vrijdag 12 augustus 1910.
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
buitenland"
No. 187.
7e jaargang.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur B. O. BIJKENH.
Abonnementsprijs
Per jaar 4.-. Franco per
poet id. f 5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco por poet
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Bureau: KLEINE HtiO 6. Telet. latere. 183.
Prijs der Adyertentiön:
Van 1 tot 5 regels f0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.- bureau D, Y. ALTA, [Warmoesstr. |76- 7b Amsterdam
DE TOESTAND IN PORTUGAL.
Er worden in den laatsten tijd beden
kelijke dingen verteld. Men spreekt van
niets meer of minder dan van een krach
tige revolutionnaire propaganda, den val
van de dynastie, den ondergang van bet
Huis Braganza.
„Krachtig" ia misschien het woord niet.
De Portugeezen maken geenszins den in
druk van een krachtig volk, dat in opge
wondenheid alles kort en klein slaat. Zij
zijn eerder laks en op hun gemak gesteld.
Zy zijn langzaam in hunne bewegingen en
de ongeduldige vreemdelingen in hun land
hooren, als zy aandringen op eene spoe
dige afdoening van hunne zaken, telkens
het refrein dat men geduld hebben moet
en niet te veel tegelijk mag eischen. Het
is zeer waarschijnlijk dat de revolutie,
waarvan men spreekt, die men op korten
termyn voorspelt, nog eenigen tijd zich zal
laten wachten. Ook hierom omdat het
Portugal vrij goed gaat op het oogenblik.
Er zijn voortreffelijke zaken gedaan in
gummi, een artikel dat eenigen tyd de
markt heeft beheerscht. En de politiek
staat achter by do zaken. Men maakt geen
revolutie als men bezig is zyne winsten
te berekenen.
Maar de Cortes zijB ontbonden. Den
18den Augustus moeten de verkiezingen
plaats hebben en het is zeer waarschijnlijk
dat wij dan van ongeregeldheden zullen
vernemen, zoo men al niet dadelyk barri
caden bouwt.
De moord op Koning Carlos heeft trou
wens getoond, dat de monarchie niet veilig
is. Zy is niet populair. De tegenwoordige
jonge Koning schijnt zeer zwak te zijn.
Men beweert dat hij zich geheel door zijne
moeder laat leiden en dat deze de teugels
zeer strak houdt. Te Lissabon vertelt men
daarvan zonderlinge dingen. Men beweert
ook dat de Koning zeer goed weet wie
in het complot waren, waarvan zijn vader
het slachtoffer werd en wier namen men
elkander toefluistert, maar dat hij niet tegen
hen durft optreden. En hij zou niet durven,
omdat hij niet rekenen kan op zyne amb
tenaren en evenmin op zyn leger. Dat het
er niet te best uitziet in de Portugeesche
ambtenaarswereld is niet lang geleden ge
bleken bij het schandaal van de Compania
generale. Het was een groote hypotheek
bank, een staatsinstelling, met het goede
doel in het leven geroepen, o'm een einde
te maken aan den woeker en de menschen
die geld noodig hadden dat op aanneme
lijke voorwaarden te verschaffen. Maar deze
Bank, tevens credietbank dus, weid ver
politiekt. De betrekking van „gouverneur"
der bank werd geregeld bekleed door oud
ministers, die op deze manier zich eene
gemakkelijke en winstgevende post hadden
voorbehouden. Natuurlijk benoemden zij
ambtenaren met wie zij het goed hadden
kunnen vinden, goede kennissen en bloed
verwanten als een vacature by de Bank
was en soms maakten zij die vacature. Zoo
gaan de zaken in Portugal en men was
daaraan gewoon en zoo had het bij de
Bank langen tijd kunnen voortgaan als
men nog niet verder gegaan was, deze
finaucieele instelling meer en meer makende
tot een politiek werktuig. Men leende geld
aan personen die als zeer onsolied bekend
'stonden, maar invloedrijke politici waren
en aan de regeering diensten konden be
wijzen bij de verkiezingen. Ten slotte was
het eenige criterium de politieke invloed
en die is in Portugal niet moeilyk te ver
krijgen, aangezien de Portugeezen zeer
vatbaar zijn voor den klank van groote
woorden. De revolutionnairen maken van
die eigenaardigheid een ruim gebruik. Zij
zyn overal sterk in geweldige uitdrukkin
gen, maar hebben niet overal daarmede
zooveel succes.
Het leger is onzeker. Toen indertijd na
don moord op Koning Carlos de ongeluk
kige minister Joao Franco, die inderdaad
een poging schynt te hebben willen wagen
om zyn vaderland uit het moeras te trekken,
den miuister van oorlog vroeg of men op
het leger rekenen kon, durfde deze niet
verzekeren dat dit het geval was. Behalve
de Guarda municipale, half politie, half een
militair corps, gelijk onze maréchaussee,
is geene troepeuafdeeling monarchaal gezind
en de trouw der Guarda wordt dan nog
duur betaald. Hare leden ontvangen veel
hooger soldij dan de gewone soldaten.
