Vrijzinnig1 Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
DE CRISIS.
No. 3.
DINSDAG 7 JANUARI 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Directeur B. G. BIJEENS
Versehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
Bureau: BBEEDESTBAAT 20.
FEUILLETON.
DE KLEINDOCHTER.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEULANDEB
Abonnementsprlj s
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Afzonderlijke nummers- 0.05
Telefoon Inierc. 62.
Prijs der Adverténtiën:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Het heeft er thans werkelijk veel
van. of de echoes, die in «de Standaard»
weerklinken, komen van een «eenzamen
post».
Immers in dat blad kon men voor
!i nkele dagen lezen, dat Links en niet
Rechts moest zorgen voor een nieuw
kabinet.
Nooit, zoo zei de Standaard, kon aan
de minderheid van de Tweede Kamer
het obligo in deze worden opgelegd om
een bewind te leveren, hetzij men van
Links eenparig zijn impotentie betuigde
en dit duidelijk uitsprak. Maar ook dan
.erst.
Dat was duidelijk gesproken eerst
moest door de Koningin dus aan iemand
van de Linkerzijde worden gevraagd
een kabinet te formeeren. Natuurlijk
zouden die heeren voor de eer hebben
bedankt en dan zou de rechterzijde
gekomen zijn en nog eens triomfantelijk
gezegd hebben, ziet ge wel heeren, ge
kunt het niet en nu zullen wij komen.
Aldus de spreektrompet van Dr.
Kuyper.
Maar het blijkt alweer eens, dat men
Ide bevelen van het voormalige hoofd
kwartier in het a.r. kamp slecht opvolgt,
de raadgevingen van den «van God
gegeven leider» in den wind slaat.
Want de heer Heemskerk, de eerste
a.r. die ten Hove werd geroepen en aan
wien de opdracht tot het formeeren
van een kabinet werd verleend, heeft
die opdracht aanvaard.
Of hij die zal kunnen vervullen
Dat is iets wat binnen enkele dagen
vermoedelijk wel zal blijken.
Dat hij voor een moeilijke, ons in
ziens niet benijdenswaardige taak staat,
is zeker.
Bij de christelijk-historischen toch zal
hij niet behoeven aan te kloppen en hij
pV^zal dps zijn keuze hebben te doen uit
Door M. BöHME.
Als hij in den winkel stond en
naalden verkocht, dienstmeisjesschorten
hielp uitzoeken en de dames zijn nou-
jlveauté's op 't gebied van onderrokken
aanprees, vond zij hem belachelijk.
Slechts om haar grootmoeder drong
Izij haar gevoel terug en antwoordde,
zooals ook nu, den jongen Stohman
koel-vriendelijk.
«Het gaat zooals u ziet. Gelukkig
is er nog niet zoo veel te doen in den
winkel. En ik hoop dat tegen Kerstmis
grootmoeder zelf weer hier is.»
Tony Stohman knikte lachend.
«Ja, ja. Dat willen we hopen, juf
frouw Jo. En intusschen werkt u zich
in uw toekomstige plaats van hoofd
der zaak in. Grootmama Meier zal er
genoegen van hebben, als ze terug
komt».
De beide bedienden, die bij Stohmans
binnenkomen, bescheiden naar achter
'n den winkel gegaan waren, keken
elkaar aan en zuchten. Loewe plukte
aan zijn das. Rembrandt haalde de
vingers door zijn blonden haardos.
«U kunt nooit raden, waarvoor ik
zijn eigen partijgenooten en deRoomsch-
Katholieken.
Maar ook om andere redenen zal de
oplossing dezer crisis veel hoofdbrekens
veroorzaken.
Het kabinet toch is gevallen om zijn
defensie-politiek. Roomsch-Katholieke
bladen hebben wel gepoogd dit te ont
kennen, doch volhouden zullen ze dat
niet kunnen.
Niet over het ministerie van Oorlog
heen is dit ministerie getroffen, maar
vooral in zijn oorlogspolitiek. Dat is
duidelijk genoeg, aangezien men niet
alleen minister van Rappard heeft laten
vallen, maar vóór hem ook minister
Staal.
En als de toekomstige minister van
Oorlog niet met een vast omlijnd, vooraf
degelijk overlegd plan komt, dan zal het
met hem denzelfden weg op gaan.
«Wij zitten in het moeras», dat is
met het oog op onze defensie niet alleen
door het volk gezegd, maar hetzelfde
is gesproken in de Tweede Kamer.
