WEERBERICHT.
Thermometerstand
De officiële spelling.
BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
Uit de Omgeving.
Rechtzaken.
ALLERLEI.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.;
De Bildt, 2 Februari 1900.
Hoogste barometerstand 772.2 m.M.
te Corunalaagste 733.7 m.M. te
Seydisfjord.
Verwachting tot den avond van 3
Februari 1909.
WindMatige tot krachtige Z.W.-
lyke tot W.-lijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Zwaar
bewolkt of betrokken, waarschijnlijk
regenbuien.
TemperatuurIets zachter.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 767 m.M.
Vorige stand te 12 uur 751 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 38
Laagste hedennacht F. 27
Hedenmiddag 12 uur F. 40
Te Hannover hielden de socia
listen Zondagmiddag betoogingea ten
gunste van algemeen stemrecht voor
den Pruisischen Landdag. Er hadden
botsingen met de politie plaats, waarbij
een twintigtal personen werden ge
wond.
FRANKRIJK.
De Pressensé heeft gisteren in de
Kamer een interpellatie ingediend
over de w(jze waarop de minister
president bij de beraadslaging tegen
over zijn tegenstander optreedt.
De interpellatie liep eerst over per
soonlijke feiten, daarna nam de be
handeling een meeralgemeenegedaante
aan. De Pressensé verweet Clêmenceau
de democratie te bedriegen en een be-
leedigende minachting voor de volks
vertegenwoordigers aan den dag te
leggen, die zijn politiek, welke geen
verband houdt met een volksregeering,
aan kritiek onderwerpen. Clemenceau
heeft aldus den interpellant
veel van een autocraat.
Clemenceau wees de persoonlijke
aanvallen terug en vroeg vervolgens
de Kamer niet over de persoonlijke
kwestie te stemmen, maar over het
regeeringsprogram, ten aanzien waar
van de tegenstanders niet ronduit een
aanval durven te wagen.
Een door de Pressensé voorgestelde
motie om eenvoudig over te gaan tot
de orde van den dag, werd met 324
tegen 195 stemmen verworpen.
Clêmenceau eischte vervolgeus een
motie van vertrouwen, die in baar
geheel met 315 tegen 122 stemmen
werd aangenomen.
De wijnbouwers in het Zuiden
beginnen weer rumoerig te worden.
Nadruk niet verboden.
21)
Het aantal nieuwe vreemde woor
den is in de laatste tijd sterk toege
nomen. Ontdekkingen op 't gebied van
wetenschap, kunst en industrie-, aller
lei nieuwigheden en uitvindingen
worden in ons land gewoonlik bekend
gemaakt onder uitheem senamen. Al
gemeen spreekt men van bacillen bak-
teriën, scrum, karbol, tclejoon, telegraaf
enz. Soms beproeft men wel eens zo'n
woord (bijna altjjd een samenstelling)
te vertalen, maar dan krijgt men
meestal iets raars iets onbruikbaars,
zodat men liever het vreemde woord
overneemt.
Hoe komt het toch dat. er voor
zulke nieuwe termen in het Neder
lands zo moelijk een geschikte uit
drukking te vinden schijnt
Zou het niet daaraan liggen dat
i] Met gebruikmaking van de twecdo druk
van Opstellen over de Spelling en Verbui
ging door dr. K. A. Kollewijn.
Ondanks de koude, hebben 2000
menschen Zondag te Argeliers een
bijeenkomst in de open lucht gehou
den. Velen waren met allerlei voer
tuigen uit de omliggende streek ge
komen.
De vergadering teekende verzet aan
tegen het verkoopen van wijn tot een
pr(js, zoo laag, dat de wijnbouwers
niet konden bestaan en drong aan op
aaneensluiting tusschen de belang
hebbenden.
OOSTENRIJK.
Al meermalen is er op gewezen,
dat de herhaalde ongeregeldheden te
Praag het gevolg zijn van het optreden
der Duitsche studenten aldaar, die
door hun Zondagswandeling op den
üraben de Tsechische bevolking tot
het houden van tegenbetoogingen pro-
voceeren.
Volgens een particulier telegram
uit Weenen aan de Parijsche Matin,
heeft de bekende Tsechische radicale
afgevaardigde Klofac uit naam van
zjjn partii aan den Oostenrijkschen
premier Bienerth verklaard, dat het
geduld der Tsecheu in zake het ter
gend optreden der Dnitsche studenten
te Praag ten einde is. Indien de Re
geering den Duitschen studenten te
Praag hun wandelingen op den Graben
niet verbiedt, dan zal zij alleen ver
antwoordelijk zijn voor de betreurens
waardige incidenten, die zich onge
twijfeld zullen blijven voordoen.