De offieieren behooron voor een deel tot
de revolutionnaire party. De discipline
heeft veel geleden in den laatsten tijd en
was nooit zeer streng. Men beweert in
monarchale kringen, dat als het ernst mocht
worden, als het op vechten mocht aankomen,
de officieren ten slotte voor de regeering
zouden party kiezen. Maar het blykt niet
duidelijk, waarop die bewering berust en iu
elk geval is het een ernstig verschijnsel als
men zelfs in deze kringen rekening houdt
met de kans van een oproerige beweging
en een burgeroorlog.
Zal het daartoe komen P Waarschijulijk
zullen wij meer weten van de Portugeesche
zaken als deze maand ten einde is.
FRANKRIJK.
De Parijsche restaurateurs hebben, naar
aanleiding van de stijgende prijzen der
levensmiddelen, eveneens hun prijzen ver
hoogd.
De Temps betoogt naar aanleiding hier
van, dat de restaurateurs, hoewel zij natuur
lijk in hun recht zyn, om hun hoogere
kosten af te wentelen op de verbruikers,
toch wel een beetje misbruik maken van
den toestand.
En het zijn vooral de ambteuaren en de
intcllectueelen, die de dupe zijn van het
steeds duurder worden der levensmiddelen,
want zij kunnen niet, evenals de handelaar
en de fabrikant, de verhooging op anderen
afwentelen, nóch, als de werklieden door
organisatie en staking hoogere loonen af
dwingen, meent de Temps.
DUITSCHLAND.
Te Bremen is do uitsluiting op de scheeps
werven reeds begonnen. Er werken in
het geheel 3000 arbeiders, van wie zestig
percent zijn uitgesloten. Do overige werk
lieden hebben daarop besloten het werk
neder te leggen. Heden liggen dienten
gevolge de werven stil.
Op de drie groote particuliere werven
te Kiel is bekend gemaakt, dat Zaterdag
het bedrijf zeer sterk zal worden inge
krompen, wegens de staking te Hamburg.
De tijdelijke uitsluiting van een deel der
werklieden zal worden gehandhaafd zoolang
de staking voortduurt.
De werf Yulcan te Stettin sluit heden
een deel van haar werklioden uit, naar het
Berl. Tageblatt verneemt 3000.
Ook te Flensburg treedt heden de in
krimping van het bedrijf in werking.
GROOT BRITANIE.
Voor het congres der Trade-Unions, de
vakvereenigiugen, dat den 12eu September
a.s. en de vijf volgende dagen zal worden
gehouden, is nu reeds het concept opge
maakt van de besluiten, die zullen worden
voorgesteld. Van het concept zijn afschriften
gezonden aan de verschillende vakvereeni
giugen in het gansche land, ten einde deze
iu dn gelegenheid te stellen, de gewenschte
wijzigingen voor te dragen, welke dan ook
aan het oordeel van het congres zullen
wordon onderworpen.
De besluiten betreffen onderwerpen van
algemoen belang van den meest uiteen-
leopenden aard.
In de eerste plaats dan wordt aange
drongen op maatregelen van wetgevenden
aard, betreffende bezoldiging der afgevaar
digden. Van het spoorwegpersoneel kwam
hel voorstel eon centraal fonds te stichten
waardoor het eenige vakvereeniging zou
worden mogelijk gemaakt om in een bijzon
der geval, dat do grondbeginselen van den
georganisoerden arbeid betreft, de zaak
tot voor de hoogste rechtbank in den laade
te kunnen voorzetten.
Dan wordt staatsverzekering verlangd
door invoering eener ongevallenwet en ver
zekering ook tegen werkloosheid, waarbij
de aandacht der regeering er op wordt ge
vestigd, dat wat laatstbedoelde verzekering
aangaat, de by de vakvereenigingon aan
geslotenen reeds voor dat doel bijdragen.
Door eene vereeniging wordt verlangd, dat
by eene evcntueele wet zal moeten wordon
bepaald, dat de bijdragen van den staat
ingeval van werkloosheid door tU6schen-
komst der vakveroenigingen aan de betrok
kenen zullen worden uitgekeerd.
Verder zijn besluiten voorgesteld betref
fende een algemeenen werkdag van 8 uur,
tegen het gebruik om vrouwen tegen lagere
loonen het werk van mannen te laten doen
en tegen het overmatig gebruik van jeug
dige weikkrachten.