Wij zouden er bij durven voegen ons
geheele leger is «ontwricht» door wijfe-
len, door hinken op twee gedachten.
Wij spreken niet van de personen,
die tot principe hebben genomen «geen
man en geen cent.» Dezen zouden ver
moedelijk alleen tot inkeer kunnen
komen, als het te laat is, als wij, ten
gevolge van annexatie, voor het mini
sterie van Oorlog vermoedelijk meer
dan het dubbele moeten opbrengen dan
thans het geval is. Maar wij hebben
het over hen, die overtuigd zijn, dat
ons onafhankelijk volksbestaan kan
worden gewaarborgd door een goed
ingerichte defensie. Onder dezen zijn
er, die ons leger liefst zouden zien ge
schoeid op Duitsche of Fransche leest.
Doch er zijn ook anderen en wij
meenen ons aan hunne zij te moeten
scharen die vast overtuigd zijn, dat
het voor ons land het best is een
systeem te volgen als in Zwitserland
bestaat, het volksleger. Die strijd dient
eerst te worden uitgevochten. En het
komende ministerie zal in deze quaestie
homogeen moeten zijn.
Hierin vooral lijkt ons de moeilijk
heid van het oplossen van deze crisis
gelegen.
FRANKRIJK.
De ministerraad kwam Zaterdag bij
een onder voorzitterschap van president
Fallières. Den president werd een besluit
ter teekening voorgelegd, waarbij be
noemd werden tot minister van justitie
en eeredienst de heer Briand, tot minister
van onderwijs en scboone kunsten de
heer Doumerque, tot minister van handel
de heer Jeau Cruppi, afgevaardigde van
Haute Garonne
RUSLAND.
De Rijksraad heeft het voorstel tot
het verleenen van een crediet van plm.
15 millioen roebel ten voordeele van de
door hongersnood geteisterde streken
aangenomen. Het schijnt echter, dat dit
bedrag lang niet voldoende is om de
ontzettende ellende te lenigen. Daarbij
komt nog, dat bij de groote langzaamheid
waarmede de Russische bureaucratie
werkt, de verdeeling der gevoteerde
gelden wel niet voor de a.s. ler.te zal
plaats hebben, terwijl de nood juist nu
zoo hoog is gestegen. Ten slotte is het
nog de vraag of het geld niet voor een
groot gedeelte in de zakken der met de
verdeeling belaste ambtenaren zal ver
dwijnen, zooals dat in Rusland helaas
gebruikelijk is. Men heeft uitgerekend,
dat deze 15 millioen roebel slechts een
tiende vertegenwoordigen van het bedrag,
dat benoodigd zou zijn om de nood
lijdenden op afdoende wijze te hulp te
komen.
Ten gevolge van de groote droogte,
die den oogst grootendeels heeft doen
mislukken, zijn de graanprijzen in die
mate gestegen, dat de plattelandsbevol
king niet in staat is deze te betalen.
In de gouvernementen van den Oeral
en in de omstreken van Troisk, Samara
en Saratof, waar de hongersnood reeds
kom, juffrouw Jo», ging Tony voort.
«Ik dacht, dat u het al .'gezegd had»,
antwoordde Jo.
«Ach, zoo. Ja. Eigenlijk wilde ik
echter nog iets anders. Ik wilde mij
door u laten feliciteeren juffrouw Jo».
«Hm hm», deed Jo.
Het voortdurend noemen van haar
naam maakte haar boos. Zij had moeite
zich kalm te toonen en den indringe-
rigen bezoeker haar ergernis niet te
verraden.
«Om welke reden, als ik vragen mag?»
Tony Stohman glimlachte nog immer.
Zijn verjaardag was 't heden. De der
tigste. En nu wilde hij de eer hebben
juffrouw Jo en mevrouw Lisa en de
beide heeren Meier voor den avond
tot een klein feestje uit te noodigen.
In den engsten familiekring. Hij mocht
toch hopen, dat ze komen zou?
«Dat moet u met tante Lisa afmaken.
Zij is boven», zei Jo tamelijk kort.
«Zeker, zeker. Dus, naar ik hoop,
tot weerziens van avond, juffrouw Jo».
«Misschien. Adieu, mijnheer Stoh
man».
Toen hij weg was, spon zij den
draad van haar gedachten weer verder.
Over het trouwen. Een ding
wist ze, nu Tony Stohman weg was,
zeker: hoe de man, dien zij zou trouwen,
er niet uit moest zien. Maar hoe dan
wel? Een beeld, een gestalte vormde
zich: een groote, krachtig-rijzige ver-
sedert eeriige jaren als het ware en
demisch is, wordt de bevolki.ig steeds
meer en meer ontevreden. Op de
stations tracht men de met graan ge
laden goederentreinen tegen te houden,
waarbij telkens de gewapende macht
tusschen beide moet komen.
