DAGBLAD
AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
VOOR
No 69 DINSDaG 23 MAART 1909. 6e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
FEUILLETON.
DR. X AVIER.
BUITENLAND.
MLANDEB
Tot plaatsing tan iidvcrtcntiën en reclames van bniten liet kanton Amersfoort in dit triad is „uitsluitend" gercclitigd liet Algemeen Binnen- en Bnitentandscti Advortcntiebnroau B. V. ALTA, Warmoesstraat 76—78 to Amsterdam.
Hoofdredacteur R. Gr. RIJKENS.
Abounementsprij s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad f 4.
Franco per post id. - 5.60
Per 3 maanden id. - 1.
Franco per post id. - 1.40
Afzonderlijke nummers0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Adverténtiên
Van 1 tot 5 regels0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
Zij, die zich met I APRIL op dit
blad abonneeren, ont angen de tot dien
datum verschijnende nommers gratis.
Wenschen op hitgebied van Industrie-
en Huishoudonderwijs.
In hare Zaterdag alhier gehouden
lezing heeft, zooals in ons verslag
werd gemeld, mej, Heyboom, de wen
schen meegedeeld, betreffende indu
strie- en huishoudscholen, zooals die
geformuleerd zijn door het Congres te
Freyburg in September 1908.
Het komt ons, met liet oog op onze
vele lezers, die belang stellen in dit
onderwijs, van belang voor, deze wen
schen hier nog eens in extenso mede
te deeleD. Zij luiden als volgt
A. Onderwijzend personeel:
(cours normaux).
1. Het onderwijs moet alléén wor
den toevertrouwd aan een leerares, die
aan een opleidingsschool is voorbereid.
2. De opleidingsschool moet als leer
lingen slechts aannemen hen die een
lagere acte bezitten of in ontwikke
ling daarmee gelijk staan.
3. De opleidingscursus moet min
stens één jaar duren.
4. Het onderwijs moet klassikaal
practise!) en theoretisch gegeven wor
den en door een examen worden be
sloten.
5. De lessen moeten volgens de
wetten van ziel- en opvoedkunde wor
den gegeven, op zulk een wijze, dat de
leerlingen de methode later bjj haar
eigen onderwijs kunnen overnemen.
6. Aan de normaalschool moet een
leerschool verbonden zijn.
7. Al naar de behoefte in een streek
of land het aangeeft kan of moet bet
onderwijs min of meer het karakter
van tuin of landbouw huis
houdonderwijs aannemen.
Het congres wenscht verder ter be
vordering van de ontwikkeling van de
gediplomeerde onderwijskrachten in
verschillende landen op te richten of uit
te breiden
a. voordrachten of cursussen in
verschillende districten of arrondisse
menten.
b. repetitiecursussen of aanvullings-
cursusseD, die bijv. door het personeel
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
45)
Laat hem niet terugkeeren tot zijne
rechters, zij breDgen u hier, omdat zij
weteD, dat hy dan zal volgen. Houd
hem uit den val, ze willen hem
dooden."
Zij uitte een onderdrukten kreet en
de sluier viel van haar gezicht. Op
dat oogenblik reed het rijtuig de stads
poort in, de wachten omringden het;
zy hoorde verscheiden stemmen zich
verheffen en zag de lichten en de
menschen in de straten. De Moor was
echter in de meDschenmassa verdwe
nen. Esther wist niet of hij een vriend
of vijand van haar was. Het was
alsof schaduwen haar leven omring
den. Zij reed de stad van haar gemaal
binnen maar het was haar alsof het
hek van de een of andere reusachtige
gevangenis achter haar dicht viel.
XV.
Arthur van Cadi kende het karak
ter van zjjne landgenooten te goed om
een oogenblik te twijfelen aan de be-
der opleidingsscholen kunnen worden
gegeven
c. bibliotheken met vakboeken en
vaktijdschriften, waardoor de gediplo
meerden op de hoogte blijven van
nieuwe stroomiu ;en en uitvindingen
op haar gebied.
Het congres verklaart eindelijk, dat
wanneer men het onderwijs weten
schappelijk opvat, het ook de meer
intelligente vrouwen zal trekken, die
zonder dat, haar minachting voor de
opleiding in de praktijk niet zullen
overwinnen.
B. Wat de principes be
treft, die aan de opleiding ten grond
slag liggen wenscht het congres:
De inrichting van elke huishoud
school moet zoo eenvoudig mogelijk
zijn en aansluiten bij de huiselijke
behoefte van het meerendeel der leer
lingen.
