DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 33
DINSDAG 9 FEBRUARI 1909.
6e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „DE EEMUNDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
De rechterzijde en het
kiesrecht.
FEUILLETON.
DR. XAVIER.
BUITENLAND.
DE EEMLANDEB
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTR A AT 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertöntiën
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bü abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing ?an advertöntiën en reclames van buiten liet. kanton Amersfoort in dit blad is „uitsloitend" gerechtigd liet Algemeen Binnen- en Buitenlandscb Advertentiebureau D. 1'. ALTA, AVarmocsstraat 76—78 te Arastordam.
Men mag aannemen, dat by de aan
staande verkiezingen door de vooruit
strevende vrijzinnigen als éen man
zal worden aangedrongen op gronds-
wetsherzieniDg ten einde te komen
tot algemeen kiesrecht. De Vryzinnig-
Democratische Bond en het Ned.
Werklieden Verbond spraken zich
reeds uit in dien zin, dat grondswets-
herziening op den voorgrond behoort
te staan en wij hopen, dat de Libe
rale Unie in dezelfde richting zal
sturen.
Intusschen heeft de tegenwoordige
regeering in hare verklaring van 10
Maart van het vorig jaar gesproken
van een nader onderzoek van het
vraagstuk der grondwetsherziening, en
in het voorloopig verslag op Hoofdstuk
I van de staatsbegrooting werd dien
tengevolge gevraagd of dit onderzoek
had plaats gehad en ten aanzien van
welke punten naar het inzicht van
het ministerie wijzigingen in de grond
wet zouden moeten worden aange
bracht.
Het antwoord der Regeering luidde:
het onderzoek heeft nog niet plaats
gehad, het behoort niet uitsluitend het
kiesrecht te betreffen, de grondslag
van de voorbereiding van een voorstel
tot grondswetsherziening kan eerst
met vrucht worden gelegd na de ver
kiezingen, en op het oogenblik is het
onmogelijk om te verklaren, op welke
punten naar het inzicht der regeering
wijzigingen in de grondwet moeten
worden gebracht, want het onderzoek
daarnaar heeft nog niet plaats gehad.
Gelijk by het optreden van deze
regeering te verwachten was, zal er
dus van grondwetsherziening eerst
sprake kunnen zijn in de volgende
wetgevende periode. Immers, men mag
wel zeggen, dat onder de motieven,
welke hebben geleid tot den bekenden
en noodlottigen aanval op het Minis
terie-de Meester, de vrees voor het
in behandeling komen van de voor
stellen tot grondwetsherziening van
Minister Rink een voorname plaats
heeft ingenomen,
Dat het ministerie-Heemskerk het
werk der grondwetsherziening niet
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
11)
Dat is het armzaligste compliment
dat u me kunt maken, maar uw ge
brek aan ervaring is mij voldoende
excuus. Begrjjp goed dat, als ge mijn
medewerkster wilt zijn, het uit vryen
wil moet gebeuren en niet door dwang.
Ik ben een dienaar der wetenschap
en zou gaarne discipelen maken. Als
ik iets tracht te doen, wat geen man
der wetenschap tot nog toe gedaan
heeft, dan doe ik dat niet als een
kwakzalver maar als een pionier."
De schoonheid, die ik aan het licht,
het water en de aarde kan onttrekken,
moet veroverd worden door een natuur
wet, die ik, als het zoover is, aan
andere studenten bekend zal maken.
Ik geloof dat er diepe geheimen ver
borgen zjjn in mijne operatiekamer.
Als u er voldoende over hebt nage
dacht, zult ge mij zeggen, of ge ze
onder mijn leiding wilt leeren kennen."
Esther werd doodsbleek toen zij 't
woord „operatiekamer" boorde, want
het herinnerde haar aan den steenen
dadelijk weder op zou nemer., dat lag
om zoo te zeggen voor de hand.
Toch ontkomt het tegenwoordige
ministerie niet aan den drang naar
wijziging van de grondwet, en dat wel
hierom, omdat ook ter rechterzijde de
conservatieven gedreven worden in
de richting van oplossing van het
kiesrecht-vraagstuk.
Zoo zegt dan ook do tegenwoordige
regeering herziening van het kiesrecht
achten wjj wenscheiijk, en zoolang
wy niet door de uitkomsten van het
onderzoek betreffende de grondwets
herziening van het tegendeel over
tuigd worden, zjjn wij van meening
dat grondwetsherziening aan her
ziening van het kiesrecht vooraf be
hoort te gaan.
