Bik
DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 234.
VRIJDAG 7 OCTOBER 1910.
7e JAARGANG
BUITENLAND.
DE REVOLUTIE IN PORTUGAL.
Hoofd redacteur It. G. RIJ It K 51 8.
Bureau: KMFIINE HaA6 6. Telef. Interc. 188.
Abonnementsprijs:
Per jaar(4.Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f0.05.
Prijs der Advertentie»
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Puilen het Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
abounement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binuen-en Buitenlaudsch Advert -bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. Ti- 78 Amsterdam
ONTAARDING.
De gereformeerde predikant, ds. Bull-
man, vau Garijp, schrijft in do Ffiesche
Kerkbode de volgen 3e verzuchtingen.
„Inderdaad, de wereldgelijkvormigheid
neemt in onze Gereformeerde kringon
schrikbarend toe.
Vooral bij feestelijke gelegenheden voeit
mon met zekere voorliefde allerlei wereld
sche usantios in. Getrouwde mannen ver-
wisselen dan hun vrouwen, lil) Heeren
presenteeren dan aan dames sigaretten. Ook
ontbreekt haast op geen partijtje meer eeu
tooneelstnkje.
En terwijl men voor al zulke pretjes tijd
noch moeite ontziet, is men in godsdienstige
aangelegenheden zeer laksch. At men vroe
ger 's Zondags bijtijds, omdat men's avonds
nog naar de kerk wou, tegenwoordig kan
men niet in de avondbeurt komen, omdat
men laat dineert.
Bovendien acht men het veel te ver
moeiend 's Zondags tweemaal ter kerk te
gaan. Ook raakt de huiselijke godsdienst
oefening op Zondag almeer in onbruik. Men
bidt dan 's morgens niet meer aan tafel,
omdat men op Zondag in de Kerk toch al
zoo dikwijls bidt. En als er een jong paartje
in 't hawelijk treedt, is er voor de trouw
partij zooveel noodig, dat er bij de kerkelijke
huwelijksbevestiging voor de kollekte ten
hoogste nog een Rijksdaalder overschiet.
Wijst dit alles niet op een afnemen van
do godsvrucht en een zinken van het gees
telijk levon tot een lager peil?
't Hoeft ons dan ook heuseh niet te ver
wonderen, dat er in onze Gereformeerde
kringen nu en dan diugen aan het licht
komen, waarover zelfs de wereld schande
spreekt, omdat ze nog heel wat erger zijn
dan oen tooneelvoorstelling als de leerlingen
van het Gereformeerde Gymnasium besloten
te geven".
Sjonge, sjonge, dat alles moest eens
door een paganist beweerd zijn 1 Die zou
iets te hooren krijgen 1
'tls om niet tegelooven; gereformeerde
heeren, die gereformeerde dames sigaretten
presenteeren 1 Nu, Bullman verkeert in
die kringen; hij kan het dus weten. Voor
ons. die van verre staan, is 't een nieuw
bewijs, dat de „christelijkheid" van deze
zoogenaamde „christenen" ons „heidensch"
verstand te boven gaat.
„Ook ontbreekt haast op geen purtijtje
meer eeu tooneelstnkje"-
Dat zal hem hierin zitten, beste Bullman,
dat uwe partij den grootsten comediant huis
vest, dien Nederland ooit heeft opgeloverd.
„Getrouwde manueu verwissolen dau
vrouwen".
Vermoedelijk de invloed van Mathilde,
waarde Bullman.
Voor het kerkezakje „schiet ten hoogste
een Rijksdaalder over".
Neem naar een verheven voorbeeld
uw toevlucht eens tot een agentesse
zonder aanstelling. Die doet wonderen. In
formaties kunt u rlaaromtreut vermoedelijk
wel krijgen in de Kanaalstraat in Den Haag,
Doch scherts terzijde, 't Is werkelijk om
medelijden met deze Bullman te krijgen.
Zijn stukjo is een smartkreet. En nog nooit
is schijnheilige vroomheid van gerefor
meerden door tegenstanders zoo blootgelegd
als door het schrijven van dezen Calvinist.
Het is de kreet van iemand, wiens ver
trouwen in de woorden van 1901, dat nu
den naam van God weer hersteld zou
worden in Nederland, duchtig geschokt
blykt te zijn.
Al laten ook de berichten nog veel van
het in do jongste dagen te Lissabon ge
beurde onopgehelderd, wel aan te nemen
is toch dat de revolutionoairen de zaak in
Lissabon zelf gewonnen hebben en datjde
Republiek is uitgeroepen.
