DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 91
DINSDAG 20 APRIL 1909.
6e JAARGi G.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDEB".
Hoofdredacteur R. Cr. RIJKENS.
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: BREEDESTRAAT 18.
Als de verkiezingen
naderen.
FEUILLETON.
DR. XAYIER.
BUITENLAND.
DE EEMLANDEB
Abonnementsprij s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
5.60
- 1
- 1.40
- 0.05
Telefoon Interc. 62.
Prijs dor Advertentiën:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel]
(Bij abonnement belangrijke korting.)
- 0.08
- 0.10
Tot plaatsing van advertentiën en reelaraes van buiten liet. kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandseli Advertentiebureau II. Y. ALTA, Warmoesstraat 76—7,8 te Amsterdam.
Als zekere Junidag in het gezicht
is, schijnt een zonderlinge druk op de
geesten te worden uitgeoefend.
Een staatsman, zelt journalist, heeft
van de schaduwen, die deze Junidag
vooruitwerpt, een duiding gegeven,
weinig vleiend voor zijn journalistieke
ambtsbroeders en de Minister Heems
kerk, de oudere n.l., getuigde dat men
dan belooft de maan van den hemel
te halen.
Inderdaad, er komt dan een zonder
linge stemming in de geesten. Ver
warrend in hooge mate is dan wat
men hoort verkondigen, zoodat lang
zamerhand verdoezeld wordt, wat in
electrisch licht op de hoeken der straten
ieder in het oog behoorde te springen,
n.l.; hedeD wordt beslist of Nederland
de volgende vier jaren vooruitstrevend
zal worden bestuurd dan wel of het
conservatisme zyn sleurgang zal voort
zetten.
We hebben jaren gekend metover-
vulde programma's van actie, pro
gramma's, die later toch de regeering,
uit de verkiezingen ontstaan, niet
heeten te binden, omdat deze moest
steunen op een coalitie en dus aan de
wenschen van elk der samenstellende
deelen dier coalitie niet kon voldaan
worden.
Bjj de verkiezingen viel steeds een
opschuiving links op te merken, maar
in de Regeeringsprogramma's deed
behoudender strooming zich gevoelen,
al hielden deze progamma's ook nog
zooveel beloften in.
Zoo staan wij ook thaDS weer voor
de Juni-verkiezingen en elk der par
tijen tracht voor hare wenschen de
kiezers warm te maken, terwijl poli
tieke vrijbuiters hun best doen om de
verwarring, die reeds op staatkundig
gebied bestaat, voortdurend grooter te
maken.
Grondwetsherziening ter betere re
geling van het kiesrecht heeft reeds
vele jaren op den voorgrond gestaan,
maar niettegenstaande een vraagstuk
als dit elk ander moet primeeren,
hebben de meeste partijen er nog
andere naast geplaatst en bekampt
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
66)
De menigte op straat ging snel uit
een toen het vonnis was uitgesproken,
de vrouwen naar hun huizen, de
mannen naar hun café's. Als er nog
een ongewone rusteloosheid in de stad
heerschte, kon meD er op straat niet
veel van merken. Tegen negen uur
zag het plein voor het stadhuis er
weer gewoon uit, afgezien van de
patrouilles der lijfwacht en van de
gendarmes. Het was een zoele lente
nacht. Een mild briesje droog het ge
lui der kerktorens voort en het maan
licht scheen in de straten en op de
open pleiDen. In de gevangenis zelf
was geen ander geluid dan dat van
de kapelklok en van de voetstappen
van den schildwacht. Naar mate het
later werd en niemand bij haar kwam,
begon Esther's angst alle beschrijving
te boven te gaaD. Zouden zy het
haar nooit vertellen, zou niemand
medelijden met haar hebben
Die vraag werd heel onverwacht
beantwoord door niemand anders dan
men elkander juist op deze punten,
zoo al niet van lagere orde voor ons
volksleven, dan toch niet vatbaar
voor een behoorlijke beslissing, al
vorens het Kiesrechtvraagstuk zijn
oplossing gevonden hééft.
Zoo moet de verwarring langzamer
hand ten top worden gevoerd en de
voornaamste vraag, die de kiezers te
beslissen zullen krijgen in Juni, geheel
worden verdoezeld. En nog heeft de
groote virtuoos op liet klavier der
volksconscientie zijn gebruikelijke de-
putaten-rede niet uitgesproken I
Zoodra ook deze zyn orakeltaal
heeft doen hooren, zal zeker de zui
vere tegenstelling, die allen, wien het
om een werkelijke volksvertegenwoor
diging te doen is, moeten wenschen,
de tegenstelling democratisch of niet
geheel vertroebeld zijn, en staat te
vreezen, dat wy in de Kamer zullen
zien een scheidiDg naar andere grond
begrippen.
