Nieuws- en. Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
No. 63.
DINSDaG 14 APRIL 1908.
5e JAARGANG.
Ditgave van de Naaml. Venaootsehap „Dfi EEMLANUER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Werkloosheid en Besehiedenis.
FEUILLETON.
e Familie Von Kröchert.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
EEMLANDEH
Hoofdredacteur R. G. RIJKEN S.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.
Franco per post 5.60
Per 3 maanden- 1.—
Franco per post- 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertöntiën:
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bü abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
In deze tijden, nu we pa» weer een
winter hebben doorgemaakt, waarin het
spook der werkloosheid nog meer dan
ooit ronddwaalde, hooren we vaak de
rraag of in de oude tijden ook deze
twaal werd gekend.
Aanvankelijk was in de oudheid de
werkloosheid niet bekend.
Zoolang de roenschen het land be
bouwden, om in hun eigen behoeften
te voorzien, kon er alleen «prake zijn
ran schuldige werkloosheid, arbeids-
jnwil, die dan ook volgens oude wetten
jestreng bestraft werd.
Naarmate evenwel de samenleving
ingewikkelder werd, en er werd voort-
jebracht met de bedoeling om te ver-
ioopen, bestond er gevaar, dat door
rerstopping van afzetgebied menschen
ot werkloosheid werden gedoemd.
Die ontstond dan ook, toen de slavcn-
irbeid opkwam en door zijn goedkoopheid
ien arbeid van den vrijen burger ver-
irong of hem noodzaakte voor een
ïoDgerloon te wer<en. Zoo moest de
Dverheid in Griekenland maatregelen
egen de werkloosheid harer burgers
neme» en eigenaardig is het, dat destijds
iezelfde middelen werden toegepast als
egenwoordig emigratie door koloni
satie in overige landen en het op-
ichten van groote gebouwen.
In de vijfde eeuw ontstond daarnaast
ten soort van „stadsche" werkloosheid.
Invallende barbaren hadden de akkers
erwoest en de woningen vernield, en
oen zij uit het land waren verjaagd,
rokken de kleine landbouwers uit hun
ntramponeerd bezit naar de stad, in de
erwachting dat de staat wel voor hen
orgen zou. En daar de democratische
egeeringsvorm de macht gaf aan de
lemmingen der volksvergaderingen, was
Ie eenige uitweg, dat de staat, voor
oover hij den werkloozen geen passen
en arbeid geven kon, steunde. Op ver-
ïngen van het volk geschiedde dit
Naar het Duitsch,
VAN
HENRIETTE VON MEERHEIMB.
io)
Moet ik Kröchert dan niet helpen?»
:Doe dat maar zoo goed als
,e kunt.»
Bc begrijp je weer niet,» klaagde
'j.
Dat geloof ik graag kind ik
«grijp mezelf dikwijls niet eens, hoe
oudt gij het dan kunnen Maar breek
r maar niet verder je hoofdje over
ïat de dingen gaan zooals ze willen
'f liever zooals ze moeten
Maar dat kon zij niet. Kröchert had
r wel tienmaal per dag berouw over
'at hij zijne jonge meesteres in het
«trouwen had genomen. Zij ging
ich naar hartelust te buiten aan toe-
pelingen en plagerijen, vooral daar
kröchert haar steeds het genoegen
'eed van boos of verlegen te worden,
uleen op de koele kalmte van Sitta
tootte elke toespeling zonder eenig
'«sultaat af.
Prins Albrecht daarentegen liet in
iet geheel niets merken. Kröchert
door de toewijzing van grondbezit aan
duizende Atheeniche burgers.
Natuurlijk kon dit stelsel alleen das
voortgezet worden, wanneer de staat
voortdurend over groote landstreken te
beschikken had. Toen deze ontbraken,
moest naar andere middelen worden
uitgezien en kwam men er toe, den
werkloozen kleine sommen gelds te be
talen de staat hield regelmatig uit-
deelingen van graan en rijke personen
richtten bij godsdienstige feesten groote
maaltijden aan.
In het oude Rome deden zich soort
gelijke toestanden voor. Hier kon de
kleine landbouwer niet op de been blijven,
omdat hij door oorlogen in de verzorging
van zijn akker werd gestoord en boven
dien nog de mededinging van het goed-
koope Siciliaansche graan moest vol
houden. Hij vormde, voor zoover hij niet
in de ambachten werk vond, met zijn
lotgenooten in Rome een werkloozen-
massa, die weldra moreel te gronde
gingen, voor iedereen beschikbaar waren,
die hun wat aan kon bieden, en den
Romeinschen Gesars brood en spelen
pancm et circenses afdwongen.
