DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 57.
8e JAARGANG.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit de Pers.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur R. O. RIJK KNS.
Kureuu: KLEINE HalU G. Telef. Intere. 183.
Abonnementsprijs
Per jaar4.Franco per
post id. f 5,60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten liet Kanton Amersfoort per regel fO.10. (Bij
abonnement belangryke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad ia „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 76-78 Amsterdam
De komende strijd in Duitschland.
In de Duitsche bladen ontmoet men
tegenwoordig telkens hot [opschrift: Voor
bereiding voor do verkiozingen." Daaronder
is dan sprake van besluiten door vergade
ringen van kiezers genomen, van oproepin
gen door 'candidaten tot hunne meoschen
gericht en dikwijls ook vindt men in deze
rubriek artikels, waarin het blad dat men
juist leest, strijd voert tegen een vaD andere
richting. Het is alsof de Iiijksdag reeds is
ontbonden en nieuwe verkiezingen uitge
schreven zyn, wat toch geenszins het geval
is; zelfs weet niemand wanneer de verkie
zingen moeten plaats hebben. Maar men
bereidt zich daarop voor omdat er ernstige
belangen op het spel staan. Ook in den
Rijksdag. Een niet gering deel van de
daar gehouden redevoeringen is niet tot de
leden maar tot de kiezers gericht. Zoo had
mou voor een paar dagen een rede van
dr. Hahn, een goed conservatief, die dui
delijk de blijkeu droeg van uitsluitend voor
de kiezers van den middenstand te zijn
bewerkt. De conservatioven gevoelen dat
hunne clientele vermindert. De onderwij
zers die een tydlang met de conservatieven
meegingen hebben hen sinds lang verlaten.
Vele lagere ambtenaren zeggen niets, maar
stemmen voor den liberaal of zel's don
socialist. De middenstand over 't geheel
begint zich van hen af te wenden. Dr.
Hahn nu deed ziju best om aan den daar
toe behoorenden burger duidelijk te maken,
dat zijn heil berust in het trouw opvolgen
van de conservatieve leeringen. Maar
waarschijnlijk heeft hem dat niet veel
geholpen en de liberale bladen nemen een
loopje met zyo betoog.
Hot zal by de verkiezingen gaan tegen
de rechterzijde, de conservatieven en hunne
bondgenooten. Vrijzinnige sprekers en
schryvers trachten de kiezers te ovortuigen,
dat die strijd met alle scherpte moet
worden gevoerd.
Maar nu staat men voor een moeilijk
heid. Voor vier jaren hebben in sommige
districten kiezers, tot de centrumpartij
behoorende, wel voor de socialisten
gestemd, het feit wordt nog eens weer
met officieuse documenten geconstateerd.
Maar over 't geheel kost het moeite iemand,
die tot eeno burgerlijke partij behoort, aan'
't verstand te brengen, dat hij den socialist
moet stemmen als zyn eigen candidaat
geen kans heeft en hij anders voor een
man van de rechterzijde stemmen zou. Hij
doet dat echter liever niet. De nationaal-
liberalen vooral zijn nog altijd meer
geneigd deu conservatief te steunen dan
den socialist. Immers is de laatste een
revolutionnair. Het is dezer dagen gebeurd
dat eene vereoniging van dezo partij
trachtte het eene te worden met eene
agrarische vereenigmg over het gemeen
schappelijk stellen van candidateD. De pers
der linkerzijde keurt dat in scherpe bewoor
dingen af. Juist tegen de argrariërs in de
eerste plaats is do strijd gericht. Het gaat
om de vraag of de jonker, in den regel
een groot grondeigenaar en die steeds
tracht zijn bezit te vermeerderen door
allerlei middelen, de eerste persoon zal
blijven in Duitschland en met name in de
Pruisische monarchie.
De vrijzinnigen zijn gereed. Voor hen
is de vpaag of men in geval hun candidaat
er niet komen kan een socialist moet
steunen geen vraag meer. Zij willen met
de socialisten medewerken en verkondigen
telkens in hunne bladen, dat het gevaar
niet komt van de uiterste linker- maar
van de uiterste rechterzijde. Inderdaad
kan het nog lang duren eer de socialisten
met eenige kans van welslagen eene poging
zullen kunnen beproovon om de maat
schappij in te richten naar hun inzicht en
hunne leer. Waarschijnlijk zal die kans
zich nooit voordoen, waut de teekenen der
lijden zijn het dogmatisch Bocialisme niet
gunstig. Maar de heerschappij der rechter
zijde doet Duitschland veel kwaad. Zij
bezorgt-aan het Duitsche volk zware be
lastingen en allerlei ouaaangenaamheden.
