DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 38
MAANDaG 15 FEBRUARI 1909.
6e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HALF BLAD,
BUITENLAND.
BINNENLAND.
FEUJLLETON.
DR. XAVIER.
EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 18.
Telefoon Intero. 62.
Frljs der Ad vertóntiên
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bij abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot plaatsing van advcrtontien en reclames van linitcn liet kanton Amersfoort in dit blad is „nitsluitcnd" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandseh Advertentiebureau D. V. ALTA, AVarmoesstraat 7678 te Amsterdam.
CRISIS IN TURKIJE.
Er is in de afgeloopon week veel
gebeurd in Turkije, dat geheim gehou
den weid en waarnaar we slechts
mochten raden. Zeker was het, dat
de afzetting van eenige ministers
voor enkele dagen als een gewoon
bericht vermeld een meer dan ge
wone beteekeDis bad.
Telegrammen van Zaterdag geven
ons wat meer licht. Men |zegt, dat
gedurende den Ministerraad, die na
de jongste verandering in het mini
sterie werd gehouden, Hilmi Pacha
en Reilt Pacha uitlegging vraagden
over het ontslag van Riza Pacba en
Arif Pacha. Kiamil Pacba, de groot
vizier, antwoordde, dat zij om redenen
den Staat betreffende, waren afgezet,
en verklaarden toen hem met meer
deren aandrang vragen werden gesteld:
„Ik heb bewijzen, dat Riza Pacha en
Arif Pacha met het Jong-Turksche
comité een complot hebben gesmeed
om Abdoel Hamid te onttroonen.
Kiamil Pacha toonde afschriften van
telegrammen, waaruit bleek, dat in
de wandelgangen van de Kamer een
complot werd gesmeed.
De partjjgangeis van het Jong-
Turksche comité verklaarden niet het
minste vertrouwen in Kiamil Pacha
te hebben. Wij weten aldus deze
Ministers, dat Nazim Pacha, een der
nieuwbenoemden, een zeer verdienste
lijk generaal is, die der grondwet ge
heel is toegedaan. Maar als Kiamil
Pacha het recht heeft Ministers naar
verkiezing te ontslaan, hebben wij
niet den minsten waarborg, dat
Nazim Pacha over 8 dagen nog Minis
ter is.
Toen Zaterdag in de Kamer een
mededeeling van Kiamil Pacha werd
voorgelezen, waarin deze verklaarde
niet te kunnen komen om uitlegging
te geven van de verandering in het
Ministerie en voorstelde zulks Woens
dag te komen doen, werden onmidde-
ljjk hevige protesten vernomen. Er
werd geroepen: We willen niet wach
ten, Kiamil Pacha moet onmiddellijk
komen, wij zullen tot morgenochtend
bijeen blijven in afwachting van zijn
komst.
De afgevaardigde Ismail hield een
heftige redevoering tegen Kiamil Pa
cha en werd zeer toegejuicht. De af
gevaardigde Loetfa trachtte Kiamil
Pacha te verdedigen, maar werd door
heftige protesten in d"e rede gevallen.
De Kamer besloot Kiamil Pacha te
vragen onmiddellijk te komen en uit
leggingen te geven.
De Kamer nam daarop in een zeer
bewogen zitting met 19S tegen S
stemmen een motie van wanti ouwen
in den grootvizier aan, naar aanleiding
van diens weigering om Zaterdag te
verschijnen en uitlegging te geven van
de jongste verandering in het Minis
terie.
Aan het einde van de zitting werd
een mededeeling voorgelezen, waarin
de grootvizier zijn ontslag aankondigt.
Na het aannemen van de motie
van wantrouwen in Kiamil Pacha,
noodigde de Kamer den voorzitter uit
den Sultan mededeeling te doen van
dit besluit en Z.M. uit te noodigen
een Kabinetsleider te benoemen, die
het vertrouwen van de Kamer geniet.
Het gedeelte van de motie, waarin
verklaard wordt, dat mon bijeen zal
blijven om het antwoord van Kiamil
Pacha te vernemen, werd verworpen.
Bjj de heropening van de Kamer,
deelde de president mede, dat hij gister
avond den uitslag der stemming nog
aan den Sultan had medegedeeld, en
als antwoord hierop, onmiddellijk be
richt uit het paleis ontving, dat Hus-
sin Ililmi pasja tot grootvizier, en
minister van Binnenlandsche Zaken
benoemd, en belast was met de for
matie van een nieuw kabinet, terwijl
Zia-ed-Din benoemd werd tot Cheik-
Ul-Islam.
BELGIË.
