WEERBERICHT.
Thermometerstand
Be officiële spelling.
BINiNENLAND.
STADSNIEUWS.
Rechtzaken.
ALLERLEI.
MEDEDEELINGEN VAN HET
JtONINÏL. NED. HET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voerm. 10.50 uur.)
De Bildt, 17 November 1908.
Hoogste barometerstand 771.3 m.M.
te Valentialaagste 730.4 m.M. te
Bodö.
Verwachting tot den avond van 18
November 1908.
Wind Matige tot krachtige Weste
lijke wind.
Gesteldheid van de luchtMeest
zwaarbewolkt, waarschijnlijk regen
buien.
Temperatuur Iets warmer.
Barometerstand te AMERSFOORT
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 766 m.M.
Vorige stand te 12 uur 772 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 40
Laagste hedennacht F. 37
Hedenmiddag 12 uur F. 50
PERZIË.
Naar de Lokal-Anzeiger uit Teheran
verneemt, is de geldnood van den
sjah zoo hoog gestegen, dat hü de
officieren hun achterstallige soldij heeft
willen uitbetalen met oude percussie
geweren, die hun, zegt men, tegen
het dubbele van de waarde inrekening
worden gebracht. Alleen sommige
officieren, die nl. geheel zonder mid
delen zijn, hebben de geweren aan
genomen. Maar nu vreest men, dat
als er weer oproer komt het volk
meer schietwapenen zal blijken te
hebben dan vroeger.
Hartwig, de Russische gezant, is
gisterenochtend met verlof naar Rus
land vertrokken. Tot het laatste
oogenblik heeft hij zijn reis geheim
gehouden.
CHINA.
Een telegram uit Peking zegt, dat
de keizer van China voor zijn dood
nog veel heeft geleden en h(j teeke
nen van zinsverbijstering gaf. De
keizerin-weduwe, wier dood door den
aanblik van den stervenden keizer is
verhaast, stierf alleen zonder bijstand,
ofschoon een kring van deemoedige
ooggetuigen slechts weinige schreden
van haar afstondmaar zoo heilig
hielden zij de persoon der keizerin
dat zij niet nader dorsten treden.
Verder zeggen de berichten, dat de
dood van den keizer weinig indruk
heeft gemaakt, maar die van de
Nadruk niet verboden.
Dat eenheid in de spelling en ver
buiging van onze taal gewenst is,
wordt sedert Siegenbeek vrij algemeen
toegegeven.
Dat die eenheid niet bestaat, kan
ieder, die een beetje verstand van
spelling beeft, dageliks waarnemen in
kranten, tijdschriften en boeken.
Dat het Regeringsbesluit omtrent de
spelling van de Vries en te Winkel
de gewenste eenheid in niets zal be
vorderen, maar een belemmering moet
worden voor taalonderwijs, kan uit
het volgende blijken.
Voor de XlVe eeuw werd minder
acht geslagen op bedoelde eenheid
men vergelijke eens de spelling van
Marnix, Vondel, LaDgendyk enz. met
die van hun tijdgenoten.
Allengs is men in een ander uiterste
vervallen, en is men iemands be
schaving gaan afmeten naar z(jn spel
ling. Als iemand schrijft„Ik zag de
zoon van mjjn boekverkoper uit een
hoge boom vallen," dan wordt er
wraak geroepen over zijn onkunde.
En toch is het mogelik dat de persoon
IJ Met gebruikmaking van de tweede druk
van Opstellen over de Spelling en Verbui
ging door dr. K. A. Koltewijn.
machtige keizerin het volk zeer heeft
getroffen. Er is een rouw van drie
jaar uitgeschreven. De vreemde ge
zantschappen worden door hun troe
pen bewaakt. De Engelsche gezant
schapsbewaking is met 50 man uit
Tientsin versterkt. Uit de provinciën
komen geruchten van woelingen.
De Times verneemt uit Peking, dat
het lijk van den keizer gedurende den
openbaren rouw in de zaai van het
Keizerlijke Lange-leven zal blijven. In
de lente zal het worden overgebracht
naar een tijdelijk graf in de Oostelijke
Graven, totdat er een mausoleum voor
hem is gebouwd. Gedurende honderd
dagen zullen er in het rijk geen ver
makelijkheden worden gehouden en
zullen de Cbineezen zich niet het
hoofd mogen scheren.
Keizer en Koningin. De
Parijsche correpondent van de N. R.
Ct. bericht
De Temps heeft aan dr. Kuyper
gevraagd haar in te lichten omtrent
de beweringen in een artikel van Het
Vaderland.
