblikken werd
hij in een salon gelaten, waarvan de
hoofdtonen wit en geel waren, verlicht
door roze lampen en een welriekende
geur van winterviooltjes. Bij een helder
brandend vuur zat een jong meisje in
't wit eu naast haar zat een heer met
een gebronsd gelaat en onderzoekende
oogen. Deze keek op, toen de artist
waarvan wij er dus hier op zijn gezag
eenige overnemen.
En dat aan dit geknoei een einde
gemaakt kan worden, blijkt uit de vol
gende aanhaling:
Wat betreft de cacao geeft men
tegenwoordig veel doppen, vroe
ger werden deze gebruikt voor de
fabricage van lijnkoeken voor het
lieve vee, maar sedert het vee-
artsenijkundig staatstoezicht zoo
scherp is, kunnen zij daarvoor niet
meer gebruikt worden en moeten
de mcnschen ze maar eten.
Wat blieft u, lezers! Te slecht voor
't vee, want alle voedermiddelen, waarvan
aan 't Kijkslandbouwproefstation blijkt,
dat zij met doppen van cacao, van rijst
enz. vervalscht zijn, worden door do
verstandige veehouders, die geen vee
voeder meer koopen dan onder voor
waarde van goedkeuring door het station
geweigerd en omdat van die zijde het
onderzoek meer en meer toeneemt,
komen de doppen voor den mensch!
Waarom niet evenzeer gewaakt over het
voedsel, dat voor den mensch bestemd is?
Chocolade is een uitstekend voedings
middel. De Zeeuwsche met al zijn A. A's,
ruen kan er de Camera obscura op
naslaan, had een uitstekenden naam,
ook thans is ze, ofschoon weinig gefabri
ceerd, nog steeds aan te bevelen, maar
vrij algemeen is ze ondanks haar goede
eigenschappen, vervangen door de cacao
en chocolade, waaraan alle vet onttrok
ken is.
Cacao is tegenwoordig aan de orde
van den dag. Men kan aan geen station
van 't spoor komen, of men ziet reclame
borden van allerlei firma's. De eene
heeft de beste, de andere de fijnste,
een derde de voordeeligstc in 't
gebruik. Men vindt reclameborden op
tramwagens, voor de ruiten van tram-
rijtuigen, op een ceuzaain huis, dat men
met het spoor voorbij stuift, soms op
een paal midden in do hei of het veen.
De wereld, zou men geneigd zijn te
binneukwam en opstaande bleef bij wach
ten, om voorgesteld te worden.
Ook de jonge dame stond op en stak
haar hand uit. Zij was heel mooi, met
een zachte, gevoelvollen mondzij bloosde
licht, toen zij haar gast begroette.
„Bent u daar eindelijk?" zeide zij. „Ik
ben heel blij u te zien. Mag ik u voor
stellen aan mijn neef, Mr. Arthur
Mcynell."
Deze stak zijn hand uit; zijn oogen
bestudeerden nog aandachtig Mr. Ffar-
ringdon's gelaat.
„Het doet mij genoegen kennis met u
te maken", zeide hij. „Gertiude heeft
mij u dikwijls over u en uw schilderijen
gesproken."
William Ffarringdon boog.
„Het is heel vriendelijk van de wereld
over mijn werk te spreken", merkte hij
onverschillig op. „'t Is anders niet veel
waard. Een mode, mijn waarde heer,
niets dan een mode!"
liet was zoo zijn gewoonte op zijn eigen
werk af te geven in publiek.
Zij gingen zitten en praatten eenigen
tijd, meest over kunst, totdat Mr. Mcynell
opstond en afscheid nam.
„Ik ben bang dat ik uw neef verveeld
heb", zeide Ffarringdon glimlachend, na
Mcynell's gehaast vertrek.
„ik geloof toch wel dat hij belang
stelde in 't geen u zeide; doch die arme
oude Arthur is zoo lang uit Londen weg
geweest. Hij heeft veel gereisd eu is lang
zeggen, hangt van cacao aan elkaar.
En wat vertelt dhr. Schaper nu van
een van die hooggeroemde cacaovoort-
brengers?
Woordelijk zegt hij het volgende:
Ik heb een proef gezien van
Bensdorp's cacaopoeder, voor de
helft was dit aardappelmeel. Dan
zijn de leveranciers zoo slim om er
een etiquet op te zetten, die de
mcnschen niet begrijpen, net als
indertijd die van „surrogaat" op de
margarine en daar staat ongeveer op
Deze cacao is voorzien van een
bindmiddel voor hen, die een kop
chocolade gebonden begeereu.
Deze chocolade is dus voor de helft
aardappelmeel en moet don schijn heb
ben voor mcnschen te zijn, die vau wat
lijmerigs houden.
Iets verder heeft de spreker het ge
had over allerlei limonades, die tegen-
woordig als alcoholvrije dranken, in den
handel worden gebracht, want ook van
den strijd tegen den alcohol weten de
knoeiers meesterlijk partij te trekken.
Wat voor de beesten niet meer
deugt, zoo zeide de spreker, kun
nen de menschen nog best ge
bruiken. Limonades, een van de
middelen om het drankgebruik en
drankmisbruik tegen te gaan, wor
den door tal van edele mcnschen,
die totaal afschaffer zijn, aangera
den te goeder trouw.
