DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 227. DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1910.
7e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Hoofdredacteur K. O. R IJ If E 91 K.
Abonnementsprijs
Per jaar(4.—. Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KLEINE HaA« 6. TelefInterc. 18».
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uirsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen* en Buitenlandsch Advert.-bureau D, V. ALTA, Warmoesstr. 76*78 Amsterdam
DE STEM UIT HET GRAF.
Over de rede van den Romeinschen bur
gemeester Nathan en het protest vau den
Paus, die nog steeds do gemoederen in
zekere kringen in beroeriug brengen,
schrijft het Giornale d'Italia o.a.
„Pius X en Ernesto I zij heeten wer
kelijk zoo en niet Innoncentius II en Aua-
cletus II, want wij schrijven het jaar des
Heeren 1910 en niet 1118. Ook toen heeft de
Paus z(jn tegenstander in den ban gedaan.
Gelukkig dat thans geen der beide par
tijen, gelijk acht eeuwen geleden geschiedde,
vreemden ter hulp zullen roepen, niet om
dat althau6 aan een van hen de wil daar
toe geheel en al zou ontbreken, uiaar
tenminste al omdat de tegenwoordige
Duitsche Keizers zoo weinig lust betooDeu
de Alpen over te klimmen. Maar, alle
scherts torzijde, de zaak is toch van eeuig
belang. Zonder over de doelmatigheid vau
Nathan's redo of vau het Pauselijk protest
to willen oordeelen, moet men toch vast
stellen het zijn twee stemmen, die van
twee tegenovergestelde sociale gewetens
getuigen. De eene stem, die van het Ka
pitooi wilde de volkomen ontwikkeling van
het moderre geweten en de bevrijding der
burgerij van een ondragelijk juk, dat hun
in naam van den godsdienst was opgelegd;
de andere stem, die nog spreekt van een
herstel der wereldlijke macht, doet zich
voor als een stem uit het graf en de man
die zoo eerwaardig op de puinhoopen van
een vervlogen tijd zit, herhaalt slechts de
zelfde woorden, die zijn voorgangers reeds
zoo dikwijls vergeefs spraken. Achter de
bronzen deuren van het Yaticaan voelt
men met en wd men het ook niet voelen,
dat de menschelijke ziel zich wil bevrijden
van het juk der religies, dat zij een geloof
zoekt dat Diet een ontkenning der inner
lijke vryheid is".
DE ONLUSTEN TE BERLIJN.
Over het verloop van de oproerige be
weging te Moabit, ontleenen wij de vol
gende beschrijving aan de Lokal Auze'ger:
„Het tumult bereikte Dinsdagnacht in
de Rostocker Strasse zijn hoogtepunt. Hier
werden door het janhagel en de stakers
tegelijkertijd alle lantaarns vernield en een
vreeselijk bombardement van steenen op
de voor de Rostockerstrasse bjj de Wic-
lefstrasse geposteerde agenten geopend.
Daarop ging de politie tot ontruiming van
de straat, die in volslagen duisternis gehuld
was, over. Ongeveer 4000 menschen, waar
onder een vijfhonderdtal vrouweu en inei. -
jes, vulden de straat over haar geheele
breedte. Kreten als „bloedhonden", „schiet
de schoften neer" etc. werden allerwege
gehoord. De commissaris van politie som
meerde de menigte driemalen u-teen te
gasn. Deze echter joelde des te luider en
begon de agenten met steenen te werpen.
Op hetzelfde oogenblik werden lal van
vensters geopend en een wsre hagel ven
leege bier- en seltersflesschen kletterde op
de agenten neer. Daartusschen klonken
herhaaldelijk revolverschoten uit do veD-
sters. Thans werd bevolen, het vuur uit de
vensters te beantwoorden.
Het publiek vluchtte in de huizen; zoodra
de agenten aanrukten, werden zij gesloten,
zoodra zij evenwel buiten schotbereik waren,
werden de deuren weer geopend en vulden
de straten zich opnieuw. Dengeheelen
avond tot laat in den nacht woedde de
strijd. De straat is van het eene einde tot
het andere met scherven bezaaid, zoodat
ten laatste de bereden agenten er niet meer
door konden. Yoortdureud werd uit alle
huizen met scherp geschoten en met fles-
scheu etc. geworpen. Alle bewoners der
geheele straat namen aan het gevecht deel.
Tegen twee uur stormden weer talrijke
oproerlingen de huizen uit, beladen met
houtblokken, matrassen, petroleurn, etc.
Snel werd een brandstapel opgericht, waar
door de tot dusver geheel donkere straat
thans helder verlicht word. 9 an alle kan
ten stroomde nu opnieuw het gepeupel aan,
waarop de politie met een charge met de
blanke sabel en onder herhaald gebruik
van de revolver, antwoordde. De br indweer,
door de politio gealarmeerd, bluschte den
brandstapel spoedig.