Dc nieuwe regeering heeft zich met het
volgende manifest tot het volk gewend.
het Portugeesche volk .-
Het volk, het leger en de zoemacht heb
ben de republiek uitgeroepen. Het vorsten
huis der Ëraganza's, dat steeds kwaad aan
het land heeft gebracht en den socialen
vrede verstoord, is voor immer verbannen
uit Portugal. Deze zeldzame en roemrijke
gebeurtenis, deze moed van een volk welirs
dapperheid legendair is geworden, vervult
de harten van alle patriotten met vreugde.
Voor goed is het uit met de slavernij van
dit land en het weldadige stelsel van vrij
heid daagt lichtend op in zijn heerlijke
maagdelijkheid. Burgers, op dit oogenblik
zijn vergolden, zijn beloond, al de gestre
den kampen, al de geleden smarten. Maar
dit oogenblik moet ook het begin zijn vau
een tijdperk van zuivere zedelijkheid eu
vlekkelooze rechtvaardigheid. Laten wij tot
grondslag van ons politiek programma
maken: de offervaardigheid voor ons vader
land en edelmoedigheid jegens onze over
wonnen vijanden."
En de voorloopige prosideut der Regee
ring richtte de volgende woorden tot leger
en vloot:
„De voorloopige regecring van de repu
bliek brengt baar groet aan de troepen van
land- en zeemacht, die samen met hel volk
de republiek hebben gegrondvest voor het
welzijn van het vaderland. De regeering
heeft vertrouweu in de vaderlandsliefde van
allen. Wijl de republiek is ingesteld voor
allen, spreek ik de hoop uit, dat de offi
cieren van land- en zeemacht, die geen
aandeel hebben genomen in de revolution-
naire beweging, zich aan het hoofdkwartier
melden om op hun eerewoord de meest
mogelijke loyauteit te betuigen aan het
nieuwe bewind. Intnsschen moeten de re-
volutionnairen al hunne stellingen blijven
bezetten voor de verdediging en de beves
tiging van de republiek."
Do revolutionoairen mogen meester zijn
in Lissabon, in geheel Portugal zijn ij het
blijkbaar nog niet.
Immers een telegram van den Franschen
consul te Oporto meldt, dat de troebelen
daar onderdrukt zijn. Royalistische troepen
zouden naar Lissabon oprukken. Men
heeft den indruk dat do Noordelijke pro
vinces minder snel dan verwacht was, met
de revolutie iustemmine betuigen.
De Spaansche gezant te Parijs heeft aan
een redacteur van de Temps gezegd: de
indruk, dien mijn regeeriug mij overgebracht
heeft, is dat de triomf der revolutie niet
zoo zeker en definitief is, als de telegram
men der agentschappen doen gelooven.
Acht regimenten zouden trouw blijven en
de noordelijke provincies hebben tot nu
toe Lissabon niet gevolgd.
De Temps verneemt nog uit Spanje, dat
de gemeentelijke garde van Lissabou trouw
gebleven is en verscheidene .belangrijke
punten bezet houdt. Do garnizoens van
Setubal en Elvas zijn koningsgozind ge
bleven, maar zullen niet trachten dc revo
lutie te bestrijden.
Te Evora en Port Alegre is de Republiek
toegejuicht.
Dat de toestand voor de republikeinen
in Lissabon zelf ook nog niet geheel zuiver
is, blijkt wel uit het volgend bericht van
6 October uit Lissabon zelf:
„Do regeering neemt nog maatregelen
met het oog op hot feit, dat een gedeelte van
do troepenmacht in de hoofdstad en de
troepen in dc versterkte kampen nog niet
geheel huu instemming met de nieuwe
regeering hebben betuigd
Ook de Spaansche minister president
Canalejas heeft in de Kamer verklaard,
dat, daar de regeering tegenstrijdige be
richten uit Lassabou heeft ontvangen, zij
de uitroeping van de republiek in Portugal
niet als definitief kan beschouwen.
Omtrent de koninklijke familie nog steeds
geen stellige berichten. Ziehier wat verteld
wedt:
De Fransche gezant te Lissabon seint,
dat de Koning en de beide Koninginnen
te Mafra zijn.
Uit Lisabon zelf wordt gemeld, dat vast
gesteld ia, dat het Koninklijk jacht Amelia,
met den Koning, de beide Koninginnen
en den hertog van Oporto aan boord, reeds
op weg is naar Engeland.
De regeering heeft maatregelen genomen
om de veiligheid van den Koning en de
Kouinklijke familie te verzekeren.
Koningin Maria-Pia zal naar Italië gaan.
In tegenspraak daarmee is een bericht uit
Gibraltar, dat Portugeesche jacht Amelia het
daar met de Koningin-Moeder en den Infant
Alfonso aan boord gisteravond om 11 uur
is aangekomen.
Het lot van Koning Manuel blijft dus
onzeker. De uitecnloopende berichten over
zijn verblijfplaats komen slechts hierin
overeen, dat hij iu veiligheid is en niet iu
de macht der opstandelingen.