Voorts is er een voorstel, waarbij aan
gedrongen wordt op een stemming onder
de leden van alle op het congres vertegen
woordigde vereenigingen, over de vraag,
of het neutraal onderwijs in het program
der Trade Unions moet opgenomen blijven
Vervolgens zijn er besluiten voorgesteld
togen amalgamate van spoorwegen en voor
onteigening door den staat van spoorwegen
en kanalen, terwijl er ten slotte ook nog
een voorstel is, om de sluiting op Zondag
van de enkele gelegenheden, die sedert
eenigen tijd op dien dag te Londen ge
opend zyn, te verkrijgen, om ook den
artisten een vryen dag te laten.
SPANJE.
70.000 in Argentinië gevestigde Spanjaar
den hebben een adres van gelukwensch aan
de Spaanscbe regeering onderteekend, naar
aanleiding van haar houding tegenover het
Vaticaan.
Het lijdt geen twijfel, of Caualejas heeft
de meerderheid van het Spaansche volk
op zijn hand. Ook de officieren van het uit
Mellilla teruggekeerde bataljon jagers
richtten, zoodra zy den Spaanschen bodem
betreden hadden, een telegram van geluk
wensch aan den premier.
OOSTENRIJK-HONGARIJE.
Te Krakau is een onderwijzer van de
Poolsche volksBchoolvereeniging, een zekere
Stanislas Rubak, vermoord door Trubnows-
ky, die beweert tot dezen moord bevel te
hebben ontvangen van de Nationale Arbei
dersvereniging te Warschau, die Rybak
verdenkt een politie spion te zyn en voor
geeft dat hij ook voor Rusland als politiek
spion tegen Oostenryk optrad.
Trubnowsky, dit in hechtenis is genomen,
heeft de volgende opdracht aan de politie
overlegd t
„Wij hebben bewijzen, dat Rybak een
lokvink en detectiove van do Warschauer
Ochrana en tevens militair spiou tegen
Oostenrijk is. Daarom geven wjj u last
en machtiging om een helper voor dozen
aanslag aan te nemen en dezen provocateur
en spion te dooden.
„Wij binden u deze opdracht op het
hart als uw heilige plicht tegenover het
vaderland en de katholieke kerk".
De man wachtte daarop zyn slachtoffer
op den Ringplatz op en schoot hem dood.
Hjjzelf werd onmiddellijk gegrepen. Bij
zijn verhoor kon hij geen enkel bewijs
leveren voor ae bewering dat Rybak een
lokvink en oen spion zou zyn. He* onder
zoek der politie heeft daarvoor tot nu ook
geen enkel bewijs geleverd.
De Neue Freio Presse dringt op een
streng onderzoek aan, want, schrijft zy,
OoBtenryk kan niet dulden, dat Rusland
zijn politiespionnen ook al op Oostenrijksch
gebied hun treurig werk laat doen.
PERZIE.
Een schrikbewind heerscht op het oogen
blik, volgens Peter8burg8che bladen, in
Teheran. Regeeringstroepen hebben do
vreemdelingenwyken geplunderd, zoodat
Russische onderdanen hun toevlucht moesten
zoeken in het consulaatsgebouw.
De gezantschappen zijn evenwel nog niet
bedreigd. De Kozakkenbrigrade der Regee
ring houdt den weg naar Scharma bezet,
om de aanrukkende revolutionnaire benden
uit de provincie tegen te houden. De
krijgswet wordt streng toegepast. Ieder,
die zich na zonsondergang nog op straat
bevindt, wordt gearresteerd en bij den
minsten tegenstand onmiddellijk neerge
schoten. Alle passen zijn ongeldig verklaard
en de poorten der stad blijven gesloten.
Dagelijks hebben executies van revolution
nairen
AMERIKA.
Burgemeester Gaynor had gisteren een
rustigen nacht doorgebracht. De genees-
heeren moeten nu hebben vastgesteld, dat
de kogel in den nek is ingedrougen en
het kaakbeen verbrijzeld heeft. De been-
versplinteriog is echter niet van dien aard,
dat het leven van den gewonde er door
bedreigd is. De geneesheoren hopen, dat
het gelukken zal den burgemeester in 't
loven te houden.
Do Amerikaansche pers van alle partijen
uit haar diepe leedwezen over den rnisda-
digen aanslag tegen oen zoo verdienstelijk
man. De „Evening Post" schrijft: „De
waarde van Gaynor's arbeid als burge
meester moet zeer hoog geschat worden.
Het geheele land betreurt dezen aanslag
en erkent, dat de wjjze, waarop Gaynor
zijn ambt heeft vervuld, ecu bjjna ideeële
regeering vertegenwoordigde."
De geheime politie onderzoekt op 't oogen.
blik de juistheid van de medodeelingen van
een zekeren Perlmann, die beweerd heeft,