PORTUGAL.
Zaterdag is Koning Manuel in een
open rijtuig door Lissabon gereden.
Hij werd allerwegen luide toegejuicht.
In ofücieele kringen geloofde men
niet, dat de gedenkdag van den Konings
moord aanleiding zou geven tot inci
denten. De infant Don Alfonso zou
naar Oporto vertrekken, om daar den
Koning te vertegenwoordigen bij een
lijkdienst voor de nagedachtenis van
diens vader en broeder.
TURKIJE.
De nationaliteitenquaestie, die zoo
veel jaren lang Macedonië in rep en
roer heeft gebracht en die door de
gezamenlijke Mogendheden niet naar
genoegen kon worden opgelost, wordt
in het jonge Turksche Parlement druk
besproken. De Minister van Binnen-
landsche Zaken beweerde, dat het
bendenwezen voornamelijk door de
Bulgaarsche propaganda was ontsLaau.
De hoofdoorzaak van de onlusten was
de kerkelijke quaestie. De Minister
stelde dus voor een commissie te be
noemen van leden der verschillende
nationaliteiten, die moest trachten een
afdoende oplossing voor deze aange
legenheid te vinden. De Bulgaar Dalt-
scheff viel de autoriteiten aan, ver
langde andere ambtenaren en wenschte
grootere vrijheid in kerkelijke aange
legenheden De Grieksche afgevaardigde
Tiajan Nali zeide, dat de panslavisten
en de Bulgaren, die van een groot-
Bulgarije droomen, de oorzaken zijn
van alle kwaads. Rachmi Bey be
schuldigde Grieken en Bulgaren van
politieke oogmerken. Carelidi (Griek)
was van een andere opvatting en
meende, dat het ingrijpen van Europa
alle ellende veroorzaakt had en vond,
dat de regeeiing waarborgen moest
verlangen, dat dit ingrijpen zich niet
zou herhalen. En ten slotte deed de
bekende jong-Turksche afgevaardigde
Risa Bey het middel aan de hand om
de garnizoenen te versterken.
Men ziet het oude lied, maar oogen-
schijnlijk onschadelijker.
Arbeidscontract. Nage
noeg alle schildersgezellen, metselaars
en opperlieden te Zutphen hebben,
naar de Z. C. meldt, tot Zaterdag
avond geweigerd het arbeidscontract
men gewoon is aan een nieuwe neder-
landsche samenstelling veel hogere
eisen te stellen dan aan een vreemde?
Terwijl men van die vreemde ge
woonlik niet eens nagaat wat de
samenstellende delen wel betekenen,
schijnt men van het nederlandse woord
niet meer of minder te verlangen dan
dat het een definitie inhoudt. Na ver
geefse pogingen om dat onbereik
bare doel te treffen, geeft men het
dan ook op, en neemt men het vreemde
woord maar onveranderd over.
Als men er meer op lette dat we
wel nu en dan de betekenis van een
samengesteld woord meer of minder
duidelik uit de samenstellende delen
kunnen opmaken, maar dat zo goed
als nooit de betekenis door die samen
stellende delen nauwkeurig word/aan
gewezen, dan zou men minder veel
eisend zijn.
Een vis- of groentevrouw is een
vrouw die vis- of groente verkoopt
een boerevrovw verkoopt geen boeren,
maar is een vrouw uit de boeresland.
Zo is lichtgas gas om te verlichten
watertstofgas gas dat uit waterstof
bestaatbrongas is gas dat uit een
te teekenendientengevolge zijn ze
gisteren door de patroons uitgesloten.
Flechts enkele schilders en metselaars
hebben geteekend en zjjn aan 't werk
geblevendie werden van en naar
huis begeleid door politie, omdat tegen
enkelen bedreigingen waren geuit
uitgeslotenen beproefden ook hen te
bewegen niet aan 't werk te gaan.
Er wordt druk gepost. In 't geheel
zijn een 150 100 man uitgesloten
zij worden door hun organisatie gel
delijk gesteund.
De stucadoorsknechten te Almelo
staakten gisterenmorgen den arbeid,
in verband met hun weigering om
het door de patroons ontworpen
arbeidscontract te teekenen.
Te Leeuwarden had de organisatie
van de stucadoorspatroons geweigerd
in het contract met de gezellen een
bepaling op te nemen, waarbij den
gezellen bjj werk buiten de stad ver
goeding voor kostgeld werd toegekend,
wat tot dusver steeds regel was. Toen
nu gistermorgen van de gezellen, die
insgelijks georganiseerd zijn, werd ge
vorderd het aangeboden contract zon
der die bepaling te teekenen, staakten
allen het werk, meldt de L. C. In het
geheel bedraagt het aantal stakers
van deze categorie verreweg het
geheele aantalslechts twee bleven
doorwerken.