Geen wonderHet befaamde ge
zinshoofdenkiesrecht, waarvoor de Re
geering sympathie zegt te gevoelen,
zou toch ongetwijfeld zonder grond
wetsherziening gevaar loopen af te
stuiten op dezelfde grondwettige be
zwaren, die destijds tegen de kieswet-
Tak in het geding zijn gebracht. Of
meent men, dat de kwaliteit van ge
zinshoofd door tegenstanders van kies
rechtuitbreiding zal beschouwd worden
als het positieve kenteeken van ge
schiktheid en maatschappelijken wel
stand, waarnaar door zoovelen te ver
geefs is gezocht geworden, en waarnaar
te zoeken nog steeds door artikel 80
der grondwet aan den kieswetgever
tot plicht wordt gemaakt?
„De slampamper, die in groote zor
geloosheid er maar op „los trouwt,"
zoo zei dezer dagen een aanhanger
van het „christelijk* beginsel, „wordt
hoofd van een organisch „deel der
maatschappij, dus kiezer." In het zijn
van gezinshoofd zal men inderdaad
niet alleen geen positief, maar zelfs
geen negatief kenteeken van geschikt
heid en maatschappelijken welstand
kunnen ontdekken en als de kies
wet-Tak, die dan ten minste nog ne
gatieve kenteekenen aanwees, reeds
ongrondwettig heette, wat zou men
dan wel onder de tegenwoordige
;rondwet moeten zeggen van een
wetsvoorstel, dat uitging van een ken
teeken, dat zoo heelemaal niet met
geschiktheid en maatschappelijken
welstand rekening houdt, als het zijn
van hoofd van een gezin
vloer en de gevreesde tafels, die zij
eens in een hospitaal gezien had. De
logische gevolgtrekking van zjjn argu
ment drong maar half tot haar door
en de indruk, dat datgene wat hij
haar voorstelde, verboden was, was
niet uitgevaagd.
„Ik wil er heel graag eens over na
denken," zei zij, ik vrees, dat ik erg
dom ben. Maar weet u, ik heb nooit
erg veel Dagedacht over mijn uiterlijk.
Gelooft u heusch dat het mogelijk is
een vrouw mooi te maken door na
tuurlijke middelen
„Ik geloof het wel, maar ik ben er
niet zeker van. U is zeer openhartig
tegen mij, en dus wil ik niet minder
eerlijk zjjn. Mijne proefneming is mij
tweemaal mislukt. Misschien vindt u,
dat ik niet het recht heb, om er mee
door te gaan. Als ik geloofde, dat dit
mislukken mijn schuld was, en niet
die van de patiënt, dan zou ik uw
inzicht deeien. Maar dat doe ik niet.
Het is mislukt, omdat degenen die
met mij werkten niet konden denken,
zooals ik denk, zich zelf niet geheel
konden overgeven aan denkbeelden
die ik volgde.
Zü werden van den beginne af aan
geregeerd door lage begeerten, zij ver
langden geld, en liefde; zij verzetten
zich zelfs met hunne gedachten tegen
de natuurwet. Met zulke sujetten kon
ik niets beginnen. Degeen, die ik uit-
De Regeering zal dus, blijft zy door
den uitslag der verkiezingen in de
zelfde handen als thans, vermoedelijk
wel tot de slotsom moeten komen,
dat invoering van het haar sympa
thieke gezinshoofdenkiesrecht grond
wetsherziening tot voorwaarde heeft.
Intusschen, de invoering van alge
meen kiesrecht te bavorderen, daar
zou het kabinet zich niet toe kunnen
leenen, heet het in de Memorie vau
Antwoord op het Voorloopig Verslag,
en de anti-revolutionaire partij heeft
destyds als haar gevoelen uitgespro
ken, dat de opneming in art. 80 der
grondwet van een blanco formule niet
kan worden aanvaard.
In die „blanco formule" nu lag in
derdaad een mogelijk maken van de
invoering van algemeen kiesrecht en
als zoodanig is dus een blanco-artikel
80 van de tegenwoordige Regeering
zekerj niet te wachten. Dan wellicht,
gelijk de deputaten het op 17 October
1907 wilden, een vast leggen in ar
tikel 80 der grondwet van het ge
zinshoofden-kiesrecht? De tijd zal het
leeren, maar intusschen mag er zeker
nog wel eens op gewezen worden,
welke zonderlinge redeneeringen er
ter rechterzijde in zwang zijn tot
aanbeveling van dit sinds jaren be
reden stokpaardje der anti-revolutio
nairen.
Hoor, hoe de deputaten van October
1907 als mannenbroeders van begin
sel, de trotsche verklaring afleggen,
dat ons kiesrecht niet mag zijn indi
vidualistisch, maar moet zijn orga
nisch, en hoe zij daarom voorstanders
zijn van een gezinshoofdenkiesrecht,
desnoods aangevuld met een capaci
teiten (individualistisch) kiesrecht,
terwijl er volgens hen een uitweg
moet gevonden worden om vooral de
individualistische kiezers van tegen
woordig niet te ontkiezeren.
