DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN. No. 85 DINSDAG 13 APRIL 1909. 6e JAARGANG. Ditgave van da Naaml. Vanoootsehap „DE EEMLANOER". Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Hoe is het Staatspensioen elders geregeld FEU1LLETOJN. DR. XAYIER. s SEMLANDEH Hoofdredacteur R. G. RIJKENS. Abonnementsprijs Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad Franco per post id. Per 3 maanden id. Franco per post id. Afzonderlijke nummers f 4.— 5.60 - 1.— - 1.40 - 0.05 Bureau: BREEDESTRAAT 18. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertentlën: Van 1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 Buiten het Kanton Amersfoort per regel!- 0.10 (By abonnement belangrijke korting.) Tot plaatsing tan advertcntiön cd rtclames van Imilon het kanton Amersfoort in dit lilad is „uitslnitend" gerechtigd het Algemeen [linnen- en Bnitenlandscli Advertentiebureau fl. ALTA, Warmoesstraat 76—78 to Amsterdam. Een der leuzen in Juni a.s. is vóór of tegen Staatspensioen'. Een leuze, welke nog minder dan de antithese, eene goede scheidslijn in de politiek aangeeft en wellicht nog meer ge schikt is om warm bloed te verwek ken, niettegenstaande degenen, die niet tot de voorstanders kunnen wor den gerekend, voor het overgroote deel uit de nuchtere overweging, dat het financieel niet mogelyk is Staats pensioen in te voeren, zich niet onder die voorstanders scharen. Intusschen is de leuze schering en inslag in den reeds ontvlamden politieken strjjd, zonder dat de partijen over en weer zich voldoende rekenschap geven, ol het financieel wel mogelijk is Staats pensioen in te voeren en hoe elders, waar men Staatspensioen heeft, dit is geregeld. De eerste vraag is zeker belangrijker dan de tweede, doch voor heden meenen wij goed te doen onze lezers een overzicht te geven van de regeling elders. Allereerst de Eogelsche wet van 1 Augustus 1908, welke 1 Januari 1909 in werking is getreden Het is wen- schelijk een kort overzicht van de voorgeschiedenis te geven, daar ook hieromtrent nog wel eens van mis verstand blijkt. Voor de eerste maal kwam de vraag van Staatspensioen, die eene onder steuning van Staatswege aan ouden van dagen, waarop dezen, zonder in de kosten te hebben bijgedragen, recht hebben, in 1893 in eene Koninklijke Commissie ter sprake, die zich met eene herziening der Armenwet bezig hield. Er werd toen voorgesteld alle daarvoor in aanmerking komende per sonen na het bereiken van den 65- jarigen ouderdom wekelijks 5 shilling (f3.uit te keeren. De Commissie verklaarde dit wegens de kosten, 24^ millioen pond sterling 300 mil- lioen gulden), niet uitvoerbaar. In 1896 werd een tweede Commissie benoemd met opdracht „alle haar bekende systemen die door Staatshulp of op andere wijze voor den ouden dag van den werkman willen zorgen" te onder- Naar het Engelsch van HAK PEMBERTON. 60) „Het is een gevaarlijk pad, me vrouw", zei hij kortaf„als u bang zjjt, zeg het m|j dan I ik zal u dan op de gevaarlijke plaatsen de hand reiken, maar u moet voorzichtig zijn' Zij antwoordde hem, dat ze niet bang was. Het gevoel, dat zij haar echtgenoot zou zien, dat h|j misschien wel kennis droeg van haar komst, gaf haar moed en staalde haar zenuwen. „In Zwitserland heb ik leeren klim men", antwoordde zy. „Ik ben er zeker van dat het mjj niet zal hinderen. Ga als 't u blief maar doorik ben na tuurlijk wat angstig". Zonder een woord te zeggen, keerde hy zich om, en begon hy een rotsig pad op te klimmen dat langs menigen steilen afgrond voerde. Toortsen in groote luchters gestoken, wierpen hun schemerachtig licht op dien weg, en daar zy schaduw verspreidden, be moeilijkten zy het klimmen nog. Hier ën daar, als de weg zigzag liep en een verkeerde schrede de reizigster hals zoeken. Uit meer dan 100 stelsels koos zy slechts een te onderzoeken uit, nl. dat alle personen boven 65 jaar met een wekelijksch inkomen van 2| shil ling (f 1.50) tot 5 shilling (f3. een zoodanig pensioen zouden ontvangen, dat hunne gezamenlijke inkomsten 5 shilling (f,3. ),per week zouden zjjn. Terwijl alle andere stelsels niet eens de moeite van een onderzoek