Den geheelen nacht moesten de hoeken
der straten door een sterke politiemacht
bewaakt worden. In de Hutteustrasse
werden door het janhagel in verscheiden r
zaken, die hun ijzeren jaloeziën niet haddeu
neergelaten, de ruiten verbrijzeld en de
étalage geplunderd".
Tot zoover de Lokal-Anzeiger. Wij
maakten reeds melding van de pogingen
van sommige bladen de schuld voor de
ongeregeldhedeh op do sociaal democraten
ter schuiven. Hiertegen protesteert de Vor-
warts met alle kracht. De Vorwarts ont
kent, dat aan de opstootjes door stakers
wordt deelgenomen. De stakers zijn allen
georganiseerd en hebben van het stakings
comité het strenge bevel zich van alle
buitensporigheden te onthouden en zelfs
van do provocaties der politie geen notie
te nemen.
Het Berliner Tageblatt schrijft nog,
zorder een bepaald oordeel over eigen
schuld of provocatie uit te spreken:
„Het ruwe optreden der politie in de
Huttenstrasse werkte op verscheiden plaat
sen direct prikkelend op de massa. Een
kreupele werd b.v. door de agenten zoo
lang geranseld tot hij bewusteloos bleef
liggen".
FRANKRIJK.
De Temps schrijft een vrij heftig artikel
tegen het besluit, dat, volgens de Figaro,
de Paus weldra ze' uitvaardigen en waarbij
den Franschen geestelijken verboden zal
worden de begrafenisplechtigheid te vieren
voor r. katholieken, die hun Paarchplichten
niet meer hebben waargenomen. „Pius X
r'dus de Temps verwacht van zijn
hervorming een soort van wedergeboorte
van het r. katholic'sme. De bisschoppen
of althans de meerderheid daarvan in
Frankrijk vreezen dat zijn integendeel den
godsdienst den genadeslag zal toebrengen.
De Paus ziet geen heil in een verzoenings
politiek; door de beginselen en voorschrif
ten zoo streng mogelijk toe te passen
denkt hij tegen de onverschilligheid te
kunnen strijden. De Paus moet toch weten
dat tachtig percent van de Franschen die
zich religieus laten begraven, slechts r. katho-
zijn door doop en begrafenis, alleen bij de
geboorte en bij den dood! De invoering
van den maatregel zou het verderf zijn van
het r. katholicisme in Frankrijk",
OOSTENRIJK-HONGARIJE.
Groote opwinding in politieke kringen
baart het bericht uit Budapest, dat de
bisschop Parvy, met beroep op het Pause
lijk decreet van 20 Augustus over de
afzetbaarheid der pastoors, van den afge
vaardigde der nationale arbeiderspartij,
pastoor Johann Richter, geëischt heeft, dat
hij z'jn mandaat zou neerleggen. Richter
antwoordde, dat hij dien eisch niet als
ernstig gemeend kon opvatten, omdat een
Paucelijk decreet hem toch niet de uit
oefening zijner staatsburgerlijke plichten
kon beletten. Hierop werd de weerspannige
pastoor voor vier maanden geschorst. Dezelfde
eisch werd gesteld aan den afgvaardigdo
Alois Rudnay, eveneens lid de regccriugs-
partij; die den bisschop evenwel nog niet
heeft geantwoord.
Beide afgevaardigden hebben den Minis
ter-president het geval medegedeeld en
ongetwijfeld zal het aanleiding geven tot
heftige debatten in het parlement. Want
behalve dat het feit op zichzelf reeds
schandelijk genoeg is, wordt het nog ver
ergerd door de omstandigheid, dat alleen
leden der regeeriögspartij dit bovelkregon
uraar niet de talrijke leden der andere
partijen, zoodat de politieke bedoeling van
dit machtsmisbruik duidelijk is.
SPANJE.
Het R. Katholieke Comité heeft een pro
clamatie uitgevaardigd, die voor het leger
van zulk ren beloedigendeu inhoud is, dat
de onderteekenaars voor den krijgsraad
zullen gedaagd worden; het geheele Co
mité zal tevens vervolgd worden wegens
de verspreiding van de mededeeling, dat
de betooging op 2 October te Bilbao, niet
tegenstaande het verbod vau de regeering,
toch zal plaats hebben.
Te Oreusa is een manifest in beslag ge
nomen, waarin o. a. dezo zinsnede voor
kwam
De krijgstrompet doet zich in de Baski-
8cke bergen hooien.
Officieel heeft thans de kapitein generaal
van Bilbao laten bekend maken, dat de
betooging op a.s. Zondag verboden is.
RUSLAND.