Hoor, hoe een lid der katholieke
kiesrechtcommissie wel is waar de
invoering van een organisch-kiesrecht
op bet oogenblik nog niet mogelijk
oordeelt, „omdat onze volksgemeen-
„schap, door het liberalisme ontwricht,
„hare natuurlijke organisatie nog niet
„volledig heeft terug gekregen", maar
toch een kiesrecht, toegekend aan de
gezinnen, een eerste stap acht in de
richting van het organische, corpera-
kies, moet zich voor het oogenblik
ten minste van de wereld afscheiden.
Zij moet geneigd zijn om een heel
eenvoudig bestaan te leiden. Zy moet
vriendelijk en zacht van gemoed zijn.
Zij moet mij al haar zorgen laten
dragen, als dat onder mijn dak moge
lijk is. Zij moet tot rnjj komen, op
dat ik haar geringste aarzelen met
haar deele. Juffrouw Venn, mag ik
dat van u zeggen
Esther sloeg haar handen om haar
knieën en keek den man peinzend
aan. De eenvoudige waarheid was,
dat terwijl zijne woorden haar twijfel
zouden heeben weggenomen, datgene
wat ze gezien had, vooral het gezicht
voor het raam, haar afleidde en angst
aanjoeg. Niets van wat de dokter
haai had voorgesteld, zou niet door
een fatsoenlijk meisje ondernomen
kunnen worden, dacht zij, maar hij
had gesproken over niet slagen. Was
het mogelijk dat het gezicht, dat ze
van uit den tuin gezien had, daarmee
in verband stond
„Het zou me erg spijten, als ik
ondankbaar leek, maar ik weet het
heusch niet wat ik zeggen moet. Ik
ben een beetje geschrokken, maar ik kan
er heusch niets aan doen. U hebt
tegen mij gesproken over degenen,
die u vroeger geholpen hebben. Zou
het heel erg zjjn als het niet gelukte
Hij giste onmiddellijk waar de
tieve kiesrecht, terwijl hij dan naast
de gezinshoofden, ook nog aan die
mannelijke Nederlanders, die niet als
lid van een gezin kunnen worden be
schouwd, het kiesrecht wil toekennen,
omdat zij nog wel geen gezinshoofd
zijn, maar toch de onmiddellijke ge
schiktheid hebben om gezinshoofd te
worden.
Maar waartoe is het noodig verdere
staaltjes te vertoonen van redeneerin
gen, waarin het hooggeroemde begin
sel van organisch kiesrecht tegelijk
wordt gesteld en ontwricht?
Het is toch zonder meer wel dui
delijk, dat, al mag men in overdrach-
telijken zin het gezin een organisme
noemen, een kiesrecht van gezinshoof
den daarom nog niet meer of minder
organisch is dan het als individualis
tisch uitgekreten algemeen kiesrecht.
Niemand heeft dat destijds duidelijker
aangetoond aan de antirevolutionaire
prof. Fabius, die in dat opzicht op
op het oogenblik een medestander
vindt in don redacteur van „De Kla
roen", den bovenbedoelden aanhanger
van het „christelijk" beginsel, die komt
verklaren dat het hem voorkomt,
„dat men het gezinshoofdenkiesrecht
„met de aanvulling, waarover men
„met vrij wat kunst en vliegwerk in
„de coalitie min of meer tot eenheid
„is gekomen, flink met het vergrootglas
„moet bezien om het organische dui-
„delijk in het oog te krijgen".
Genoemde redacteur, de heer van
de Laan, stelt nu het geval aldus
„óf de hoogleeraar die het staatsrecht
„aau de Vrije-Universiteit(prof. Fabius)
„doceert, mist zelf op een hoofdpunt
„alle anti-revolutionnaire inzicht, óf
„het gaat in ieder geval niet aan, deze
„voorgestelde regeling van gezins-
„hoofdenkiesrecht voor de coalitie-
„politiek van eenige beteekenis te
„achten. "Wij zijn dan ook, zegt hij,
„zoo vrij tot het laatste te conclu-
deeren".
Het ware te wenschen, dat ter
rechterzijde door nog meer onafhanke-
lyke staatsrechtsgeleerden hetgezius-
hoofdenkiesrecht op zijn organisch
gehalte nauwkeurig werd onderzocht
en dat Nederland op die wijze verlost
werd van een uitvinding, die voor een
voorstanders van definitieve oplossing
van het kiesrechtvraagstuk niet anders
schoen wrong. Zü heeft hier in huis
iets gezien, dacht hij. Hy wist, dat
de heele zaak daardoor lastiger werd.
„Och," zei hij, „ik heb mezelf on
handig uitgedrukt. Ik spreek over een
operatiekamer en u denkt aan een
hospitaal. Ik spreek over mislukken
en u stelt u een persoonlyk iyden
voor misschien wel ziekten en
kwalen. Nn kunt u eens zien in welk
een verkeerd daglicht iemand ge
steld wordt, die openhartig wil zün.
