DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 74.
WOENSDAG 29 APRIL 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DB EEMLANDER".
Veiesehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
H&LF BLAD.
Nabetrachting over den
Gemeenteraad.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
DE EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.—
Franco per post5.60
Per 3 maanden- 1.
Franco per post- 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Adverientiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
«n
De debatten waren gisteren noch
lang, noch geanimeerdeen gewoon
verschijnsel, als de belangrijkste zaken
te voren in de afdeelingen behandeld
zijn. Daar zijn ze dan reeds van alle
kanten bekeken, ieder heeft zijn licht
laten schijnen en ook heeft men bij
die gelegenheid raad kunnen inwinnen
van iemand, die uit den aard der zaak
meer in gemeente-zaken doorkneed is,
doch wiens bevoegdheid helaas nog
niet bij de wet is erkend om in de
vergaderingen van den Raad een raad
gevende stem uit te brengen.
In de openbare Raadszitting spreken
dus alleen zij, die nog eens in 't open
baar getuigenis meenen te moeten
afleggen om de een of andere reden
maar de neuzen zijn dan reeds geteld.
Slechts zelden komt het voor dat men
dan nog iets nieuws hoort.
Dit was gisteren het geval met
voorstellen van de heeren Vels-Heijn
en Oosterveen, en met dat van den
heer Hagedoorn die den heeren, plaats
vervangende hoofden van scholen nog
een kleine belooning voor hunne
diensten had toegedacht, diensten die
de wethouder, de heer Celosse, niet
zoo bijzonder groot vond en reeds vol
doende beloond achtte. De voorstellen
van de heeren Vels-Heyn en Ooster
veen kwamen als een donderslag
uit helderen hemel; niemand was er
op voorbereid en niemand kon er
terstond de finantieele gevolgen van
bevroeden. De zachte terechtwijzing
van den heer Plomp, die het bejam
merde, dat deze voorstellen na de
afdeelingsvergaderingen kwamen, sloeg
ook blijkbaar bij de heeren inze
erkenden zulks stilzwijgend en trokken
de voorstellen in.
Nog hebben wo iets nieuws ge
hoord, n.l. van den heer van Kalken.
Deze redeneert zooals de onderwij
zers de hoofdacte bezitten, kunnen
zij gemakkelijker baan tjes er bij krijgen
dat is dus de belooning die in het
vooruitzicht is gesteld en dat zou de
prikkel tot studie moeten zijn. Heel
verheven is dit niet, dan voelen we
meer voor de bewering van den beer
Plomp, dat de onderwijzers tot het
behalen der hoofdacte geprikkeld moe
ten worden door het vooruitzicht hoofd
eener school te kunnen worden. Het
percentage, dat dit geluk te beurt valt,
is echter zoo klein, dat we gelooven
nog betere motieven bij den onder
wijzer, die voor de hoofdacte studeert,
te mogen veronderstellen, en wel
zucht naar wetenschap, begeerte om
zijn gezichtskring te verruimen.
En dat erkent o.i. ook de heer Plomp,
daar we hem ook de meening hoorden
verkondigen, dat die hoogere prikkel
bij de betere individuen vanzelf ont
staat.
Als prikkel voor anderen is dus
hooger salaris voor de hoofdacte niet
nooiig, maar wel heeft de heer Hage
doorn gelijk als hij zegt, dat men bij
verruiming van gezichtsveld, ook de
beschaving (niet beschouwing, zooals
foutief in het verslag stond) vermeer
dert en dat men dan beter opvoeder
wordt. Men is dus feitelijk meer waard
voor de gemeente. Hoeveel? Dat is
een quaestie van appreciatie zeide de
heer Gerritsen en hij met de heeren
van Duinen, Hagedoorn, Tromp van
Holst en van Esveld, zou het tegen
woordige salaris van de bezitters van
<3e hoofdacte gaarne verhoogd hebben,
maar aangezien tien meer is dan vijf,
zag hjj zijn voorstel vallen.
De geheele verordening is met alge-
meene stemmen aangenomen.
Er is heel wat werk aan geweest
en we hebben er nu ten minste een,
waarin eenig systeem zit. Of ze ons
daarom bevredigt? Neen, niet geheel,
en evenmin gelooven we dat ze lang
zal duren. Onze ondervinding heeft
ons geleerd, dat om de paar jaar bijna
in alle gemeenten eene salansregeling
van de onderwijzers bij het L. O. in
behandeling komt, en dit zal naar
onze meening niet eerder ophouden
alvorens het Ryk het openbaar lager
onderwijs geheel tot zich heeft ge
trokken, zoodat dit een tak van Rijks
dienst wordt, alle kosten door het Rijk
betaald en de onderwijzers rijksambte
naren worden.