Eenige dagen geleden vonden, gelijk
men weet, werklieden bij een in aan
bouw zijud huis te Brussel een zeer
goed geprepareerde bom, die, indien
zij ware ontploft, groote onheilen te
weeg zou hebben gebracht. Het par
ket, dat terstond een onderzoek in
stelde, bevond, dat de bewuste helsche
machine was vervaardigd door vier
anarchisten, drie Russen en een
Duitscher, die sedert kort aldaar ver
toefden. Ook was de Algemeens Veilig
heidsdienst te weten gekomen, dat
vele anarchisten naar België waren
uitgeweken, ten gevolge van hunne
verbanning uit Zwitserland.
Het onderzoek bracht aan het licht,
dat de vier individuen een koopman
iD modeartikelen, onder bedreiging
van hem te zullen dooden, een be
drag van frs. 3000 afperstenhoewel
zij dus bekend werd, bleek het on
mogelijk hen te arresteereu. Thans
weet het parket, dat zij zich te Parijs
moeten ophoudenhun bedoeling was
een aanslag te plegen op den heer
Renkin, Minister van Koloniën, oud-
Minister van Justitie, die in deze
qualiteit eenige jaren geleden anar
chisten het land liet uitzettenhet
parket gelooft daarom, dat deze po
ging om een aanslag op zijn leven te
plegen, aan wraak moet toegeschreven
worden. Rechercheurs zijn thans te
Parijs en Londen aan het werk gezet.
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
15)
„Ge hebt mij gezegd, dat dr. Xavier
en de prins oude vrienden waren," zei
zij, „zou er nooit eene verzoening tot
stand kunnen komen? Ik weet er na
tuurlijk niets van, maar ik vind altijd
dat als menscken samen gekibbeld
hebben, het beter voor hen is om met
elkaar in aanraking te komen en er
met elkaar over te spreken. Ik ben er
zeker van datje broer niet haatdragend
is."
Julia schudde haar hoofd. „De vrien
delijkste menschen hebben de meeste
moeite om iets te vergeven, Esther. Mijn
broeder heeft veel geleden door toedoen
van den prins, hij heeft lang geduld
gehad zelfs te veel geduld. Ik ge
loof niet, dat hij het hem ooit verge
ven zal. Als hij het doet, dan zal het
zijn, omdat gij hem het vraagt."
Deze woorden verwonderden Esther
meer dan zij kon zeggen. „Omdat ik
het hem vraag, lieve Julia? Wat heb
ik er mee te maken? Ik weet zeker,
dat ik het nooit vragen zou I"
„Wees nooit zeker van iets, kindlief.
Een paar jaar geleden was ook ik zeker
van eenige dingen, maar nu ben ik niet
zoo vlug meer met mijn besluiten. Frans
verwacht zooveel van je. Hij wilde in
het geheel niet naar mij luisteren, tot
dat ik je naam noemde en hem vertelde
hoe blij ik was, dat gij bij ons bleeft.
Daardoor vergat lijj zijn verdriet. Hij
heeft nu iets om aan te werken en
zal nu deu heelen dag niet meer aan
Spanje denken."
Zij vertelde haar verder dat de weten
schap altijd een middel tot ontspanning
was geweest voor haar broer. Zelfs
terwijl hij een koninkrijk bestuurde,
heeft hij al zijn vrijen tijd gebruikt
voor wetenschappelijke studie. De ge
neeskunde was veel aan hem verplicht
hij had verscheidene nieuwe genees
middelen ontdekt en ze met sncces
toegepast. Hij was'een meester op het
gebied van de geneeskundige electrici-
teit. Hij hoopte de menschheid ver
scheidene weldaden te bewijzen, voor
dat hij stierf, en gaf nu al zijn tijd
aan zijn werk.
„Wij blijven in Londen tot dat de
season voorbij is ik kan natuurlijk
niet vroeger weg gaan en dan gaan
we naar Homburg en de bergen. Ik
benijd je dat je nog nooit in mijn ge
liefd Zuiden zijt geweest. Hier in En
geland weet men niet wat zonneschijn
is; het is er koud en vlak en o, zoo
Openbare leeszalen. In
verband met een door den minister
van Binnenl. Zaken in te stellen
ondorzoek naar aantal en omvang van
werkkring der hier ter lande bestaande
openbare leeszalen en bibliotheken,
heeft de directeur van het Centraal
Bureau voor de Statistiek de burge
meesters van onderscheidene gemeen
ten uitgenoodigd, hem te willen mede-
deeleu de namen en adressen van
genoemde instellingen, welke in hun
gemeenten bestaan. Als openbaar moet
worden aangemerkt eene instelling
voor het publiek toegankelijk, in dien
zin, dat uiet aan bijzondere eischen,
behalve (inancieële, behoeft te worden
voldaan, om van de leeszaal of biblio
theek gebruik te kunnen maken. Be
treffende elke instelling moet worden
medegedeeld of zij is van het Rijk,
van de gemeente, van eene vereeniging
of van een particulier.
