STADSNIEUWS.
INGEZONDEN.
WEERBERICHT.
Thermometerstand
Uic de Pers
Rechtzaken,
KERKNIEUWS.
Maatschappelijke en
Hygiënische vraagstukken.
HET FABltlEKSL'ARLEMBNT.
De Zwitsersche grootindustrieel dr. Sul-
ze r Ziegler uit Winterthur heeft van eigen
ervaring gesproken bij de toepassing van
wat uieu zou kunnen noemen den aauvang
van een parlementairen regeeringsvorm op
de industrie.
Sulzer houdt de fabriekscommissie voor
een natuurlijk product der behoefte aan
coalitie, omdat daar de gezamelijke belangen
in tot uitdrukking konten. Zij schijnt hem
het begin te zijn van de fabrieksconstitjitie,
als het einde van het absolutisme, in de
fabriek. Er speelt zich hier op sociaal ge
bied iets af, dat aau de gebeurtenissen op
politiek gebied herinnert: wij kunnen heden
ten dage den arbeiders concessies doen,
hen in het bedrijf laten meepraten. Tegen
woordig zijn zij teu minste in de hoogont
wikkelde industrie, in tegenstelling met
vroeger daartoe rijp.
Wat de taak van de fabriekscommissie
betreft, zegt Sulzer, dat er in zijn fabriek
niets is, waarover de commissie niet met
het bestuur der fabriek beraadslaagt.
Ook over het stukwerk. Zelfs werd hier
voor een bijzondere commissie in 't leven
geroepen, hoewel deze poging mislukt was.
Sulzer geeft echter ook met betrekking
tot dit punt nog uiet alle hoop op, den
juisten vorm te vindon.
De opwekking der belangstelliug van de
arbeidersbij verbeteringenen uitvinduigeu,
en het winstaandeel der arbeiders geeft
Sulzer als de eerste der aan de toekomst
gestelde opgaven aan, tot welker oplossing
zijn arbeidscommissie zal medewerken.
Ook daar waar vakvereenigingen zijn,
meent hij, dat de fabriekscommissie noodig
is. Deze richten zich niet als gene naar
exioma's en algemeeue leuzen, de fabrieks
commissie kan rekening houden met de
individualiteit van het bedrijf, van belang
vooral bij de exportindustric. De vakver
eenigingen verwaarloozen te veel de be-
teekenis van den ondernemer als arbeids-
organisator, hoewel ook haar werkzaamheid
reden van bestaan heeft.
Dat fabriekscommissie eu vakvereeni
gingen in voeling met elkaar moeten
blijven, schijnt ook Sulzer natuurlijk, ja,
hij houdt ecu verstandigo samenwerking
der werkgevers- en arbeidersorganisaties
zonder het tusschenorgaan der fabriekscom-
mi8sic8 voor in 't geheel niet mogelijk
„Ik heb de vaste overtuiging", zoo
eindigt Sulzer zijn uiteenzettingen, „dat
daarin de toekomst ligt: dat om zoo te
zeggen een groot bedrijf met één leider,
zooals het tegenwoordig is, zelf een soort
genootschap wordt, zeker niet op democra
tische grondslagen, maar op monarchischen
grondslag met een constitutie."
De Oranjevereeuiging houdt Donder
dag 24 Nov. a.8. in café Otte een alge-
meene ledenvergadering. De agenda ver
meldt: Jaarverslag; Rapport Commissie tot
nazien der rekening en verantwoording;
Bestuursverkiezing.
Vliegen te Soesterberg.
Zondag worden de eerste vliegwedstrijden
in ons land te Soesterberg gehouden. In
overleg uiet sportcommissarissen van de
Nederlandsche Luchtvaart-Vereeniging zul
len dien dag van 14 uur wedstrijden
worden gehouden, waarvan het programma
aldus luidt: a. Prijs voor den eerst ver-
trekkenden vlieger die minstens óéu ronde
heeft afgelegd: b. Hoogte-prijs (vermoede
lijk recordverbetering van Wijnmalen van
z'n eigen op de overlandvlucht gemaakt
Nederlandsch hoogte record van 1060meter);
c. snelheidswedstrijd over 10 K.M. (4 ron
den) en d. Duurwedstrijd (winner wordt de
vlieger die tusschen 1 en 4 uur het langst
zonder te dalen in het luchtruim blijft). In
overleg met de drie aviateurs Wijnmalen,
Küller en Koolhoven, is dit programma,
waarvoor speciale prijzen zijn uitgeloofd,
vastgesteld.