Er is nog een punt uit de discussies
omtrent de organisatie van het per
soneel in dienst bij de fabricage, dat
wy nog even wenschen te memoreeren.
De heer Hamers vond het salaris van
den inspecteur van f 1500 te hoog en
had vernomen, dat men voor f 1000
wel een geschikt persoon kon krijgen,
derhalve stelde hjj voor, met een
schuinen blik naar de gemeentelijke
brandkast, dat salaris op f 1300 te
bepalen,
Met alle respect voor de meening
van een raadslid, dat op de kleintjes
wil passen, gelooven we toch dat men
zoo'n inspecteur niet kan beschouwen
als een artikel van vraag en aanbod.
Maar bovendien, degene die deze be
trekking zal waarnemen, moet zich
behoorlijk kunnen bewegen, anders
zal de verzoeking hem in allerlei vorm
naderen. Uit dat oogpunt beschouwd
is f1500 werkelijk niet te veel, en
het deed ons genoegen dat veertien
raadsleden er zoo over dachten.
Een welverdiend pluimpje kregen
B. en W. van den heer Hagedoorn
omtrent hun activiteit bij het aan-
koopen van het beruchte „driepuntje".
In stede van een gevaarlyk, zal dit
nu een fraai hoekje van de stad kun
nen worden.
Een uur lang hebben de heeren
weer met gesloten deuren vergaderd.
Aangezien wij reden hebben te ver
moeden, dat het nog altoos over
dezelfde zaak was, waarover men ook
de laatste geheime zittingen heeft
gehouden, hebben wij er vrede mêe.
Anders zijn we ook om redenen
van niet-journalistieken aard tegen
het veelvuldig houden van dergelijke
vergaderingen.
HET NOORDZEE-VERDRAG.
Wij leven in een tijd van verdragen,
ententes, overeenkomsten tusschen de
verschillende mogendheden van ons
werelddeel. Zij gevoelen blijkbaar be
hoefte aan toenadering, aan gemeen
schappelijk overleg bij gemeenschappe
lijke handelingen.
Het aantal verdragen, dat reeds vrij
aanzienlijk is, werd dezer dagen, gelijk
men weet, met een vermeerderd.
Engeland, Duitscbland, Frankrijk, Dene
marken en Nederland hebben een ver
drag gesloten met betrekking tot de
Noordzee.
Bij dit verdrag waarborgen de daarbij
betrokken oeverstaten elkander de
handhaving van den bestaanden toe
staand in die zee. Het Noordzee-ver-
drag moet door het persoonlijk initia
tief van den Duitschen keizer tot
stand gekomen zijn. Hij moet reeds
verleden jaar, bij zijn bezoek aan
Engeland, van een mogelijke overeen
komst omtrent de Noordzee gesproken
hebben. Aanvankelijk zouden alleen
Duitschland en Engeland by de zaak
betrokken worden, maar men begreep
weldra dat ook de medewerking der
andere staten behoorde te worden in
geroepen. Men zou ook Noorwegen en
België als oeverstaten hebben moeten
vragen om deel te nemen aan de
overeenkomst, maar beide landen,
België en Noorwegen zijn neutraal
verklaard, wat het nadeel heeft dat
men over hunne belangen kan handelen
zonder hen.
De overeenkomst is van wezenlijk
belang in de eerste plaats voor de
kleine staten. Tegelijkertijd werd in
een groot Fransch en in een invloed
rijk Duitscb blad de opmerking ge
maakt, dat wel het meest Nederland
redenen heeft om zich te verheugen
over dit tractaat. De Temps consta
teert, dat de Nederlanders daarin het
bewijs kunnen zien van de welwillende
eerlijkheid der Duitsche politiek en
dat dit bewijs zekere ongerustheid zal
doen verdwijnen. De Weser Zexlung
meent dat dit verdrag moet worden
opgevat als eene plechtige belofte om
Nederland in zijn tegenwoordigen om
vang te handhaven. Zoodat „er geen
enkele wanklank overblijft".
Met Denemarken, waar een deel der
bevolking nog al tyd Duitschland wan
trouwt, staat het nagenoeg eveneens.
BELGIË.