Maar het is een schande te
moeten hooren, hoe dit alles ver
valscht is. Meestal is het niets
anders dan een hoog percentage
aardappelstroop met saccharine,
soms zelfs met een giftig schuim
verwekkend bestanddeel als s a p o
nime. Geen spoor van vruchtensap
is er dikwijls in te bekennen
zooals bijv. iu de limonades van
Duyl Jz. en van Van Kceken
in Den Haag.
Alles is kunstmatig vervalscht;
met de kleurstof er van kan uien
buitenslands geweest, daar ergens bij de
Amazone, geloof ik, niet waar, tante
Dit laatste togen een oudere dame, die.
juist binnenkwam. Zij groette Mr. Ffar
ringdon eu ging met een handwerkje bij
het vuur zitten. Zij liet Gertrude nooit
alleen met William Ffarringdon, deze
wa6 echter' niet zeer gesteld op haar ge
zelschap en nam dan ook spoedig zijn
afscheid. „Goeden nacht", zeide hij, Ger
trude's hand drukkend. „Goeden nacht,"
Mis Hetherington."
Een oogenblik bleef hij staan en keek
neer in 't naar hem opgeheven gezichtje.
Haar meisjesachtige bewondering voor
hem, dien zij een groot genie dacht, sprak
duidelijk uit haar blik.
„Morgen begin ik aan een nieuw schil
derij," zeide hij zachtjes, 't Zal mis
schien 't beste worden, dat ik ooit ge
maakt heb. Als zij af is Hij hield
op en wierp een zijdelingschen blik op
Gertrude's tante. „Als zij af is, heb ik
u een vraag te doen," mompelde hij;
toen drukte hij nog een? haar haud en
ging heen.
William Ffarringdon's groote schilderij
vorderde goed, en toch werd hij steeds
ontevredener over zijn werk; 't voldeed
niet aan zijn verwachting. Zijn model
stond op een kleine verhooging aan bet
eene eiude van 't atelier. Hij merkte op,
dat zijn broeder veranderd was in de
laatste dagen. Zijn gelaat had niet meer
garen verven. Zoo is vervalscht de
„eierenbeschuit" van Vau Kouten
te Amsterdam. Hierin zit geen
grein ei, alles bestaat uit een zeker
bestanddeel, waaraan men met
aniline een kleur geeft van eieren.
Wij willen verder het geheelc betoog
niet volgen, we willen nog slechts kor-
telijk eenige opmerkingen niededeelen
over auderc vocdingsartikelen.
Er is een g e z o n d h e i d s k o ff i e
in den handel, een soort koffiepoeder
met 33 pCt. minerale stoffen. Arme
gezondheid van den gebruiker!
Voor armelui verkoopt men goed-
koope koffiesiroop, in vele deelen
van ons vaderland iu gebruik inplaats
van cichorei, die bereid wordt met lood
en zwavelzuur en voorts bestaat uit de
verfstof d o o d c k o p, steenkolengruis
krijt en Brusselsch zand.
Kinderen worden vergiftigd met
d u i m d r o p, gemaakt van roggemeel
cacaodoppen en zwartsel.
Do asch van choc la de sigaar
tjes bevat zink-oxyde, en de zooge
naamde Boerhavischo klontjes
worden vaak aangezet met zwartsel.
Door een paar firma's worden jams
in den handel gebracht, welke 70 tot
SO pCt. aardappelmeel bevatten, bitter
weinig vruchtensap, maar wel saccharine.
Amerikaansch gistpoeder be
vatte 70 pCt. ammoniak, roggebrood
werd vervalscht met lcoffiedoppon.
Ziedaar, lezers, eenige artikelen,
waarvan men iets verneemt; hoeveel
andere zijn er nog waarvan men niets
hoort?
En de oorzaak van al dien zwendel,
van al die knoeierijen, waar moet men
die zoeken?
Gewoonlijk bij hot publiek.
De goedkoopste artikelen zijn het
meest welkom.
Eu ze worden dan ook buitengewoon
goedkoop door sommige knoeiers ge
leverd.
Maar ten koste van uw gezondheid.
dien gejaagden trek, zijn oogen waren
minder fletsch; hij zag er kalmer, ern
stiger, meer zelfbewust uit. In die lange
stille uren in 't atelier doorgebracht, had
hij dikwijls met gewetenswroeging aan
Kitty gedacht en de goede voornemens,
die iiij in stilte gevormd had, gaven hem
iets hoopsvols, iets krachtigs. Hij was niet
langer „do verworpeling".
Ongeduldig legde de schilder zijn palet
neer. „Ga maar liever naar huis," zeide
hij ruw. „Ik kan vandaag niet werken."
„Morgen moet ik zeker terug komen?"
vroeg Jack, terwijl hij vau zijn verhoo
ging stapte en naar het schilderij kwam
zien.
„Dat weet ik nog niet. Ik geloof niet,
dat je geschikt bent voor model ten
minste niet zooals ik er een noodig heb.
Kijk maar zelf."
„M at mankeert er aan? Ik zie er echt
verloopcn uit en dat was toch je bedoe
ling, niet?" zeide Jack, met een korten
lach.
„Natuurlijk,' antwoordde zijn broer
kortaf. Ilij stond met zijn handen in zijn
zakken Jack aan te staren en wenschte
van ganscher harte, dat hij dien gejaag
den schuwen blik weer terug kon breu-
gen in die oogen. Do sporen door een
onmatig leven achtergelaten, verdwenen
langzamerhand van die trekken; hij be
gon er uit te zien, als iemand, die zich
tot een strijd inspande.
De artist keerde zich weer naar zijn