Dr. Kuyper heeft daarop het vol
gende geantwoord
„Er is niets waar in dit gansche
artikel. Ik zal niet de moeite nemen
het te weerleggen. Nooit van mijn
leven heb ik een brief van den Keizer
onder de oogen gehad. Het is zuiver
fantasie."
De Standaard schrijft
„Daartoe door H. M. de Koningin
gemachtigd, heeft dr. A. Kuyper aan
den Duitschen Chargé d'Affaires, die
inlichting verzocht, medegedeeld, dat
door de Koningin nimmer met hem
over een brief, die van den Duitschen
keizer ontvangen zou zijn, ook maar
met éen woord gesproken is, en dat
hem veel minder nog van zulk een
brief inzage is gegeven."
Nederland en Venezuela.
De Parijsche correspondent van de N.
Ct. seint dd. heden
De New-York Herald (Parijsche
editie) verneemt uit Willemstad, dat
de Venezolaansche Regeering de tele-
graphische verbinding tusschen Vene
zuela en Columbia via Maracalbo heeft
verbroken, om den Duitschen gezant
te beletten zich met Nederland in
verbinding te stellen.
Een uitvinding. Naar „de
Tel." verneemt, is door den kapitein
der infanterie K. A. Enklaar, in gar
nizoen te Naarden, eene uitvinding
gedaan, die wel waard is, dat er de
aandacht op wordt gevestigd.
Het betreft eene inrichting, aan ons
geweer aangebracht, waardoor alleen
dan een schot kan worden afgegeven,
wanneer de vizierlijn horizontaal is.
In den loop der tijden, en vooral toen
het den tactici hoe langer hoe meer
bleek, dat in den oorlog op jnist ge
richte schoten eigenlijk niets is te
rekenen, dat door de overgroots
zenuwspanning by de soldaten verre
weg de meeste schoten onder allerlei
willekeurige vizierhoeken worden afge
geven, en dus negentig, zoo niet
honderd procent van de raakschoten
eigenljjk niets meer zijn dan toevals-
treffeis hebben zich veie wapenfabri
kanten en andere technici met het
vraagstuk bezig gehouden, eene zoo
danige inrichting te maken, als hier
bedoeld wordt; geene enkele uit
vinding is tot nog toe proefhoudend
gebleken.
die zich bezondigt aan de voor ge
schreven spellingregels van de Vries
en te Winkel, in kennis en algemene
ontwikkeling heel wat hoger staat dan
zjjn veroordelaars. Onder deze zijn er
die tot op heden schrijven „Ik zag
de» zoon van mijne» boekverkooper
uit eene» hooge» boom vallen."
De reden daarvan is, dat men aan
de spellingregels van de V. en te W.,
die zo nodeloos moeilik, zo vaak met
elkaar in strijd, zo buitengewoon tal
rijk, en zó met uitzonderingen over
laden zjjn, dat men op de scholen te
veel tijd aan het zogenaamd zuiver
spellen moet besteden om het eigenlik
taalonderwijs tot zijn recht te doen
komen. Daardoor wordt de indruk
gemaakt, dat de spelling bij de taal
op de voorgrond staat, inplaats van
het begrijpen van de gedachten van
anderen en het behoorlik uitdrukken
van zijn eigene.
Is de spelling dan werkelik zo ge
wichtig
De geniale professor Rudolf Hilde-
brand liet zich in zijn beroemd werk
„Vom deutschen Sprachunterricht in
der Schule" aldus uit: „Hoeveel edele
tijd en moeite, en hoeveel plichtge
voel wordt bij de lieve spelling nut
teloos verdaan! ook bij op zich zelf
nutteloze dingen I En dat neemt voor
zich alleen, een groot deel van de ge
hele schooltyd in beslag 1 Het is in-
De inrichting van den kapitein E.
is zoodanig gemaakt, dat aan het
geweer slechts geringe wijzigingen
behoeven te worden aangebracht;
de man kan de bestaande vizier
klep gebruiken, haar voor eiken gewil-
den afstand stellen, en hoe ook
gesteld hot geweer kan onmogelijk,
zelfs niet met de grootste krachtsin
spanning, afgaan, voordat de vizierlijn
horizontaal is. De afwijking van de
horizontale lijn is naar boven en naar
beneden slechts enkele seconden.