De overname van de Congo schijnt
verzekerd. De Regeering zal voorstellen
de besprekingen tot na de verkiezingen
uit te stellen. In de maand Juni zal
dan eene buitengewone zitting plaats
hebben ter beëindiging van de koloniale
debatten. Hoe het ook zij, is de over
name zoo goed als verzekerd, met een
meerderheid van 20 a 25 stemmen.
MAROKKO.
Het gerucht omtrent den moord op
Raissoeli is nog steeds niet bevestigd,
evenmin echter tegengesproken. Hij
zou in het gebied der Lehmes in een
hinderlaag gelokt en omgebracht zijn.
Inderdaad zijn de Lehmes hem zeer
vijandig gezind, daar deze stam van
hem de belofte had gekregen, dat hij
het voor caïd Mac-Lean ontvangen
losgeld met hem zou deelen, aan welke
belofte Raissoeli zich niet gehouden
heeft.
Volgens de laatste Berichten, die
Maandag 11. te Tanger uit het gebied
der Lehmes zijn ontvangen, is er wel
een aanslag op Raissoeli gepleegd en
werd hij verwond, maar is nog in
leven.
CHINA.
Het Hbld. ontving van zijn Batavia-
schen correspondent het volgend tele
gram
.Vergadering afgevaardigden Chinee-
sehe handelaren Java contracteerde
boycot Japan".
Het blad teekent hierbij aan
Uit het vorenstaande blijkt, dat de
Chineesche handelaren op Java zich
hebben aangesloten bij de beweging,
die van Kanton uitging, wegens den
voor de Ciiineezen weinig bevredi
genden uitslag der „Tatsoe-Maroe"-
zaak.
Die beweging breidde zich te voren
reeds uit tot Manilla en Australië,
zoodat bv. onlangs een der Japansehe
mailbooten, die den dienst verrichten
tusschen Japan, China en Australië,
geen enkel stukje lading van de Chi
neesche handelaren te Sydney mee
kreeg.
Blijkens een uit Ned.-Iudië bij
het Ministerie van Koloniën ontvangen
elegram nopens den staat van zaken
er Sumatra's Westkust, in verband
met de belastinginvoering in dat ge
west, hebben 20 familiehoofden van
Padangloear vergiffenis gevraagd onder
aanbod van betaling van de belasting
en zijn 21 hoofden gearresteerd. Te
Pajakomboeh is het rustig.
In de gisteren gehouden ver
gadering van de vereeniging Blinden
zorg is medegedeeld, dat H. M. de
Koningin het restant van het Indische
geschenk, zijnde f 40.000, heeft be
stemd voor de stichting van een oog-
ljjdersgesticbt te Bandoeng.
Onder de berichten in de Staats
courant van gisteren komt de be
noeming voor van den wethouder
Windhouwer te Zaandam, tot ridder
in de orde van Oranje-Nassau.
De heer Windhouwer nu, herinnert
de N. Ct., is Zondag overleden. Hare
Majesteit de Koningin heeft bij Haar
bezoek aan Zaandam gisteren tegen
over den burgermeester Haar deel
neming in dit verlies te kennen ge
geven.
In overeenstemming met deze Konin
klijke oplettendheid ware het zeker
geweest, indien de voor den inhoud
der Staatscourant verantwoordelijke
autoriteit had zorg gedragen, dat de
benoeming van den overledene tot
ridder niet (althans niet gisteren en
niet zonder bijvoeging) ware gepubli
ceerd.
Verdraagzaamheid. De
Vereeniging tot Christelijk hulpbetoon
aan tuberculoselyders bouwt te Har
derwijk een sanatorium, waarvoor in
antirev. bladen geld wordt gevraagd.
Onder een stukje, dat de strekking
heeft tot dit Christelijk doel op te
wekken, plaatst zekere T. Bos, te
Kampen, de volgende on-Cbristelijke
ontboezeming
Nu èn van „neutrale", ongeloovige
zijde zonder God „hulpbetoon"
aan tuberculoselijders wordt aange
boden èn van geloovige zijde in
biddend opzien tot den Heere, zullen
onze vrienden wel weten aan wie
zy hulp hebben te bewijzen.
Commentaar overbodig
DeR.-K en het Kiesrecht.
De R.-K. Centrale Kiesvereeniging in
het Kamerdistrict Gouda verklaarde
zich met algemeene stemmen voor
algemeen kiesrecht, de R.-K. Kies
vereeniging te Breda verwierp het
algemeen kiesrecht, de R.-K. Kiesver
eeniging te Hoorn nam het aan.
De Kiesrechtbeweging schyntonder
de Roomsch-Katholieken een hope-
looze verwarring te stichten.