Wel moet het een zonderling be
lemmerend gevoel zijn, dat democra
tisch denkende staatslieden bekruipt,
wanneer zij zich door conservatieve
organen zien aanbevelen en moeten
zij in hun ziel de vernederende ge
dachte voelen kiemen, dat de conser
vatieven van hun liefde voor
de democratie al heele geringe
gedachten koesterden als zij het
er bij vernieuwing zelfs op durven
wagen, hen bij hun geestverwanten
aan te bevelen, omdat er toch van
verwezenlijking van hun democrati
sche idealen geen sprake kan zijn,
daar zij in het gareel moeten blijven
loopen door de conservatieven van
hunne coalitie huQ aangespannen.
Maar het schijnt ter rechterzijde nu
eenmaal noodzaak geworden, dat men
ter wille der coalitie zich speent van
democratische daden. Schoolstrijd en
nog eens schoolstrijd blijkt nog altijd
een behoorlijk cemeDt om allen saam
te binden, gelijk het tot schade der
democratie over zoovele jaren een hecht
cement is geweest, dat in de linker
zijde democraten en conservatieven
bijeenhield. Zou het resultaat voor
rechts niet op den duur hetzelfde
zijn als het voor de linkerzijde ge
weest is?
Wij moeten het afwachten, maar
geljjke oorzaken hebben ook in de
door dr. Xavier zelf die om tien uur
naar het paleis kwam, met een lan
taren in zijn hand en zonder escorte.
Esther vond dat hjj haar cel binnen
kwam als een gestalte uit een nacht
merrie, maar zij deinsde niet terug,
zij was zichzelf volkomen meester.
„Mevrouw," zei hij, „het spijt mij
zeer, dat ik u hier moet vinden." Zjj
boog haar hoofd en wachtte totdat
hij verder zou gaan.
Toen de soldaat twee kaarsen had
binnengebracht, verzocht de hertog
haar te gaan zitten. „Deministerraad
wil het zoo," zei hij, terwyl hij zijne
handen op zijn rug legde en in de
cel heen en weer liep als iemand die
ernstig nadenkt. „Ik heb geprotesteerd,
maar zij wilden niet naar mij luiste
ren er zijn kwade tongen aan het
werk geweest, mevrouw, zy' doen u
de eer aan van u voor een spion te
houden."
Zjj lachte ietwat bitter.
„Zeer gevleid," zei zy, „ik wist
niet, dat ik daar genoeg verstand
voor had."
„Dan is u buitengewoon bescheiden,
mevrouw. Ik zou zeggeD, dat u te veel
verstand hebt, om zoo iets te zyn,
en ik ben een scherp beoordeelaar
van hersenen."
De nieuwe hoedanigheid scheen
hem een vloeiende aanwinst toe, en
hij bleef dan ook voor haar staan om
politiek veelal geljjke gevolgen en al
schynt Nemesis in de politiek wel
eens wat langzaam, ook op dit gebied
komt hare vergelding met onfeilbare
zekerheid.
De vrijzinnig-democraten hebben tot
nu toe den staatkundigen strjjd ge
voerd met eerlijke wapenen en hunne
beginselen steeds op den voorgrond
geplaatst.
Helder en duidelijk is voortdurend
uiteengezet wat zij wenschen te be
reiken. Nimmer hebben zij geaarzeld
voor hun meening uit te komen.
Hunne voorgangers zyn steeds be
reid bevonden om ook de wetenschap
pelijke grondslag hunner theorieën
bloot te leggen en te verdedigen, en
zeker niet zonder succes.
Het is hun Dimmer in de gedachte
gekomen te beloven de maan van den
hemel te halen, noch den verkiezings
strijd te vertroebelen, eerlijk en op
recht zijn zy voor het volk getreden.
Zjj vragen thans van de kiezers
steun voor hun optreden een op
treden, dat zy meenen te zijn in het
waarachtig landsbelang.
Er zijn er velen in don lande, wier
rechtsgevoel hen aanspoort onze party
te 3teucen, maar die nog aarzelen,
omdat zij bevreemd gemaakt zijn, dat
zjj daardoor zouden spelen in de kaart
der sociaal-democratie. Deze vrees is
opgewekt door de politieke vrijbuiters,
waarvan boven sprake is, in strijd
met de geschiedenis van den dag, die
iets anders heeft doen zien.
Wie kennis neemt van den sociaal
democratische pers weet dat deze geen
partij zoo sterk bestrijdt als juist de
onze, dat de sociaal-democratische
leiders tegen het optreden der vrij
zinnig-democraten voortdurend strij
den, omdat zjj weten dat onze zege
praal beteeken t vernietiging van hun
invloed.