Van verschillende kanten wordt er op
gezinspeeld, dat de omwenteling in Portu
gal door Engeland wordt gesteund; ja,
men leest zelfs dat Engeland haar heeft
veroorzaakt. Men weet dat Engeland groo-
te belangen heeft in Portugal min of meer
onder Engeland's voogdij pleegt te staan,
en dat terstond na den moord op devori-
gen Koniug Eugelaud's invloed op do
regeering goed merkbaar was. Welnu,
Engeland zoo wordt beweerd acht
thans Portugal rijp voor deu republikein-
schen regecringsvorm en heeft daarom de
omwenteling bewerkt of aangemoedigd.
Door sommigen wordt zelfs volgehouden,
dat Engeland het Portugeesche koningshuis
in den steek heeft gelaten, omdat er ern
stige plannen bestonden voor eeu huwelijk
tusechcu Koning Dooi Manuel en dc doch
ter van Keizer Wilhelm, Dat zou natuur
lijk den Duitschen invloed in Portugal
belangrijk hebben doen stijgen, en Enge
land wilde dat niet dulden; dan maar liever
revolutie. Natuurlijk kan het heel goed
zijn, dat dit alles uit de lucht gegrepen
is. De Engelsche regeering zal het in elk
geval wel tegenspreken.
Bij de thans plaats hebbende gebeurte
nissen heeft de draadlooze telegraphie weer
op schitterende wjjzo haar nut bewezen.
De revolutionoairen hadden vooraf alle
telegraphische verbindingen met het buiten
land onderbroken, opdat er geen ontijdig
nieuws van de provincie en het buitenland
zou uitlekken.
Dinsdagavond echter liep de Duitsche
stoomboot Cap Blanco de haven van Lis
sabon binnen.
Deze stoomboot is met een uitstekend
toestel van draadlooze telegraphie voorzien,
en zij werd ook onmiddellijk door de jour
nalisten te Lissabon als telegraafkantoor
gebruikt.
Het gelukte al spoedig verbinding te
krijgen met het bij Marseille gelegen Mar-
conitelegraafstation te St. Marie de la Mer.
Vandaar uit werden dc borichton verder
geseind over de geheele wereld.
De afstand tusschen Cap Blanco en St.
Marie de la Mer, bedraagt niet minder dan
1250 K.M., heel het bergachtige Spanje
licht er tusschen. Ook bij vroegere gewich
tige gebeurtenissen te Brazilië en Argenti
nië heeft de draadlooze telegraphie op
dezelfde wijze onschatbare diensten bewezen.
DUIT8CHL AND.
Naar uit Hamburg wordt gemeld, zijn
de geschillen op de werven aldaar door
onderhandelingen bijgelegd. Do uitsluiting
in het metaalbedrijf zal nu niet worden
geproclameerd.
GROOT BRITANNIE.
Uit Londeu komt het verblijdend be
richt, dat de uitsluiting in het Katoenbedrijf
Maandag zal eindigen.
RUSLAND.
Op 22 en 23 September werd voor den
militairen rechtor te Jekatorinodar een
proces behandeld, dat teekenend is voor
de iu Rusland hccrschende zeden.
Terecht stonden eenige politieambtenaren,
beschuldigd drie gevangenen, die van poli
tieke misdaden verdacht werden, op de
publieke straat, zonder eenige aanleiding,
te hebben neergeschoten.
Op 3 Mei 1908 hadden deze politie
ambtenaren, een commissaris, een inspec
teur, en een schrijver, last ontvangen bij
eeu rechterlijk ambtenaar, diens broer, en
hjj hun zwager, oen Duitech onderdaan,
huiszoekiug te doen. De commissaris
meende, hoewel hij er geen bevel toe had,
do drie mannen te moeten arresteeren. Ilij
braoht de gevangenen naar het bureau
doch onderweg vuurde hij, zonder eenige
aanleiding, plotseling op de beide broeders
ziju revolver af. De eeno stortte dood neer.
Nu begonnen ook de gevangenen te schie
ten op de ageuten, die den commissaris
vergezelden, en op de kozakken van hot
convooi.
Er ontstond een waanzinnig gevecht,
waarin ook de beide andere gevangenen
gedood werden. Een hunner was nog niet
dood, toen hij werd opgeuomen; do com
missaris van politie gaf toeu oen der
kozakken last hem dood te schieten.
Op het bureau verklaarde de commissaris,
dat de gevangenen hadden gepoogd te
vluchten, waarop zij waren dood gqschoteu.
Het bleek echter uit getuigenverklaringen,
dat de gevangenen geen tegenstand hadden
geboden, dat van een poging tot vluchten
geen sprake was geweest, zoodat de com
missaris beschuldigd werd, opzettelijk de
gevangenen te hebben laten doodon De
openbare aanklager legde er don nadruk
