DAGBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Uit de Pers.
No. 138.
DONDERDAG 15 JUNI 1911.
8e JAARGANG
BUITENLAND.
DE EEMLANDER.
Hoofdredacteur: Mr. I». J. van Schaardenburg.
Abonnementsprijs:
Per jaarf4.—. Franco per
post id. f5,60. Per 3 maanden id. fl.Franco pur post
id. f 1.40. Afzonderlijke nummers f 0.05.
Bureau: KLEINE HiltJ 6. Telef. Intere. IS».
Prijs der Advertentiün
Van 1 tot 5 regels f 0.40. Voor iedoren regel meer f 0.08.
Buiten het Kanton Amersfoort per regel f 0.10. (By
abonnement belangrijke korting).
Tot plaatsing van advert, en reel, van buiten het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Alg. Binnen-en Buitenlandsch Advert.- bureau D. Y. ALTA, Warmoesstr. 7'J- 73 Amsterdam
subsidie-hong ek.
Hot Schoolblad, het wetsontwerp tot
verhooging vau de subsidies voor school-
bouw aan het bijzonder ouderwijs bespre
kende, heiinnert dat dr. Kuyper in 1901
by bet indienen van zijn wetsontwerp zelf
erkende, dat opheffing van de ongelijkheid
tusschen het openbaar en het bijzonder
onderwijs zou kunnen verkregen worden,
óf door aan de gemeenten op voet van
gelijkheid beide voor het jjopenbaar en
bijzonder onderwijs te doen bijdragen, óf
wel door allo kosten voor bet lagerionder-
wijs te brengen ten laste van het 'Kijk.
Eerstgenoemde oplossing nam hij echter
niet in overweging, zelfs niet als overgangs
maatregel, omdat het Unie-rapport, waar
van de denkbeelden eerst voor verwezen
lijking vatbaar zijn, als dat door een grond
wetsherziening mogelijk zal ziju gemaakt,
principieel gekozen had voor een ander
stelsel.
Al is het waar, gelijk de Minister in zijn
Memorie |van antwoord bij het aanhangige
wetsontwerp opmerkt, dat iedere bijzondere
school offers vergt van haar voorstanders,
die aan de publieke kassen kan worden
bespaard, niet waar is zijn andere opmer
king, dat in het algemeen uit een finan
cieel oogpunt de uitbreiding van het bij
zonder onderwijs niet anders dan als een
welkom verschynsel ie begroeten is. Daar
voor vergt het door de duurmakende ver
snippering van scholen, offers van de
tegenstanders van de bijzondere school, die
bij een verstandiger wetgeving, niet noodig
waren geweest.
De invoering der wet van 1905 ging
gepaard met een achterstelling van de ge
meentebesturen bij de schoolbesturen, dewijl
den gemeenten ontnomen werd, wat baar
in 1897 voor andere doeleinden was toe
gestaan, terwijl den schoolbesturen, ook die,
welke alle uitgaven voor onderwijs uit go-
schonken gelden konden betalen, gegeven
werd boven dat voldoende.
Was die verkeerde weg niet ingeslagen,
hadden de gemeenten haar aandeel in de
kosten voor het byzonder onderwijs wel
moeten dragen, was het stelsel ingevoerd,
waarvan sommige Kamerleden zich nu
voorstander verklaren, dan waren al deze
ongerechtigheden niet g. beurd, al bad de
regeering zich wellicht ten plattelaude wat
minder vereerders gemaakt, omdat dezen
dan zelf de gevolgen vau hun splitslust op
hun aanslagbiljet voor de gemeentebelasting
teruggevonden hadden. Dan hadden zeker
do groote gemeenten bezwaar gemaakt
tegen subsidiön aan voor haar inwonerslal
belachelijk kleine, totaal overbodige school
tjes van 40, 50 of 60 leerlingen.
En ware in 1905 den gemeenten de
plicht opgelegd te zorgen voor een geschikt
gebouw voor de bijzondere school, tegen
een huur gelijkstaand met 't Rijkssubsidie
voor scholenbouw, dan had het thans in
gediende ontwerp achterwege kunnen blij
ven op een oogenblik, dat er millioenen
tekort komen op den gewonen dienst van
den staat.
Wij hopen, dat de Tweede Kamer de
Regeering een krachtig halt! zal toeroepen
op den ingeslagen weg.
Goede voorlichting.
In het Centrum lezen wy:
„De Residentiebode wijst terecht op de
inconsequente houding der liberale pers,
die, in verhand met de stemming over hot
voorstel-Nolens, tegen de katholieken en
de coalitie toornt".
In De Standaard het volgende:
„Links één gejuich, dat de Militiewet
van de baan is."
Beide bladeu redeneeren op hun grond
stelling door. Wie gelijk heeft, behoeft
niet te worden onderzocht. Als men het er
maar over eens is dat links en de liberale
pers verschrikkelyk slecht zyn, en dat de
onpartijdige goedo voorlichting alleen in
de clericalo bladen is te vindon. N.R.C.