Ljjst van onbestelbare Brieven en Brief
kaarten verzonden over de le helft der
maand November 1910.
Brieven Binnenland.
Sheerderd Hooglanderveen.
V. d. Akker Amersfoort.
I I. Heere Amsterdam.
A. Post Katwijk a. R.
G, v. d. Vegt Leute.
T. Boon Amersfoort.
K. Peters Hebelermeer.
Briefkaarten Binnenland.
P. Jansen Amsterdam.
M. Schols
Akker
M. E. Schuieck
Labouchere Interlaken.
Briefkaarten Buitenland.
Diesveld Duitschland.
AGE N DA.
1825 Nov. Cursns voor Vrouwenkiesrecht
in de Zwaan.
21 Nov. Uitvoering U. O. T. in Amicitia.
22 Nov. Verg. Roode Kruis, in de Arend.
24 Nov. Vergadering Oranjevereeniging in
Café Otte.
13 Dec. Toonkunst, Amicitia.
16 Dec. Liederenavoud van Julia Culp.
Oud-Leusden 17 Nov. 1910.
Den Hoofdredacteur van „De Eem-
lander". Dagblad voor Amersfoort en
Omstreken.
Hooggeachte Hoofdredacteur!
MEDEDEEL1NGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT
Opgemaakt voorm 10.50 uur.
De Bilt, 18 November 1910.
Hoogste barometersta id 769.5 m.H. te
Coruna, laagste 748.8 te Shields en Skegness.
Verwachting tot den avond van 19 No
vember 1910. Meest matige Westelijke tot
Zuidelijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Zwaarbewolkt
of betrokken, waarschijnlijk regenbuien.
Temperatuur: Zachter.
Barometerstand te AMERSFOORT
Barometerstand hedenmiddag te 12 uur
756 m.M.
Vorige stand te 12 uur 755 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 39
Laagste hedennachtF. 34
Hedenmiddag 12 uur F. 40
toe te staan voor noodzakelijk levensonder
houd en kinderen, dan door B. en W.
oorspronkelijk was voorgesteld.
B. en W. stelden voor, dien aftrek zon
der kinderen te bepalen op f 500, met 1
kind op f 550, met twee kinderen op f 600.
met drie kinderen op f 650, en met vier
of meer kinderen op f 700.
Nu zijn die cijfers bepaaald als volgt:
Voor den ongehuwde zonder kinderen
f 500, voor don gehuwde zonder kinderen
f 550, voor den ongehuwde met 1 kind
f 550, voor den gehuwde met 1 kind of
een ongehuwde met 2 kindoren f 600,
voor den gehuwde met 2 of deu ongehuw
de met 3 kinderen f 650 en voor den
gehuwde met 3 of meer of den ongehuw
de met 4 of meer kinderen f 700.
Openbare Leeszalen.
Door Het Centrum wordt het denkbeeld
opgeworpen, de quaeBtie der oubsidieering
van openbare leeszalen op te lossen in dien
zin, dut de Regeering er toe besluite, niet
alleen aan de openbare, maar ook aan
bijzondere leeszalen financieelen steun te
verleenen.
Afgezien van de principieele bedenking
die wij tegen zoodanige oplossing zouden
hebben, nl. dat daarmede weer een nieuw
middel zou worden ingevoerd om de ver
schillende groepen van ons volk van elkan
der te vervreemden en sectegeest aan to
kweeken, is tegen dat denkbeeld nog één
bezwaar, en wel een onoverkomelijk.
De Minister heeft u.l. in de Memorie
van Toelichting bij hoofdstuk V het stelsel
aanvaard der „voor de geheele plaatselijke
bevolking, zonder onderscheid van maat
schappelijke positie, godsdienstige over-
tuigiug" enz toegankelijke leeszalen, die
een verzameling bezitten en bijhouden,
welke „zorgzaam en zonder eenige maat
schappelijke, politieke of godsdienstige
voorkeur is bijeengebracht" en waaruit
o.a alle „propagandistische lectuur" moot
worden geweerd. De Minister heeft gemeend
dat stelsel, gevolgd naar het door Z. Exc.
ingewonnen advies der „Vereeniging voor
Openbare Leeszalen" te moeten aanm-men.
