DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
No. 116
DONDERDAG 18 MEI 1911.
8e JAARGANG.
Uit de Pers.
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. 1». vau Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Por jaarf 4-—Franco por
poat id. f5.60. Per 3 maanden id. 11.Franco per port
id. f 1.40. Afzonderlijke nummèrs f 0.05.
Ruceaii: KLKItiM HtAti O. 'J'elef. Iuterc. 1S3.
Prijs der Advertentifin:
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedcren regel meer f 0.08.
Puiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (Bjj
abonnomont belangrijke korting).
Tot plaatsing vau advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen - en Buitenlaudseh Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 7b- 78 Amsterdam
Politiek in de Kerk.
Men schrijft aan het Volk uit Breda:
Het kath. „Dagblad v. Noord-Brabant"
ergert zich aan ons bericht waarbij melding
werd gemaakt van het feit dat de pastoor
van uit den preekstoel zijn kudde verbood
onze petitionneoientslijsten te teekcuen.
In zijn ergernis vergaloppeert hot brave
„Dagblad" zich door te beweren dat in
geen der kerken over het petitionnement
is gesprokeu. Fantasterjj, zegt het dagblad.
Wjj hadden geen redenen aan het bericht
van onzen zegsman te twijfelen, gezien het
feit dat do geestelijkheid zoo dikwijls vanaf
den preekstoel allerlei maatschappelijke
dingen ge- en verbood, maar na de besliste
tegenspraak van het „Dagblad" hebben wjj
nogmaals geïnformeerd. En wat blijkt nu?
Dat in de R.-K. kerk aan de Haagpoort,
pastoor Smits 's morgens in den dienst van
8 uur wel degelijk waarschuwde op papieren
te teekenen die deze week zoudon worden
aangeboden. Door er op te teekenen zou
men een beweging steunen, die mannen
met geld en verstand uit de Kauior zou
zien te krjjgen om er den minderen man
in te brengen. Een en ander ging gepaard
met verwijzing naar Spanje en Portugal.
Heeft het „Dagblad" niet om deze kerk
gedacht, of beweert men aan de pastorfe
dat hiermee niet onze petitionncmentslijsten
bedoeld worden?
Gelukkio!
De Standaard en De ïiederlauder, resp.
de hoofdorganen der a. r. en de chr.-hist.
partjj hebben den Minister lalma verweten,
met zjjue arbeidswetgeving den kant van
het staatssocialisme op te gaan, en het zijn
nu vooral de R.-K. bladen, die den heer
Talma bijvallen.
Curieus echter is de volgende verdedi
ging uit het R. K. propagandablad, De
Voorhoede, die wij (nog wel met instem
ming) door De Tijd aangehaald zagen.
„Gelukkig" aldus dat blad „dat
vroeger dr. Kuyper ook „de verplichte
verzekering" naar Duitsch model „staats
socialistisch" heeft genoemd. Wat hem niet
belet heeft, deze verzekeringswetten latei
zelfs in te dienen, en als goed antirevolu
tionair te verklaren!'
Gelukkig! Inderdaad!
Er is nog een oude plunje van dr Kuy
per. Hij zelf heeft die wel is waar als niet
echt van snit en kleur afgelegd en weg
geworpen. Maar thans kan zij nog dienst
doen voor de Roomsch Katholieken.
Zóó springt men aan de rechterzijde met
de zoo hoog geroemde Christelijke begin
selen om!
(Vaderl.)
VoRSTENBKZOEKEN.
De Duitsche keizer en de keizerin zjjn
uaar Londen vertrokken. De Duitsche
kroonprins en de kroonprinses gaan naar
Petersburg. Het Duitsche keizerpaar heeft
te Londen de onthulling bijgewoond van
het standbeeld der koningin Victoria. De
kroonprins en zjjn gemalin, die zeer popu
lair is in Duitsohland, zjjn te Petersburg
genoodigd bij gelegenheid van de bekonde
samenkomst te Postdam, waaraan de
Franschen nooit zouder ongerustheid kun
nen denken.
Dat zyn familiebezoeken. De keizer is
zooals men weel nauw verwant aan het
Engclsche koningshuis en de Duitsche
kroonprinses heeft verwanteD aan het Rus
sische hof, waaraan zij een deel vau hare
jeugd doorbracht, daar waarschijnlijk oven
gaarne gezien als zij het ib in Duitschland.
De bladon zoggen dat, hoewel men met
familiebezoeken te doen heeft, deze reizen
toch niet onverschillig zijn voor Europa.
Daaraan hebben zij gelijk. Als de groolen
dezer aarde porsoonljjk bevriend zjjn, kan
dat den altijd bedreigden vrede enkel
goed doen.
