Araepsfoortsche Industrie- en
WEEKBERICHT.
BINNENLAND.
Tbermometerstand
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt, voorm. 10.5U uur.)
De Bildt, 15 September 1908.
Hoogste barometerstand 770 9 m.M.
te Ilortalaagste 749.5 m.M. te
Seydisfjord.
Verwachting tot den avond van 1G
September 1908.
Wind Zwakke tot matige winden
uit Zuidelijke richtingen.
Gesteldheid van de luchtveran
derlijke bewolking, mogelijk onweer.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Veiligheidsmaatregelen in de havens
en op de voornaamste wegen.
De Mogendheden houden zich het
recht voor van den nieuwen Sultan
regeling te eischen van haar speciale
belangen, wat Frankrijk en Spanje
betreft meer bepaaldelyk vergoeding
van de militaire uitgaven en schade
vergoeding voor moord op landsbur-
gers.
Het zou den nienwe Sultan passen
Abd-el-Aziz behoorlijk te behandelen.
OOSTENRIJK-HONG ARIJE.
Te Boedapest hebben hevige straat
gevechten plaats gehad tusschen
sociaal-democraten en Roomsch Katho
lieken. De laatsten trokken met een
bisschop aan het hootd in processie
door de stad en ontmoetten sociaal
democraten, die van een vergadering
kwamen. Dezen begonnen de processie
te hoonen en uit te schelden, waarop
spoedig een vechtpartij ontstond. De
politie zag zich genoodzaakt de vpcIi-
tende menigte met de blanke sabel
uiteen te jagen. GO van do heethoof
den werden door de politie gearresteerd.
RUSLAND.
Op Zondag jl. werden te Petersburg
8G nieuwe gevallen van cholera ge
constateerd, waarvan 20 met doode-
lijken afloop. Op het oogenblik melden
deofficieele opgaven 1GG cholerapatiën-
ten voor Petersburg alleen, welke
opgaven, we zetten het reeds eerder
uiteen, door de gebrekkige inricht ng
van den sanitairea dienst, beneden
het juiste aantal blijven. In geheel
Rusland zijn in de afgc-loopen week
229G gevallen van cholera asialica
geconstateerd, waarvan 1026 met
doodelijkenaflojp. Gedurende de laatste
epidemie telde men G747 ziektegeval
len en 3130 dooden in het geheel.
Ook uit Tiflis worden 7 gevallen
van cholera gemeld, waaruit blijkt,
dat ook de Kaukasus besmet is.
Novelle Achterstands-
ontwerpen. Land en Volk ver
neemt., dat do ministei van justitie
zich zal gedragen naar het afspraakje
met de Eeiste Kamer gemaakt en
een zoogenaamde novelle zal indienen
bij do Tweede Kamer op de bij de
Eeiste Kamer aanhangige achter-
standsontwerpen, waarbij de leeftijd
voor tractementspensioen van 65 op
70 jaar wordt gebracht.
S o c i a 1 i s t e n b o n d. op ini
tiatief van de heeren Havers en Van
der Zwaag is Zondag na aanneming
met eenige wijziging van de bekende
beginselverklaring voorloopig opge
richt de socialistenbond in Nederland.
Het voorloopig bestuur bestaat uit de
heeren Van der Zwaag te Gorredijk,
W. Havers en J. L. Brujjn te Den
Haag, Joh. Brautigen te Amsterdam
en N. H. Luigie te Rotterdam.
Tueh t-U n i e. Naar het Nieuwe
Schoolblad meldt, heeft- een voorloo-
pige commissie ontwerp statuten
samengesteld voor de stichting Tuctit-
Unie.
Volgens de ontworpen statuten zal
de „Tucht-Unie" z(jn een bond, die
ten doel heeft de tuchteloosheid van
het Ned. voIk te bestrijden, om zjjn
zedelijke, geestelijke en lichamelijke
kracht te verhoogen.
De Unie tracht dit doe! te berei
ken door met alle geoorloofde en
tegen wet of verordening niet strij
dende middelen tucht en zelftucht te
bevorderen of in het leven te roepen.
