DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 77.
VRIJDAG 31 MAART 1911.
8e JAARGANG.
De schoolstrijd
bij onze buren.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur B. O. R IJ KF, N N.
Btiireau: KLBINE HtiU Teief. Interc. 18».
Abonnementsprijs:
Per jaarf4.—. Franco per
post id. f5.60. Per 3 maanden id. f 1.Franco per post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iederen regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bg
abonnement belangrgke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandseh Advert.-bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 75-78 Amsterdam
In België heeft men, gelijk bekend ia,
ook een achoolquaestie. Zij gelijkt de onze.
De beide groote staatspartijen betwisten
elkander het kind. Zij meenon, dat wie
het kind opvoedt naar zijne beginselen
aldus beschikt over de toekomst. Op de
school kweekt men de aanstaande staats
burgers. Dat is slechts tot zekere hoogte
waar. De man wijkt dikwijls af van wat
men het kind heeft geleerd te gelooven.
De school is niet het leven. Indien men
door de school in zekere richting te leiden,
de toekomst in zijn macht had, zou het
regeeren al te gemakkelijk zijn. Wel blijft
allicht iets over in den man van wat hij
op de schoolbanken als onbotwistbarc
waarheid heeft geleerd. Maar hy heeft op
rijperen leeftijd zjjne ke«ze gedaan; de
school kan uatuurlijk geene wereldbeschou
wing leeren, die blijvende is
Hoe heftig, hoe scherp en met welke
wapenen de schoolstrijd wordt gestreden
in België, weet ieder, want ieder weet hoe
het bij ons gaat. De achoolquaestie is daar
als hier eeue politieke quacstie geworden
on pogingen om beide partijen te bevre
digen kunnen ceuig succes hebben voor
eenigen tijd maar niet op don duur.
De Belgische regeering heeft thans epn
ontwerp ingediend, dat er zeer aanneme
lijk uitziet op het eerste gezicht; het be
paalt onder meer dat kindoren, die nog op
de schoolbanken behooren, geene diensten
mogen bewijzen in de industrie of als
kleine veldarbeiders. De leertijd wordt van
twaalf tot veertien jaar verhoogd. De
onderwgzerstractementen worden verbeterd
en zelfs bevat de wet strafbepalingen tegen
de pogingen om iemand tegen zijne over
tuiging te dwingen van een bepaalde
school voor zijn kinderen gebruik te ma-
kon. Maar of die bepaling ooit zal kunnen
worden toegepast, is de vraag on aan de
linkerzijde ziet men gevaar in het voor
schrift dat de staat, de provincie en de
gomeente in het vervolg de kosten voor
de scholen zullen moeten dragen. Dit om
dat daarmede ook het bijzonder onderwijs
zal worden gesteund op gelijken voet als
het openbare.
Maar men heeft in België niet alleen
met staatspartijen te doen; men heeft ook
de quaestie der nationaliteiten. Niet alleen
staan liberalen en clericalen tegenover
elkander, maar ook de "Vlamingen en de
Walen. Met Walen worden, zooals men
weet, niet bedoeld de Walen in engeren
ziu, die een onverstaanbaar patois spreken.
Men noemt aldus de Franschsprekende en
Franschgezinde bevolking. Het Belgische
Fransch is niet van het beste. Het is zeer
dikwijls vertaald Tlaamsch of liever Neder-
landsch. Te Parijs heeft men zich niet
weinig geamuseerd met een tooneelstuk,
„le mariage de Mile Beulemans", dat te
Brussel speelt, vooral omdat de handelende
personen een zoo merkwaardig Brusselsch
Fransch praten. Maar hoe dat zij, de Bel
gische Waal stelt prijs op zijne Fransche
beschaving, zooals de "Vlaming prijs stelt
op zijne nationaliteit, zijn Gerniaansch
bloed Do Vlaming wil erkenning van zijn
taal, zijn volksbestaan. Hij heeft zekeren
ruggesteun aan Nederland, hoewel die
steun niet veel beteekent ten slotte. Maar
de Waal heeft achter zich Frankrijk, waar
men met naijver acht geeft op alles wat
den Franschen invloed kan vermindereu.