De Vrede in Albanië
Gisteren hebben wij hot verrassende
bericht gemeld, dat de opstand in Albanië
geëindigd is, althans dat de Porto hem
als geëindigd beschouwd! Verrassend,
omdat eergisteren nog een ieder waande,
dat het voornaamste werk nog gedaan
moest worden! De toestand 6chijnt onge
veer aldus te zijn: Torgoet Sjefket Pasja,
de aanvoerder der Turksche troepen, heeft
het leger der opstandelingen weten to
splitsen en daarmee feitelijk allen tegenstand
onmogelijk gemaakt. Hij heeft een deel
der mannen teruggedrongen tot aan do
Montenegrijnsche grens, zoodat ze slechts
de keus hebben, zich gewonnen te geven,
of naar Montenegro te vluchten, en hun
land voor altijd den rug toe te kecren.
En het andere deel der opstandelingeu
heeft hij opgejaagd naar de onherbergzame
bergen van het zuiden, waar zij zich in
kleine groepen veldecld hebben, met hot
doel een guerilla tc blijven voeren.
Zoover gekomen zynde, wil de regeeiing
de gewelddadige onderdrukking der Alba
neezen staken. Zij heeft Torgoet P.iaji
bevel gegeven, de stamhoofden hij zich te
nooden om besprekingen te houden over
een schikking in verzocneudeu geest. De
Porto, zoo wordt officieus gezegd, heeft
de Albaneezen nimmer willen vernietigen,
maar alleen onderwerpen, en daarom is
thans de tijd gekomen voor een algeinfene
amnestie, gepaard aan de invoering van
hervormingen. Bij gelegenheid van de
troepenrevue, die de Sultan dezer dagen
op het vermaarde Amseiveld zal lioudeD,
zal naar alle waarschijnlijkheid die amnestio
afgekondigd worden.
Wij behoeven nauwelijks to zeggen dat
deze zoo zoor gewijzigde houding der Porte
tegenover dc Albaneezen bijna zeker samen
hangt met de vaderlijke raadgevingeu uit
Weenen tot de Turksche regeering gericht:
om clement te zijn jegens do Albaneescho
bergbewoners. Zij kon aan dio raadgevingen
thans gehoor geveo, zonder haar prestige
jegeDS de Albaneezen te schaden, omdat
juist thans bericht kwam van Torgoet
Pasja's succes.
Het heeft er wel den schijn van, of de
berichten van eokele dagen geleden omtrent
de moeilijkheden, dio de onderdrukking
der Albaneezen boden, iotwat overdreven
waren.
De Int. Zeeliedenstaking.
Gisteravond is de staking officieel be
gonnen te Soiithfields, Glasgow en in audere
havens. Berichten uit Dublin, Newcastle,
Sunderland en Grimsby melden, dat de
staking aldaar slechts wciuig effect heeft.
Te Liverpool hobbon zeshonderd matro
zen en stokers, behoorendo tot de beman
ning van de „Teutonic" van dc „White
Star Line" en die van de „Etnpress of
Ireland", van de „Canadian Parcific", die
respectievelijk 17 en 16 dezer moesten
uitvaren geweigerd de monsterrollen te
teekenen. De recders nemen de staking
zeer kalm op en toonen niet dc minste
ongerustheid betreffende de aanmonstering
van benianningon voor de schepen.
De „Shipping Federation" heeft officieel
verklaard, dat, terwyl de staking bij de
groote lijnen zich belangrijk kan uitbrcideu,
de kleine reeders 6lechts weinig tc lijden
zullen hebben van de stakinj, die vermoe
delijk niet langer dan twee of drie dagen
zal duren. Op dc monster-meeting to Liver
pool, waarop de staking der zeelieden werd
afgekondigd, werd medegedeeld, dat dc
directies, zoowel van do Cunard Lino als
van de Elder Denster cn de Holt lijnen er
in hebben toegestemd te onderhandelen
mei de vertegenwoordigers der zeelieden.
De kolendragersstaking te Southampton
is geëindigd. De werklieden hebben de dooi
de reeders aangeboden voorwaarden aan
vaard cn zullen waarschynlijk morgen reeds
het work hervatten.
Ook to Antwerpen is de staking gister
morgen begonnen. Het syndicaat van den
Belgischen ZoeliedeDbond trachtte de be
manning van de „Finland", de Marquette",
de „Tigris" en de „Chesler" tot slaking te
overreden, doch de daartoe aangewende
pogingen slaagdon slechts voor de „Fin
land", waar het do aanmonstering der sto
kers en trommers wist te beletten, en voor
de „Marquette", waar een twintigtal Duit
scho zeelieden waren weggebleven, die ver
vangen werden door Belgische. Dit schip
zal morgen vertrekken. De „Chester" lichtte
weer het anker en begaf zich naar Austru-
weel, om aan de acte van het syudicaal to
ontkomen.
