DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.!
No. 184.
DINSDAG 9 AUGUSTUS 1910.
7e JAARGANG.
BUITENLAND.
Staatsburgerlijk onderricht.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur H. O. BUKGH8.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 4.Franco per
post id. f 5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KMEINE H.ltO 6. Telef. In tere. 18».
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedercn regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bij
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is .uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen- en Buitenlandseh Advert.- bureau D. Y. 1ALTA, Warmoes8tr.|76- 78 Amsterdam
De Hollander is individualist van aard
en neiging, zijn gemeenschapszin blijkt
meestal slecht ontwikkeld te zijn als zyn
vrijheid er door zou moeten lyden. Toch
cischt het moderne leven steeds meer het
leven van allen vóór allén, de groote ont
wikkeling van het vereenigingsleveu is er
een uiting van. En de vrijheid, die zou
moeten lijden door gemeenschapszin, is
meestal de rechte vrijheid niet.
Nadat het staatsrecht en aanverwante
vakkon aan de universiteiten meer in eere
zijn gekomen, komt men nu langzamerhand
tot de overtuiging, dat ook een algemeen,
staatsburgerlijk onderricht eisch wordt.
Lezingen, lectuur, vereenigingon, wijzen in
deze richting, politieke programma's, de
uitoefening van het stemrecht, ja zelfs de
behartiging der alledaagsche materieels
belangen eischcn kennis op dit gebied.
Te weinig wetskennis ook heeft men in
't algemeen. Van bijna dagelijks voorko
mende rechtsverhoudingen worden de rege
len niet gekend. En is het juist niet de
wet, die den mensch in de moderne maat
schappij disciplineeren, aan tucht gewonnen
moet
Aan een artikel van dr. Otto Richter uit
Dusseldorf over de hoofdlijnen, waarbinnen
een staatsburgerlijk onderricht zich bewe
gen moet, willen wy een en ander, dat van
belang is voor dit onderwerp, ontleenen.
Do staatsburgerlijke opvoeding, zegt hy,
heeft neiging en dat bewijzen ook de
werken over het thema in twee extre
men te vervallen, namelijk of op de prac-
tische of op de theoretische zijde te veel
nadruk te leggen.
In het eerste geval gaat men van de
mecning uit, dat den aankomenden staats
burger zooveel mogelijk dergeljjke onder
werpen onder den aandacht gebracht moe
ten worden, tot de kennis waarvan zijn
egoisme hem drijft. Zoo brengt men den
leerlingen van vakscholen meestal het
practisch toepasselijke uit het handels- of
wisselrecht bij. In 't andere geval gaat
men daarentegen zeer theoretisch te werk,
hoort men veel van zelfbestuur, van staats
systemen, van productiemiddelen, enz.
Hierbij worden aan de abstracties ten koste
van de kennis der levensverhoudingen op
te eenzijdige wijze opmerkzaamheid ge
schonken, en blyft de staatsburgerlijke
knobbel in werkelijkheid nog onontwik
keld.
Dat men in beide extremen vervalt, is
hierdoor te verklaren, dat het doel var het
staatsburgerlijk onderricht niet helder voor
oogen staat.
Het gaat er namelijk om, den aan
komenden staatsburger duidelijk te maken,
dat in gemeente, staat en rjjk personenge-
meenschappen te zien zijn, die de bevor
dering van het algemeen belang ten doel
hebben, en die slechts bestaan kunnen,
wanneer de enkeling zijn individueele be
langen tot op zekere hoogte aan de alge-
meene aanpast of onderwerpt, en dat zjj
zich bovendien slechts kunnen ontwikkelen,
wanneer de enkeling in dienst der alge-
meene doeleinden medewerkt.
Dit kan men Blechts duidelijk maken door
hem staatsburgerlijk inzicht bij te brengen
kennis van de inrichting en den werkkring
dezer gemeenschappen met hun besturende
en wetgevende organen, als gemeenteraad,
provinciale staten, waterschappen, burge
meesterschap, enz. Aanknooping aan het
concrete is daarby vooral gewenscht. Ver
der ook van kamers van koophandel, en
van arbeid, coöperatieve vereenigingen, het
arbeidsverdrag. Van de rechtsverhoudingen
in het familieverband is evenzeer kennis
noodig, hoe velen weten daarvan zelfs de
eenvoudigste bepalingen niet.
De opbouw van het onderwys van het
familie- en arbeidsverband tot de private
en publieke personengemeenschappen, en
van daar tot de gemeenschappen, die aan
een territoir verbonden zijn, is de meest
natuurlijke, omdat op deze Wijze gelegen
heid geboden wordt den het geheel door-
trekkenden rooden draad aan te toonen:
da stelling van den enkeling tot do ge
meenschap, die een zelfstandig doel heeft,
en op de overeenkomst daarin tusschen
de kleinste en de grootste gemeenschappen.