Nu heeft een der liberale afgevaardigden
van Antwerpen een voorstel bij de Kamer
ingediend, dat de Walen en de Franschen
ergert. Hij gaat uit van de stelling, dat
het Hooger Onderwijs voor Waleu en
Vlammingen (gelijk moet zijn, zoodat beide
stammen aan de Universiteit onderwijs kun
nen ontvangen in hunuc moedertaal. En hij
wil dat de Universiteit van Gent Vlaamsch
zal worden, terwijl aan die van Luik de
lessen als nu, in het Fransch zullen wor
den gegeven. Men begrijpt zeer goed onder
de Vlamingen dat de invoering van het
Nederlandsch te Gent, een Vlaamsche
stad voor 't overige, niet maar zoo plotse
ling kan worden gedecreteerd. Het
Vlaamsche onderwijs zal eerst beginnen
na afloop van den academischen cursus
19161917. En dan ook nog zal bot
Vlaamsch alleen gebezigd worden in het
begin vau den academische leergang, ter
wijl het gebruik van dio taal van jaar tot
jaar zal worden uitgebreid, tot in 1924
allo colteges in het Vlaamsch zullen wor
den gegeven. Alleen het onderwijs in het
Fransch en de Roinaansclie philologio wordt
natuurlijk in de Fransche taal gegeven.
Of dat voorstel zal worden aangenomeu,
is zeer de vraag. Maar intusschen geef:
het aan de Belgische en aan de Fransche
pers een nieuw onderwerp van debat. Men
hoeft reeds een mooie fraze gevonden van
Fransche zijde en dat is om te beginnen
al iets. Men zegt dan dat door hot Vlaamsch
als taal van het onderwijs aan het Gent-
ache hoogescliool voor to schrijven „een
vuurhaard van Fransche beschaving zal
worden gobluscht." Men kae. er op reke
nen, dat wij die verheven beeldspraak in
dit debat nog dikwijls hooien zuilen. En
toch, aangezien de Vlamingen de helft der
bevolking uitmaken, schijnt het niet onbil
lijk dat aan eene Hoogeschool in hunne
taal wordt gedoceerd. Op den duur zal
men trouwens niet aan den sterken aan
drang van het Vlaamsche element der
bevolking kunnen weerstand bieden.
Maar de Walen hebben den steun van
de Fransche pers, die reeds front maakt
tegen het ingekomen voorstel, hoewel zij
eigenlijk binnen de Fransche grens
palen gonoeg stof vindt en de Bel
gische zaken wel aan de Belgen zou kun
nen overlaten.
Duitschland.
Men herinnert zich het geval van den
arbeider Herrmann in Moabit, die bij de
onlusten aldaar, toen hij op straat ging
zoeken naar zijn zoon over wiens uitblijven
hij ongerust was, door twee agenten mee-
doogenloos is neergesabeld en aan de
daarbij bekomen wonden bezweken is.
Met groote verontwaardiging hebben vrij
zinnige bladen er meermalen op gewezen,
dat er nooit ernstig naar de schuldigen
aan dit misdrijf gezocht is. Nu is eindelijk
hot onderzoek voor het gerecht in Moabit
begonnon en vijftig politieagenten zijn
verhoord. De menschen die het geval-
Hermaun gadageslagen hebben moeten nu
zeggen, of zg in de verhoorde agenten de
schuldigen herkennen. Dat is tot dusver
niet geschied.
belgië.
De president 7an de Kamer heeft de
afdeelingen tot beraadslaging over de in-
gediendo Schoolwet op a.s. Vrijdag bij
eengeroepen, in weerwil van het feit, dat
de Kamer zelf zooals wij reeds melden
besloten had, de vergaderingen der
commissie tot na Paschen te verdagen.
Do Kaïnervoorzitter ontketent hiermede
naar alle waarschijnlijkheid een ernstig
conflict.
Overigens zijn do kansen der schoolwet
er niet beter op geworden, daar de Chris
telijke democraten een manifest hebben
uitgevaardigd, waarin zij verklaren tegen
standers te zyn van een wet, die slechts
wrijvingen tusschen de partijen zou uit
lokken.
Oostenrijk- H ong arije.
Bij keizerlijk besluit is de Kamer van
Afgevaardigden ontbonden. Het besluit
gelast tevens, dat onmiddellijk een aanvang
zal worden gemaakt met de voorbereiding
van nieuwe verkiezingen.
Rusland.
Evenals Goetsjkof, do president der
Doema, heeft ook Akimof, de voorzitter
van een Rijksraad in Rusland, zijn betrek
king willen neerleggen, wegeus het voor
bijgaan van het parlement in zako de
Zemstwo-wet. De Tsaar heeft echter
althans volgens het blad RetsjAkimof's
ontslagaanvrage niet aaogenomen en ver
klaard, dat hij nog steeds onwrikbaar ver
trouwen stelt in den Rijksraad. (Intusschen
laat de Tsaar bij oekaze maatregelen wet
worden die de Rijksraad verworpen beeft).
In eik geval heeft de Rijksraad niet willen
debatteereu over de quaestie, maar is hg
van het onderwerp afgestapt met een hoe
ratje op den Tsaar.