De loodgietersgezellen (20), veree-
nigd in een neutrale organisatie, staken
eveneens, omdat de patroons weusch-
ten uit het contract uit te schakelen
de voor de gezellen gunstige bepalin
gen 1638c en d.
- Uit d e S. D. A. P. Het Volk
gisterenavond bevat eene officieele
mededeeling betreffende de sameu-
spreking, welke gisteren tusschen de
verschillende op den voorgrond staande
sociaal-democratische pnrtijgenooten
is gehouden. Kort saamgevat komt zij
hierop neer, dat de revisionisten aan
de Marxistische minderheid het denk
beeld in overweging hebben gegeven
om voortaan als bijvoegsel van Het
Volk een wetenschappelijk weekblad
uit te geven, staande onder Marxis
tische leiding Op deze wijze zou dan
worden tegemoetgekomen aan de grief
van de Marxisten, dat hunne denk
beelden niet voldoende in Het Volk
worden gepropageerd. Als contra-pres
tatie der Marxisten wordt echter de
opheffing van De Tribune verlangd.
In den loop van deze week zal aan
het partijbestuur het resultaat der
overwegingen aan weerszijden worden
medegedeeld, en daarna zal het party-
bestuur beslissen of het een voorstel
in bovengenoemden zin zal iifdienen
bij het buitengewoon congres.
G. L. v. d. Z w a a g. Naar de
Klok bericht is de heer v. d. Zwaag
weer opnieuw zoo ernstig ongesteld
geworden, dat hij niet alleen thans,
maar ook voor het vervolg geen spreek
beurten meer zal mogen vervullen.
Bij Kon. besluit van 1 dezer zijn
benoemd tot militie-eerste-luitenant,
de militie-tweede-luitenants J. C. A.
do Kruijffen A. Mulder, beiden van
het 5e regiment.
De le luit. C. C. Pels Rijcken,
van liet 2e reg. veld-artilleric,-wordt
met Mei ontheven 'van zijne detachee
ring bij de rij- en hoefsmidscbool te
Amersfoort.
Voor den Doopsgezinden kring
wordt Zondag a.s. een godsdienstoefe
ning gehouden in het Logegebouw,
waarin als spreker zal optreden Ds.
E. M. ten Cate.
Zondag a.s. des voormiddags
half tien wordt in de Remonstrant
bron opstijgt. Een kachelpijp is aan
een kachel bevestigd door een gaspijp
stroomt het gas; eensigarenpijp dient
om een sigaar te roken Men verge
lijke karreman, vuilnisman, werkman
(niet iedere man die werkt is een
werkman) enz.
Enkel en alleen uit de betekenis
van dsamenstellende delen kan iemand
de betekenis van een samenstelling nog
niet met zekerheid opmaken. Die be
tekenis moet worden gekend, worden
meegedeeld, of wel hij moet blijken
uit het verband. Bij nieuwe samen
stellingen mogen we dus tevreden
wezen, wanneer de samenstellende
delen woorden zjjn die in een definitie
of omschrijving van het begrip niet
gemist kunnen worden en tot de be
langrijkste behoren. (Dat de schrijver
te zorgen heeft dat hij niet onver
staanbaar wordt, hoeft hier niet nader
besproken te worden.)
Ter verduideliking nog een paar
voorbeelden.
Als iemand niet weet wat levens
verzekering beduidt, zal het woord
hem de betekenis niet doen kennen,
al denkt h jj er nog zo lang over. Een
sche kerk van wege de plaatselijke
afd. van den Ned. Prot. Bond kinder-
kerk gehouden.
In de Vrijdag te houden ver
gadering van de vereemgiug tot op
voeding van halfverweesde-, verwaar
loosde of verlaten kinderen in het
huisgezin, afd. Amersfoort, woiden als
candidaten voor bestuurslid voorge
steld, prof. F. Kenninck (aftr.) en de
heer J. W. Middelburg en als afge
vaardigden naar de algemeene ver
gadering te Amsterdam de heeren F.
M. van Veen en Mr. P. L. Baudet en
als plaatsvervangers de heeren E. van
Vollenhoven en R. G. Rjjkens.