„Immers" woorden van don Minister
in beginsel zal aldus slechts aan vol
komen onpartijdige instellingen steun wor
den geboden" Hetzelfde standpunt
neemt de Minister in, in de M. v. A. op
Hoofdstuk I. Het Centrum kan daar
's Ministers autwoord aan de Ruoinsch
Katholieken op het geopperde deukbeeld
vinden: „Zoodanig vraagstuk kan bezwaar
lijk iu hun geest beslist worden"; met de
troost: „Dit treft elk dier partjjen (nl. van
de coalitie) op haar beurt."
Het stelsel van subsidies aan „bijzondere
leeszaUn" is alzoo slechts door den Mi
nister te aanvaarden, indien Z.Exo. geheel
rechtsomkeerd maakt.
Men beware het liever tot een even
tueel tweede Ministerie Kuyper.
(Het Vaderland).
])E MOORD TM RENKUM.
De officier van justitie te Arnhem, heeft
appèl aangeteekeml tegen het vonnis,
wa ïrbij J. van R. wegens verkrachtiging
en doodslag van de 13-jarige A. P. te Reu-
kuij), veroordeeld werd. tot 15 jaar gevan
genisstraf.
Hoofdelijke Omslag Ned. Hkrv. Gem.
Do Rechtbank te 's Gravenhag vernie
tigde gisteren het vonnis van den kanton
rechter te 's Gravenhage iu de zaak van
de Ncderduitsche Hervormde Gemeente
aldaar tegen den lieer B van H. tot
betaling van diens hoofdelijkou omslag in
de kosten der gemeente. De kantonrechter
had die vordering niet ontvankelijk ver
klaard op grond dat hij niet behoort tot
gezegde kerkelijke gemeente, daar zijn
doop en aanneming tot lidmaat hem niet
wettig konden binden, de doop niet omdat
deze is geschied buiten zijn wil en de aan
neming niet omdat hij toen, als minder
jarige, de bekwaamheid miste om zich te
verbiuden.
In haai breed gemotiveerd vonuis ver
wierp de Rechtbank de stelling van de
kerk dat het hier uiet zou gelden een
vraag van burgerlijk recht, doch eeo vraag
van godsdienstig kerkelijkeu aard eu dat
de kerk zelve krachtens haar autonomie
bij haar reglement beslist wio hare leden
zijn, hierin slechts gebonden door de
perken wc-lke zedelijkheid en de eerbiedi
ging van godsdienstvrijheid stellen
De Rechtbank was integendeel van
oordeel, dat hier slechts een beroep kon
worden gedaan op ecu contractueele band
tusschen partijen al is hot waar, dat de
toetreding tot eeo kerkgenootschap niet is te
noemen een civielrechtelijk contract, neemt
dit niet weg, dat wie zoodanigen band van
godsdienstigen aard aanknoopt, zich bewust
behoort te zijn, dat naar omstandigheden
die band kan medebrengen verplichtingen
van vermogensrechtelijken aard, die mits
dien met de inlijving in het kerkelijk verband
geacht moet worden stilzwijgend te zijn
aanvaard.
De vraag blijft dan liggen de omstandig
heden waarouder gedaagde is toegetreden
zoo, dat hij geacht moet worden de vermo
gensrechtelijke gevolgen, die uil de
toetreding konden voortvloeien op haar
burgerlijk recht biudeudc wijze te hebben
aanvaard? En die vraag beantwoordde de
Rechtbank toestemmend: uit art. 2 vau het
Reglement van de Hei vormde Gemeente
van 1852 (K. B. 23 Maart 1852) volgt, dat
reeds de doop den band met de Kerk legt
en dat wanneer daarop volgt de aanneming,
de eens gelogde band niet wordt vervangen
doch versterkt. Hieruit volgt, dat indien
gedaagde meerderjarig zijnde, zich had
doen doopen hij ook naar burgerlijk recht
gehouden zou zijn na te komen de ver
mogensrechtelijke verplichtingen. Is zulks
ook het geval nu het gedaagde's vader
was, die hem deed doopen. De Rechtbank
ziet in den doop onder deze omstandigheden
de wilverklaring vau den vader om zijn
zoon in te lijven in het kerkelijk verband,
en beschouwt het doen doopen van een
kind als een maatregel van opvoeding,
uitvloeisel van de zorg voor zijn zoou, wat
oiet wegneemt, dat ten aanzien van de
gevolgen van burgerrechtelijken aard die
voor het kind kunnen verbondon zijn, de
vader moet worden geacht te zijn opgetre
den als des kinds vertegenwoordiger naar
burgerlijk recht. Ged.'s vadi r was ook
naar burgerlijk recht, bevoegd ziju zoon
op geldige wijze iu bet kerkelijk verband
te doen opnemen en daardoor is gedaagde
op wettige wijze door overeenkomst onder
worpen aan de statuten van de kerkelijke
Gemeente. Hij is dus gebonden ziju aanslag
te voldoen.