Maar bovendien.
De pblitiek kan zeker veel, de wet
geving kan vele sociale nooden ver
minderen, misschien ten deele weg
nemen, maar zy kan den vooruitgang
op den duur niet tegenhouden.
In de maatschappij werken tallooze
krachten mede tot wijziging of ver
betering van den socialen toestand,
soms op een veel meer revolutionnaire
wijze, dau de meest roekelooze wet-
er nog eens op terug te komen.
,Ja," vervolgde hjj, evenals iemand
die zich zelf van een aangenaam attri
buut ovortuigt. „Ik ben een beoor
deelaar van hersenen mevrouw, ik
ken verstandige vrouwen. Die kennis
brengt mjj van avood hier een
eenvoudig man van zaken, die zaken
komt doen."
Hij begon weer op en neer te loo
pen en keek naar haar met half ge
sloten oogen waardoor hjj zien kon,
hoezeer zij leed. Zij zou jaren van
haar leven gegeven hebben om een
antwoord op haar vraag te krijgen,
maar zjj kon hem niets vragen. Toen
hjj voor de tweede maal voor haar
bleef stilstaan behandelde hij haar op
eens heel onbeschaamd.
„Ge zjjt verstandig genoeg voor
wat ook," zei hjj, „verstandig genoeg
en mooi genoeg, mjjn klein Engelsch
dametje. Ja, dat heb ik gezegd toen
ik u voor het eerst, zeven maanden
geleden, zag een knappe vrouw
die een schoonheid kan worden, een
verstandige kop, die eiken man, die
niet de wilskracht heeft om er weer
stand aan te bieden, kan boeien, re-
geeren en leiden mijn diagnose
was juist, mevrouw. U hebt me trouw
gediend ik zou in heel Europa
geen beter werktuig hebben kunnen
vinden."
Hjj lachte gedempt, en hief de kaars
gever zou durven doen. Spoorwegen,
telegrafen en telefonen hebben het
verkeer even groDdig veranderd als
de stoommachines de voortbrenging,
en wie kan zeggen welke gevolgen
de luchtvaart zal hebben op ecomo-
miscb, krijgskundig, en fiscaal gebied I
Laat daarom de vrees voor her
vormingen niemand weerhouden om
zyn stem uit te brengen op die partij,
die de wetgeving in overeenstemming
wil brengen met de nieuwere rechts-
behoeften. Integendeel, want door te
stemmen op de candidaten der V.-D.
zal hjj medewerken om de schokken,
die de nieuwe uitvindingen anders
wellicht zouden hebben, zachter te
doen zijn.
Er is eon verschrikkelijke klove
tusschen rechtsbewustzijn en recht
ontstaan, onderwerpen wachten op
regeliDg, laat u niet weerhouden om
mannen naar de volksvertegenwoordi
ging af te vaardigen, die deze klove
willen dempen.
Maar vooral laat gezorgd worden
voor eene krachtige linkerzijde, want
met enkele stemmen meerderheid is er
tegen het conservatisme niets te be
ginnen.
De Juni-stembus zal u de gelegen
heid geven om te getuigen van het
geen ook in u leeft, laat u niet in de
war brengen. Past op uwe neuzen,
o kiezers V. D.
DE TOESTAND IN TURKIJE.
De troepen uit Saloniki en Adria-
nopel staan thans vlak voor de hoofd
stad. Zij hebben een punt gekozen,
van waaruit zjj direct een aanval op
Yildiz Kiosk, het verblijf van den
Sultan, kunnen doen.
Aan de Lokal-Anzeiger werd Zon
dag uit Konstantinopel gemeld, dat de
Jong-Turken in Tsjataldzja den sleutel
van de vestinglinie om de hoofdstad
io handen hebben. Toen daar de com
missie uit de Kamer aankwam, ont
ving haar Moechtar bei, bevelhebber
van de voorhoede, met de barsche
vraag: „Brengt gij het hoofd van den
oude Zoolang gij niet met dat hoofd
komt, kan er niet onderhandeld wor-
op om naar haar gezicht te kijken,
maar zjj keerde zich met een toornig
gebaar af en deed hem hare vraag,
niettegenstaande haar besluit.
„Ik wou dat ik een man wasl"
riep zij bitter uit, „het is heel ge
makkelijk om een vrouw te beleedi-
gen die geen vrienden heeft. Als mjjn
echtgenoot in vrjjheid was
„Weet u dan dat hy vrjj is."
Een oogenblik lang flikkerde er een
woeste hoop in hare oogen. Was hij
gekomen om haar dat te zeggen
Was zjjne onbeschaamdheid maar een
sluier Al haar trots begaf haar, toen
zy bedacht dat het wel eens zoo zou
kunnen zijn.