Het is wenschelyk „reizende keu
kens" in te richten voor alle streken
waar het onderwijs niet bekend is of
gewaardeerd, en in plaatsen waar voor
de oprichting van een vaste school de
middelen ontbreken.
Deze reizende keukens moeten van
een centraal punt uitgaaD. Met het
oog op deze keukens moet er opge
merkt worden dat bij nieuw te bouwen
gemeente- of particuliere scholeu een of
meer lokalen voor dit onderwijs in
het bestek worden opgenomen. -
(lste Serie. Programma
van datgene wateigenlijk
tot het huishoudonderwijs
behoort).
Wat betreft het eigenlijke kook-
onderwijs, moet men de leerlingen
wennen vlug en praclisch te bereke
nen de onkosten van elk der gerech
ten of maaltijden door haar klaarge
maakt.
Men moet rekening houdeD met de
verschillende opvattingen betreffende
de wijze van zich te voeden, zooals
bijv. de vegetarische, die een grooten
invloed heeft op keuze en wijze van
bereiding van het voedsel.
Wat het programma voor knippen
en confectie betreft, moet men reke
ning houden behalve met de gewoonten
van de streek, met de eischen der
gezondheidsleer. Vandaar dat men
maten voor elke persoon afzonderlijk
moet leeren nemen, beter dan zich
teekenis van den aanval op St. Girons
of aan het waarschijnlijke gevolg er
van. Nauwelijks had Martinez, de ste
ward, hem medegedeeld dat er voor
de poort van het kasteel ruiters ston
den, die den toegang eischten, of hij
begreep dat het aanhangers waren
van Francisco Xavier en van de hem
vijandig gezinde partij van zijn volk.
Niettegenstaande dat, was hij toch
niet precies in staat om uit te ma
ken, voor welke rol z(j gehuurd wa
ren en ofschoon h(j niet hang was
voor zijn eigen leven, noch voor dat
van de vrouw, die hij lief had, be
greep hij toch, dat er gevaar aan ver
bonden was en trotseerde hij dat met
den moed aan zyn ras eigen.
„Het is zeker Alonzo van Vice-
Dessos en zijn troep," zei hjj, terwijl
hij opsprong en naar hun razend ge
bons op de poort luister de. „Dat zou
ik nooit gedacht hebben, Martinez
wat zoeken zij hier in 's hemelsnaam?"
De steward antwoordde hem met
cynische kalmte, die dertig jaren, in
dien gevaarlijken dienst doorgebracht,
hem geleerd hadden.
„Dan zullen ze u wel zeggen als
zij de deur op engetrapt hebben, Hoog
heid," zjj hij. „Luister maar eens, ze
zijn op de ophaalbrug."
Op dat oogenblik rende Arthur
haastig de trap op naar Esther's ka
mer en deed voor haar veiligheid, wat
aan algemeene opgaven te houden, die
voor niemand geheel passend zijn, en
vooral het onderwijs volgeDS paeda-
gogische methode geven waarbij niet
alleen vakkennis aangebracht, maar
vooral de algemeene ontwikkeling be
vorderd, initiatief en oordeel ontwikkeld
wordt. Men moet de leerling laten
rekenen, berekenen, oog voor lijn en
kleur leeren krijgen.
(2d e Serie. Programma van
de wetenschappen), die bij het
huishoudonderwijs moeten worden on
dergebracht.
Het huishoudonderwijs moet als
stevigen ondergrond hebben de resul
taten der natuurwetenschappen.
Het onderwijs in natuurlijke ge
schiedenis, natuurkunde en scheikunde
zal elk afzonderlijk toch wel uiet meer
dan één uur kunnen gegeven worden
door gebrek aan tijd. Het zal dus bij
alle lessen in koken, huishoud
kunde enz. de toepassing moeten vin
den en de leerares zal dus handig en
lenig genoeg moeten zijn om daar de
leerlingen telkens de aansluiting te
doen vinden, en haar belangstelling in
die richting op te wekken, zonder af
breuk te doen aan de waarde van de
praktijk.
Bij de lessen aan jongere leerlingen
zal men zich dikwijls moeten bepalen
tot de praktijk, en de practische re
sultaten der wetenschap men moet
in dit geval de leerlingen zooveel mo
gelijk leeren zich rekenschap te geven
van al haar handelingen.