Het opvriezen der gedeeltelijk
gedooide sneeuw bracht gisteren voor
de jeugd een geheel .onverwacht win
tervermaak. Niet alleen toch dat de
straten nu zeer glad waren maar ook
was de sneeuw zoo hard geworden,
dat het voor schaatsenrijders een uit
gezochte gelegenheid was zich op de
sneeuwbaan te oefenen. Eu al heel spoe
dig bewogen dan ook in verschillende
stadsgedeelten troepjes jongens en
meisjes zich per schaats door de
straten. Het was geen onaardig ge
zicht en een vrij ongevaarlijk vermaak.
Jammer voor de jeugd, dat de dooi nu
nog al ferm doorzet.
Een minderjarige hier ter stede,
die het ouderlijk huis was ontvlucht,
is door de politie van Apeldoorn,
alwaar hij zwervende was aangetroffen,
heden teruggebracht.
BAARN. Bij Kon. besluit is de eere
medaille der Oranje Nassauorde in zil
ver toegekend aan den heer M. Dijs,
tuinbaas op „Groeneveld" onder deze
gemeente.
DRIFTIGE ADVOCATEN.
Twee advocaten hadden bij de be
handeling eener zaak tusschen hun
wederzydsche cliënten hevige onaan
genaamheden gekregen, die zoo hoog
liepen, dat er in de „Limburger Koe
rier" stukken werden ingezonden,
waarin het woord „flesschentrekker"
zekere niet onbeduidende rol speelde.
Dit had tengevolge een klacht van
den eenen advocaat bjj den officier van
Justitie, waardoor de ander door de
rechtbank te Maastricht in een appèl
door het Hof te 's Hertogenbosch werd
veroordeeld tot f 50 boete wegens een
voudige beleediginghet tegen 's Plofs
arrest ^ingesteld cassatieberoek werd
door den Hoogen Raad verworpen. Dit
was de strafactie van den beleedigde
tegen zijn beleediger.
Daaina kwam de burgeiiike actie
van denzelfden tegen denzelfden tot
betering van het nadeel in eer en
goeden naam, bestaande in een som
van f 500 en aanplakking van het
vonnis in de 40 gemeenten waar de
„Limburger Koerier" gelezen wordt.
Die civiele vordering werd door de
rechtbank te Maastricht besnoeid tot
f50 schadevergoeding en aanplakking
alleen aan de hoofddeuren van het
Paleis van Justitie te Maastricht. In
hooger beroep werd dit vonnis door
het Hof te 's Hertogenbosch bevestigd
met dit verschil, dat de schadever
goeding werd bepaald op f 400 en van
dat arrest werd voor den Hoogen Raad
bepleit het cassatieberoep door den
beleediger ingesteld tegen gezegd arrest
van het Hof te 's Hertogenbosch.
De Adv. gen. zal over 14 dagen
conclusie nemen.
Relletjes. Zaterdag hebben
de R. Katholieken te Maastiicht van
stamroos is een roos op een stam; een
teeroos een roos met naar tee ruikende
bloemeneen maandroos een roos
waarvan men zegt dat hij elke maaDd
bloeit. Men vergelijke een'sherdershond
met wolfshond, tijgerhond, bloedhond,
schoothond, waterhond, wachthond, kar-
rehond. Al die samenstellingen zijn
naar verschillende analogieën gevormd.
Van „definities" geen sprake.
Zo is dan ook op de vertaling van
velocipede door rijwiel of trapwiel uit
een taalkundig oogpunt geen aanmer
king te maken, al dienen de wielen
van een rijtuig óók om te rijden, en
wordt dat van een schareslijpmachine
ook door trappen in beweging ge
bracht. Het gebruik heeft echter de
voorkeur gegeven aan het korteyi'ets,
waarvan de oorsprong niet bekend is.
Lange vreemde woorden worden door
het publiek vaak vervormd of ver
kort. Toen by de Amsterdamse trems
kaartjes werden ingevoerd die op alle
lijnen geldig waren, kreeg zo'n kaartje
de naam van passe-partount. Al spoedig
werden ze pas of pasje genoemd.
Wie van onze landgenoten het eerst
te maken heeit met nieuwe voorwer-
9 uur v. m. tot 6 uur n. m. gemani
festeerd tegen de Voorvechter, diedoor
verschillende socialisten werd gevent.
Zooals we reeds mededeelden, is het
venten nh 6 uur verboden, en in de
jongste Raadsvergadering met 5/6 der 1
stemmen dit verbod van den burge
meester bekrachtigd.
De politie had weer buitongewone
maatregelen getroffen. Den heelen dag
was het in alle straten verbazend
druk enkele colporteurs werden mee
naar het politiebureau genomen, ter
wijl hun proces-vei baal werd aange
zegd, wegens overtreding der politie
verordening.