Op hel oogenblik heerscht de hongers
nood in niet minder dan 32 gouverne
menten. De toestand wordt daardoor te
gevaarlijker, daar de revolutionnaire
beweging juist in deze gouvernementen
het sterkst in.
De man, die de gruwelijke pogroms
te Siedlce op zijn geweten heeft, kolonel
Tichanofski, heeft een tragisch sterfbed
gehad in het hospitaal te Warschau. Eenige
weken geleden had hij zich in een vlaag
van vervolgingswaanzin een kogel in het
been gejaagd. Het been moest worden
afgezet. De vervolgingswaanzin vertoonde
zich kort daarop in hevigen graad. Hij
verbeeldde zich aanhoudend bloedige ge
stalten te zien, die hem bedreigden. In
wilden angst wilde hij hen ontvluchten,
zoodat men hem aan zijn bed vast moest
binden. Ten slotte is hij aan hevige wond
koortsen overleden.
MACEDONIË.
Het antwoord van de Porte op de
collectieve nota van de mogendheden
van 29 Nov. is ingekomen.
Het antwoord luiddeIn de oogen van
de Porte verdient het wetsontwerp,
strekkende tot het benoemen van ambte
naren van den civieU n Turkschen dienst
tot leden der financicele commissie, met
aandacht bestudeerd te worden door de
mogendheden, daar het ontwerp in staat
in aller belangen te bevredigen. Volgens
de voorgestelde oplossing zou deze tak
van dienst belangrijk verbeterd worden
en een normaal karakter verkrijgen, waar
door in de geheele administratie meer
overeenstemming zou verkregen worden.
De mogendheden moeten ook in aan
merking nemen, dat het Mohammedaan-
sche element, dat den regeeringsautori-
teiten steeds blijken van gehoorzaamheid
gaf, in de bewuste vilayets overwegend
is en dat men bij den tegenwoordigen
stand van zaken de belangrijkheid eener
schikking, wier handhaving in het alge
meen belang zou zijn, niet mag ont
kennen.
schijning met regelmatige trekken en
klare bruine oogen, zacht, golvend
haar, donker, met reeds lichte sporen,
van grijsheid, zilverdraden.
Terwijl de blonde Arthur het gas
licht in den winkel aanstak, daar het
er al begon schemerig te worden,
keek Jo eens de straat op. En op
eenmaal schokte het door haar heen,
werd het, als door een slag, duidelijk;
het bloed steeg haar naar de wangen.
Den man, wiens beeld zij daar gezien
had, moest zij toch kennen. Dat was
Frederik Mannebach, grootmoeder
Meiers achterneef, de kleinzoon van
den veel-gehaten, wiens naam hij droeg.
Zij schudde zich als wilde zij het
net van fijne zachte draden dat haar
ziel omspon, met een ruk verscheuren
en afwerpen.
«Gelukkig», zei ze in zichzelf, dat
er een klant komt, dat verjaagt mijn
dwaze gedachten».
Om vijf uur ging ze naar boven,
koffiedrinken. Lisa kwam haar ontsteld
tegemoet. Zooeven was er een telegram
voor Jo aangekomen. Deze werd doods
bleek, vermande zich echter en opende
de enveloppe. De letters dansten haar
voor de oogen, zij dacht niet anders
dan dat haar vader een ongeluk ge
kregen had. Eerst na eenige minuten
werd ze zoo kalm, dat ze den inhoud
van het zeker niet treurig telegram
kon begrijpen. Het kwam uit Stuttgart,
DE EERSTE KAMER EN DE CRISIS.
Men schrijft ons uit den Haag
In de laatste dagen werd hier aan
menschen, van wie vermoed werd, dat
zij met de politieke gebruiken meer of
minder op de hoogte zouden zijn. de
vraag nog al eens gesteld, wal de
Eerste Kamer onder de gegeven om
standigheden, nu de crisis nog we),
eenigen tijd zal voortduren, zal doen
met de door de Tweede Kamer reeds
aangenomen begrootingsontwerpen.
Zeker is, wat dit aangaat, dat een
Kabinetscrisis in deze periode, tusschen
de behandeling der Staatsbegrooting in
liet eerste en in het tweede stadium,
heel wat moeilijkheden zouden kunnen
in het leven roepen, wanneer de rechtsche
meerderheid in de Eerste Kamer het
daarop aanlegde.