Bewijzen van instemming en voor-
loopige bereidverklaringen om tot de
nieuw te slichten Unie toe te treden
worden tot 20 Sept. ingewacht b(j
den secretaris der vooiloopige com
missie, den lieer C. Van Sou, Dordrecht
Na 20 Sept. zal zoo spoedig moge-
Rik de stichtingsvergadering worden
uitgeschreven.
Bij besluit van den Minister
van Financiën is de 389e Staats
loterij vastgesteld, welke aanvangt
23 November 1908 en eindigt 12 Fe-
bruaii 1909.
een daad van moed en overtuiging,
waarbij weer freule J. de Bosch
ICeraper, met enkele vermogende vrien
den, op den voorgrond trad.
Reeds in de eerste helft der vorige
eeuw verwachtte Engeland's groote
econoom J. S. Mill heilrijke gevolgen
voor de geheele moderne maatschappij
van de industrieele en sociale zelf
standigheid der viouw. Hier te lande
was het wellicht meer dan iemand
andeis freule J. de Bosch Kemper, die
deze beweging hier niet alleen wist
te verwekken maar ook tevens in
goede veilige banen te leiden.
Ik stel U voor Uwe sympathie te
doen blijken door een krachtig applaus.
Dames en Heeren. Naast het werk
der pionieren op ieder gebied blijft er
nog een ruim veld van arbeid, niet
minder nuttig en noodig voor anderen,
ook voor ons. Wanneer het uitgo-
sl rooide zaad heeft wortel geschoten,
moet de akker verder oewerkt wor
den, om vruchten te kunnen dragen.
(Hierop volgde een daverend applaus
er werden freule d. B. K. bloemen
aangeboden.)
Het werk moet woiden uitgebreid en
veelzijdig worden gemaakt, zoo veelzij
dig mogelijk. Het vakonderwijs der
vrouwelijke jeugd moet niet bepeikt
blijven tot de groote steden en de
hoogere standen die het onderwijs der
kinderen zelf kunnen betalen. Neen,
het onderwijs moet worden uitgebreid
tot zooveel mogelijk alle standen en tot
zooveel mogelijk alle deelen des lands.
Want al zijn de toestanden in de
lagere standen geheel andere dan de
daar even geschetste bij de hoogere,
toch is hier goed vakonderwijs bij de
meisjes niet minder noodig dan daar.
Om siechis een paar voorbeelden te
noemen In de kennis der voedings
waarde heeft de wetenschap in de
laatste tientallen van jaren zeer groote
vorderingen gemaakt. Is het niet een
eerste eisch der rechtvaardigheid deze
kennis ook aan de vrouwen uit het
volk bij te brengen
De ijverige directrice opende velleden
jaar daarom ook reeds een cui sus voor
zulk onderwijs voor huismoeders.
En vraagt de dienstbode niet een
netere opleiding dan haar gewoonlijk
buiten de school ten deel kan vallen?
Deze voorbeelden mogen volstaan.
En om dat doel te bereiken, schieten
particuliere krachten te kort
moeten de besturende lichamen mede
geven hun moieelen en financieelen
steun, naast de particuliere.
Maar het vertrouwen is ook hier
niet op eens gekomen, men heeft
eens willen zien, wat de nieuwe ver-
eeniging Amersf. Ind. en Huishoud
school" kon, hoe zo baar werk zou aan
pakken. Daardoor was het begin moeie-
lijk, met krappe geldmiddelen en idem
behuizing in 5 kleine huisjes in dell.
v. Viandenstraat. Het is geen gemak
kelijke taak geweest, gedurende de
afgeloopen jaren de zaak gaande te
houden, waar het bestuur steeds te
worstelen had met de ontoereikende
geldmiddelen en volkomen onvoldoende
behuizing. Het bestuur kon daarom
tot nu toe het bestaan der school slechts
als van tijdeluken aard beschouwen
en heeft zelfs geen viyheid gevonden het
onderwijzend personeel, ieeraressen en
leeraren een vaste aanstelling te
geven. Ja sleiker nog, w(j waren
verplicht ten deele de hulp van on
bezoldigde leeikiachten aantenemoD.