„Den altjjd bedreigden vrede." Een Ber-
lijnsch professor heeft dezer dagen eene
lezing gehouden, een hooge politieke
lezing, waarin hij beredeneerde dat de
menschcii, die meeneo dat wij in volkomen
gerustheid kunnen leven, ongelijk hebben,
want dat ieder oogenblik een oorlog kan
ontstaan
Dat is trouwens duidelijk. Want wij
hebben te veel gewapende mannen in
Europa, te veel quaesties en te veel ver
bonden. Die verbonden moeten gesloten
zijn volgens de officicele commentaren om
den vrede nog beter te bevestigen, maar
het ongeluk wil, dat zij tegenover elkander
staan. Eerst hadden wij het Duitsch-Oosten-
rijksche Verbond, dat door Bismarck in
1887 is gepubliceerd en goede diensteu
bewezen heeft, vooral aan Oostenrijk. Italië
sloot zich bjj dat verbond aan. Hoe en op
welko wjjze weet men niet recht, want de
stukken zijn nooit openbaar gemaakt. In
1893 werd het Fiansch Russische Verbond
gesloten, tot groote vreugde aanvankelijk
van de republiek, die zich eenzaam en
verlaten gevoelde. Sedert is de stemming
in Frankrijk wel een weinig gewjjzigd.
Rusland heeft, in Europa gedekt, in het
verre Oosten oorlog kunnen voeren, maar
die oorlog is tegengevallen en het mach
tige Russische rijk heeft een oogonblik op
zijne grondslagen getrild. Bovendien heeft
Rusland bij het gesloten verbond de lei
ding aau zich gehouden en volstrekt geen
lust om zich te stellen in den dienst der
Fran8chc revanche idee.
Engeland en Japan de groote zeemogend
heid van het Oosten en die van het Wes
ten sloten een verbond dat tot 1915 van
kracht blijft en dan misschien vernieuwd
zal worden, hoewel dat volstrekt niet
zeker is.
Eu vervolgens hobben wij de Fransch-
Engel8che verstandhouding, tot 6taud ge
komen door een reeks van verdragen
waarbij Engeland en de republiek een
schikking troffen omtrent enkele vragen
die hen verdeelden. Frankrijk zou o.a. niet
moer aandringen op het verdwijnen der
Engelsche troepen uit Egypte en op zijne
beurt de vrijo hand hebben in Marokko.
Het is thans bezig de voordooien van die
overeenkomst te oogsteo, maar het ont
moet moeilijkheden.
Al die verbonden hebben hunne zwakke
zijde. Hoe Eegeland het op den duur
vinden zal met den JapanscheD vriend is
moeilijk te zeggen. In Amerika staat men
niet op den besten voet met den Japanner,
die men een weinig vreest en Engeland
heeft ook wegens Canada alle reden om
de Veieenigde Staten te ontzien.
Dat Rusland tegenwoordig op zoo goe
den voet staat met Duitschland is bij de
bestaande eene nieuwe ergernis voor vele
Franschen. Italië behoort wel bij het Drie
voudig Verbond maar houdt er van, zooals
vorst Biillow indertijd zeide, nu en dan
een dansje te maken met eenen anderen
partner. Het hechtst schijnt nog het Oos-
tenrijksch-Duitsche Verboud te zijn. Maar
Oostenrijk is een zeer samengesteldo staat.
Er zjjn de Hongaren; er ziju de Tsjechen
en de Hongaren zijn geen warme vrienden
van de Duitschers, terwijl de Tsjechen hen
niet kunnen luchten of zien.
De toestand is eenigsziDS ingewikkeld.
Bij elko gelegenheid blijkt, dat men elkan
der op de vingers ziet. De pers in de
verschillende landen voert soms een taal
die met de gewenschte goede verstandhou
ding geheel in strijd is. Er liggen voetan
gels en klemmen op den weg van den
wereldvrede.
Under zulke omstandigheden is de per
soonlijke verhouding der groote vorsten
huizen inderdaad van beteokenis. Keizer
Wilhelm zoekt de vriendschap van Enge
land. Hij zal hot allicht met den nieuwen
koning boter kunoen vinden dan met diens
voorganger, zijnen oom. De bevallige
Mccklonburgsclie prinses, die wellicht eens
keizerin van het Duitscho Rijk zal zijn, is
aan het Russische hof dat haar kent de
beste gids voor haren echtgenoot.
Zoouls de zaken staan zijn de thans
ondernomen reizen niet geheel zonder bc-
laug. Dat was een roden om er hier van
te spreken.
Beloie.
De advocaat van Prinses Louise, Jaspar,
was gisteren nog steeds aan het woord.