Beginselen van gezondheidsleer zul
len worden aangebracht o.a. bij de
behandeling van de functie der in
wendige organen van het lichaam, bij
de bespreking van de voeding, woning
en kleeding. De onderwijzeres zal
haar onderwijs zoo veel mogelijk aan
doen sluiten bij de praktijk van het
leven en leeren hoe men moet adem
halen, moet kauwen enz.
(3de serie. Programma van
alle noodigeleerstof, die als
aanvulling dient voor het
eigenlijke huishoudonder-
w ij s).
Elke huishoudschool moet aan de
leerlingen iets leeren omtrent hoofd
begrippen van cultuur van bloemen,
groenten en vruchten. Een tuin moet
hij kon aangezien hij vlug kon na
denken, drong het dadelijk tot hem
door dat zijn oude vijand, de hertog,
hem dien slag had toegebracht met
de snelheid van den Spanjaard. Ge
dekt door deze gehuurde schelmen,
wier medeplichtigheid zoo gemakkelijk
gekocht kan worden, had hij een aan
val op touw gezet, waarvoor hij ner
gens anders de gelegenheid zou kun
nen vinden. Arthur begreep dadelijk
dat zijn huwelijk de sleutel was tot
die openhartige oorlogsverklaring. Hij
twijfelde er geen oogenblik aan dat
zij hem zoo mogelijk naar Cadi zou
den brengen om zijn vijanden te woord
te staan. En het drong onmiddellijk
tot hem door dat hy hun tot eiken
pry's de loef moest afsteken, zelfs op
gevaar af van een lafaard te schij
nen en op de vlucht te slaan. Dat
idee kwam in hem op, toen hij Es
ther gelastte haar deur te sluiten. Als
hij de wachtpost boven op den pas
maar kon bereiken, dan zou deze
troep bandieten er kaal af komen en
dan zou de rest van zelf terecht ko
men. Het gevolg daarvan was dathij
alles op één kaart zette, van het huis
naar de stallen vluchtte, op het eerste
het beste paard sprong, dat hy vond
en naar de wachtpost galoppeerde.
Een dergelijke handelwijs was echter
half en half doorzien door Alonzo en
zjjn makkers. Zij hadden bij den in-
aan de school verbonden zyn voor de
practische toepassing.
De leerlingen moeten niet alleen tot
huishoudster, maar ook tota.s. moeder
worden opgevoedzy moeten leeren
hun lichaam zoo te verzorgen, dat zij
moeder kunnen worden, haar moet
onderwezen worden hoe de kinderen
met verstand kunnen gevoed en groot
gebracht worden lichamelijk en gees
telijk.
Wat betreft de a 1 g e m e e n e so
ciale beteekenis van het huis
houdonderwijs spreekt het congres
de volgende wenschen uit
Het huishoudonderwijs maakt de
vrouw krachtig om te strijden tegen
het alcoholgebruik, waarbij haar in
vloed zeer groot kan zijn en waarbij
zy zelf indirect betrokken ishet
onderwijs moet dienstbaar gemaakt
worden aan den strijd tegen de tur-
berculose, tegen de groote kinder
sterfte.
Het kunstgevoel der leerlingen moet
worden ontwikkeld door de plaats
waar zy werken door de keuze van
het gereedschap waarmee gewerkt
wordt, de keuze van voorwerpen die
bewerkt (schoongemaakt) worden bij
de bespreking van inrichtingen, meu
bileering enz.
Door het huishoudonderwijs moeten
onze jonge meisjes leeren voelen, hoe
zy als vrouw, huisvrouw en moeder
met allerlei maatschappelijke toestan
den in aanraking komt, die ze door
haar handelingen kan helpen verbete
ren of tegenwerken zij moeten door
het onderwijs er o.a. zich rekenschap
van leeren geven, niet alleen of zij
bij inkoop goede waar voor haar geld
krijgen, maar er zich van bewust
worden hoe zy als koopster indirect
nen goeden invloed moeten uitoefenen
op het lot vaD hen, die de voorwerpen
vervaardigen.
Ook kan men er toe mede werken,
dat het land niet ontvolkt wordt en
de trek naar de groote steden te sterk,
o a. dooi goed huishoud tuin-
bouw-onderwijs te geven en daardoor
te platte lande de vrouw voor haar
werk op de boederij eu het land tech
nisch te bekwamen.
Als conclusie stelt het congres te
Freyburg er prijs op te verklaren dat
gaDg van den stal een schildwacht
gezet, maar één zweepslag joeg hem
op de vlucht en voor dat hij tot zich
zelf gekomen was, was Arthur al
honderd meters weg, terwijl zyn vij
anden, die door het gillen gewaar
schuwd waren, hem zoo snel zij koD-
den, achtervolgden.