Gistermorgen had eeö conferentie plaats
tusschcD den burgemeester en den secre
tarissen van de reeders- en zeemansbonden.
De reeders houden zich persoonlijk bozig
met de aangelegenheden, die hunne belan
gen raken. In het algemeen ontmoet het
stakings-denkbecld niet veel sympathie on
der dc matrozen. Het tegeudcel is echter
het geval met dc Belgische stokers en
trein mors.
De bond van reeders weigert beslist met
de stakingleiders te onderhandelen.
Frankrijk en Spanje in Marokko.
Volgens een bericht van de Pol. Kor-
resp. uit Weeneo, bestaat Frankrijk's
eenige actie tegeu het optrreden van Sanjc
in Marokko daarin, dat 't zijn diploma-
iieken vertegenwoordigers bij de mogend
heden die de Algecirasacte onderteekenden,
bevolen heeft het Fransche standpunt te
genover Spanje's maatregelen kenbaar te
maken om vast te stellen, dat Frankrijk
Spanje's optreden als niet gerechtvaardigd
en niet in overeenstemming met de Alge
ciraeacte beschouwt. Dc beteckenis van
een protest of uitnoodiging, om verkla
ringen van de betrokken mogendheden te
Madrid uit te lokkon, komt aan dezen di-
plomatieken stap nog niet toe. Men wacht
veeleer op het verloop der ondoi handelin
gen tusschen Spanje en Frankrijk, en die
tusschen Spanje en den Sultan, van welke
besprekingen een vergelijk als resultaat
niet tot de onmogelijkheden behoort.
Frankrijk.
Het personeel van drie groote socialis
tische arbeidersverbruiksvercenigingen te
Parijs, dat een minimumloon van 50 francs
in de week verlangt, is wegens niet vor-
vulling van dezen eisch in staking gegaan.
Het bestuur der vcreeningen verklaarde,
dat het den eisch van het personeel slechts
dan zou kunnen inwilligen, wanDcer de
Parijsche kooplieden door hun onderge
schikten gedwongen zouden worden, een
even groote loonsverhooging toe te staan.
Do onlusten in het Aube-departeuiont
beginnen een ietwat ernstiger karakter aan
to nemen: men bepaalt zich niet meer tot
weinig fijne opschriften aan het adres van
minister Moois cn het uithangen van
Duitsche vlaggen, maar gaat over tot daad
werkelijkheden van grooter belang. Zoo
heeft men een brug over den spoorweg
van Bar-Sur-Aube naar Belfort in brand
gestoken, en nog allerlei daden van „sabo
tage" gepleegd. Vandaar dat do regeering
overgegaan is tot de militaire bezetting
van verschillende plaatsen.
Do boeren zijn nu ook met een nieuw
middel begonnen tot tegenwerking vau het
gezag: alle hotels of particuliere huizen,
die officieren of andere ambtenaren her
bergen worden door de bevolking goboycot.
Verscheidene hotelliors hebben den offi
cieren daarom reeds de kamer opgezegd.
Het zal er nog van moeten komen dat de
troepen geapproviandeerd worden als waren
zy in een vyandclyk land!
Zweden.
Gister is te Stockholm de Europeesche
conferentie tot vaststelling van vertrek en
aankomst der treinen begonnen. Do confe-
rente zal vier dagen duren. 104 spoorweg
directies uit zevenliou landen, hebben 280
afgevaardigden gezonden.
De heoren zullen een aantal uitstapjes
maken o. a. per extratrein naar de Troll-
hatteu-watervallen.
Portugal.
Do Regcering heeft besloten om op
advies van den procureur-generaal der
Republiek die in ernstige gevallen als
hoogslo juridische adviseur der Regeering
optreedt op het jongste bisschoppelijke
rondschrijven te antwoorden inct de ge
rechtelijke vervolging der bisschoppen. Zij
zullen terechtstaan wegeus hoogverraad
alsmede wegens opruiing dor geestelijkheid
eu van het Katholieke deel der bovolking
tegen hel nieuwo régime.
De Regeering hoeft verder een dekreet
uitgevaardigd waarin de lagere geestelijk
heid woidt uitgenoodigd, aan de autoritei
ten opgave te doen van de hoegrootheid
hunner iukomsten, opdat het salaris dat
de Rogeering hun voortaan zal uitbetalen
kan worden vastgesteld.
De patriarch van Lissabon heeft uit Rome
van den kardinaal-staatssecretaris Merry
del Val, een medcdeeling ontvangen, waar
in aan de geestelijken verboden wordt, de
Regeering de gevraagde inlichtingen te
verschaffen. Do groote meerderheid der
lagere geestelijkheid heeft echter, volgens
het blad „O Mundo" besloten, zich io
dezen aau het Vaticaau niet te storen.
China.
De „Daily News" ontving uit Sjanghai
eene beschrijving van den toeBtand in de