Zeer zonderling is de bestraffing van do
rijksraadleden Trepof en Doernowo in zijn
werk gegaan. Officieel is hun nooit mode-
gedeeld, dat zij een jaar verlof gekregen
hebben; zij hebben dat vernomen door ecu
bericht van een olficieel bureau, dat het
op Stolypin's bevel had opgenomen. Nu
zeggen Doernowo en Trepof dat het alles
zwendel is, en zij weigeren op reis te gaan.
Hoo zal dat afloopen?
Portugal.
De Portugeesche regeering moet een
groote geheime monarchistische voreeniging
ontdekt hebben, de Sabonaria genoemd,
die haar vertakkingen heeft door heel het
land. Tal van personen, die verdacht
worden er lid van te zijn, heeft de regee
ring in hechtenis laten nemen: soldaten,
priesters, politie-agentcn en edelledcu die
persoonlijk vrienden waren van Koning
Manuel.
Naar uit Lissabon wordt gemeld, is
het proces tegen den voormaligen Minister
president Joao Franco, tot algeheele aan
vulling van het gerechtelijk onderzoek naar
de rechtzaal in eerste instantie terugver
wezen.
Madrileenscho bladen maken tele
grammen, uit Yigo ontvangen, opeubaar,
waarin wordt gemeld dat Portugeesche
monarchisten aldaar zjjn aangekomen en
tal van bijeenkomsten door hen zijn ge
houden. De Corr, de Espana meldt, dat
de voormalige kapitein der Koninklgko
garde, markies de Fayal met verscheidene
dezer monarchisten heeft beraadslaagd en
vervolgens naar Londen is vertrokken.
Italië.
Dezer dagen wordt het Vaticaan over-
stroomd met telegrammon vau deelneming
uit alle landen van Europa en zelfs daar
buiten, waarin de getrouwen der kerk vaak
op zeer beleedigenden toon over hot jubi-
leerendc Koninkrijk spreken.
De Italiaanscho Rijkstelegraaf brengt
deze telegrammen trouw over. Boos maakt
men zich nooit. Hot meest liberaal betoont
zich echter de Italiaanscho Regeering,
waar zij de honderden antwoorden van
het Yaticaan ieder telegram tot den
Paus gericht, wordt onmiddelijk beant
woord voor haar rekening verzondt,
daar het Vaticaan vrij mag telegrafoeren.
Ongeveer een week geleden was het do
naamdag des Pausen. Terwijl dezo dag
buiten Italië in R Katholieke kringen met
veel luister word gevierd, was, zooals te
begrijpen is, do geestdrift in het Yaticaan
niet zeer groot.
Aan den vooravond van den naamdag,
werden de gezamenlijke kardinalen in
audiëntie ontvangen.
Behalve het bovenstaande, weet de Ro-
meinsclic correspondent van de Indepen
dence Beige nog uiede te deelen, dat de
Paus bij de eerstvolgende verkiezingen
den R. Katholieken kiezers er aan herin
neren zal dat zij het non expedit in acht
te nemen hebben en zich van deelname
aan deze verkiezingen hebben te onthouden.
Ten slotte moeten allen, die de laatste
dagen in audiëntie door den Paus ontvan
gen werden, opgemerkt hebben, dat dozo
in een zeer trourige stemming is Vroeger
dacht men, dat de Paus in het fait
accompli zou berusten, maar uit alles blijkt,
dat dit niet het geval is en dat hg zich
onverzoenlijker dan ooit betoont.
Al de pogingen trouwens, welke het
Vaticaan in het werk stelde om de ver
schillende Europeesche Regeeringen te
overieden aan de jubileumsfeesten geen
deel te uemen, zijn mislukt, De parlementen
hebben bijna alle van hun sympathie voor
het jubileerende Koninklijk doen blijken
en voor zoover zij niet zeiven naar Rome
komen, zenden de staatshoofden vertegen
woordigers of hartelijke brieven eu tele
grammen van gelukwen8ch.
Ten slotte moest het den Paus pgnlijk
treffen, dat ook de RomeinBcbe R. Katho
lieken met grooten geestdrift aan de vie
ring van het ü()-jarig jubileum deelnemen.
Tweede kamer.
De Tweede Kamer is tegen Dinsdag
middag half twee bijeengeroepen in open
bare vergadering.
De versterking van Vlissingen.
In den Dnitschen Rijksdag constateerde
de uationaal-liberaal Bas8eruian met genoe
gen de verbetering van den internationalen
toestand. Hij besprak de voorgenomen
versterking van Ylissingeu en deed daarby
uitkomen, dat de twijfel aan het recht van
Nederland om uit eigen beweging de ver
sterking van Ylissingen door te voereq,