Daarbij komt, dat de inrichtting zoo
danig te stellen is, dat dezelfde af
wijking meer bedraagt, zoodat men
het in de macht heeft als men van
een aantal geweren het eene gedeelte
verschillend instelt met het andere
om eene meer of minder groote strook
onveilig te maken, te overstrooien met
projectielen. En wat vooral de uit
vinding van vroegere onderscheidt, is,
dat de samenstellende deelen zjn be
dekt; het toestel werkt, ook al wordt
met het geweer ruw omgegaan, al
komt het ook met zand of water enz.
in aanraking.
De uitvinder heeft zich in verbin
ding gesteld met den minister van
Oorlog, om zijn toestel aan diens oor
deel te onderwerpen. Wat Z.Ex. doen
zal, is onbekend, doch als de uitvin
ding inderdaad practisch blijkt, zou
dit vooral voor ons land, waar bijna uit
sluitend vlak terrein is, en in ver
band met don korten diensttijd, onzer
soldaten, zeker een groote aanwinst
zijn.
Accjjnsverhooging. Tot
de Tweede Kamer is een adres ge
richt door de chemisch-technische
industrieën, verwerkers van zuiveren
alcohol, die in hun bedrijf geen gede-
natureerden gebruiken kunnen, waarbij
wordt opgemerkt, dat in de afdeelin-
gen hoofdzakelijk aandacht geschon
ken is aan den alcohol in den vorm
van sterken drank,
dat zij meenen, er niet genoegzaam
rekening gehouden is met het alcohol-
verbruik met betrekking tot de In
dustrie en Handel inparfumeriën,
essences, chemische en pbarmaceuti-
sche producten, aetherische oliën,
suikerwerken, verfstoffen, zoomede
het verbruik door apothekers, dro
gisten, enz.,
dat ten gevolge van de voorgestelde
accijnsvermeerdering met 43 pCt., zij
genoodzaakt zullen zyn de prijzen
hunner artikelen dienovereenkomstig
te verhoogen, waardoor de vraag
verminderen, of geheel ophouden zal,
met het gevolg, dat eenige producten
niet meer kunnen worden vervaardigd,
zoodat behalve de fabrikant, dan
tevens de schatkist de nadeelige ge
volgen ondervinden zal, geheel in strijd
met do bedoeling der wet.
Adr. vragen het daarheen te willen
leiden, dat zoodanige maatregelen
worden genomen, dat rekening ge
houden wordt met hun belangen.
De lste luitenant D. Ritman van
het Instructie-Bataljon, wordt 2 Januari
a.s. overgeplaatst bij het 5e Regiment
Infanterie.
De lste luitenant A. M. Mol van
het 5e reg. inf. wordt met December
ontheven van zijn detacheering te
Utrecht.
De lste luitenant H. A. C. Fabius
van het lste reg. huzaren keert 28
dezer, van zijne detacheering te Utrecht
bij het le reg. vesting-artillerie in zijn
garnizoen alhier teiug.
derdaad erbarmelikl" Is dat nu zo ge
wichtig of men vader of vaaderJamilie
of Jamiehe, kurlcetrekker of kurkentrek
ker afgrijslik of afgrijselik schrijft?
Vóór de XlXe eeuw treft men zowel de
ene als de andere vormen aan. Om
eenheid in de spelling te hebben doe
men een keus waar de ene vorm
evengoed is als de andere, en daar
mee uit.
Waar het echter op aankomt, is de
spelling onder zo weinig mogelik, ge-
makkelik te onthouden regels te bren
gen, met vermijding, waar het kan,
van uitzonderingen.
Dat de spelling van d. V. en t. W.
daar in de verste verte niet aan vol
doet en vol denkangels en klemmen
ligt, zal uit het volgende blijken. „En
juist bjj het volksonderwijs komt het
er dubbel op aan", zegt professor
Land, „dat de korte schooljaren zo
min mogelik door nodeloze omslagen
beoefening van hetgeen ons in niets
een beter inzicht geeft, worden inge
nomen". Hoe menig opstel, goed van in
houd en stijl, is, sedert de invoering van
spelling van d. V. en t. W., te laag
de geschat om de spellingfouten. Een
goede inhoud met spellingfouten blijft
goed, een slechte inhoud zonder spel
lingfouten blijft slecht. Men lette hierbij
op, dat stijl heel wat hoger staat dan
spelling.
Nu is een hoofdfout van de spelling
De 2de abonnementsvoorstelling
in Amicitia zal worden gegeven Maan
dag 21 December a.s.
-Met sprekende cijfers72 heeft H.
V. C. Zondag jl. revanche genomen
op de geleden nederlaag in Zeist, waar
zij met 5—1 werd naar huis gezonden.