U denkt dat ik veel van u zal vergen
moed om allerlei verschrikkelijke
dingen onder het oog te zien, ziekten
en ellende. Laat ik u dus hier
eens en vooral op mijn eerewoord ver
zekeren, dat daarvan geen quastie is.
Als het my niet gelukt, dan zult ge
by my blijven als ge dat wenscht, of
tot uwe vrienden terugkeeren als de
zelfde vriendelijke jonge dame, die u
voor dien tyd was. Ik geef toe, dat
dat met anderen niet het geval is,
maar hun eigen dwaasheden zyn ver
antwoordelijk voor hun ongeluk. Zy
wilden zich niet onderwerpen en heb
ben daardoor geleden. Men kan de
wetenschap niet te licht tellen, juf
frouw Venn. Zy vraagt alles of niets.
Zij die mij geholpen hebben, zouden
den middenweg genomen hebben. Voor
het oogenblik zjjn zy daarvoor getraft,
maar die straf zal weer voorbijgaan
j dus zullen zy eenmaal vertrekken
kan zyn dan een doekje voor het bloe
den, dat bovendien nog bijzonder vee[
gevaar voor infectie met reactiounaire
ziektekiemen oplevert. Het zal dan
ook de plicht van alle vooruitstrevende
vrijzinnigen zjjn om zoo mogelijk ook
de rechtsche kiezers te doordringen
van het denkbeeld, dat thans alleen
in de invoering van algemeen kies
recht de oplossing is te vinden.
V. D.
ONTHULLINGEN.
Reuter seinde gisteren, dat Wolff,
dé hoofdredacteur van het Berliner
Tageblatt, belangrijke onthullingen in
zijn orgaan publiceerde. Deze onthul
lingen komen op het volgende neer
Chamberlain, Minister van Koloniën
in het Kabinet-Salisbury, deed korten
tijd voor het uitbreken van den Boeren
oorlog te Berlyn het voorstel van een
Engelsch-Duitsch verbond. De bepa
lingen van dit verbond betroffen voor
namelijk Marokko, waar Spanje eenige
weinig beteekende concessies zouden
worden gedaan, terwijl Frankrijk buiten
de gebeele actie gehouden zou worden.
Dit voorstel werd met het oog op
de sterke pro-Boer-sympathie in het
Duitsche Rijk met de noodige reserve
opgenomen.
29 November '99 hield Chamberlain
te Leicester een redevoering, waarin
hij o.a. zeide, dat een Engelscb-Duit-
sche entente meer dan lange jaren zou
helpen om den wereldvrede te hand
haven, en maakte een voor Frankrijk
allesbehalve aangename zinspeling op
een caricatuur van Koningin Victoria,
die in een der Parysche spotbladen
was verschenen. Deze redevoering,
waarin Chamberlain ten duidelijkste
deed blijken, dat de Engelsch-Duitsche
overeenkomst nog allesbehalve een
voldongen feit was, maakte geen gun-
stigen indruk op de Duitsche regeering.
En het plan viel geheel in het water,
toen Engeland eenige maanden later
in de Zuid-Afrikaansche wateren be
slag legde op Duitsche schepen, die
verdacht werden wapenen voor de
Boeren te vei voeren.
zooals zy gekomen zijn, noch beter,
noch wijzer. Maar voor u vrees ik een
dergelijk mislukken niet. Als u er
eenmaal toe besloten is zult ge slagen.
Daar ben ik zeker van als van me
zelf."
Hij wendde zich tot haar en scheen
al zyn wilskracht op haar te laten in
werken. Esther stelde vast waarom
wist zy zelf niet dat die man haar
nooit kwaad zou doen. Hy dwoug haar
al tot op een zekere hoogte om zijn
geestdrift met hem mede te deeien.
„Ik wilde wel dat ik in mezelf kon
gelooven, zooals u in me gelooft,"
bekende zij eindelijk. „Alles is zoo
vreemd en nieuw. Ik zou heel gaarne
ja willen zeggen, maar er zijn allerlei
kinderachtige redenen die mij tegen
houden.
Weet u, ik heb er geen flauw be
grip van wat u van me wilt. Hoe kan
ik u helpen hij uwe proefnemingen
Ik weet zoo weinig, behalve het kleine
beetje dat ik uit my'ns vaders boeken
geleerd hebbet zou u kinderachtig
voorkomen. Als ik heel knap was,
dan zou het iets anders zijn. Mijn
domheid zou mij angst aanjagen
misschien zou zy alles bederven.*
Hy lachte om hare openhartige be
kentenis en dacht dat hy haar over
gehaald had.
Wordt vervolgd