Maar, naar in parlementaire kringen
verzekerd wordt, is de rechterzijde in dezen
tak der Volksvertegenwoordiging, welke
in den loop dezer week zich met het
afdeelingsonderzoek der begrooting zal
bezighouden, niet voornemens een ander
standpunt in te nemen dan dit dat in
de gegeven politieke omstanuigneden
de aangenomen begrootingsontwerpen
moeten worden aanvaard als crediet-
wetten. Komt er dan een ander kabinet,
bv. van de rechterzijde, dan kan het van
de toegestane credieten naar eigen in
zicht al of niet gebruik maken. Wenscht
hel meerdere gelden of nog voor an
deren doeleinden bedragen aan te vragen
dan staat de gelegenheid open dit te
doen bij suppletoire begrootingen.
Wanneer deze .Hooge Vergadering"
de hier omschreven gedragslijn volgt,
welke zeker 't meest in overeenstemming
met haar constitutioneele roeping en
met haar waardigheid moet geacht wor
den, dan laat het zich voorzien, dat
zoowel het afdeelingsonderzoek als de
openbare behandeling der begrootings
ontwerpen slechts zeer geringen omvang
zullen aannemen.
Naar de N. Ct. verneemt, hebben
de leden van den Mijnraad, aan H. M.
de Koningin collectief ontslag gevraagd.
Dit besluit van de leden van het
«Zooeven contract gesloten met
weduwe Gotze. Ben vanaf i December
chef der zaak in Miesbach. Gunstige
voorwaarden, aangename positie. Ben
blij, binnenkort weer bij je te zijn.
Groet familie. Gekust van vader».
Jo kon eerst haar onverwacht geluk
bijna niet begrijpen. Haar vader kwam
naar Miesbach.
De beide ooms en tante Lisa deelden
in haar vreugd. Dat was werkelijk
een groot, verrassend geluk. Het huis
Gotze was een der eerste wijnfirma's
aan den geleelen Rijn. Het stamhuis
in Miesbach had in alle belangrijke
plaatsen filialen. Jerome Burgards vroe
gere chef was lang reeds dood, en zijn
zoon en opvolger, die een hartstochtelijk
sportman was, verongelukte een paar
jaren geleden bij een wedren. De
weduwe was meestal op reis. In ieder
geval beteekende de betrekking van
chef der groote zaak een winstgevende
en aanzienlijke positie.
Jo was geheel in de war van vreugde.
En deze gelukkige, overmoedige stem
ming hield aan, ook toen zij tegen negen
uur met tante Lisa naar de Stohmans
ging. De heeren wilden dm tien uur
komen. Lisa had het aannemen der
uitnoodiging onvermijdbaar gevonden.
Men was immers goed bevriend, en de
schoonmoeder zou zeker boos zijn als
I ze hoorde, dat men de Stohmans door
't bedanken voor een verjaardags-uit-
noodiging gekwetst had, meende zij.
Het feest werd bij de Stohmans ge
vierd in de »mooie« kamer, die geheel
modern was ingericht. Mama Stohman
had een paar jaar geleden de geheele
kamerinrichting gewonnen in de loterij
van een kunst-nijverheid-tentoonstelling.
Voor deze feestlijke gelegenheid waren
de katoenen bedekkers van de zittingen
der stoelen afgenomen. Midden in de
kamer onder de gaskroon stond de
gedekte tafel met allerlei goede en
voedzame spijzen. In het midden een
reusachtige amandeltaart, daaromheen
schotels met ooft, suikerwerken, zalm
en kaviaar, dessertschalen, glazen en
flesschen wijn. Behalve de Meiers namen
nog mevrouw Stohmans zuster en haar
echtgenoot, die in Miesbach stationschef
was, en Stohmans eerste verkoopster,
juffrouw Herta Stieglitz, die men, daar
zij reeds tien jaar in de zaak was en
bij de klanten zeer gezien, moeilijk uit
kon sluiten, aan het feest deel.
Voor eenige jaren heette het in het
stadje, dat Tony Stohman het buiten
gewoon flinke en handige meisjes wel
zou trouwen. Maar dit gerucht was weer
uitgestorven. Werkelijk had Tony eens
plan gehad, zich van Herta's waarde
volle medewerking in de zaak door een
huwelijk voor altijd te verzekeren. Dat
was toen Herta een mooi aanbod kreeg
voor een betrekking in Mainz.
Wordt vervolgd.