Uit een paedagogisch oogpunt is deze stof-
indeeling ook zeer geschikt, zij zal voor
iederen kring van lezers of hoorders dienst
kunnen doen. Al naar de intelligentie, de
vóór-kennis van een kring, den beschik
baren tijd tot ouderwys, kan men den ver
schillenden hoofdstukken een meer of minder
diepgaande behandeling ten deel laten
worden.
Men moet den leerling in alles leeren
bcgrypen, onthouden is niet genoeg. Hij
moet, voor nieuwe gevalen geplaatst, zijn
kennis ook kunnen toepassen.
Gronden moeten daarom veel worden
bygobracht, de rationes legis.
Ook van sommige privaatrechtelijke ver
houdingen als de koop en huurovereen
komst kan men den meer gevorderden leer
lingen de hoofdbeginselen bijbrengen.
Wat in 't voorbaande van het staats
burgerlijke onderricht in 'l algemeen ge
zegd is, geldt evenzeer voor het mannelijke
als voor het vrouwelijke geslacht. Het
voortdurend aangroeiende getal van meisjes
en vrouwen in de bedry ven, de stijgende
beteekenis, die de vrouwelijke medearbeid
in het openbare leven, in 't armen- en
ziekenwezen, bij voogdjj en woningtoe
standen, enz toekomt, doet in 't algemeen
ook dezelfde eischen voor de opvoeding
der vrouwen stellen. Alleen moet met de
bestemming van de vrouw, die, behalve
dat zij met die van den man punten van
overeenkomst toont, ook zeer wezenlijk
daarvan verschilt, wel degelijk rekening
gehouden worden.
De zwarte Zondag.
Neen, een „rooden of moet men zeg
gen zwarten? Zondag" heeft Spanje
gisteren niet doorgemaakt. Bijzonderheden
weten wy nog niet, maar kort en bondig
is een telegram ons komen vertellen, dat
er in 't geheel geen incidenten zijn voor
gevallen, nóch in San Sebastiaan, nóch
in eenige andere plaats van den omtrek.
Blykbaar dus hebben de geloovigen ge
hoor gegeven aan het bevel der leiders,
op het laatste oogenblik gegeven, om alle
plannen voor de betooging te laten varen,
't Is trouwens de vraag of zy wel anders
hadden kunnen doen, want de regeering
had alle wegen naar de stad, zoowel te
water als te land, onder haar toezicht ge
nomen en op punten van belang waren
troepen opgesteld. Er zou dus naar alle waar
schijnlijkheid toch niet veel terecht geko
men zyn van de betooging, al hadden de
r.katholiekon er niet vrijwillig van afgezien.
Zaterdagmorgen heeft zich, naar de
bladen melden, in San Sebastiaan nog een
incidentje voorgedaan, dat ten slotte slechts
tot vroolijkheid aanleiding heeft gogeven.
Een troep boeren kwam de stad binnen,
geleid door priesters. In de stad gekomen,
werd men spoedig een patrouille gewaar
en nauwelijks hadden de priesters de sol
daten in hot oog gekregen of in een om
mezien waren ze verdwenen De boeren
stonden bevend op elkaar gedrongen en
dachten niet anders of de soldaten zouden
hen zonder geuade neerschieten, maar ze
waren spoedig gerustgesteld door de over
heid, die hen met de grootste voorkomend
heid behandelde. Yan de priesters was niets
meer te zien.
't Is Reuters's agentschap, dat dit bericht
verspreidt.
Nuar een Engelsch blad uit Madrid ver
neemt, was het comité, dat de betooging
in San Sebastiaan zou leiden, Zaterdag
morgen aan het beraadslagen over het al
of niet houden der betooging, toen er een
bode binnenkvam met een besluit van de
regeering, waarby de commissieleden voor
den rechter werden gedaagd. Toen besloot
men do betooging niet te laten doorgaan.
DUITSCHLAND
Hoezeer de rechten van de Doema reeds
verkort zyn, de vrijheid van het woord
was tot dusver den Russischen afgevaar
digden gelaten. Van tijd tot tyd konden zij
dientengevolge, zelfs in de derde Doema,
staaltjes van wanbeheer aan de kaak stel
len en daarby ook de schuldigen aanwij
zen. Natuurlijk was deze vrijheid der Rus
sische bureaucratie bijzonder onaangenaam,
maar zy had tot dusver erin berust als
een onvermijdelijk kwaad.
