DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No, 208.
WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1910.
7e JAARGANG
OUD ROEST?
BUITENLAND.
Hoofdredacteur R. O. U I,i KENS.
Abonnementsprijs
Per jaarf 4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Bureau: KLEIN»! HaiO 6. Telet. Intcrc. 188.
Prijs der AdvertentiPn
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke kortiug).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uiisluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Bnitenlandach Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
Het is nog maar zeer kort geleden, dat
-wij, in dit blad eene beschrijving govendo
van den koortsachtigen wedijver tusschen
Duitschland en Engeland in het bouwen
van dreadnoughts, de onderstelling opper
den, dat mou misschien te een of ander
tijd een uitvinding zou doen, waardoor al
die kostbare schepen waardeloos zouden
worden.
Wij hadden echter niet gedacht, dat zoo
spoedig reeds die uitvinding zou worden
gedaan, als ten minste de inlichtingen waar
zijn, die de Vorwarts in een hoofdartikel
zegt van „welingelichte zijde" te Hebben
ontvangen. „De Dreadnoughts oud-roest",
aldus is het getiteld, en de strekking
is te betoogen, dat de moderne en geld
verslindende kolossen machteloos zullen
worden tegenover een nieuwe uitvinding
zeer snelle, minder kostbare en slechts mot
twee, maar reusachtige kanonnen bewa
pende monitors van geringere afmeting.
Engeland, zegt het blad, heeft na het
outwerpen van „super-super-Dreadnoughts",
grooter en sneller zelfs dan de meest reus
achtige Oceaanstoomers, ingezien, dat de
enorne waarde, in een dergelijk schip be
lichaamd, door den admiraal van een vloot
niet zonder aarzelen op het spel gezet kon
worden. Zoo is het nu een feit, dat zoowel
Engeland als Duitschland met koortsachtige
haast arbeiden aan de plannen van een
vaartuig van geringer afmeting, dat als
vernieler tegenover de grooto kruisers kan
optreden. De afmetingen zullen ongeveer
de volgende zijn Lengte 86 meter, breedte
14 M., diepgang 6.5 H. Het dek zal 1.5 H.
boven den waterspiegel liggen. Het dek zal
zoo zwaar bepantserd zijn, dat een door
boring onmogelijk schijnt.
Het schip heeft verder slechts één ge
schutstoren die midden op het dek is aan
gebracht, en twee machtige kanonnen van
groote vuursnelheid eu een kaliber van 43
cM. draagt. Zij kunnen projectielen van
2700 K.G. wegwerken en wel met zoo
ongekend korte tusschenpoozen, dat zij
alle records ten dien opzichte in de scha
duw zullen stellen. De kanonnen hebben
waterafkoeling van verwisselbaren binnen
loop. De geschutstoren is geheel draaibaar
wordt hydraulisch bewogen en bezit door
draaischrijvon een groote bewegelijkheid.
De toren draait om een verticale as van
geringe hoogte, die er als een zwaar ge-
pantserden lagen mast uitziet. Het schip
wordt van uit dezen toren bestuurd.
Deze constructie is alleen mogelijk door
het ontbreken van stoommachines en ketels.
Vier outploffingsmotoren ieder van acht
cylinders én 6000 P.K. voorzien in de be
weegkracht. Iedere machine heeft een af
zonderlijken oliehouder en werkt volkomen
zelfstandig op een afzonderlijke schroef. De
snelheid zou tot 27 zeemijlen per uur op
gevoerd kunnon worden. De gemiddelde
snelheid is echter 19 mijl.
De vorm van deze schepen, die veel op
de vroegere monitors gelijken, is zoo, dat
zij onmiddellijke aanvallen op groote sche
pen kunnen wagen en een krachtigen ram-
stoot niet behoeven te vreezen.
In de machinekamer onderhouden elec-
trisch gedreven ventilatoren een voortdu
rende luchtverversching.
Dit'scheepstype zal een revolutie inden
scheepsbouw doen ontstaan, omdat bijna
geen der tegenwoordige pantserschepen den
doortastenden tegenstander het hoofd zal
kunnen bieden.
Vliegtuigen en luchtschepen, ook wan
neer zijn projectielen bij toeval op het ver
langde doel mochten werpen, zullen tegen
deze schepen niets vermogen.
Tot zoover de „Vorwarts", die zijn in
lichtingen waarschijnlijk uit Kiel ontvangen
heeft, waar de socialisten een vrij sterken
aanhang hebben, eu waaronder zich per
sonen kunnen bevinden, die in eenige
betrekkiug tot de Keizerlijke Harine-eta-
blissementen staan. Intusschen wordt er op
gewezen, dat de gevolgtrekkingen van de
„Vorwarts" wel wat te ver gaan, daar toch
ook de voortschrijdende verbetering van
het torpedowapen de ontwikkeling van het
linieschip niet belet heeft.