Toen naderhand de toevoer van slaven
ophield en de bevolking door allerlei
redenen afnam, ontstond in het oude
Rome het tegenovergestelde euvel, name
lijk gebrek aan handen, die arbeiden
konden.
Toen in de middeleeuwen in de rijker.,
die bij de groote volksverhuizing gesticht
waren, de steden werden gebouwd, was
er een tijdlang voor iedereen arbeid te
vinden. Maar toen, eenige eeuwen later,
die steden een zekere uitbreiding hadden
gekregen, de gilden het aantal bedrijven
beperkten en tevens den omvang van elk
bedrijf, kwamen de arbeiders, die in deze
vakvereenigingen geen plaats konden
vinden, in zeer moeilijke positie, vervielen
onverdiend in werkloosheid en gingen
vaak in vagebondage en bedelarij te
gronde. De gezel, die in het gilde was
opgeleid, kreeg echter, wanneer hij tot
wist dan ook niet wat hij er van
dacht. Hij wist het zonder eenigen
twijfel, want daarvoor kende hij de
prinses maar al te goed. Zij zou haar
man zeker nog dienzelfden avond het
zoete geheim meegedeeld hebben
dat stond onwrikbaar vast.
Een paar dagen daarna kreeg von
Kröchert een brief van zijn vader, die
hem dringend verzocht naar Roten walde
te komen. Een overstrooming, die
ditmaal groote verwoestingen had aan
gericht, een dwaze liefde der jongste
dochter en zijn eigen wankelende ge
zondheid dat waren de redenen die
de komst van den erfgenaam, broeder
en zoon noodzakelijk maakten.
Zonder er lang over na te denken,
ging Kröchert naar den prins toe. Als
er niet spoedig een eind kwam aan
het verblijf te St. Moritz, dan konden
zij misschien, voor de terugreis een
kamerheer uit Glückstadt laten komen.
Hij vond het wel naar om Sitta te
verlaten, zonder een beslissend woord
gesproken te hebben, maar aan den
anderen kant was het misschien beter
ais hij het eens overlegde met zijn
vader en Sitta dan met besliste plannen
voor de toekomst terug zag.
De prins en prinses waren met Sitta
in het salon. Alle drie hadden reeds
hun tennispak aan maar de rackets
lagen achteloos op de tafel. Zij lazen
alle drie de brieven die voor hen met
werkloosheid verviel, overal steun. Daar
toe droegen eerst de gezellen aan een
soort van voorzorgskas bij, naderhand
gaven de patroons een bijdrage of be
taalden gezameiijk de geheele benoodigde
som. Dat was al een verzekering legen
werkloosheid dus, hoewel zij iederen
grondslag miste.
Wie zich echter niet aan de harde
leerschool en de strenge reglementen der
gilden had kunnen onderwerpen, werd
ook als hij naar andere streken om werk
trok, eenvoudig als bedelaar beschouwd
en door de overheid met ijzeren hand
bestraft, omdat zij in het verband der
toenmalige beschouwingen niets dulden
kon, wat geen regelmatig bestaan had.
(Slot volgt.)
HET PROGRAMMA VAN MUERZSTEG.
Sinds 1897 waren Rusland en Oosten-
rijk-Hongarije het eens over de Balkan-
politiek bij het zoogenaamde programma
van Muerzsteg was de gedragslijn daar
omtrent tusscheo beide mogendheden
geregeld. Toen kwam dit jaar de
quaestie van de spoorwegen, die ver
deeldheid zaaide tusschen hun beiden.
Daarop volgden de onderhandelingen
over de hervormingen en meer en meer
bleek dat Rusland en de monarchie niet
meer eensgezind waren over de Oos-
tersche quaestie.
Rusland en Engeland daarentegen
kwamen telkens meer naar elkander toe.
Vroeger scheen het alsof de Balkan-
quaestie tusschen deze beide landen een
onoverbrugbare kloof vormde, rn«ar nu
bij de onderhandelingen van dit jaar
bicken zij het eens te zijn. De kroon
op het werk werd gezet door de aan
neming van het Russische voorstel
althans van de voornaamste bepalingen
daarvan door Sir Edward Grey.
Zoo slaan thans Engeland en Rusland
feitelijk eenigermate tegenover Oostenrijk.