Bijzonderen dank komt hiervoor toe aan
de dames: A. Baas, M. Munniken H.
Storm van Leeuwen en aan de
heeren P. van den Hooflf, E. J. Peyrot,
C. J. F. Prins, Dr. \V. v. Schothorst,
W. A. v. d. Bovenkamp, M. Kamer
ling en last not least A. Bommel, die
ook nu nog uit liefde voor de school
oubezoldigd wil blijven. Z(j hebben
allen payó de leur peisonr.e. Aan hen
allen onzen hartelijkeu dank.
Na deze uiteenzetting van de be
narde tijden door ons beleefd t(|den
van onzekerheid voor het bestuur dei-
school zal men zich kurmen voorstel
len, dat de opening dezer school
weikelyk een feest is; niet alleen om
het gebouw, maar ook omdat ze voor
ons beteekent het veroveren eener
vaste positie van het vakonderwijs
voor meisjes in deze gemeente.
In die moeilijke tijden der gebooi te,
verdient bijzonder vermeld te worden
de steun van het Departement
Amersfoort van het Nut, dat ons in
staat stelde toon reeds dit terrein te
koopen en ons ook verder finantieel
steunde, waartegenover onze vereeni-
ging de verplichting op zich nam de
Fröbelschool over te nemen en in
stand te houden. Zoo kwam het, dat
beide scholen, Fröbelschool en Ind. en
Huishoudschool vereenigd werden, in
de eerste jaren zich ontwikkelden en
samen opgroeiden tot een aanvankelijk
gezond geheel.
Maar toen w(j b(j de autoriteiten aan
klopten voor de verhoogde subsidie,
noodig voor de stichting van dit ge
bouw, waren zoowel B. en W. als de
Regeering van oordeel, dat de ver-
Bsro:
uur ?7ueterstand hedenmiddag te 12
Vorig nl.M.
:ge stand te 12 uur 770 m.M.
jj0l te Amersfoort.
Laagte gisterenF. 62
hedennacht F. 42
~^*fuiiddag 12 uur F. 66
Y>'
AMERSFOORTSCHE
AD- EN ZWEMINRICHTING.
Maemperatuur van het water op
jjg°£(Jag 15 Sept. des morgens 7 uur
F.
str-
tet] een lang artikel heeft de Nurd-
E®tsche zich met dit onderwerp bezig
deunden. Dit beteekent eigenlijk, dat
u'iegeering heeft goedgevondeu door
fijlddel van het officieuss blad het
Litsche volk bezig te houden met
gHt'OUwens zeer zijne aandacht vei-
to'ntlule zaak. Men kent nu de kwaal
haren vollen omvang. Maar de
'kiddelen tot genezing z(jn moeilijk
en te wijzen. Wat het Rijk tekort
wipmt, moeten de Bondsstaten aanvul-
Sn door middel van wat men noemt
güFTnatriculaire bijdragen. Maar deze
staten hebben ook al moeite genoeg
o.m het fluancieele roer recht te hou
den en de bijdragen kunnen moeilijk
verhoogd worden. Wat dan?
Dat zullen we misschien morgen
hooien dan komt de Duitsehe Bonds
raad b(jeen.
DUITSCHLAND.
Terw(jl de meeste Duitsclie bladen
al liet mogelijke doen om dj zending
van den consul Vassel naar Fozgoed
te praten, stelt het Berliner Tageblatt
zich hier vieikant tegenover. Het blad
schrijft
„Wij betreuren zonder twijfel, dat
■jen nieuw geschil is ontstaan naar
aanleiding van Varrel's reis, evenals
net feit, dat de toon der Fransche en
Duit iche bladen weder verscherpt is,
laar het verwondert ons geenszins,
.at men zich te Parijs niet tevreden
telde met de onvoldoende explicatie,
wfelke de Duitsclie bladen van die
''eis gaven."