„Ik weet niets," antwoordde zjj.
„Hoe zou ik het kunnen? Wien gaat
het iets aan, of ik het weet?"
„Mjj, mevrouw, mjjne genegenheid
heeft mij hierheen gestuurd."
„Dan vind uwe genegenheid hier
geen dankbaarheid."
Zij keerde zich om en keek hem aan.
Hij zette de kaars neer en snoot de
pit met zijne vingers. Zijn taak bleek
lastiger te zijn dan hij gedacht had.
Hij was verbaasd over hare zelfbe-
heersching.
„Ik beD hier gekomen slechts nieuws
te vertellen," zei hjj eindelyk.
„Aha, het is slecht nieuwsja
dat is waar u zoudt niet hier zjjn,
als dat niet zoo was. Zjj veroordeelen
den". De commissie had naai Saloniki
willen doorreizen, maar werd terug
gezonden.
Volgens een telegram uit Uskub is
er op aandringen van het 2e en 3e
legerkorps een nieuw centraal Jong-
Turksch comité gevormd, dat de reactie,
niet de liberale part'j, zal bestrijden.
De correspondent van de N. Y.
Herald te Konstantinopel seinde Zon
dag, dat de sultan Zaterdagavond acht
stukken zwaar geschut nabij Jildiz
Kiosk op hoogten had laten opstellen.
De sultan tracht de opvatting te ver
breiden, dat hij met de heromwente
ling niets te maken heeft, maar nie
mand gelooft dat. Tot Zaterdag waren
het de leden van het Jong-Turksche
comité die zich schuil hielden, Zondag
waren 't hun tegenstanders. In de
Kamer bleken Zaterdag de Jong-Turken
het sterkst.
Een verslaggever van het Berliner
Tageblatt heeft Zondag te Saloniki
met En ver bei gesproken. Die zei, dat
er geen bewjjzen waren voor de mede
plichtigheid van den sultan. Die zou
wel oppassen, zich niet de vingers te
branden. De indrukwekkende betoo
ging van het heele land voor de
grondwet had bewerkt, dat destaats-
greep mislukte. Voorloopig, zeide En-
ver bei vervolgens, zenden wij dertig
bataljons naar Konstantinopel. De aan
biedingen van vrijwilligers wijzen wij
af. Maar hun betooging is grootsch.
De opstand is geen nationale bewe
ging, zelfs geen godsdienstige. Maar
voor 't vervolg zullen wij zorgen, dat
't niet meer gebeurt.
Verder seint Reuter allerlei berich
ten en geruchten, die men echter wel
zal doen met onder voorbehoud te
aanvaarden. Hier volgeD er eenige
Het Neues Wiener Tagblatt ver
neemt, dat de sultan met h6t Jong-
Turksche comité over zyn afstand
van den troon onderhandelt. Maar
zou Enver 'oei dat niet weten Zon
dag zei die nog tot den man van het
Berliner Tageblatt, dat de sultan te
zeer op zijn troon gesteld was om
zich met de muiterij der troepen bloot
te hebben gegeven. Van den anderen
kant verneemt het N. W. Tagblatt,
dat de Jong-Turken nu strenger tegen
den sultan zullen optreden dan in
Juli.
mfm echtgenoot en u is de eerste om
mij dat te vertellen. Dank u wel, ik
ben u zeer verplicht."
Hare stem was ietwat zenuwach
tig geworden en de ironie van het
verdriet deed haar niet op haar voor-
deeligst uitkomen. Xavier greep die
gelegenheid gretig aan, in de meening
dat hy er van kon profiteeren.
„U schept er behagen in om mijne
beweegredenen verkeerd te begrypen",
zei hy als iemand wien een groot on
recht wordt aangedaan „het is waar,
dat ik niet hier zou zyn als mijn vorst
vrygesproken waswaarom zou ik
dat ook De voorzichtigheid zou my
op vleugelen van den wind naar Lon
den gevoerd hebben, mevrouw Ik ben
geen martelaar, verre van dion Mijn
persoonlijke veiligheid is my veel
waard, dat verzeker ik u. Neen, in
geval van vryspraak zou ik nu niet
als uw weldoener voor u staan."
„Myn weldoener Zyn wy kinderen,
dat u dat woord gebruikt
„Weblijven altijd kinderen, mevrouw
ten minste degenen onder ons, die suc
ces hebben in het leven. De wereld
is zeer eenvoudig, geloof dat maar ge
rust. De grootste mannen zijn degenen,
die goed begrypen, hoe eenvoedig de
meerderheid vao hun medemenschen
is.
Wordt vervolgd!)