Indien de jonker kon, zou hij or niet tegen
hebben het Rijk de gevaren van eenen
oorlog te doen loopeu, indien zijne voor
rechten govaar liepen te verdwijnen.
Zoo komen alle artikels van de vrijzin
nige pers neer op den strijdkreet: „Weg
met den Jonker!" met den agrariër, met
den conservatief en wie hen steunen. Men
doet zijn best om de vreesachtige uationual
liberalen te ovortuigen, dat de socialisten
minder te duebten zijn dan de conser
vatieven. Deze hebben in Duitschland en
overal de gewoonte het liberalisme voor
te stellen als de moeder van het socialisme.
Het baat niet of men er op wijst, dat do
beginselen hemelsbreed verschillen; men
blijft bij zijne meening, te liever, omdat
men door op de aangenomen familie
betrekking tusschen liberalen en socialis
ten te wijzen, do beschroomde kiozers dio
gelooven, aan de algemeene verdeeling,
bang kan makon.
Maar de vrijzinnige bladen wijzen er op,
dat mannen, die volstrekt geen omver
werpers zijn, op het oogenblik toch de
samenwerking tusschen alle partijen van
de linkerzijde aanbevelen. Een blad beroept
zich op niemand minder dan Mommseu.
De groote geschiedschrijver betoogt, dat
het niet aankomt waar men in de politiek
met eene andere partij dan de /.ijne medo-
gaat op bet einddoel maar op het naast
liggende doel. Hij vindt dat een vrijzinnige
zijn stem in geen geval mag geven aan
eene reactionnair, maar wel onder om
standigheden aan eene socialist.
Het schijut dat die mecniug ingang vindt.
Maar als dat het geval is en het bij de
verkiezingen blijkt, gaat Duitschland een
nieuwen tijd tegemoet. Daarop bereidt
men zich voor.
Duitschland.
Bij de herstemming voor den Rijksdag
in het district Immenstadt, tot dusverre
vertegenwoordigd door een lid van het
centrum, werden 14,286 stommen uitge
bracht op dr. Thorr.a, liberaal en 12,774
op Emmingen van het Centrum, zoodat
Thoma gekozen is.
De Pruisische Kamer behandelde de
begrooting van eeredienst.
Do afgevaardigde Hcijdebraud verklaarde,
dat de quaestie van den modernisteneed
wel in de eerste plaats het gebied vau den
godsdienst raakt, maar toch ook het staats
belang. Hij betuigde, namens zijn partij
geuooten, ziju ingenomenheid met de af
wachtende houdiüg van don minister, en
verklaarde, dat ook zij de belangen, die
door den Staat beschermd moeten worden,
met dezelfde kalmte, zonder scherpte, maar
ook zonder zwakheid wenschen voor te
staan en dat men volgens hnune meening
te ver gaat door den eisch te stellen, dat
leeraren, die den modernisteneed hebben
afgelegd, niet toegelaten zullen worden
tot het onderwijs in de Duitsche geschie
denis.
De miuister-prosident v. Bethmann Holl
weg antwoordde daarop: „De jongste
dekreten van de Kurie hebben diepgaande
beweging gewekt in Duitschland en den
modernistenecd wel het meest.
De staat mag zich niet blind bctoonen
voor de gevolgen, die daaruit voor den
vrede tusschen de gezindten onderling
kunnen voortvloeien. De minister van
eeredienst heeft reeds in de commissie
gezegd, dat de katholieke faculteiten door
den modernistenecd op bedenkelijke wijze
in waarde zijn verminderd, onjuist is echter,
dat die eed indruischt tegen de beginselen
der grondwet. Toch zouden bij uitvoering
van het dekreet conflicten kunneD ontstaan.
De brief van den Paus aan kardinaal
Fischer gaf helaas aanleiding tot vermeer
dering van de reeds bestaande opgewon
denheid. Ik liet daarom aan de Kurie door
den gezant mededoelen, dat op haar alleen
de verantwoordelijkheid zou rusten voor
conflicten, die mochten ontstaan."
De minister-president deelt het opti
misme van de Kurie niet. Mochten do
verklaringen van de Vaticaansche bladen
voor het uiet bestaan van een samenhang
tusschen do opmerkingen van den Duitschen
gezant en den brief van don kardinaal-
staatssecretaris aan kardinaal Kopp uitloopen
op het bewijs, dat opmerkingen van
Duitsche zijdo bij de Kurie geen succes
konden hebben, dan zou zulks van geen
gunstigen invloed zijn op de normale
(oplitieke) verhoudingen. (Levendige toe
juichingen.)