Te Breda slaagde gisteren voor het
examen Vrije- en Ordeoefeningen onze
stadgenoote mej. A. Baas.
Dinsdag 22 Nov. a.s. wordt in de
Arend een openbare vergadering gehouden
tot stichting van een comité Amersfoort en
omstreken van „Het Nederlaudsche Roode
Kruis". Als spreker zal optreden generaal
J. de Waal.
Op Birkhovcn speelt Zondag Quick
tegen Be Quick uit Zutpheu.
't Vijfde ontvangt op het ti:iu aau de
Koningiunela :u A. V. C uit Apeldoorn,
terwijl H. V. C. naar Zwolle trekt om
Verwisseling te bekampen.
Het concert gisterenavond iu Amicitia
gegeven door de dames van Deuu (sopraan)
en Hcymann (piano) was tamelijk druk be
zocht, en dat liet ten gehoore gebrachte
zeer in den smaak viel, bewees het applaus
ua elk nummer.
De beide dames toonden dan ook over niet
geringe gaven te beschikken De zangeres,
zeer consciëntieus begeleid door mej.
Hcymann, zong met helder geluid en
sloeg vooral in do benedentonen mooi
rond aan. In de hoogere tonen kooden
we zuiverheid en rhytmus niet steeds be
wonderen. Wat meer warmte in haar zang
had zeker haar succes nog grooter doen zijn.
De pianiste toonde haar groote vaardig
heid en techniekontwikkeling. De vleugel
klonk wat hard onder haar krachtigeu
aanslag, mogelijk was dat de oorzaak, dat
de indruk niet zoo was, als men van eeu
zoo ontwikkeld talent mag verwachten.
Ook zij oogstte veel bijval, en vooral na
het zoo innig mooie Wiegeliedje van C.
van Rennes juichten de aanwezigen de
beide dames hartelijk toe.
Naar aanleiding der critiek van Elanor
in Uw orgaan van 16 dezer vraagt onder-
geteekende plaats voor de volgende op
merkingen betrelferide het gedeelte zijner
critiek, handelende over eventueelo anexatie
van een deel der gemeente Leusden:
Flanor schijnt, evenals zeker het meeren-
deel der Amersfoorters, te veronderstellen,
dat de weg naar Oud-Leusden door de
gemeente Leusden moet onderhouden wor
den. Deze veronderstelling is echter onjuist,
daar de gemeente Amersfoort belast is met
het onderhoud van dien weg. Tot die
onjuiste meening kau misschien aanleiding
geven, het feit dat er zeer zelden iemand
aan dien weg wsrkzaam is.
Ongeveer 2 ol 3 weken geleden is door
B. en W. van Amersfoort een schrijven
gericht aan het Gemeentebestuur van
Leusden over afvalwater dat komt van het
Leusdensche westelijke gedeelte van den
weg. Maar Amersfoort gaat in deze zelf
niet vrij uit, daar de toestand aan do
Oostelijke (Amersfoortsche) zijde even erg
is en de bewoners ook daar hun afvalwa
ter ongehinderd over den weg laten loopen.
De weg is nu vau dien aard, dat hjj niet
alleen vuil is, maar gevaar oplevert voor
voor voertuigen, en auto's eo rijtuigen
omzichtig moeten rijden om geen gevaar
te loopen om te slaan. Waar er in Amers
foort een voortvarend Gemeentebestuur is
eu vereeuigiugen zijn van Iiaudft en
Nijverheid, Tot bevordering van het vreem
delingen verkeer en een Kamer yan Koop
handel, heeft het ondergeteekende reeds
lang verwonderd, dat een misstand besten
dig blijft, die niet meer van dezen tijd
moest zijn.
Een geabonneerde.