waard werden geacht, meende de Commissie ook dit onderzochte stelsel, dat buiten de administratiekosten 30 millioen gulden zoude kosten, te moeten ver werpen, deels omdat zy vreesde, dat de natuurlijke drang tot sparen zoude worden verlamd, deels omdat eene behooriyk schifting van pensioenbe- rechtigden van de overigen praktisch niet uitvoerbaar zou zjjn. In 1908 werd de Commissie ontbonden, nadat zy alle systemen had verworpen. De invoering van Staatspensioen in Nieuw-Zeeland bracht de vraag op nieuw naar voren. Tal van voorstellen werden in het parlement gedaan en in April 1S99 werd uit het parlement eene commissie benoemd, die een stel sel, veel gelykend op dat van 1893, aanbeval, volgens hetwelk onder be paalde voorwaarden ieder 65-jarige met een gezamenlyk inkomen van hoogstens 10 shilling (f 6.een weke- lijksch pensioen van 5 tot 7 shilling zoude ontvangen. Daarmede was het eerste vaste plan gemaakt. Een nieuwe parlements-commissie van 1903 beval dit stelsel van 1899 zonder veel wijzi ging aan en na lange voorbereiding is daaruit de wet van 1908 voortge komen. Ook in Engeland is Staats pensioen dus niet in enkele dagen ingevoerd, zooals soms wordt beweerd. Volgens deze wet van 1908 zullen alle 70-jarigen, die 20 jaren Britscb onderdaan zijn en in Groot-Brittaunië wonen en wier jaarlijksch inkomen f378 niet te boven gaat, een oudei- domspensioen ontvangen, dat bedraagt bjj een jaarlijksch inkomen beneden f 252,— wekelyks f 3, bij een jaarlijksch inkomen tot f 283,50 wekelyksch f 2,40 b|j een jaarljjksch inkomen tot f 315,— wekelyksch f 1,80 bij een jaarljjksch inkomen tot f 346,50 wekelyksch f 1,20 over kop in den afgrond had kunnen doen vallen, bood kolonel Varez haar nogmaals zijn hand en heesch haar zoo naar boven. De vallei konden zij in het schemerlicht duidelijk onder scheiden, een stad in een machtig groote kom, een waas van rook, een rivier die zjjn gerimpeld zilver statig voortdreef. Esther wendde vastbe raden haar blik af van die schrikaan jagende beelden. Het verlangen om haar echtgenoot te ontmoeten ver dreef iedere gedachte aan gevaar. Zy wilde doorloopen het uitstel martelde haar, z|j voelde geen vermoeieniseen koele wind komende van de sneeuw boven haar, joeg haar het bloed naar de wangen en versterkte haar. Toen kolonel Varez stand hield om haar te vertellen, dat de tocht ten einde was, vroeg bij zich zelf af waarom hij te voren niet gezien had, dat zij zoo mooi was. „Binnen een uur verwacht de her tog uw antwoord, mevrouw", zei h|j, toen ze de ophaalbrug overgingen, en op den drempel van het slot stonden. „Als u die voorwaarden aanneemt, is dit de eenige uitweg". Z|j antwoordde. „Ja ja, ik weet het wel". Een van de wachters aan de Moorsche poort schoof de zware gren dels weg en liet hen binnen. Een ge- heele compagnie van de garde lag op haar gemak rond het vuur, dat de 'D bij een jaarljjksch inkomen tot f 378, wekelyksch f 0,60 Onder inkomen wordt daarbij niet alleen arbeidsloon begrepen, maar ook alle inkomsten uit grond- of ander be zit, zoomede uit andere bronnen voorts wanneer „eenig vermogen" on gebruikt ligt, ook de inkomsten, welke bij een goed gebruik daarvan te ver wachten zouden zjjo. Teneinde mis bruiken tegen te gaan of te voor komen zijn eenige bepalingen gemaakt. Van bet pensioen bl|j ven uitgesloten lo. zij, die bedeeling ontvangen. Als zoodanig wordt o.m. niet gerekend: geneeskundige hulpondersteuning om een van den pensioenberechtigde af hankelijk persoon in een krankzinni- gesticht, asyl of ziekeninrichting te kunnen doen verplegen ondersteuning in begrafeniskosten, enz. 2o. zij, die verzuimd hebben voor zich en hun gezin te zorgen door vol gens hunne bekwaamheid arbeid niet te verrichten evenwel verliest nie mand recht op pensioen, die gedurende 10 achtereenvolgende jaren tot zijn 60ste levensjaar eene premie of con tributie aan zieken-, workloozen- en pensioenkassen heeft betaald, teneinde bij ouderdom, ziekte, invaliditeit en werkloosheid verzekerd te zyn: 3o. zy, die in een krankzinnigen gesticht verpleegd worden t|jdens hunne verpleging 4o. zij, die een straf hebben onder