Wat de quaestie van tegenmaatregelen
aangaat, verklaarde de minister president
dat niemand een „Kultuurkampf" terug
verlangt. „Ik ben vast overtuigd" zoo zeide
hij, „dat ook de Paus handhaving van den
vrede tusschen staat en kerk wenscht."
De vervulling van dien wensch wordt
echter belemmerd door uitvaardiging van
stukken als de Borromaüs-encycliek en
andere dekreten.
Spanje.
Volgens officieele berichten is aan het
station Alcazar, vóór het passeeren van den
koninklijken trein, een verdacht individu
gearresteerd, die daarna in de gevangenis,
waarheen hy was aangebracht een poging
tot zelfmoord deed.
Italië.
De Temps verneemt uit Venetië, dat daar
drie officieren gevangen genomen zijn
onder verdenking van verraad. De arrestatie
is geschied naar aanleiding van den dood
van kolonel Scolari, bureau-chef van de
vestingwerken van Venetië, die alvorens te
sterven, 'verklaard heeft vergiftigd te zijn.
Men vermoedt dat dit misdrijf is gepleegd
door de drie gearresteerde officieren, die
eenige belangrijke stukken uit het bureau
van den kolonel ontvreemd zouden hebben.
De Romeinsche correspondent van
het Berliner Tageblatt vestigt de aandacht
op de houding der Jezuïeten in zake den
modernistenecd.
Er zijn tal van voorbeelden, zegt hij,
dat zij het geenszins eens zijn met den
Paus en in hot geheim trachten zij de
Pauselijke decreten, welke zy voor ver*
derfelijk houden, te verzwakken. Ook in
een conflict tuseohon den Paus en den
aartsbisschop van Milaan, kardinaal Ferrari,
kiezen zy de partij van den laatstgenoemde
door bij voorbaat te verklaren, dat deze
diocees de meest geloofvaste is van geheel
Italië.
Zwitsehland.
In het Zwitsersche kanton Graubuuden
is bij volksstemming een ingrijpend en
ietwat zonderling besluit genomen: met
10,700 stemmen tegen 7600 zyn alle
automobielen in het kanton verboden. In
andere kantons is den automobielen een
maximumsnelheid van 10 K.M. per uur
voorgeschreven.
Portugal.
De Portugecache monarchisten hebben
een zonderlinge mededeeling aan de politie
gedaau: zij erkennen dat er een monar
chistisch complot bestaat, maar verzekeren
dat zij niet het minste plan hebben iemand
te doodon of geweld te gebruiken. Men
zou dat een „vreedzaam complot" kunnen
noemen.
Tal van dorpspastoors zijn in hechtenis
genomen, omdat zij het herderlijk schrijven
van de bisschoppen van den kansel hebben
voorgelezen.
In de Republica deelt de Portugeesche
minister van binnenlandscbe zaken mede,
dat de regeering thane de namon kent
van al de deelnemer» aan de monarchisti
sche samenzwering, zoowel te Lissabon als
te Rio de Janeiro en elders.
De leiders, die in Portugal wonen,
zullen gevangen worden genomen, terwyl
de andere samenzweerders uit het land
zullen worden gezet.
Met Louden, Rio de Janeiro, Parijs en
Madrid zijn onderhandelingen aangeknoopt
over de uitlevering van de hoofden der
beweging, welke zich in die plaatsen
bevinden.
Naar het heet, zijn ook een aantal
Portugeesche geestelijkheden in het complot
betrokken.
Debietrecht oi' Tabak.
Het hoofdbestuur der Nederlandsche
Vcreeniging van Sigai enwinkeliers, gisteren
te Utrecht in spoedvergadering bijeenge
komen, heeft bosloten een algemeene
landelijke actie op touw te zetten tegen
het wotsontwerp debietbelasting op tabak.
Algemeen Kiesrecht.
De Vaderlander het weekblad der Lib.
Unie sclirgft:
Wanneer in 1913 het toppunt onzer
wenschen zou worden bereikt en de stem»
bus een meerderheid in de Tweede Kamer
zou brengen, die vóór algemeen kiesrecht
is, dan is het al zeer gemakkelijk antwoord
te geven op de vraag wat er dan moet
gebeuren. Dan zal er een kabinet ad hoe
moeten optreden, dat enkel en alleen tot
taak heeft de Grondwet te herzien en