De Tsaar in Friedlaud.
Herhaaldelijk kwamen uit Friedberg en
Nauheim berichten over zonderling optre
den van de politie tegen buitenlaudscbc,
vooral Russische bezoekers, die dao echter
na eenigen tijd in officieele mododeelingen
werden tegengesproken of tenminste ver
zacht, hoewel het zeker is, dat op onge
wone wijze wordt opgetreden tegen bezoe
kers, wier naam of wier uiterlijk nu eens
niet naar den zin is van de in Friedberg
bijeengetrokken Russische politie. Het is
bekend, met welk een gemak die politie
verdachte personen, ook al is er geen de
minste groud voor verdenking, tot anar
chisten stempelt, en ze als zoodauig bij de
Duitsche politie autoiitoiten aangeeft. Dat
is ook in Friedberg en omgeving, en zelfs
in Nauheim cu Fraukfort meermalen ge
schied, en lange lijsten van personen bestaan,
zegt de Frankf. Ztg., wien om deze redenen
het langer verblijf in dit Taunusgebied is
veibodeu. Maar het sterkste staaltje is voor
enkele dagen in Frankfort voorgekomen.
In die stad geeft thans een troep Joodsche
komedianten voorstellingen. Tot dien troep
behoort een geboren Rus, Eisenberg, die
echter reeds sedert zijn kinderjaren niet
meer in Rusland is geweest. Deze Eisen
berg werd Woensdag in een restaurant in
hechteuis genomen en naar de gevangenis
gebracht. Niemand, ook de man zelf niet,
wist waarom. Den volgenden dag vernam
hij, dat hij als anarchist was aangeven De
man verklaarde, zich nooit met politiek te
hebben bezig gehouden. Hel eenige wat
men hem kon bewijzen, was, dat hij voor
jaren, tijdens den Russisch-Japaiisckeu
oorlog, in Londen eens een gedicht op
den Tsaar had voorgedragen. Dit is echter
geen reden voor de Duitsche politie om
den man te arresteeren, nog minder om
hem het verder verblijf in Frankfort te
ontzeggen. Vrijdag werd hij uit de gevan
genis ontslagen, met de mededeehng, dat
hij uiterlijk Maandag de stad en het district
moest hebben verlaten.
De Frankf. Ztg. vraagt met welk recht
de man in hechtenis genomen en uit de
stad verbannen wordt Een strafbare han
deling heeft hij niet verricht, de uieening
zelfs, dat hij anaichist zou zijn, is niet vol
te boudon. Er is geen enkele grond om
hem tot de „lastige buitenlanders" te
rekenen. En toch wordt de man door de
politie belemmerd in de uitoefening van
zijn beroep
Waarlijk, dat is een opvatting die niet
te rechtvaardigen 'is
Terecht zegt de Frankf. Ztg. Wjj
gunnen den Tsaar in Friedberg gaarne
rust en herstel, en wenschen, dat het hem
door het publiek zoo min mogelijk lastig
wordt gemaakt. Maar wegens het verblyf
van den Russischen Tsaar in Duitschland
is het toch niet uoodig, het anderen, die
hier verblijven, die ook rust en herstel
zoeken of op eerlijke wijze hun brood
verdienen, lastig te maken, of hen door
onbekookte arrestaties en bevelen tot uit
zetting te benadeelen."
Met zulk een begrip van „vrijheid", als
de Duitsche politie in deze dagen toout,
kan wel niemand zich vereenigen.
Turkije en Griekenland.
De berichten omtrent de Grieksch-Turk-
sche verhouding laten aan duidelijkheid
veel te wenschen over. Maandag heette het,
dat alle gevaar voor een conflict voorbij
was, maar gister leek de toestand minder
gunstig. De Grieksche regeering zoo
werd gisteren bericht had de Porte
geheel voldoening geschonken betreffende
de eerbiediging vau Turkije's souvereini-
teitsrechteu op Kreta. Daarait kon men
niets anders verstaan, dan dat Griekenland
de in de Algemeene Vergadering verkozen
Kretenzers zou uitsluiten van het lidmaat
schap, want dat is het wat Turkije voor
het oogenblik eischt. Vandaag echter wordt
weer geseind, dat de mogendheden Turkije
aanraden geen nieuwe eischen te stellen
ten opzichte van de qnaestie der geldig
heid van de verkiezing der Kretenzers.
Het schijnt dus dat Turkije nog niet geheel
en al voldaan is en dat er nog altijd een
conflict kan uitbarsten naar aanleiding van
die verkiezing der Kretensers,
Het zal den Turken zekerlijk niet aan
genaam zyn, wanneer hetgeen waar
schijnlijk gebeuren zal Veuizelos eerste
minister wordt in Griekenland. Wel is waar
is hij Grieksch burger, maar hij was dan
tocb tot dusver tevens het hoofd der Kre
tenzische regeering en het zal den Turken
een doorn in het oog ziju, hem als leider
van de zaken in Griekenland te zien.