Liberale Unie. De vooruit
strevende liberale kiesvereeniging
„Rotterdam" heeft de volgende motie
aaögenomen
acht het gewenscht, dat het
H. B. van de Lib. Unie, zoo spoedig
mogelijk na de totstandkoming van
het Hervormingsprogram overgaat tot
het ontwerpen van een Gemeente
program."
Een Regentschap. Naar aan
leiding van het bericht en de daarop
gevolgde tegenspraak omtrent een
aanstaand Regentschap schrijft de part.
corr. in den Haag van de Pro v. Gron. Crt.
„Het is mij niet duidelijk wat de
tegenspraak beduidt, die hel deze week
ia de pers opgenomen bericht omtrent
de te verwachten instelling van een
Regentschap tijdens de laatste periode
van en na de bevalling van H. M. de
Koningin heeft achterhaald. Was 't
alleen om te doen uitkomen dat die
openbaarmaking van 't juiste feit on
tijdig en daardoor wellicht minder
kiesch was? Dat kan de eenige ver
klaring zijn en misschien was er dan
grond voor het dementiwant regel
is, in 't gelukkige geval, waarvoor we
hopen dat ook thans gedurende korten
tijd het hoogste Staatsgezag aan andere
handen wordt toevertrouwd, dat de
instelling van het Regentschap eerst
een viertal weken voor de gebeurtenis
die er aanleiding toe geeft, plaats
vindt. En we hebben dan naar 't zich
laat aanzien nog eenige weken den
tijd. Maar dat het gebeuren zal
gelukkig, omdat 't bewjjs is dat H. M.
in volkomeü gezondheidstoestand den
blijden dag van haar moederschap
te gemoet gaat, dat staat wel vast.
En ik kan u er bij verzekeren dat de
tijdelijke waarneming van 't koninklijk
gezag ditmaal aan Z.K.H. den Prins
der Nederlanden, gemaal der Koningin,
zal worden toevertiouwdiets wat,
ik erken het, wel voor de hand
ligt, maar waaromtrent toch nog eenig
verschil van gevoelen moet zijn ge
bleken bij de aanvankelijke voorbe
reiding van den maatregel. Er zijn er,
die meenen dat aan H. M. de Koningin-
Moeder, met 't oog op haar hernieuwde
erkenning van haar groote verdiensten
als Regentes, de opdracht andermaal
moest zijn vereerd. Daar is natuurlijk
öök iets vöör te zeggen maar ratio-
neeler en natuurlijker schijnt mij, in
de huidige omstandigheden, de opdracht
aan den prins-gemaal, wiens titel als
zoodanig niet alleen, maar ook wiens
vervelend. Als ik het niet voor mijn
broeder deed, dan ging ik morgen weg.
Maar hij bewondert jullie doktoren, hij
beweert dat hij hier kan studeeren de
bibliotheken zijn hem van veel nut en
au heeft hij jou och lieve kleine
Esther ik ben zoo dankbaar dat je ja
gezegd hebt I"
Esther had feitelijk nog nooit ja
gezegd maar ze was niet moedig ge
noeg om het geluk harer vriendin te
verstoren en zij begon nu iu te zien,
dat haar ja of neen er eigenlijk niet
veel toe deed en dat deze menschen
haar toestemming als reeds gegeven
beschouwden. Toen dr. Xavier dan
ook een uur later het boudoir binnen
kwam, ging h|j dadelijk naar haar toe
en bedankte haar voor hetgeen zij
nooit beloofd had.
„Mijn zuster heeft mij van avend
zeer gelukkig gemaakt", zei hjj, ter
wijl hij zijn hand op Esther's schouder
legde eu niet veel meer dan fluiste
rend sprak. „Ik wist dat ik een vrien
dinnetje en een kameraad gevonden
had, maar ik wilde graag, dat ze het
mij zelve zei. We zullen morgenochtend
aan ons werk beginnenik hoop dat
gij het nooit vergeten zult, camarade."
Esther wist bijna niet wat ze hem
zou antwoorden. Zijn gezicht was
buitengewoon bleek, eu er waren
donkere kringen om zijne doordringen
de oogen. Zjj veronderstelde dat by
veel geleden had in de weinige uren,
die or verloopen waren sedert zijne
thuiskomst en had dan ook niet den
moed om hem onvriendelijk te ant
woorden. Zy was trouwens al besloten
om in huis te blijven, waar men haar
zoo vriendelijk behandelde eu ze zei
ook niets dan „Ik geloof het niet of
liever ik heb er veel vertrouwen in.
U zult in mij een volgzame leerling
vinden. Ik zou nooit kunnen vergeten,
wat ge voor mij gedaan hebt."