's Avonds bij het uitgaan der fa
brieken ontstonden volksoploopen, die
door de politie werden uiteengedreven.
De weggedreven v i s-
sehers. Dc ongelukkige vissehers
uit Elburg die thans terecht zijn en
meer dan 24 uur zonder voedsel en
zonder d$, noodige kleeding aan de
koude zijn blootgesteld geweest, hebben
tot overmaat van ramp ook de nog
uitstaande netten verloren.
Een redacteur van do „Zw. Crt."
heeft een der geredde Elburger visschei s
geinterviewd en laat dezen o.a. als
volgt over zijn gevaarlijk avontuur
vertellen
't Zal zoo omtrent vijf uur geweest
zijn, toen wij aan de touwtjes van
nette zage, dat er werking in 't ijs
kwam. Nou ware we niet zoo ver van
wal, omdat ik altijd nog al voorzichtig
ben, maar het was eb, en dan is 't
gevaarlijk, en daarom liepe we dadelijk
terug. En jawel hoor we konde d'r
al niet eens meer afkomme.
Toen zei ik, we motte een stuk af-
hakke en dan daarop terugvare. Nou,
toen we dat scholletje klaar hadde,
spronge d'r waarachtig wel vijftien
kerels tegelijk op en de sleden waren
er ook nog op, van die zware sleden
van een paar honderd kilo, dus dat
brak hè, we ware haast verzope. Toen
waren we al te ver, om er nog met
scholletje vare te kenne kom me.
Daar gingen we. We waren er met
z'n achttienen op, vijftien Harder-
wiekers en w(i drieën uit Elburg. En
wij liepe maar hard en sloegen elkander,
en speulden krijgertje, net als kleine
kinderen, om maar warm teblyvehè,
want 't was merakel koud, en d'r was
aardig wind ook. De schol was langer
dan bretd, 'u uur in den omtrek, dus
daar konne we genoeg op loope en
doen, hè. En we zwaaiden met 't licht,
maar 't gaf niks.
Eten hadden we niet veul bij ons,
alleen een paar snêe brood en wat
spiering, want we ware van plan ge
weest om 10 uur weer huisopgaan te
gaan. Maar we hadden toch geen trek.
Toen hebbe we de vier sleden opme-
kander gezet, en de jongkerels zijn
daar wat in gaan maffe, en wij kropen
er om den wind dan achter, maar elk
oogenblik moeten we wijder opschuiven,
want 't ijs werkte tevens nog. We
hadden ook 'n kompas en dat hield
ik dan wel eens voor een wak en dan
zei ik: „kijk, we drijven terug," om
hullie blij te maken hè, dat zé niet zoo
benauwd zouden worre, maar ze ware
wel wijzer, en zagge 't ook wel. We
dreve noordwestelijk uit. God man,
wat 'n nachie werd dat. Wij liepe
maar en we sloegen om warm te
worden, 't Was lichte maan, maar wat
gaf 't, wat zou je er hebbe kenne zien.
Och, as je eens wist wat ik niet
geprakkezeerd heb. Hannes, Hannes,
zei ik, mö je nou nog verzuipen, nou
je al zestig jaar ben. Vader, zei m'n
zoon, kriet je? wil ik me uittrekken?
Mö je nog wat goed Ja, hij dacht
maar an z'n vader. Hij keu d'er ook
beter tegen, hé. Iljj het meer warmte
in z'n jonge lijf. As je eens wist, wat
ik niet geprakkezeerd heb.
En toe 's morgen toen dreef er al
maar van dat ijs tegen onze schol
aan, en toe woue de Harderwiekars
pen, uitvindingen, stoffen, begrippen
of wat dan ook, bedenke zonder te
grote angstvalligheid een hollandse
naam als die naam de innige ver
binding tussen woordklank en woord-
begrip maar bevordert.
Pogingen om vreemde woorden die
eenmaal in gebruik zijn gekomen te
weren, slagen in de regel niet.
Maar schijnen ze ons door hun
vreemdheid hinderlik, dan trekken we
hun, op 't voorbeeld van onze voor
ouders, het vreemde pakje uit en ge
ven ze een hollands kleed. Een ogen
blik lijkt dat misschien nög vreemder.
Maar nu zullen ze heel gauw niet
meer te onderscheiden zjjn van oud
burgers, en dat kan niet anders dan
als een voordeel worden beschouwd.
Wie geen taalgeleerde is, ziet niet dat
van de volgende woorden beest, veld,
dans, vuur, grijs, noot, nest, ring het
le, 3e, 5e en 7e oorspronkelik vreemde,
en' de andere oorspronkelik neder-
Wordt vervolgd.)