Een tweede klip waarop de Grieksch-
Turksche verhouding ieder oogenblik
stranden kan, is de quaestie van den boycot
der Grieksche waren door de Turken.
Griekenland heeft bij de Porte een rekening
ingediend van tien millioen! Hoe zal men
daarvan opkijken in Constantinopel!
Neen, het onweer is nog niet van de
lucht.
DUITSCHLAND.
Op de werf Vnlcan te Stettin hebben
100(3 man het werk neergelegd, omdat de
directie, volgens hun beweren, onderkrui
persdiensten van hen vergde.
BELGIE.
Er is voor de tweede maal brand uit
gebroken op de Brusselscbe tentoonstel
ling. De brand ontstond gisteren te kwart
na zes in een der kelders onder een stand
in de machinegalarjj; in een hoop katoen
dat diende tot het poetsen der machines.
Door do spoedige komst van do brandweer
word hij echter in het begin gelukkig
gestuit. Er is geen schade aangericht.
TURKIJE.
VolgenB de „Devnik" deed het Bulgaar-
sche bendehoofd Todor Alexandrof een in
val in hot Turksche dorp Bania, dat hij
in brand stak, na do meeste bewoners
gedood te hebben.
H(j nam met zijn volgelingen vervol
gens do wijk in het gebergte.
Aan de Giornale d'Italia wordt uit
Konstantinopel geseind, dat bij een heftige
woordenwisseling tusschen den Italiaanschen
ambassadeur en een koetsier, een Muzel
man, do menigte partij koos voor den
koetsier. De ambassadeur moest zich met
zqn wandelstok verdedigen. Do kavassen
van de ambassade hielden de menigte met
hun revolvers op eorbiedigen afstand.
Den ambassadeur werden door Rifaat-
Pasja onmiddellijk verontschuldigingen aan
geboden.
PORTUGAL.
Uit Lissabon komen thans enkele bij
zonderheden over de onlusten welke iu
Portugal tijdens de jongste verkiezingen
plaats hadden.
Zoo kwam het in Sabugal en Guards
beide in de provincie Beira tot hevige
opstootjes in de kerken die 's lands
wijs, 's lands eer! als stcmbureaux dienst
deden.
Te Sabugal beproefde een aantal perso
nen de kerk binnen te dringen en de
stembus te verwisselen met een andere
bus, die men vooraf gevuld had met ver-
valschte stembiljetten.
Een compagnie iufanterie moeBt optredon
om de indringers te verjagen.
Te Guarda scheen de overwinning reeds
zeker voor de republikeinen, toen plotse-
liug een groot aantal clericalen, onder
aanvoering van een priester, een poging
deden om de in de kerk aauwezige repu
blikeinen te verdrijven. Ook hier moesten
militairen te hulp worden geroepen, die
er eerst na een hardnekkig gevecht in
slaagden, de aanvallers te doen aftrekken.
Twee dooden en drie en twintig gewonden
bleven echter op het slagveld.
Uit een groot aantal plaatsen komen
berichten over dergelijke ongeregeldheden.
AMERIKA.
Te Fargo (Zuid-Dak >tnh) sprak Roose
velt voor een publmk van 2U.0U0 menschen
over de arbeidei spolitiek in de Verceuigde
Staten. „Do 20sic eeuw", zeide hij o.a
„heeft tot taak de groote productieve
krachten van het land meer aan de behoeften
der massa dan aan de winst van enkelen
dienstbaar te maken."
RooBevclt verklaarde zien ecu aanhanger
van organisatie en collectieve contractslui
ting. Evenwel dienden de arbeiders bij hun
acties ook de belangen van het publiek in
het oog te houden en staking allcon als
uiterste middel aan te grjjpen. Voor wat
do arbeidersorganisaties niet zelf tot stand
kunnen biengen, dient de staat te zorgen
door een goede wetgeving, vooral wat do
gezondheid en veiligheid der arbeiders en
de aansprakelijkheid der werkgevers betreft.
Van hetprogramma van den Amerikaanschen
Arbeidersbond onderschrijft Roosevelt de
volgende eischen.
Kostelooze scholen, achturige werkdag,
éèn rustdag in de week, afschaffing van het
sweatingsysteem, fabrieksinspectie, aanspra
kelijkheid der werkgevers voor ongevalleu,
verbod vau kinderarbeid, oprichting van
kinderspeeltuinen. Bovendien achtte hij een
veiligheidswet en een nieuwe regeling der
ongevallenverzekering noodzakelijk.