In een lang betoog trachtte hij te bewij
zen, dat alles, wat in 190S niet uitdrukkelijk
aan den Belgischen Staat werd overgedra-
geo, particulier eigendom des Konigs was
en bleef. Het standpunt, door de regeering
ingenomen, was, zeide hij alleen te vorde
digen, wannner men aannam, dat Koning
Leopold voordurend het land heeft bedro
gen. Ook de regeering, die toch door de
campagu» in hot parlement, van alles op
de hoogte was, zou, indien men het kapitaal
der stichtingen niet als particulier vermo
gen beschouwde, mede schuldig staan aan
verduisteringen, evenals baron Goflinet, de
executeur testamentair en Pochy, de schat
bewaarder van den Kongostaat. Het aan
gegeven patriottisch en philauthropisch doel
der stichtingen was, volgens Jaspar, slechts
voorgewend. In werkelijkheid waren zij
van dynastieken aard.
Jasper viel do tegenpartij vrij kras aan
en meermalen kwam het in de advocaten
bank tot heftige discusics.
Oostenrijk Hongarije.
De Hongaarsche afgevaardigde en leider
der boerenpartij, Andreas Achim is gisteren
door een student in de chemie, Gabriel
Isilinski, met vijf revolverschoten gedood.
Achim had in de bladen een heftige
polemiek gevoerd tegen den oud-minister
Isilinski en be:n in vergaderingen ernstig
beschuldigd. De beide zonen van Isilinski
begaven zich naar Achim en eischten, dat
bij zjjn beschuldigingen in zou trekken.
Toen Achim hem daarop dreigde, greep
Gabriel zjjn revolver en schoot.
Volgens telegrammen uit Boedapest is
de bevolking de Bekes-Csaba, waar de
moord geschiedde, zeer opgewonden. Dui-
zonden boeren, verwoed over don moord
op hun leider, verzamelen zicb in den
omtrek. Gendarmes en troepen zjju der
waarts gezonden.
Denemarken.
De aitsluiting te Kopenhagen welko.
40.000 arbeiders omvatte, is opgeheven,
nadat men over de geschilpunten naar
aanleiding waarvan de staking uitbrak, tot
een vergelijk is gekomen.
Finland.
Bij Keizerlijk manifest is do sluiting van
den Finschcn Landdag, door den gouverneur
generaal, voor 24 dezer aangekondigd.
Turkije.
De Turksche regeering laat thans een
geschrift opstellen in zake do Kadi's voor
Creta. De Porte stelt daarbjj vast, dat
sedert zij nu drie weken geloden aan de
vertegenwoordigers der beschermende mo
gendheden haar inzicht heeft kenbaar
gemaakt om Kadi's voor Creta te be
noemen, door deze mogendheden geen
bezwaar daartegen was te berde gebracht.
Do eisch om ou, na de benoemiDg dei-
Kadi's, van het zenden naar Crota daarvan
af te zien, omdat op het eiland groote op
winding hoerscht, acht de Poite belccdigend
voor de Turksche eigenwaarde en krenkend
voor het aanzien van Turkije.
China.
Naar de Kölniscbe Volkszeitung van
zendelingen in China verneemt, hoerscht
er in Zuid-Sjantoeng nijpende hongersnood.
Het is zóó erg, dat zelfs bemiddelde lieden
niets meer te eten hebben. Tal van ge
zinnen sterven van honger. Jónge vrouwen
en meisjes worden verkocht, en men haalt
woonhuizen omver om voor de opbicugst
van het puin wat eten te koopen. Als
gevolg van den honger beginnen typhus
en andere ziekten te liecrscben.
Amerika.
Hot Hooggerechtshof in Amerika, heeft
do Staudard-Oil-trust, de ontzagwekkende
schepping van John D. Rockefollorj ont
bonden verklaard.
Het is de bevestiging van de uitspraak,
gegeveu door het Hof van don Staat Mis
souri, dat den 20n November 1909 de
Standard-Oil-trust verklaarde strijdig to ziju
uiet do anti trust-wet van Sherman uit het
jaar 1890, en wel omdat Rockefeller's trust
een inbreuk maakt op het vrije handels
verkeer en omdat zij beoogt de monopoli-
seering van een tak van haodol of industrie.
Daarom verklaarde het Hof van Missouri
de trust ontbonden. Dit vonnis is (hans be
vestigd door hot hoogste rechterlijke collego
in de Veieenigde Staten, en de Rockefel
ler trust is er geweest. De ontbindingeven
wel treedt niet terstond in werking, maar
eerst over een half jaar.
Of dit vonnis moer zal beduiden dan een
rloodo letter? 't Is uiet voor het eerst dat
de Standard-Oil een ontbindingsbesluit thuis
krijgt: negentien jaar geleden geschiedde
hetzelfde en toch heeft de trust nooit op
gehouden te bestaan. En zou het ook wel
mogelijk zijn, dat een zoo ontzagwekkende
organisatie als Rockefeller's trust, met ziju
600 millioen dollars kapitaal on de 65000
menschen wien zij werk geeft. dat zulk
een reuzenüchaam, dat gegroeid is uit de