Om 2 uur stellen beide elftallen zich
volledig op. Direct zitten de Z. V. V.'ers
op t en bal en het duurt ook niet lang
of Weunekes scoort onhoudbaar voor
B. Daarna neemt H. V. C. het spel
over en behoudens enkele doorbraken
heeft Z. V. V. niets meer in te bren
gen.
Niet lang duurt het dan ook of H.
V. C. heeft uiteen strafschop Z. V. V.
de leiding ontnomen.
Voor de rust scoort H. V. C. nog
twee maal.
Na de rust wisten de H. V. C.'ers
4 maal R. te passeeren. Uit een van
Z. V. V.'s sporadische uitvallen viel
haar een strafschop ten deel, waaruit
P. het tweede en laatste doelpunt voor
haar maakte.
Bij Z. V. V. was de back v. N. de
beste. H. V. C. was geheel in goede
conditie.
Het 2de elftal van H. V. C. trok
met 10 spelers naar 't Gooi en werd,
zooals te verwachten was, door „Rapi-
ditas" met 5—1 huiswaarts gezon
den.
Een kleine opmerking is hier wel
licht ter plaatse. Zeer netjes en
levendig toonde H. V. C. I Zondag in
haar nieuw costuum. Nog netter en
levendiger zou het zijn indien al de
spelers in roodwitte jersey waren
gestoken.
Naar we reeds meedeelden zal
de afdeeling Amersfoort van den Bond
van Nederl. Onderwijzers evenals vorig
jaar in Amicitia een voorstelling doen
geven door de Utrechtsche Onder
wijzers Tooneelvereeniging. We ver
nemen thans dat deze uitvoering zal
plaats hebben Vrijdag 11 December a.s.
We willen nog eens even her
inneren aan het eerste abonnements
concert op a.s. Donderdag. We hopen
van harte dat het Flonzaley-kwartet
hier voor veel publiek zal spelen,
anders is zeker de mogelijkheid niet
uitgesloten, dat Amersfoort voortaan
bij het organiseeren van deze concer
ten, zal worden gepasseerd.
In het pakhuis van de heeren Smit,
leerhandelaren in de Lavendelstraat
alhier, brak hedenmorgen brand uit,
doordat eenige vonken uit het vuur
sprongen en terecht kwamen op een hoe
veelheid huiden die vuur vatten. Toege
schoten buren wisten gelukkig spoedig
de vlammen te dooven. Niettemin
zjjn nog een twintigtal huiden ver
brand. Vei zekering dekt de schade.
Aan een smoordronken D-trein-
passagier, die te lang in den „Restau-
rationswagen" had gezeten en lastig
begon te worden, werd gisterenavond
door de politie gelegenheid gegeven
zjjn roes uit te slapen.
Hedenmorgen vervolgde deze Duit-
scher zijn weg weer per D-trein.
FALLI3SEMENT.
Failliet verklaard.
M. van den Berg, aannemer, wo
nende Pieter Pijperstraat te Amers
foort.
van d. V. en t. W. dat behalve de be
schaafde uitspraak, die de grondslag
moet zijn van alle spelling, nog zes
andere spellingbeginselen zijn aange
nomen, die telkens met elkaar in
strijd zjjn 1. de gelijkvormigheid
(geef aan een zelfde woord en aan
ieder deel waaruit het bestaat zoveel
mogelik dezelfde vorm), 2. de afleiding
(van oudere woorden b.v. uit hetGoties,
Saksies of Frankies enz.), 3. de ana
logie (overeenkomst met andere op
dezelfde wijze gevormde woorden),
4. de welluidendheid, 5. het gebruik
en 6, de duidelijkheid.
Nu schrijven d.V. en t.V. nochtans
om de uitspraak, in strijd met de af
leiding nog-dan-s nog, om onderscheid
te maken met noch (niet), in strijd
met uitspraak en analogiewijste om
de uitspraak, in strijd met de afleiding
wijs-ste oppasster om de afleiding, in
strijd met de uitspraak menschen om
de afleiding (uit hetGoties) in strijd met
de uitspraakverassen om de uit
spraak en het gebruik, in strijd met
de afleiding van rasch); ijzen en gansch
om het gebruik, in strijd met de af
leiding, die eizen en gans verlangt.
Deze zeer weinige voorbeelden zijn
met grote aantallen te vermeerderen.