De quasi-oensgezindheid van de
Duitsche pers zegt de Petit Bleu, wordt
'door dit artikel maar al te goed ge
logenstraft. Voor de Berlijnsclie kan
selarij houdt het een zeer weinig be
dekt verwijt in voor haar houding te
dezer zake aangenomen.
FRANKRIJK.
De Fransch-Spaansclie nota inzake
Marokko behelst de volgende voor
waarden
Bevestiging van de akte van Alge-
iras en voornamelijk erkenning van
'e rechten aan Frankrijk en Spanje
F-egekend, wat betreft het toezicht
Luden op een smokkelhandel in wape-
Cei over zee.
iCevestiging van alle andere ver-
Jfagen en verplichtingen door het
Uaghzen aangegaan met en jegens
iTzteiingen en particulieren.
.Ob'p zich nemen van de verantwoor-
.Olijkheid voor do schulden van het
Mrgiizen.
Bevestiging van de commissie tot
vaststelling der schadevergoedingen te
Casa-Blanca, terwyl de Sultan de ver-
^-".>5rdelijkheid daarvoor op zich
t. OntRenoing van den Heiligen
bij (..jherifiaanschen brief.
Heden middag te twee uur had de
plechtige opening plaats van het
nieuwe gebouw der Industrie- en
Huishoudschool aan de Beekesteinsche-
laan alhier.
Aanwezig waren, behalve een groot
aantal belangstellenden, de inspecteurs
van het M. O. de Groot en Fockens,
Burgemeester en Wethouders en se
cretaris dezer gemeente en een aantal
raadsleden
Van den minister van Binnenland-
sche Zaken, van den Commissaris der
Koningin en van Gedeputeerde Staten
waren brieven ingekomen, waarbij zij
berichten tot bun leedwezen veiiiin-
derd te z(jn de plechtigheid bij te
wonen.
Een groot getal leerlingen, onder
leiding van den heer Van Aaken
zongen een welkomslied, met ver
dienstelijke pianobegeleiding van mej.
Heyligers.
De heer T. Sanders, lid van liet
Bestuur hield de volgende rede:
Het is ray" een groote eer en bij
zonder aangenaam bet welkom te
mogen toeroepen in naam van liet
Bestuur en het ondei wjjzend personeel,
nadat de leerlirgen U hebben toege
zongen aan li allen, Burgemeester,
Wethouders, Raadsleden, Militaire
autoriteiten, Bestuur der afdeeling
Maatschappij tot |Nut v/h Algemeen,
Inspecteurs van het M. O., Voorzitter
van de Bal(je van Utrecht, Commis
sies van Toezicht op M. en L. O.,
directrices van andere scholen die
zich wijden aan de opvoeding der
vrouwelijke jeugd, aandeelhouders en
leden der vereeniging.
Dames en Heeren! We z(jnU allen
dankbaar, dat ge naar hier z(jt willen
komen, om met ons getuige te zijn
van de feestelijke opening van dit ge
bouw, eene gebeurtenis, niet zonder
gewicht in de geschiedenis van Ameis-
fooit. Want, waar reeds sedert jaren
voorzien was in het vakonderwijs der
jongens, bleef hier het den meisjes
tot J905 onthouden. Dat dat niet zoo
mocht blijven, werd reeds in 1902
ingezien, toen eenige vooruitstrevende
mannen, de heeren J. v. d. Horst
Bruyn, C. J. F. Prins, H. W. van
Esveld, D. Gerritsen, G. J. Buys, N.
E. Rost en F. Wesseliog het initiatief
namen om over te gaan tot de op
richting van een Industrie- en Huis
houdschool.