gaan, welke het recht op pensioen opheft. Wanneer iemand tot eene gevangenisstraf wordt veroordeeld, welke niet door eene geldboete is te vervangen, gaat het recht op pensioen verloren voor den tijd der straf en de eerste 10 jaren na het ontslag uit de gevangenis. Wordt een 60-jarige op grond van eene overtreding van de Drankwet met hechtenis gestraft, dan kan hem,-voorzoover bij niet reeds op vorenstaande gronden zjjn recht op pensioen heeft verloren, voor ten hoogste 10 jaar het pensioen worden ingehouden. De Staat heeft zich uitdrukkelijk het recht voorbehouden onrechtmatig verkregen pensioenen terug te vorde ren, zelfs van de erfgenamen van den ten onrechte als pensioenberechtigde Ie boek staande. De Engelsche pensioenwet is, reeds koks hadden aangemaakt, en op de wallen zaten de artilleristen naast hunne kaunonnen te ontbijten. Het aantal en het gewichtige optreden van de garde maakten meer indruk op Esther dan wooiden of bedreigingen zouden hebben te weeg gebracht. Zy begreep dat Arthur uuchtig bewaakt werd, dat hij zyn vrijheid totaal kwjjt was. En het gebouw zelf gaf haar ook dien indruk. De eene poort voor, de andere na ging bij hunne aankomst open. In de galerijen waarin eertijds de stem der Muezzins had weerklonken, kon men nu de eentonige stappen van den schildwacht hooren. Zy hadden den prins op een binnen plaats van den citadel gevoerd, aan weerzijden er van bevond zich een groote hall, door een koepel gekroond en met wit marmer geplaveid. Midden in het peristyle stond een fontein, die zjjn stralen in een marmer bekken liet vallen. De buitengewoon fraaie bouw van bogen en zuilen die nu door de eerste stralen der morgenzon verguld werden, moest zelfs den meest in zich zelf gekeerden bezoeker opvallen. Het scheen alsof Esther in een Moorsch tooverland verplaatst was toen haar gids het gordijn op zijde schoof en haar de kamer aanwees, waar Arthur haar verwachtte, bleef z|j een oogenblik besluiteloos op den door de beperking tot diegenen, die een inkomen van minder dan f378, 's jaars hebben, door het bedrag dei wekelijksche uitkeering, welke snel daalt met betrekkelijk geringe stij ;ing van het inkomen en door het ont breken van eene bijdrage van don pensioenberechtigde, geen verzekerings wet, maar eene verzorgingswet, welke met de eigenlijke armenwet slechts in zoover verschilt, dat de pensioen wet een recht [op pensioen geeft en niet de burgerrechtelijke gevolgen der bedeeling medebrengt. De pensioenwet van Nieuw-Zeeland dateert van 1 November 1898 met een overgangstijdperk van 3 jaar, dat later tot 1900 is beperkt. De pensioen berechtigde moet 65 jaar oud, ingeze tene der Kolonie en sedert 25 jaar daar woonachtig zjjn. H|j mag in de laatste 12, respectievelijk 25, jaar niet tot bepaalde straffen veroordeeld zijn, van goed zedelijk gedrag zijn en geen inkomen van meer dan f 624,— heb ben, geen vermogen grooter dan f 3240,- bezitten. Het pensoen be draagt hoogstens f 216,en ver mindert met f 12,voor elke f 12, inkomsten boven f 408,inkomen of f 180, vermogen. Ia 1905, is de Wet gewjjzigd. Het pensioen bedraagt nu hoogstens f 312,en vei mindert met f 12,voor elke f 12,in komsten boven f 408,inkomen of f 120, vermogen. Het pensioen wordt nog verleend aan hen, die jaarlijks hoogstens f720,inkomen of f 3120, vermogen hebben. Het voorbeeld van Nieuw Zeeland vond navolging ia Nieu .v-Zuid-Wales (11 December 1900) en in Victoria (11 December 1901), welke beide wet ten later zyn gewijzigd (1 Januari 1908). Ook Queensland heeft Staats pensioen ingevoerd door de wet van 15 April 1908, op 1 Juli 190S in werking getreden. De Australische bondswet van 10 Juni 1908, welke in werking treedt met 1 Juli 1909, voert een staats pensioen in niet alleen voor ouden van dagen, maar ook voor invaliden zonder eenige premiebetaling. Volgens deze wet heeft men recht op ouder domspensioen op 65-jarigen leeftijd, bij voortdurende onbekwaamheid tot werken op 60-jarigen leeftijd. Uitge- drempel staan alsof z|j de waarheid niet vatten kon. Het ameublement in de zaal zelf was allerarmoedigsteen veldbed diende als legerstede en als stoel, op