Een zeker gevoel van vreugde ver
vulde Arthur terwijl hy woest voort-
galoppeerde. Hij wist dat een vrouw
hem eiodelyk had wakker geschud
uit zijn onverschilligheid. Het oude
onverschillige leven was voorbij, ter-
wille van Esther zou hij zich herione
ïen dat hij een man was.
Een zeker aantal mannen waren hem
gevolgd, maar van het aantal waren
er verscheidene, die de vervolging
weldra opgaven en den mogelyken
roem overlieten aan hun moediger
makkers. De gevaren van den weg
hadden zeker wel dapperder mannen
afgeschrikt, want het was dikwyls
niet meer dan een gemzenpad boven
een afgrond, een lint gelijk dat zich
om de bergtoppen wond. Men be
hoefde maar even uit te glijden op
de sneeuw of een verkeerden stap te
doen en men zou hals over kop vijf
duizend voet naar beneden zijn ge
vallen in den zwarten afgrond. Arthur
die van af zyn prilste jeugd paard
had gereden, liet zich niet afschrik
ken door dat gevaar. De sneeuw, die de
het ten gevolge van deze wenschen
hoopt dat overal de volgende drie
punten verwezenlijk zullen worden
lo. het huishoudonderwijs moet, om
aan zijn doel te beantwoorden gegeven
worden aan niet te jonge leerlingen,
(boven de 12 a 14 jaren.)
2o. Het huishoudonderwijs moet op
liet programma gebracht worden vnn
de opleidingsscholen, van de scholen
voor meer uitbreid en hooger onder
wijs, vooral ook op het programma
der exameneischen voor onderwijzeres
bij het L. O.
3e. Erkennende, dat liet huishoud
onderwijs groote opvoedende en ont
wikkelde waarde heeft kan men geen
cathegorie van vrouwen noemen, voor
wie het onderwijs niet noodig zijn zou
vandaar dat ieder aan dat onderwijs'
moet kunnen deelnemen, en dat het
wenschelijk zijn zal, het volgen van
liet huishoudonderwijs langzamerhand
verplichtend te stellen.
Mejuffrouw Heyboom heeft toezeg
ging gedaan om in den loop van dit
jaar voor de leden der vereeniging
„Industrie- en Huishoudschool" nog
een voordracht te komen houden over
een of ander onderwijs dat men wen
schelijk mocht achten.
DE BALKAN-CRISIS.
Nadat de pogingen van Rusland,
zoowel als van Frankrijk, om het
Oostenrijksch-Servische geschil op te
lossen, herhaaldelijk schipbreuk had
den geleden, is thans de Engelsclie
Regeering ten tooneele verschenen,
om op haar beurt haar krachten te
beproeven, aan de ontwarring dei-
moeilijkheden.
Dat Rusland by zijn interventie
niet slaagde was te begrijpen. De Oos-
tenryksehe Regeering moest alles
wat van Rusland uitging, wantrou
wen. Het Tsarenrijk toch was in 't
Serviscb-Oostemyksche geschil betrok-
hoeven van zijn paard deed opvliegen,
de donkere schaduwen, de kreten
achter hem, wekten hem tot den strijd
op, waarvan de vrijheid de prijs was.
Daarginds, ver hoven deze dood
stille en donkere wereld, flikkerden
de "lichten vau den wachtpost, dien
hij wilde bereiken. Hij verbeeldde
zich, dat als hjj die deuren kon be
reiken, Francisco Xavier de loef zou
afgestoken worden. Hij zette zijn paard
aan en lachte om het lawaai achter
zich. En toch kwamen zij al dichter
bij het getrappel der hoeven was
duidelijk te hooreD, de wedren was
nog niet gewonnen, ze was eigenlijk
pas begonnen!
Hy had op goed geluk af een paard
uit den stal genomen niet wetende
dat dat dier pas liet rytuig van Foix
naar het kasteel getrokken had. Het
was al moe en werd nu zoo uitgeput
door dien moeilijken weg, dat zyn
flinke galop weldra ontaardde in een
draf en per slot niet veel meer was
stapvoets loopen. Die angstaanjagende
waarheid drong tot den ruiter door
op het oogenblik, waarop hjj verze
kerd was van zyn succes. Hij hield
zijn paard in, omdat hy niet anders
kon en begon na te denken over zijn
spel met den ouden Xavier. Beneden
bem op den weg doemde de voorste
zijner vervolgers uit de duisternis op.
Wordt vervolgd.)