„RESUHPTIE" VAN Dr. KUYPER.
De Nederlander ontving het vol
gend schryven:
In uw nummer 4463 onderstelt gij,
dat een aanbod tot overneming van
de Kabinetsformatie door my zou zyn
afgeslagen; gjj stelt een onderzoek in
naar de redenen, die my hiertoe kun
nen geleid hebben; en bouwt op uw
onderstelling een reeks conclusies.
Ik stel er prijs op, in uw blad te
verklaren, dat uw onderstelling niet
juist is, en dat een aanbod als door
u bedoeld, niet door mij is afge
slagen.
Hiermede verliest uw gissen naar
de redenen, die mij tot weigeren
zouden genoopt hebben,, zijn beteeke-
nis, en vervallen de conclusies ge
bouwd op een veronderstelling, die
ten eenenmale onjuist is.
U dankende voor de plaatsing van
deze regelen, blijf ik hoogachtend,
Uw dw. dr.
KUYPER.
Het blad teekent hierbij aan:
De „resumtie" van wat wij schreven
is niet juist. Wij hebben niet on
dersteld, dat „een aanbod tot over
neming van de Kabinetsformatie door
dr. Kuyper zou zijn afgeslagen". Die
onderstelling ware inderdaad onjuist
geweest. Datgene wat dr. Kuyper
weerspreekt is door ons niet onder
steld, datgene wat wij onderstelden
niet door hem weet sproken. Onze
conclusies staan dus voorshands over
eind."
Men vestigt er onze aandacht
op, dat de godsdienstoefeningen voor
jongelieden in de Remonstrantsche
Kerk, uitgaan van de afd. Amersfoort
van den Ned. Protestantenbond.
Bij Kon. Besluit zijn met ingang
van 1 Mei benoemd tot reserve-tweede
luitenant in het XXste landweer
district de reserve-sergeant-majoor M.
F. P. Christen en in het VlIIste land
weerdistrict de gepasporteerde sergeant
der infanterie J. J. H. M. Eillebrecht,
beiden van het 5de regiment infanterie.
In den ouderdom van 85 jaar
is heden te dezer stede overleden de
heer J. R. Schuuring, gepensionneerd
adjudant-onderofficier-pikeur van het
Korps Rijdende artillerie, Broeder in
de orde van den Ned. Leeuw en Secr.-
penningmeester der afdeeling van de
Kon. vereeniging van gepensionneerde
onderofficieren en minderen.
Hedenmiddag werd op den Arn-
hemschen weg een doofstomme jongen
door een automobiel aangereden; het
achterwiel ging over een der beenen,
zoodat dit werd gebroken. Aanstonds
werd door den automobilist geneeskun
dige hulp ingeroepen, waarna de jongen
naar het Elizabeth's gasthuis werd
vervoerd.
Naar men ons verzekerde, had de
chauffeur niet de minste schuld aan
het ongeval.
Op [het bureau van politie zyn
twee zilveren lepeltjes gedeponeerd.
Een landweerman, die nog f 10
boete te betalen had werd heden dooi
de politie ingerekend. Het beste vond
hy het toen maar zijn schuld te ver
effenen, waarna hij weer op vrye
voeten werd gesteld.
De gemeente-werkman N. van
Eijkelenburg herdenkt Vrijdag 1 Mei
den dag, waarop hij voor 40 jaar als
zoodanig werd benoemd.
Na zijne pensionneering zal h(j op
genomen worden in het St. Pieters- en
Bloklands-gasthuis.
1 In de „Keizerskroon" ver
gaderde gisterenavond de „Oranje-
vereeniging van Groote en Kleine
Haag- en Koestraat bewoners."
Nadat de voorzitter de vergadering
geopend had, gaf hy het woord aan
den tweeden voorzitter, den heer N.
Hilversum. Deze zette in korte trek
ken het doel der vereeniging uiteen.
Hij wees er op hoe in 't begin een
comité, later een vereeniging uit de
bewoners dezer straten gevormd was,
om den 31sten Augustus, elk jaar op
feestelijke wyze te vieren.
Het vorige jaar werd daar het eerst
gevolg aangegeven. Met krachtige
medewerking van eenige ingezetenen,
o. a. stelde de heer mr. A. J. de
Beaufort sparregroen voor de ver
siering beschikbaar, kon hoewel op zeer
bescheiden voet een historische op
tocht gehouden worden, voorstellende
Prins Willem I met zijn garde. Do
straten werden versierd met eere-