In 't tijdschrift „Wjcitnik Cwropy" komt
een verhaal voor uit het Russische gevan
genisleven, en wel in 't bijzonder over de
ter dood veroordeelden. Er wordt o. a. in
verteld, hoe het dezen mogelijk gemaakt
wordt zich het leven te redden, door zich
als beul ter beschikking van het gevangc-
nisbestuur te stellen. Onder déze omstan
digheden moet het aan liefhebbers voor
dit ambt niet ontbreken.
De schrijver heeft in één gevangenis
drie van zulke scherprechters leeren kennen.
De eerste, een bestiale natuur, die een
moord te boeten had en zich door gewei
dige vuisten kenmerkte, ontving voor iedere
terechtstelling 25 roebels en een strafver
mindering van 3 maanden Daar er genoeg
te doen was, geraakte hij langzamerhand
in 't bezit van een klein kapitaal en her
kreeg ook de vrijheid.
Twee maanden later echter werd hij de
gevangenis weer binnengeleid, na zich aan
een geheele reeks van moorden schuldig
gemaakt te hebben. Nadat hy in naam van
de wet gedood had, kon hij niet meer na
laten ook uit eigen naam de menschen by
den gang naar het hiernamaals een handje
te helpen. Nu zou hij er zelf aan moeten
gelooven, hij redde zich echter weer door
beul te worden, en men nam hem als des
kundige gaarne aan.
De tweede, dien de schrijver had leeren
kennen, was huismeester geweest en had
zijn meester, in wiens dienst hy stond en
voor wiens veiligheid hij zorg moest dragen,
gedood. Ook deze kocht zjjn leven door
beulswerk te verrichten.
De derde was van een bjjzonder slag:
een jonge man, die zeer beminnelijk optrad
en met de gevangenen gaarne praatte, als
hij hun het eten bracht. Op een dag echter
verspreidde zich onder hen het gerucht,
dat dezelfde jonge man steeds bereid stond
hun het leven te benemen. Zij ondervroegen
hem daarover en hij bestreed het toen met
de heiligste verontwaardiging.
Er waren in dien tijd in dezelfde gevan
genis drie beulen, maar met ongeveer twee
terechtstellingen per maand was er niet
genoeg werk voor hen. De jonge man is
toen door de beide anderen werkeloos ge
maakt. De zegsman vertelt, dat hij nadien
neurasthenicus is geworden en zich ten
slotte zelf heeft opgehangen.
DE NIEUWE BELASTING.
In de Troonredo werd gewaagd van
versterking ;der financiën door een nieuw
middel dat nog niet wordt genoemd. Hot
is vrijwel zeker zoo wordt aan Het
Yolk gemeld dat dit nieuwe middel
is een tabaksbelasting, misschien wol in
den vorm van een debietrechc.
OP DE KLEINTJES PASSEN.
Men schrijft aan dn N. Arnh. Ct.
De laatst by de Wet vastgestelde Staats
uitgaven zijn die over 1907. Zn beliepen
(rond) 1215.000.000, dat is f 09.000.000
meer dan over 1887 of twintig jaar gele
den. Deze belangrijke stijging waarbij
het niet gebleven is in aanmerking
nemende, zou men zoo gaan denken, dat
ieder Minister op de kleintjes zou passen,
overtuigd dat de Regeering zeker wel isj
dat het hierop evenals in elk particulier
huishouden aankomt.
Te eerder nog is men geneigd zoo te
denkeu daar de Koningin, bij de Ope
ningsrede op 20 dezer, nog getuigde:
„Burgerlijke eu militaire laudsdienaren
vervullen hun taak op een wijze die lof
verdient".
Het spijt ons dat wij hen, die als boven
bedoeld dachten, bitter te leur moeten
stellen. Slechts een voorbeeld daartoe.
Zoo werd aan een Rijksveeopzichter
met f 80 bezoldigd per maand, betaald
telkens voor werkzaamheden op een en
denzelfden dag: vcor het schatten van 76
runderen f152 van 27 runderen f 54
van 16 runderen, 6 kalveren en 6 schapen
f 41 en van 58 stuks hoornvee, 29 schapen
en 7 varkens f139.
Deze Rijksveeopzichter had op 9 dagen
in de maanden Januari tot en met April
aan caxatieloon genoten f 645, dat is ge
middeld f 70 per dag, boven zijn gewone
bezoldiging. Hoe ergerlijk dit feit i», blijkt
ook daaruit dat de Minister Talma (op
aandringen van de Rekenkamer) nader een
regeling beeft ingevoerd, welke, had ze
vroeger bestaan, den gelukkigen veeop-
zichtcr f 6 (zegge f 6) per dag zou hebben
opgebracht.
'tls ons niet bekend of aan het Depar
tement van Landbouw in het bjjzonderlof
is gebracht,