Het is een waar doolhof, de toepas
sing van de zeven grondslagen voor
de spelling van d. V. en t. W. Nie
mand kan vooruit weten aan welke
Tramongeluk. Zondagavond
keerde een 20-jarige dienstbode met
de laatste tram uit Laren naar Craai-
'ue Vnrug. Tusschen Larenberg en
Gem omkomen, sprong zij plotse-
Valk en Ge tram, vermeenende de
bara Catrina,ij moest uitstappen, ge
pen en Aartje <n, hetgeen echter niet
htOVERLEDEÏ. De tramconducteur
we. mnd. .„sagiere gewaarschuwd,
dat zy gegil hoorden, waarop hij de
tram deed stoppen en langs de lijn
ging zoeken, waar hij het meisje vond
met beide beenen afgereden. Onder
hevige pijn overleed zij na een uur.
Herten. In de groote bosschen
in de Maatschappij van Weldadigheid
te Frederiksoord houden zich heel wat
herten op, bij troepjes loopen ze soms
te grazen op de grasakkers tusschen
de bosschen. B(j een drijfjacht te
Boschend, zijn er wel eenige gezien,
maar er is er slechts één geschoten.
De brand in het hotel
Bellevue. De N. Arnh. Ct. schrijft:
Tot heden hebben wy gemeend geen
melding te moeten maken van het
onderzoek, ingesteld naar het ontstaan
van den brand in Bellevue, een onder
zoek dat uit der aard met vele moei
lijkheden gepaard ging en met de
uiterste omzichtigheid diende te wor
den gevoerd.
Thans kunnen wij, mede in ver
band met het vinden van de vermoede
lijke overblijfselen van den hotelknecht
Gerrit Wammes mededeelen, dat er
voldoende termen aanwezig geacht
werden tot het openen eener gerech-
lijke instructie. Verschillende personen
zijn alreeds door den recbter-commis-
saris gehoord.
De gevonden menschelyke over
blijfselen zijn in handen der justitie
gesteld, en een nader medisch onder
zoek bevolen.
Zigeuners. Men meldt uit
Roermond aan de Tel.
In den nacht van 12 op 13 dezer,
ongeveer te 12 uur, toen de rijksveld
wachter Bochelaar van Horn naar
huis stapte, ving hij een losloopend
paard op. Spoedig kwamen er van de
tegenovergestelde richting 3 verdacht
uitziende individuen aanwandelen, die
zonder veel praatjes, hem van het
paard ontlastten en er mee naar het
dorp Baaksen trokken. Protest van den
rijksveldwachter hielp niet, zoodat de
man het raadzaam achtte, beide ge
meente-veldwachters te waarschuwen.
Met zijn drieën toog men op weg
en het duurde niet lang of men vond
langs zijde van den weg enkele woon
wagens staan. Het onthaal van de
bewoners was eenigszins vreemd,
want spoedig vlogen de kogels om
de ooren. Dezen, op tegenweer be
dacht, trokken hun revolvers en vuur
den terug. Personen werden bij dit
vuurgevecht niet getroffen, doch een
paard moest het met den dood be-
koopen.
Dat het geschiet niet onopgemerkt
was gebleven, behoeft niet vermeld.
Het halve dorp, gewapend met zeisen
en hooivorken, kwam er op af. De
zigeuners zagen nu spoedig het nut-
telooze van verdere tegenstand in en
lieten zich een inspectie welgevallen.
Maarde vuurwapenen, die men
in beslag wou nemen, waren nergens
te vinden. Het is niet onwaarschijn
lijk, dat een lid van de bende er zich
mee uit de voeten gemaakt heeft.
Een nader onderzoek wordt ingesteld.
Sedert Vrijdagavond heeft het
grondslag de voorkeur is gegeven,
wanneer er tussen twee of drie te
kiezen valt. Toch wordt door de
Regering bevolen, die warwinkel op de
Lagere Scholen te onderwijzen. De
leerlingen hebben net zo min als hun
onderwijzers houvast aan die spelling
regels, en moeten dus de geschreven
beelden van de gesproken taai maar
stuk voor stuk uit het hoofd leren,
dat zeer tijdrovend, en nergens goed
voor is.
Dat er geen eenheid van spelling
door wordt verkregen, bewijzen brieven,
kranten en boeken. We hebben tegen
woordig minstens vier manieren van
schrijven: 1 die waarbij d. V. en t.
W. precies worden gevolgd, en men
overouderwets nog schrijft eenen,
mijnen, onzen 2 die waarbij er ach
teloos mee wordt omgesprongen en
mannelike woorden vrouwelik worden
genomen en omgekeerd 3 die waarbij
men, behalve in 't meervoud, een, mijn,
hnn enz. onverbogen laat, f voor pb,
ka ko, ku voor ca, co, cu, t voor th
schrijft enzen 4 de vereenvoudigde
schrijftaal.
A. M. IC
Wordt vervolgd