„Dat moet go onmiddellijk verge
ten", antwoordde hij. „Dat is mijn
eerste order. Ik heb een gunst ont
vangen, ik moet zeggen, „ik dank u."
We zullen er niet meer over spreken.
De piano open zing mij iets voor
kleine camarade, ik hoor uw stem
zoo graag."
Esther ging gehoorzaam naar de
piano en terwijl zij zong, merkte zij,
dat haar gastheer op de sofa neerviel,
en zijn oogen sloot, als iemand, die
rust tracht te vinden. Langzamerhand
begonnen zij allen moe te worden en
toen het elf uur sloeg, was zelfs Julia
bereid om naar bed te gaan.
Ondanks haar nieuwe angsten, on
danks de geheimzinnige onbekende
toekomst, die op haar loerde, sliep
Esther rustig en zonder te droomen
en werd eerst wakker door de stralen
der morgenzon. Haar eerste gedachte,
toen ze wakker werd, was een gevoel
werkdadig optreden als lid van den
Raad van State, generaal en admiraal
en beschermer van velerlei nationale
instellingen en werken, hem er ten
volle aanspraak op geven dat hij niet
worde voorbijgegaan en zelfs bij de
hoogvereerde Koningin-Moeder achter
gesteld. Gij kunt er dan ook zeker
van zijn dat 't voorstel om het Re
gentschap in te stellen, dat in Maart
wordt verwacht bij Raad van State
en vereenigde vergadering der Staten-
Generaal, met algemeene instemming
ontvangen en aangenomen zal worden."
Gok-in richtingen. De
Haagsche Kouter van de P. G. Ct.
schrijft over de zoogenaamde effecten
kantoren, die „dollar tickets" uitgeven.
„Dit zijn prachtige gok-inrichtingen,
gansch en al er op berekend om den
kleinen man de zuurverdiende spaar
penningen af te troggelen. Je betaalt
er een rijksdaalder, wordt daardoor
nominaal deelhebber in een effect,
waarin ge gespeculeerd wilt hebben.
Ge beweert dat de koers den volgen
den dag zal stijgen tot een of andere
noteering. Gebeurt dat, dan wint ge
een aardige bedrag, doch in elk ander
geval zijt ge uw rijksdaalder kwijt.
In den laatsten tijd zijn dergelijke
instellingen als paddestoelen uit den
grond verrezen en het verwondert
me, dat tot nog toe geen enkele jus-
titie-man er aan gedacht heeft er
paal eu perk aan te stellen. Het eerste
artikel der Loterij wet is er volkomen
op van toepassing, en zelfs wie zal
willen beweren, dat speculatie princi
pieel verschilt met kansspel, zal men
onmiddollijk moeten toegeven, dat die
dollar-ticket-geschiedenis net zooveel
op speculatie gelijkt als onze huiskat
op den dom van Keulen. Maar 't is
ook wel zoo gemakkelijk om krachtig
op te treden tegen een koekloterij ten
plattenlande dan tegen de geraffi
neerde geld wolven,die er mooie firma's,
groote kantoren en een ledige
brankast op na houden en de arme,
op goud beluste slokkers, hunne zuur
verdiende rijksdaaldertjes afzetten I"
Beoefening van publiek
rech t. Door een aantal juristen van
naam, beoefenaars van publiek recht,
is een circulaire gericht tot de Neder-
jandsche juristen, ten einde de beoefe-
-.1 U 11 til
van verademing, dat haar slaap niet
verstoord was geworden door grieze
lige voorstellingen.
Zij kleedde zich op haar gemak
aan, wel wetend, dat zij bij t(jds op
was. Haar werk zou na bet ontbijt
beginnen en het gevoel, dat er nu
geen sprake was van uitstel, had haar
vroeger wakker doen worden. In den
tuin waren de knechts bezig om de
rozenblaren te verzamelen en de gras
perken te begieten. Esther begon er zich
van te verbazen, hoeveel bedienden
er wel in huis waren en was nog
bezig met haar berekening, toen er
aan de deur geklopt werd. Zij dacht
dat het de kamenier was en zei „bin
nen". Er werd echter geen gevolg
gegeven aan die uitnoodiging en toen
er nog eens geklopt werd, liep zij snel
naar de deur en deed haar zelf open.
„Wie ie daar?" vroeg zij.
„Senorita het bad is gereedBij
den eersten blik onderscheidde zij een
wit gewaad en de doordringende
zwarte oogen van een rreemdeling,
de bruine hand en de glimmende witte
tanden van een Arabier. Zij wist dat
ze dien man wel eens meer gezien
had. Zijn blik had haar gadegeslagen
terwijl zij sliep.
Wordt vervolgd