een Oostertche tafel stond een be schadigde koffiekan en een ordinair kopje. Een groot vel op den vloer uit gespreid gaf nog eenige kleur aan het geheel. Door het koepeldak kwam eenig schemerlicht naar binnen het scheen op het gezicht van een slapen- den man, die zjjne vermoeide leden met zijn mantel had toegedektzijn hand rustte tot steun op den steenen vloer. Hij hoorde de binnentredende niet, hij sliep zonder te droomen maar de druk der brandende lippen op de z|jne deed hem ontwaken, hij sproDg overeind en drukte de slanke figuur io zyne armen. „Estherben jij het, EstherJa waarlijk z|j is hetEn ik ben in slaap gevallen ja, ik heb dertig uren achtereen gewaakt en het bed was zoo zacht.' H|j lachte als een jongen, hield haar handen vast en ging met haar in het licht staan. Zij was bevreesd voor zijn blik, want ze wist hoezeer ze ver anderd waszij verborg haar hoofd aan z|jn borst en durfde hem niet aan te kyken. „Laat mjj je geschiedenis op je ge zicht lezen 1" riep h|j uit en lichtte nu f' sloten zjjn niet in Australië geboren Aziaten, zoomede de inboorlingen van Australië, Afrika, Zuidzee-eilanden en Nieuw-Zeeland. Verder vreemdelingen en eindelijk genaturaliseerden, die nog niet drie jaren Britsoh burger zjjn. Overigens gelden de bepalingen, welke ook in Nieuw-Zeeland bestaan, met uitzondering dat geen grens is vast gesteld voor het maximum van het jaarlijksch inkomen en dat van het vermogen op f 3720, is bepaald. De wet treedt, voorzoover het inva liditeitspensioen betreft, eerst op een nader te bepalen t|jd in werking. Ook in Australië doet eene veroor deeling tot sommige straffen het pen sioen tijdelijk of voorgoed verloren gaan. Ten slotte het Deensche stelsel, dat ook ouden van dagen wil verzorgen zonder premiebetaling hunnerzijds en wel buiten de eigenlijke armenzorg. De wet van 9 April 1891, ingevoerd 1 Juli 1891, geeft recht op onder steuning aan ieder 60-jarige, welke de burgerrechten bezit, zonder eig< toedoen behoeftig is geworden en de laatste 10 jaar zjjn vaste woonplaats in Denemarken beeft. Gedurende dieD tjjd mogen zy, die pensioen willen hebben noch bedeeld zijn, noch we gens bedelarij of landlooperij z|jn ver oordeeld. Er is geen maximum van onder steuning, evenmin van een jaarlijksch inkomen om voor pensioen iD aan merking te komen. Men moet behoeftig zijn. De kosten worden voor de helft door de gemeente en voor de andere helft door den Staat gedragen, echter sedert de wet van 7 April 1899 tot een maximum vao millioen kroneD. Eene wijzigingswet van 23 Mei 1902 bepaalt, dat bjj een onderzoek naar het behoeftig zijn een bedrag van 100 kronen uit vrije woning of andere in komsten verkregen buiten beschou wing blijft, terwyl de wet van 13 Maart 1908 den zooeven genoemden termijn van 10 jaren, gedurende welke de pensioenberechtigde niet mocht zijn bedeeld, tot 5 jaar heeft verminderd. Ziedaar, hoe men elders het Staats pensioen heeft geregeld. Eene regeling, die wel niemand voor volmaakt zal houden en niettemin overal uit gezonderd in Denemarken hooge zachtjes haar kip, omhoog. „Ja, jjj hebt ook al aan mij getwij feld, jij, ook al, mjjn vrouwtje I je kunt dat niet voor m|j verbergen je oogen vertellen het mjj toch. Je hebt regen jezelf gezegd, „alsJe bent veranderd, liefste, maar het geeft je iets wat je te voren niet bezat. Ja, ik vlei je niet; je oogen zyn nu vol vuurvioeger keken ze zoo droome- rig." Ze verborg haar gelaat weer, ze wist Diet hoe ze haar opdracht zou uitspreken hij voerde haar mee naar buiten in den zonneschijn, sloeg zyn i armen om haar leest en liep het bin nenplein met haar op en neer alsof er geen geheim tusscheu hen bestond en dit een gewone dag was van een alledaagsch leven. „Ik verwachtte wel, dat ze jou zouden zenden j|j bent hun natuurlijke bode. Jouw liefde voor my zullen ze op het spel zetten en die tot hu.i eigen voordeel aanwenden. Natuurlijk bedreigen ze mij. Zeg het m|j onomwonden, Esther. De oude Xavier heeft je gelast naar mjj toe te gaan, hjj verwacht van jou zeker het antwoord in het paleis Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1909 | | pagina 1