18 Dec. werd besloten tot de op
richting, toen in een vergadering
groote sympathie voor bot denkbeeld
werd aan den dag gelegd en vele leden
toetraden. Een voorloopig bestuur
werd gekozen, 1 April 1903 werd op
de Statuten de Kon. goedkeuiing ver
kregen. Een eerosaluut zy aan de
stichters dezer school op heden ge
bracht. Want de gedachte, die hen
bezielde was goed en groot. Zij voelden
samen met vele auderen in het land,
mei hun hart en hun verstand, dat
de economische ontwikkeling dor
maatschappij in de laatste 100 jaar,
door de reusachtige toepassing van de
natuurkrachten, stoom en electriciteit,
in de meer en meer tot volmaking
gebrachte werkluigen, de plaats dei-
vrouw geheel veranderd had, dat haar
werkkring in huis geheel ondermijnd
was, dat wanneer de meisjes het
elementaire lager onderwijs hadden
genoten, zy in huis teruggekeerd,
daar niet meer konden vinden den
geregelden, nuttigen, stalenden arbeid
uit don tijd onzer grootmoeders en
overgro rtmoeders van wie Schiller
zoDg
Und di innen waltet die zilcbtige
Hausfrau,
Uüd füllet mit Scbiitzen diedulten-
de Laden,
Und drelit urn die schntlrrende
Spindel den Faden,
Und sammelt im reichlich geglat-
teten Schrei n,
Die schimmerndo Wolle, den
sclinee'icbten Lein,
Und füget zum güteii den Glanz
und der Schimmer,
Und ruliet nimmer.
Toen werd meerendeels te huis alles
verricht, de wasch gedaan en ge
streken, ingemaakt, brood gebakken,
bier gebrouwen, gesponnen en geweven,
eigen kleeren werden gemaakt. Maar
met de jaren is dit alles veranderd,
geheel gewijzigd. De industrie heeft
zich gaandeweg meester gemaakt van
den eenen tak van het huiselijk be
drijf na den anderen, zoodat wanneer
de meisjes van school te huis komen,
zy ieder decennium baar taak meer
ingekrompen vinden en er eindelijk
het „ruliet nimmer" van Schiller voor
voleu was geworden het „ruliet immer".
De veredelende, stalende arbeid was
verdwenen, zoo niet geheel, dan toch
grootendeels.
Was hot dan wonder, dat vooruit
ziende geesten reeds vroeg hebben
uitgezien, niet alleen mar nieuwe
velden van arbeid voor de vrouw,
maar ook naar wetenschappenlyke
ontwikkeling, betere voorbereiding
van de vrouw voor het huishouden,
om haar daar weer naast of in de
plaats der nieuwe industiie de oude
taak opnieuw te doen opvatten, maar
nu beter toegerust dan vroeger?
Dat is een goed en e lel doel, voor
uitstrevend en conservatief beiden in
de beste beleekenis dier wooiden. In
Engeland deed Mary Wolstonecraft
haar stem reeds hooren, in denzelfden
tijd, dat in Duitschland, in Schiller's
tyd, nog alles bij het oude was ge
bleven. Maar ook hier te lande dag-
teekent de gezonde beweging tot honger
opvoeiing der opleiding van de vrouw
reeds van langen tijd.
De onrype beweging, nu veertig
jaar geleden begonnen door Mina
Kruseraiui en Elise Baart laat ik hier
onbesproken. Maar tegelijk daarmede
begon ook een beter en gezonder
streven om de vrouw beter in staat
te stellen haar taak ais vrouw en als
moeder te vervullen in de zoo gewij
zigde omstandigheden. Als baanbreek-
ster trad daarin vooral op den voor
grond freule J. de Bosch Kemper, een
naam, die hier .in Amersfoort ook door
haar zuster, eeu goeden klank heeft.
Zij heeft haar leven lang geijverd
voor vrouwelijk teeken-, handwerk- eu
industneonderwijsen toen haar streven
hier zegevierde, toen de noodzakelijk
heid bleek van de oprichting van
Huishoudscholen naast de reeds in de
groote steden opgerichte Industrie
scholen voor meisjes, heeft z(j zich
ook dezen lak van onderwijs aange
trokken, en nadat in 'S8 de Kookschool
in den Haag en in '91 te Amsterdam
waren opgericht, verrees enkele jaren
later, in '95, zonder subsidie het
groote gebouw der Huishoudschool te
Amsterdam. Zonder subsidie werd
deze tot stand gebracht door partic.
initiatief en geldmiddelen. Het was