Nu kwam een paar dagen geleden
het bericht dat ook Duitschland mee
gaat met het voorstel van Rusland en
wanneer dii waar mocht blijken, dan
zal de aanneming daarvan wel zeker
zijn. Daaimee is dan inderdaad de
de post gekomen waren. Het gezicht
van den prins stond zeer somber. Hij
tikte steeds sneller een marsch met
zijn voet op den grond.
Opeens sprong hij met een vloek
op en stak den verkreukelden brief,
plus een courantenuitknipsel in zijn zak.
Pardon, dames», zei hij, «maar
er zijn oogenblikken, waarop men zoo'n
hartig woordje absoluut noodig heeft,
bij wijze van verademingsmiddel.»
Wat is er dan vroeg de prin
ses nieuwsgierig, «Zeker weer het een
of andere gebabbel in Glückstadt.»
Goed geraden I» antwoordde hij
bitter, «ik wilde dat hier geen post
was. «Maar dat zou waarschijnlijk
niets helpen, want dan zou er uit
Glückstadt wel de een of andere ren
bode komen, met orders en verwijten».
Wat hebben we dan misdaan
vroeg Kröchert.
O, gij zult ook uw deel wel
krijgen, beste Kröchert», zei de prins
spottend. «Maar niet direct, zooals ik,
maar door mijnheer den opper-opper-
opperhofmaarschalk. Hoe hebt ge
kannen toestaan, dat ik zoo zondige
tegen de etikette, het gezond verstand
en alle mogelijke, conventies door mij
alleen naar Majola te laten gaan
Kröchert floot even heel zacht.
Als een bewijs hoe ontsteld alle
trouwe onderdanen over die daad zijn,
stuurt de hertog mij het Glückstadter
overeenkomst van Muerzsteg zonder
beteekenis geworden. Oostenrijk zal zich
wel neerleggen bij het Russische voor
stel, maar met het samengaan in de
Balkan-politiek is het toch uit.
OOSTENRIJK.
Schrijvende over den gisteren door
ons vermeiden moord op graaf Polocki,
den gouverneur van Galicië. vestigt de
Kölnische Zeitung de aandacht op het
grenzelooze schrikbewind, dat de Polen
in die provincie uitoefenen. De regeering
heeft hen, dank zij de rol die hun
partij in het Oostenrijksche parlement
speelt, daarbjj altijd geholpen. Bij de
verkiezingen kwamen de schandelijkste
misbruiken voor, en de overweldigde
Roethenen konden nooit op verbetering
van den toestand hopen. Zij zijn ook
weerloos tegen de plagerijen van de
lagere overheid, die geheel uit Polen
bestaat en de Roethenen als politieke
tegenstanders hel leven zuur maakt.
Onder de Roelheensche studenten
gistte het dientengevolge en aan de
hoogeschool te Lemherg is het her
haaldelijk tot botsingen gekomen. Een
jaar geleden heeft het geding tegen
eenige Roetheensche studenten groot
opzien gebaard, omdat de beklaagden,
ais protest tegen de onwettige wijze
waarop zij in het huis van bewaring
behandeld werden, alle voedsel weigerden.
Te verontschuldigen, vervolgt de Köln.
Ztg., is de moord niet, maar men kan
begrijpen, dat een jeugdig overprikkeld
brein tot het besluit kwam, om door
een politieken moord de aandacht op
den treurigen toestand van zijne stam-
genooten te vestigen.
ENGELAND.
Het Britsche ministerie is weer vol
tallig en kan men nog eenige vergade
ringen houden voordat de Paasch-
vacantie begint. Door het oponthoud
in den wetgevenden arbeid, dat het
ontslag van Camphell Bannerman heeft
teweeggebracht, schijnt het nu waar
schijnlijk geworden te zijn, dat men een
herfstzitting zal moeten houden dit jaar.
Tenzij het nieuwe Kabinet sommige
der voorgestelde wetsontwerpen laat
vallen. Dat schijnt niet onmogelijk te
zijn, althans er wordt reeds verteld dat
de onderwijs-wet dit jaar niet meer in
behandeling gebracht zal worden.
Een van de belangrijkste gevolgen
blaadje dat schrijft
Zijne Hoogheid de kroonprins en
Zijne gemalin prinses Elisabeth ver
toeven met hun gevolg nog te St.