Thans wenscht zij dit niet langer te
doen. In een land waar de bureaucratie
altijd oppermachtig is geweest en haar
oppermacht wil handhaven ten koste van
wat ook, kunnen de ambtenaren zich niet
de waarheid laten zeggen door een paar on-
beteekenende en onmachtige volksvertegen
woordigers, die alleen maar geduld worden
om een zekeren schijn op te houden,
maar feitelijk geheel overbodig zijn. Waar
deze toonen hun positie niet te begrijpen
maar soms meenen, dat zy een recht heb
ben om de ambtenaren op de vingers te
zien, is het de heilige plicht van deze
ambtenaren deu heeren volksvertegenwoor
digers duidelijk te maken, wie in Rusland
heeft te beslissen wat goed, wat kwaad is.
Het middel is eenvoudig en afdoend
de opheffing der parlementaire onschend
baarheid.
Inderdaad is, naar de „Russ. Korr."
mededeelt bij het departement van bin-
nenlandsche zaken te Petersburg een wets
ontwerp in bewerking tot vaststelling vau
de verantwoordelijkheid van afgevaardigden
wegens belastering van staatsambtenaren
in redevoeringen in de Doema.
In dit ontwerp zal aan ieder staatsamb
tenaar de plicht worden opgelegd zich bij
zyn superieur te beklagen, „indien hij laster
speurt m een redevoering van een afge
vaardigde". Acht de superieur de klacht
gegrond, dan brengt hy haar ter kennis
van den ministerraad, die beslist of tegen
den afgevaardigde een gerechtelijke ver
volging zal worden ingesteld.
Wordt het ontwerp wet en waarom
zou men daaraan twijfelen dan weten
dus de Doenta-leden, dat zij den mond
slechts hebben te openen voor lofredenen
op de regeering en haar ambtenaren. In
Rusland noemt men dit„opbouwende
critiek".
DUITSCHLAND.
Een kapitein te Fulda was op bet oefen
terrein van het paard gestort en werd doo-
delijk gewond in het stedelyk ziekenhuis
opgenomen Spoedig meldde zich een Fran
ciscaner aan om den gewonde, die katho
liek van goloof was, de laatste troostmid
delen der kerk te bieden. Hij werd echter
op bevel van de genoesheoren afgewezen
op dezen grond, dat zijn komst den ster
vende onnoodig augst zou bereiden. Do
gewonde, zoo word den pater gozegd, heeft
rechtschapen geleefd en kan desnoods zon
der de troostmiddelen der kerk sterven.
Dietcngevolge weigerde de katholieke
geestelijkheid den doode de kerkelijke be
grafenis. Het lijk werd daarop op het ste
delijk kerkhof begraven, nadat de super
intendent een protestantscben lijkdienst
had gehouden. Een groote menigte woonde
de uitvaart bij.
SPANJE.
Te Bilbao heer9cht op het oogenblik een
volkomen rust. De mijnwerkers besloten
de staking vol te houden. Do Minister
van Binnenlandsche Zaken, die zich thans
te Bilbao bevindt, om den toestand te on
derzoeken, is vol lof over de onvermoeide
en onpartijdige werkzaamheid van het In
stituut voor sociale hervormingen en be
treurt het, dat alle pogingen tot bijlegging
van het geschil afstuiten op de onverzoen
lijke houding der mijneigenaars. De sym
pathie der openbare meening en der pers
voor de stakers wordt steeds grooter; het
gemeentebestuur gaf reeds 1500 pesetas
als ondersteuning en van alle kanten ont
vangt het stakingscomité belangrijke bjj-
dragen De mijneigenaars zonden een
telegram aan den premier, waarin zij be
weren, dat de Minister van Binnenlandsche
Zaken bij de onderhandelingen de grenzen
zijner bevoegdheid overschreed. Canalejas
evenwel antwoordde dat hy het optreden
van den Minister in elk opzicht goed
keurde. De regeering iB het eindeloos
geharrewar moede en is van plan de
troepen, die zich uitsluitend ter bescherming
der mijneigenaren te Bilbao bevinden terug
te trekken, in de hoop zoodoende een
pressie op hen te kunnen uitoefenen.
GRIEKENLAND.
Voor do candidaatstelling, die Zaterdag
voor de Grieksche Nationale Vergadering
beeft plaatsgevonden, zyn in 't algemeen
verkiezingsovereenkomsten tusschen de par
tijen van Thcotokis en Rhallys aangegaan.
Tegenover hen staan de Onafhankelijken
en de aanhangers der party van Mavro-
michalis. Te Athene behooren tot de can-
didaten van de partij van Rhallys de
Kretenser partijleiders Veniselos en Miche-
lidakes evenals drie andere Kretenser
staatslieden Deze zouden formeel niet als
vertegenwoordigers van Kreta, doch als
afgevaardigden van Atheensche districten
gekozen worden.
RUSLAND.
Do cholera maakt nog steeds in Rusland
ontzettend veel slachtoffers,