Moritz. Zooals wij vernemen doen de
krachtige staalbaden hare Hoogheid
heel veel goed en verheugt zij zich
evenals zijne Hoogheid de prins, in
een uitstekende gezondheid. De hooge
gasten doen dikwijls uitstapjes in het
gebergte en hebben ook kort geleden
een rit ondernomen naar het heerlijk
gelegen Maloja. Hoe begrijpelijk het
ook is dat een jong en gelukkig ge
trouwd paar ook wel eens alleen wil
zijn, was toch bij dezen tocht de aan
wezigheid van een tweeden heer drin
gend noodzakelijk geweest, want de
paarden werden op een zeer gevaarlijk
punt van den weg schuw en sloegen
op hol, zoodat alleen door de tegen
woordigheid van geest van den prins
die de teugels vastgreep, ons geliefd
vorstenhuis en al zijn trouwe onder
danen een ongeluk bespaard is ge
bleven, dat onafzienbare gevolgen met
zich had kunnen sleepen. Het hooge
paar kwam ongedeerd in het kurhaus
te Maloja aan, waar alle gasten in de
gelegenheid waren, de teedere be
zorgdheid van den prins voor zijne
gemalin gade te slaan. Hoe verschrik
kelijk dat voorval ook is, kunnen we
toch niet nalaten ons innig te verheugen
over de liefde van ons vorstelijk echtpaar
van de veranderingen in het ministerie
is dat er nu eenige nieuwe verkiezingen
gehouden moeten worden. Vooral in
Churchill's district, Manchester, bereidt
men zich voor op een uitermate ver
woeden verkiezingsstrijd. De unionisten
zijn daar reeds lang aan het werk, al
van het oogenblik af dat het waar
schijnlijk werd dat Churchill in het
kabinet zou komen.
Het is voor het zelfvertrouwen van
de nieuwe ministers te hopen, dat de
verkiezingen ten voordeele van de libe
ralen uitvallen.
VENEZUELA.
Tusschen Engeland en Venezuela is
een ernstige strijd uitgebroken, die aan
leiding kan geven tot een gewapend
conflict. Castro heeft de zout- en lucifer
monopolies, die aan een Engelsche
maatschappij verpacht waren, plotseling
ingetrokken en een eigen beheer inge
voerd Als reden geeft hij aan dat de maat
schappij slechte producten leverde, en
voor de exploitatie van het zoutmono
polie een gewapende macht onderhield,
wat in strijd met de Venezolaansche
wet is. Bedoeld werden eenige bewa
kers van etablissementen. Castro wei
gerde zelf te onderhandelen en verbood
zijn ministers zulks te doen. De maat
schappij zocht een advocaat en kreeg
dien alleen op belofte van een vast
jaargeld. Maar nu is de advocaat ver
dwenen en geen andere waagt zich er
aan. De rechtsgeleerde is uit angst voor
Castro gevlucht en houdt zich schuil.
Men verwacht, dat de lang en met
ongeduld verwachte gevoelige les nu
ten langen laatste komen zal.
CHINA.
De boycot van Japan door China heeft
zich o.a. hierin geuit, dat Zaterdag de Ja-
pansche boot .Anierika-Maroe bestemd
voor Hongkong, van San Francisco
vertrokken is zonder eenig Chineesch
stuk goed. Daarenboven waren er slechts
25 passagiers op het schip, terwijl op
een Engelsche boot, die de vorige week
vertrok, 730 Chineesche reizigers waren
ingescheept.
De St.-Ct. bevat een Kon. Besl.
van io April, waarbij wordt benoemd
tot secretaris der Staatscommissie, inge-
en wij meenen dan ook uit naam van
alle trouwe onderdanen dit berichtje
met de uiting dier vreugde te moeten
eindigen.
Nou, wat zegt ge daarvan
Prins Albrecht liet het blad zinken.
Wat een onzin I» zei Kröchert.
De prinses lachte totdat de tranen
haar langs de wangen rolden. «En het
mooiste is, dat ik het niet eens was,
die zoo de bezorgdheid opwekte
maar Sitta I Wat zoudt ge ervan
denken, als wij eens het volgende be
richtje stuurden«Tot onzen spijt
moeten wij verklaren, dat de teedere
zorgen van den prins niet zijne hooge
gemalin golden, maar hare schoone
hofdame wat zouden ze 'n gezichten
opzetten, nee maarl»
Onzin!» De prins fronste zijn
voorhoofd. «Daardoor zouden we den
zaak natuurlijk niet verbeteren.»
Dat geloof ik ook,» zei Kröchert.
«Het moet zoo blijven. Ik neem na
tuurlijk tegenover den hertog alle schuld
op me.»
Maar op welke wijze hebt ge
eigenlijk die teedere bezorgdheid aan
den dag gelegd, Albrecht plaagde
de prinses hem.
Wordt vervolgd.)